scenariusze, logopedia

Anna Kożuchowska

Zestaw konspektów do zajęć logopedycznych

Konspekt 1	ćwiczenie wyrazistości mowy, rozwijanie słownika, ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej, utrwalanie szeregu głosek ciszących
Konspekt 2	ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny, rozwijanie słownika, ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej.
Konspekt 3	rozwijanie słownika, ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej, utrwalanie szeregu głosek szumiących.
Konspekt 4	rozwijanie słownika, ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej.
Konspekt 5	rozwijanie słownika, ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej.
Konspekt 6	usprawnianie narządów artykulacyjnych, utrwalanie głoski „cz”.
Konspekt 7	ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne, utrwalanie głoski „sz” w wyrazach i zdaniach.

Konspekt nr 1

Cele:

ćwiczenie wyrazistości mowy,
rozwijanie słownika,
ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej,
utrwalanie szeregu głosek ciszących

*Ogniwa zajęć*	*Ćwiczenia*	t
*Wstępne*	Ćwiczenia podstawowe Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: picie wody, punkty na myślenie, ruchy naprzemienne, pozycja Dennisona. /wszystkie bądź wybrane ćwiczenia wykonywane są w czasie zajęć na życzenie dziecka/. Krótka rozmowa z dzieckiem o tym, co dziś robiło w szkole.	Ok. 5 min.
*Realizujące cel*	Ćwiczenia usprawniające język: wysuwanie języka na zewnątrz i cofanie go w głąb jamy ustnej, dotykanie językiem nosa, brody, dotykanie językiem kolejno górnych zębów, wysuwanie czubka języka w lewo, w prawo do kącików ust, kląskanie językiem, dotykanie czubkiem języka górnych zębów i dolnej wargi. Ćwiczenia właściwego połykania (ćwiczenie powtarzamy kilka razy podczas zajęć): zaprezentowanie dziecku, gdzie podczas połykanie dotyka czubek języka, uczulenie kroplą zimnej wody walka dziąsłowego, próba połknięcia śliny przez dziecko. Ćwiczenia spostrzegawczości wzrokowej: Dziecko uważnie przygląda się podanym wyrazom i wskazuje litery, którymi różnią się wyrazy. Dziecko czyta je, np. Pas-pan, krem-kret, bąk-pąk, słoń-dłoń, babka-żabka, ule-kule, oko-okno, koła-szkoła, waga-waza. Ćwiczenia Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: słoń, kapturek myśliciela. Ćwiczenia rozwijające słownik: - Łączymy dwa wybrane słowa. Zabawa polega na otrzymywaniu nowego słowa z połączenia dwóch innych np. sto - noga, tuli - pan, ul - Ewa, śpi - wór, koło - wrotki, list- opad, chwali - pięta, szybko - war. Słowa zapisane są na oddzielnych kartkach, które łączy dziecko. Ćwiczenie polega na kończeniu zdań: Jabłko, gruszka, śliwka to … Świerk, sosna, dąb to … Kalosze, tenisówki, klapki to … Lalka, miś, samochód to … Kanapka, zupa, pizza to … Chłopiec, pani, dziecko to … Róża, tulipan, mak to … Ćwiczenia rozwijające wypowiedzi: Zadaniem dziecka jest postawienie pytania do zdania: Np. Zosia ma twoją książkę. Kto ma moją książkę? Wczoraj padał deszcz. W chacie mieszkają trzy misie. W tunelu jest ciemno. Tak należy robić. Mój pisak jest nowy. To są zimowe buty. To są kwiaty dla mamy. Dorota mieszka w Krakowie. Jacek dostał piłkę od cioci. - Dziecko liczy wyrazy w zdaniu, wynik zapisuje, stara się tak ułożyć zdanie aby zmienić liczbę wyrazów w danym zdaniu. Słodkie cukierki smakują nie tylko dzieciom. Każdy człowiek chce mieć przyjaciela. Las to mieszkanie wielu zwierząt. Babcia chętnie opowiada wnukom bajki. Lis mieszka w norze.	Ok. 30 min.
*Zakończenie*	Pochwalenie dziecka za pracę. Dziecko otrzymuje do domu zestaw sylab do pracy w domu. Udzielenie instrukcji matce.	Ok. 5 min.
		Ok. 40 min.

Konspekt nr 2

Cele:

ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny,
rozwijanie słownika,
ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej.

*Ogniwa zajęć*	*Ćwiczenia*	t
*Wstępne*	Ćwiczenia podstawowe Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: picie wody, punkty na myślenie, ruchy naprzemienne, pozycja Dennisona. /wszystkie bądź wybrane ćwiczenia wykonywane są w czasie zajęć na życzenie dziecka/ Krótka rozmowa z dzieckiem, sprawdzenie kilku ćwiczeń, pochwalenie dziecka za pracę w domu.	Ok. 5 min.
*Realizujące cel*	Ćwiczenia usprawniające język: wysuwanie języka na zewnątrz i cofanie go w głąb jamy ustnej, dotykanie językiem nosa, brody, dotykanie językiem kolejno górnych zębów, wysuwanie czubka języka w lewo, w prawo do kącików ust, kląskanie językiem, dotykanie czubkiem języka górnych zębów i dolnej wargi. Ćwiczenia właściwego połykania (ćwiczenie powtarzamy kilka razy podczas zajęć): zaprezentowanie dziecku, gdzie podczas połykanie dotyka czubek języka, uczulenie kroplą zimnej wody walka dziąsłowego, próba połknięcia śliny przez dziecko. Ćwiczenia spostrzegawczości wzrokowej: Dziecko uważnie przygląda się podanym wyrazom i wskazuje litery, którymi różnią się wyrazy. Dziecko czyta je, np. Pas-pan, krem-kret, bąk-pąk, słoń-dłoń, babka-żabka, ule-kule, oko-okno, koła-szkoła, waga-waza. Ćwiczenia Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: słoń, kapturek myśliciela. Ćwiczenia rozwijające słownik: Łączymy dwa wybrane słowa. Zabawa polega na otrzymywaniu nowego słowa z połączenia dwóch innych np. sto - noga, tuli - pan, ul - Ewa, śpi - wór, koło - wrotki, list - opad, chwali - pięta, szybko - war Słowa zapisane są na oddzielnych kartkach, które łączy dziecko. Ćwiczenie polega na kończeniu zdań: Jabłko, gruszka, śliwka to … Świerk, sosna, dąb to … Kalosze, tenisówki, klapki to … Lalka, miś, samochód to … Kanapka, zupa, pizza to … Chłopiec, pani, dziecko to … Róża, tulipan, mak to … Ćwiczenia rozwijające wypowiedzi: Zadaniem dziecka jest postawienie pytania do zdania: Np. Zosia ma twoją książkę. Kto ma moją książkę? Wczoraj padał deszcz. W chacie mieszkają trzy misie. W tunelu jest ciemno. Tak należy robić. Mój pisak jest nowy. To są zimowe buty. To są kwiaty dla mamy. Dorota mieszka w Krakowie. Jacek dostał piłkę od cioci. Dziecko liczy wyrazy w zdaniu, wynik zapisuje, stara się tak ułożyć zdanie aby zmienić liczbę wyrazów w danym zdaniu. Słodkie cukierki smakują nie tylko dzieciom. Każdy człowiek chce mieć przyjaciela. Las to mieszkanie wielu zwierząt. Babcia chętnie opowiada wnukom bajki. Lis mieszka w norze.	Ok. 30 min.
*Zakończenie*	Pochwalenie dziecka za pracę. Dziecko otrzymuje do domu zestaw sylab do pracy w domu. Udzielenie instrukcji matce.	Ok. 5 min.
		Ok. 40 min.

Konspekt nr 3

Cele:

rozwijanie słownika,
ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej,
utrwalanie szeregu głosek szumiących.

*Ogniwa zajęć*	*Ćwiczenia*	t
*Wstępne*	Ćwiczenia podstawowe Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: picie wody, punkty na myślenie, ruchy naprzemienne, pozycja Dennisona. Dzieci otrzymują do ułożenia puzzle zawierające 8 rysunków: osę, węża, budzik, dzwonki, las, pojedyncze drzewa, pociąg i samochód.	Ok. 5 min.
*Realizujące cel*	Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń pionizacji języka: „głaskanie podniebienia” czubkiem języka przy szeroko otwartej jamie ustnej, zlizywanie z podniebienia masy czekoladowej, oblizywanie i „odliczanie” zębów i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami, kląskanie, podnoszenie czubkiem języka ryżu preparowanego, zaginanie języka do góry i chowanie w buzi, dotykanie językiem walka dziąsłowego i opuszczanie żuchwy (apeks ciągle przy wałku). Ćwiczenia właściwego połykania (ćwiczenie powtarzamy kilka razy podczas zajęć): zaprezentowanie dziecku, gdzie podczas połykanie dotyka czubek języka, uczulenie kroplą zimnej wody walka dziąsłowego, próba połknięcia śliny przez dziecko. Ćwiczenia utrwalające szereg głosek szumiących: Wykorzystujemy ułożone przez dzieci puzzle. Naśladują one na zmianę proszony przez logopedę odgłos np. pociąg - mówi czy, czy, czy, wąż - sssss, itd. Dzieci powtarzają po logopedzie, kontrolując siebie nawzajem: szkolna szatnia, wasza szkoła, wyszywana poduszka, szara mysz, bursztynowa broszka, szklany klosz, puszka groszku, pluszowy kapelusz, pszenna kasza, żaba żagiel, żarówka, żal, żakiet, żona, żołądek, rzodkiewka żołędzie, żuk, żółw, żyto, żyletka, żyrafa, żyrandol, rzeka, rzepa, rzemień, plaża, jarzyny, warzywa, pożar, orzech, orzeł, róża, burza, pierze, koleżanka, talerzyk, dyżurny, duży żuk, wieża strażacka, potężny grzmot, różne warzywa, szumiące morze, brzeg rzeki, koszyk żołędzi, burzliwe morze, brzydki żart. Na talerzu leżą rzodkiewki. Na wieży stoi strażak. Grzesio jest dyżurnym. Pod drzewem leżą żołędzie. Zbliża się marzec. Lekarze pełnią dyżury. Żaba wpadła w kałużę. Odszukują błędny wyraz w zdaniach. Powtarzają zdanie. a. Śmieci wrzucamy do wody kosza. b. Ubrania wiszą w szafie na dachu. c. Na drzewie wisi sukienka szyszka. d. Marysia założyła ciepły kwiat szalik. Gra w memory logopedyczne z wyrazami zawierającymi głoski szeregu szumiącego. W czasie gry dzieci nazywają wszystkie odkrywane karty. Ćwiczenia rozwijające słownik: Tworzymy rodzinę słów. Zabawa, kto utworzy więcej. np. sok (soczek, soczysty, sokowirówka, sokownik) dom, zamek Ćwiczenia rozwijające wypowiedzi: Rozwijamy lub skracamy zdanie: np. Szklanka stoi. Szklanka stoi na stole. Brązowa, brudna szklanka stoi na stole w kuchni. Zagubiona dziewczynka szybko podbiegła do swojej zaniepokojonej mamy. Dziewczynka podbiegła do mamy. Dziewczynka podbiegła. Łączymy dwa zdania spójnikami: Gra polega na dobieraniu właściwego spójnika i łączeniu dwóch członów zdania w jedno. Wypowiadamy pierwszy człon zdania złożonego i proponowany spójnik np. Spóźniłem się do szkoły, bo... Chciałem namalować kwiaty ale... Ćwiczenia Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: leniwe ósemki, kapturek myśliciela. Ćwiczenia analizy i syntezy sylabowej wyrazów: Łączymy liniami pszczoły z odpowiednimi ulami, tak aby z sylab powstały słowa np. ta-lerz, la-birynty, bu-dować Po zadaniu dziewczynki sprawdzają swoje efekty pracy. Ćwiczenia czytania: Próba czytania tekstu zawierającego kolorowe sylaby.	Ok. 30 min.
*Zakończenie*	Pochwalenie dzieci za pracę. Dziewczynki otrzymują do domu zagadki zawierające w odpowiedzi głoski szumiące. Ich zadaniem jest narysowanie kilku przedmiotów stanowiących odpowiedzi do zagadek.	Ok. 5 min.
		Ok. 40 min.

Konspekt nr 4

Cele:

rozwijanie słownika,
ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej.

*Ogniwa zajęć*	*Ćwiczenia*	t
*Wstępne*	Ćwiczenia podstawowe Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: picie wody, punkty na myślenie, ruchy naprzemienne, pozycja Dennisona.	Ok. 5 min.
*Realizujące cel*	Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń pionizacji języka: przesuwanie języka od kącika do kącika, unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego, kląskanie językiem (czubkiem i środkiem), odrywanie czubkiem języka chrupki przyklejonej do wałka dziąsłowego, oblizywanie wewnętrznej strony zębów ruchem okrężnym, liczenie zębów (dotykanie i cofanie języka), szeroki język „łopatka", lizanie podniebienia przy otwartych ustach, wypychania językiem policzków. Ćwiczenia właściwego połykania (ćwiczenie powtarzamy kilka razy podczas zajęć): zaprezentowanie dziecku, gdzie podczas połykanie dotyka czubek języka, uczulenie kroplą zimnej wody wałka dziąsłowego, próba połknięcia śliny przez dziecko. Ćwiczenia utrwalające głoski szumiące: Dziecko z obrazków wybiera te, które mają w sobie głoskę „cz”, odkłada te mając głoskę „c”, nazywa je, pamiętając o właściwym ułożeniu języka. Dziecko wykreśla wyrazy z głoską „cz” z wykreślanki. Ćwiczenia Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: leniwe ósemki, słoń. Ćwiczenia analizy i syntezy głoskowej: Gra polega na znalezieniu nowego słowa rozpoczynającego się ostatnią sylabą poprzedniego wyrazu. Tworzenie par wyrazów np. lokomotywa - wagon książki - kisiel szafa - fajka Tworzeniu jak najdłuższego ciągu wyrazów, aż do wyczerpania np. szafa - fajka - kabina - natura - rakieta - tablica - … Ćwiczenia rozwijające słownik: Zagadki, których odpowiedzią są słowa wieloznaczne, np. Mają je kwiatki. Możesz je kupić owsiane lub mydlane. (płatki) Pewien ptak domowy i pewien grzyb w lesie, jednakowo zwie się. (kurka) Malowana bywa na ulicach miasta, a w Afryce biega żywa, ale też pasiasta. (zebra) Wymyślamy zdrobnienia i zgrubienia: np. pies - piesek - psisko zamek - zameczek - zamczysko sweter - sweterek - swetrzysko koń - konik - konisko Rozwijanie wypowiedzi: Układanie jak największej liczby pytań do podanego zdania, np. Paweł zabrał wczoraj swojego czarnego psa Czarusia na spacer do lasu. Kto zabrał psa na spacer? Jak nazywa się pies Pawła? Jaki jest pies Pawła? Czesia dziś rano była u cioci, która jest lekarzem. Tomek i Olek wyjechali na wakacje do babci Zosi. Kot Mruczek i Pies Azor od rana biegają po podwórku. Spośród kilku słów wybrać to, które nie pasuje ze względu na przynależność do innej grupy znaczeniowej np. łódka, kajak, statek, pociąg jabłko, marchewka, gruszka, śliwka rysuje, pisze, gotuje, czyta ładny, brzydki, miś, czysty Dziecko dodaje inne wyrazy, które pasują do grupy.	Ok. 30 min.
*Zakończenie*	Pochwalenie dziecka za pracę. Wierszyk do nauczenia na pamięć w domu: Czarna kaczka ta Czworo kacząt ma Klapu klapu łapeczkami Człapie kaczka z kaczętami	Ok. 5 min.
		Ok. 40 min.

Konspekt nr 5

Cele:

rozwijanie słownika,
ćwiczenia analizy i syntezy wyrazowej.

*Ogniwa zajęć*	*Ćwiczenia*	t
*Wstępne*	Ćwiczenia podstawowe Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona: picie wody, punkty na myślenie, ruchy naprzemienne, pozycja Dennisona. Swobodna rozmowa z dzieckiem.	Ok. 5 min.
*Realizujące cel*	Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń pionizacji języka: „głaskanie podniebienia” czubkiem języka przy szeroko otwartej jamie ustnej, zlizywanie z podniebienia masy czekoladowej, oblizywanie i „odliczanie” zębów i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami, kląskanie, podnoszenie czubkiem języka ryżu preparowanego, zaginanie języka do góry i chowanie w buzi, dotykanie językiem wałka dziąsłowego i opuszczanie żuchwy (apeks ciągle przy wałku), zabawa w przyklejony do podniebienia język (w czasie zajęć pytamy, gdzie jest język - dziecko musi pokazać, że na podniebieniu). Ćwiczenia właściwego połykania (ćwiczenie powtarzamy kilka razy podczas zajęć): zaprezentowanie dziecku, gdzie podczas połykanie dotyka czubek języka, uczulenie kroplą zimnej wody wałka dziąsłowego, próba połknięcia kropli wody przez dziecko. Ćwiczenia różnicujące głoski dentalizowane: Dziecko dzieli obrazki zawierające wyrazy z głoską: ś, s, sz, nazywa je, próbuje ułożyć z wybranymi zdania. Ćwiczenia w oparciu o program komputerowy Anity Woźniak: Ćwiczenia w utrwalaniu głosek sz, ż, cz, dż. Ćwiczenia rozwijające słownik: Dziecko łączy wyrazy z przedmiotami do których pasują np. z garnkiem: kuchnia, zupa, jarzyna, kapusta, obiad, z domem: drzwi, okno, dym, komin, z chmurą: piorun, deszcz, woda, niebo, tęcza. Ćwiczenia rozwijające wypowiedzi: Dziecko układa kilka zdań używając wyrazów z grup utworzonych w poprzednim ćwiczeniu. Dziecko otrzymuje obrazek pt. wiosna i opowiada, co się na nami dzieje. Ćwiczenia analizy i syntezy: Dziecko układa domino głoskowe - kolejny obrazek w domino zaczyna się taką samą głoską, jaką kończy się poprzedni. Dziecko wyróżnia z wyrazów głoski w nagłosie. Czytane kolejno tworzą nowy wyraz: Np. sala-ekran-noc=sen Kot-oko-cukierek=koc Moda-album-kino=mak Pies-akwarium-sowa=pas Dziecko łączy obrazki z wyrazami zaczynającymi się lub kończącymi na tę samą głoskę. Zabawa polega na wyszukiwaniu wyrazów zawartych w innych wyrazach np. kokos (kos) krata (kra) makaron (mak) adres (dres) makulatura (mak, kula, tura, ul, tur, lat) Ćwiczenie czytania: Dziecko czyta tekst z wyrazami podzielonymi na sylaby kolorami.	Ok. 30 min.
*Zakończenie*	Pochwalenie dziecka za pracę. Tekst do czytania w domu.	Ok. 5 min.
		Ok. 40 min.

Konspekt nr 6

Cele:

usprawnianie narządów artykulacyjnych,
utrwalanie głoski „cz”.

*Ogniwa zajęć*	*Ćwiczenia*	t
*Wstępne*	Swobodna rozmowa z dzieckiem.	Ok. 5 min.
*Realizujące cel*	Ćwiczenia oddechowe: dmuchanie na watki zawieszone na sznurku - wydłużanie fazy wydechu. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych: oddalanie od siebie kącików ust, jak przy wymawianiu „i” zbliżanie do siebie kącików ust, jak przy wymowie „u” cmokanie, parskanie nadymanie policzków ssanie górnej wargi a następnie dolnej wymawianie na przemian „a” - „o” przy maksymalnym oddalaniu od siebie wargi górnej i dolnej wysuwanie języka na zewnątrz i cofanie go w głąb jamy ustnej dotykanie językiem nosa, brody dotykanie językiem kolejno górnych zębów wysuwanie języka w lewo, w prawo wsuwanie języka między zęby kląskanie językiem łowienie za pomocą słomki rybek z papieru do akwarium. Utrwalanie głoski „cz” w wyrazach: dziecko odnajduje drogę pociągu do Gdańska naśladując dźwięk jadącego pojazdu: czu, czu, czu... dziecko dopasowuje napisy do obrazków, czyta je głośno: uczy się, leczy, ćwiczy, czeka, czyści, liczy, w podanych przez logopedę wyrazach dziecko odszukuje inne wyrazy i łączy je z odpowiednim obrazkiem: czkawka, tkaczka, czule, boczek, mleczko, brodacze, puchacz, królewicz, gorączka, rebusy z głoską „cz”, dziecko układa z pociętych elementów obrazek i opowiada co na nim się dzieje (na obrazku są przedmioty z głoską „cz”).	Ok. 30 min.
*Zakończenie*	Do domu: wykreślanka z wyrazami z głoską „cz”.	Ok. 5 min.
		Ok. 40 min.

Konspekt nr 7

Cele:

ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne,
utrwalanie głoski „sz” w wyrazach i zdaniach.

*Ogniwa zajęć*	*Ćwiczenia*	t
*Wstępne*	Swobodna rozmowa z dzieckiem.	Ok. 5 min.
*Realizujące cel*	Ćwiczenia oddechowe: - robienie baniek mydlanych - wydłużanie fazy wydechu. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych: oddalanie od siebie kącików ust, jak przy wymawianiu „i” zbliżanie do siebie kącików ust, jak przy wymowie ”u” cmokanie parskanie nadymanie policzków ssanie górnej wargi a następnie dolnej wysuwanie języka na zewnątrz i cofanie go w głąb jamy ustnej dotykanie językiem nosa, brody dotykanie językiem kolejno górnych zębów wysuwanie języka w lewo, w prawo wsuwanie języka między zęby kląskanie językiem łowienie za pomocą słomki rybek z papieru do akwarium. Utrwalanie głoski w wyrazie: „s” - „sz” „sz” - „s” ostra szyba szeroki pasek niebieska koszula szumiący las surowa kasza szerokie spodnie ostra musztarda szyję sukienkę pusta puszka szalik w paski Utrwalanie głoski w zdaniach: Była sobie szara myszka. Miała czarne oczy i długie wąsiki. Zosia znalazła ją w swoim koszu. Myszka wyskoczyła z kosza i usiadła na szaliku. Wyszeptała do Zosi: „Jestem większa od muszelki, mam domek niewielki, małą norkę i bamboszki w biało-czarne groszki. W garnuszku mam okruszki, Na talerzu żółte gruszki. Zapraszam Cię do siebie, Ale jak tam wejdziesz? - Nie wiem.” Zagadki Kraciasta plansza. Tam jak na dłoni, Jest król, królowa I para koni. (szachy) Takie drzwi, jak do mieszkania, Lecz mieszkają w niej ubrania. (szafa) Długi, wełniany, Na szyję zakładany. (szalik) Żeby było ci wygodnie, Przypnij sobie nimi spodnie! (szelki) Domino logopedyczne z głoskami sz-s	Ok. 30 min.
*Zakończenie*	Do domu: zestaw słówek do utrwalania.	Ok. 5 min.
		Ok. 40 min.

Bibliografia:

Chmielewska Elżbieta, Ćwiczenia służące kształtowaniu rozwoju emocjonalnego, MAC Edukacja, Kielce 1995.
Chmielewska Elżbieta, Ćwiczenia i zabawy usprawniające mówienie, czytanie i pisanie, MAC Edukacja, Kielce 1995.
Demel Genowefa, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP, Warszawa 1998.
Emiluta-Rozya Danuta, Wspomagania rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym, CMPPP, Warszawa 2006.
Wójtowiczowa Janina, Logopedyczny zbiór wyrazów, WSiP, Warszawa 1991.