Gr.I

1.Określ typ gospodarstwa domowego (były podane 4 podpunkty typu: koledzy wynajmujący mieszkanie i prowadzący wspólnie kuchnię) 
2.WYMIEŃ typy reprodukcji 
3.Podaj wskaźnik płodności i dzietności netto 
4.Co to jest polityka kształtująca procesy ludnościowe i jakie są jej typy 
5.Przedstaw migracje npdst znanych ci lektur 
6.Jaka ludność jest spisywana (no,że tam w sensie de jure de facto i rezydenci) 
7.Podaj i opisz czynniki wpływające na strukturę płci 
8. Założenia II teorii przejścia demograficznego 
9. Co to jest depresja demograficzna w Polsce? 

Ad.1

W praktyce polskich spisów przyjęto, że spisywane osoby mogą tworzyć:

Gospodarstwa domowe rodzinne, gospodarstwa domowe nierodzinne ( w tym osób samotnych ), gospodarstwa zbiorowe

Przez gospodarstwo domowe rodzinne rozumie się gospodarstwo tworzone przez rodzinę lub rodziny, mieszkające razem i utrzymujące się wspólnie. Do gospodarstwa domowego rodzinnego mogą również należeć osoby niespokrewnione , ale mieszkające i utrzymujące się wspólnie z rodziną. Członkowie rodzin mieszkający wspólnie, ale utrzymujący się oddzielnie, stanowią odrębne gospodarstwo domowe.

Przez gospodarstwo domowe osoby samotnej rozumie się każdą osobę, która utrzymuje się oddzielnie, bez względu na to, czy samodzielnie zajmuje mieszkanie, czy też jest współlokatorem lub sublokatorem,

Przez gospodarstwo zbiorowe należy rozumieć zakład zakwaterowania( zamieszkania ) zbiorowego, w którym przebywają czasowo lub mieszkają stale obce sobie osoby. Do gospodarstw zbiorowych, w których mieszkają z reguły osoby czasowo przebywające, należą: hotele, domy wczasowe, domy noclegowe schroniska turystyczne, szpitale, sanatoria itp. Do gospodarstw zbiorowych, w których mieszkają z reguły osoby stale zamieszkałe, należą: hotele robotnicze, domy studenckie( akademickie ) , internat( bursy) , domy dla starców, domy dla rencistów, zakłady i szpitale dla przewlekle chorych, zakłady dla niewidomych, zakłady dla inwalidów, domy dziecka i młodzieży, specjalne zakłady wychowawcze, klasztory, zakłady karne, więzienia itp..

Ad.2

.WYMIEŃ typy reprodukcji

-          wyróżnia się 3 typy reprodukcji ludności:

a.                  reprodukcję rozszerzoną,

b.                 reprodukcję prostą,

c.                   reprodukcję zawężoną,

Jest to odtwarzanie się populacji w procesie zastępowania pokoleń - rodziców przez dzieci. Rozróżnia się trzy typy reprodukcji: prostą, gdy pokolenie dzieci jest liczebnie równe pokoleniu rodziców, rozszerzoną - gdy liczebność dzieci znacząco przekracza liczbę rodziców oraz zwężoną, gdy liczba dzieci jest mniejsza od liczby rodziców. W tym ostatnim przypadku, występującym w Polsce nieprzerwanie od 1989 r., społeczeństwo się nie odtwarza i w krótkim czasie zacznie wymierać (wystąpi ujemny przyrost naturalny). O typie reprodukcji rozstrzyga wielkość urodzeń

Ad.3.

8. Współczynnik urodzeń a dzietności

Współczynnik urodzeń czyli współczynnik płodności obrazuje natężenie urodzeń w populacji przez K w wieku prokreacyjnym. Ile mamy urodzeń na każde 1000 K w wieku 15-49 lat?

Polska: 1950- 110 dzieci na każde 1000 K

2004- 2006- 38

2007- 40

Przed transformacją najwięcej K rodziło w wieku 20-24 lat. Potem nastąpiła zmiana wzorca prokreacyjnego- przechodzimy do wzorca późniejszej prokreacji, tzn. więcej rodzimy dzieci w wieku 25-29 lat. Syndrom opóźniania- zawierania małżeństw i rodzenia dzieci.

Współczynnik dzietności- ile dzieci przeciętnie rodzi K w ciągu swojego wieku prokreacyjnego?

Suma cząstkowych współczynników płodności.

W okresie I wyżu demograficznego przeciętna Polka rodziła 3 dzieci. W okresie transformacji 1,2. w roku 2007 nieco więcej niż 1 dziecko (1,3). A współczynnik dzietności powinien wynosić 2,15 aby następowała wymiana pokoleń. W krajach Europy zachodniej wynosi on 1,5. we Francji i Szwecji około 2, dlatego, że rodzą emigranci z Azji i Afryki i jest dobra polityka pro rodzinna.

Ad.4

Przez politykę ludnościową, czasami zwaną polityką populacyjną, która stanowi integralną część polityki rozwoju społeczno - gospodarczego, należy rozumieć oddziaływanie państwa za pomocą odpowiednich bodźców na kształtowanie się stosunków ludnościowych w celu osiągnięcia założonej liczby oraz struktury ludności według płci i wieku, a także założonego tempa wzrostu i rozmieszczenia terytorialnego.

Polityka ludnościowa, podobnie jak każda inna, polega na świadomym i konsekwentnym działaniu zmierzającym do osiągnięcia wyznaczonego celu. We współczesnej sytuacji Polski można określić trzy integralne związane cele strategiczne polityki ludnościowej:

- zagwarantować co najmniej prostą zastępowalność pokoleń dla osiągnięcia ustabilizowanej bądź w dalszej perspektywie zastojowej struktury ludności

- stale podnosić stan jakościowy ludności w rozumieniu kondycji zdrowotnej, poziomu bytowego i kulturowego

- stymulować wewnętrzny napływ i odpływ migracyjny w taki sposób, aby nie dopuścić do terytorialnych zniekształceń struktury ludności według płci i wieku.

Podział polityki ludnościowej na dwa rodzaje:

1) polityka odpowiadająca zapotrzebowaniu ludności ( population responsive policies ). Chodzi tu o skutki wynikające z istniejącej struktury ludności według płci, wieku i rozmieszczenia terytorialnego. Polityka ludnościowa tej kategorii jest właściwie polityką społeczno - ekonomiczną wymuszoną przez procesy i struktury demograficzne. Należy przede wszystkim wymienić politykę związaną z zatrudnieniem, budownictwem mieszkań, dostawą żywności, wykształceniem itp.

2) Polityka kształtująca procesy ludnościowe ( population influencing policies ). Chodzi tu o politykę, której działania zmierzają do kształtowania poziomu płodności, umieralności i ruchów migracyjnych. Dotyczy on zarówno działań związanych ze świadomym planowaniem wielkości rodziny, jak i programów zmierzających do obniżania poziomu umieralności ( zwłaszcza programów ochrony zdrowia i żywienia) oraz z planowaniem przestrzennym zmierzającym do pożądanego rozmieszczenia ludności.

Można wyodrębnić dwa przeciwstawne kierunki działania:

- politykę pronatalistyczną (politykę prorodzinną) zmierzającą do zachowania lub podniesienia istniejącego poziomu dzietności, zachęca kobiety do rodzenia dzieci

Do najbardziej znanych bodźców tej polityki należy zaliczyć :

*politykę mieszkaniową, nastawioną przede wszystkim na zaspokojenie potrzeb rodzin dzietnych, przez rozbudowę tanich mieszkań komunalnych, ułatwienie zamiany mieszkań w miarę zwiększenia się rodziny, zapewnienie odpowiedniego standardu mieszkań

*politykę zatrudnienia, opartą przede wszystkim na eliminowaniu bezrobocia, stwarzaniu miejsc pracy dla młodych generacji (szczególnie gdy występują wyże i niże demograficzne), gwarantowaniu pracującej matce powrotu na równorzędne stanowisko po odchowaniu dziecka do roku lub trzech lat,

*ulgę podatkową dla rodzin z dziećmi

*politykę edukacyjną, preferującą inwestycje w człowieka

- politykę antynatalistyczną, zmierzającą do ograniczenia dzietności, skierowana ku zniechęceniu do rodzenia dzieci

polityka pronatalistyczna = zachęcanie kobiet do rodzenia dzieci, np. polityka III Rzeszy: „każda Niemka miała rodzić dziecko dla Hitlera/III Rzeszy” - ogólnie państwa nazistowskie stosowały ten typ polityki,

polityka antynatalistyczna = państwo nie jest zainteresowane wzrostem liczby urodzeń - nieposiadanie dzieci jest „chwalone”/promowane, np. Chiny = antyhumanitarna polityka jednego dziecka - ogólnie w krajach Azji uprzywilejowana jest płeć męska (często zabija się dziewczynki); wg tej polityki średni wiek dla mężczyzn zawarcia małżeństwa to 28 lat, dla kobiet 24 lata, aprobowana jest na szerszą skalę w takich krajach polityka antykoncepcyjna,

polityka neutralna = państwo nie wtrąca się do tego, ile dzieci może mieć dana rodzina/para (mimo wszystko np. w Polsce współczynnik dzietności jest bardzo niski - nieco ponad „1”),

polityka prorodzinna/rodzinna - są to systemowe oddziaływania państwa za pomocą instrumentów o charakterze materialnym i niematerialnym mających na celu wspomożenie rodziny w jakościowym wychowaniu rodziny,

Cele polityki ludnościowej w Polsce:

• Cel ogólny I

• Poprawa warunków powstawania i funkcjonowania rodzin oraz podnoszenie poziomu urodzeń, w obrębie tego celu można wyróżnić następujące cele szczegółowe:

• Tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu rodzin, przede wszystkim poprzez zawieranie małżeństw i realizację planów prokreacyjnych,

• Tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi młodego pokolenia w rodzinie i w środowiskach pozarodzinnych, jako czynnik poprawy jakości kapitału ludzkiego

• Pomoc rodzinom w trudnych sytuacjach

• Cel ogólny II

• Tworzenie warunków sprzyjających integracji w starzejącym się społeczeństwie, w obrębie tego celu możemy wyróżnić cele szczegółowe:

• Tworzenie warunków sprzyjających godnej i aktywnej starości (funkcjonowanie rodzin osób starszych i z osobą starszą),

• Pomoc rodzinom z osobą niepełnosprawną (jako czynnik ograniczania skutków starzenia się i pogarszania stanu zdrowia społeczeństwa)

• Cel ogólny III

• Poprawa stanu zdrowia ludności i ograniczanie umieralności, w jego obrębie wyróżniamy cele szczegółowe:

• Poprawa opieki medycznej nad matką i dzieckiem,

• Ograniczanie zachorowań i umieralności z powodu chorób układu krążenia,

• Ograniczanie zachorowalności i umieralności z powodu chorób nowotworowych,

• Promocja zdrowia jako czynnik poprawy zdrowia ludności
  i związanej z nim jakości życia

Ad.5

Migracje ludności

typy migracji

• migracje to zjawisko wielowymiarowe o charakterze demograficznym, ekonomicznym, społecznym, politycznym i kulturowym,

• to inaczej (migracje) tzw. PRZEMIESZCZANIE PRZESTRZENNE ludzi,

• migracje są:

• 
  ruchem fizycznym dokonanym w określonym celu,

• zmianą miejsca zamieszkania,

• zmianą terytorium (jednostki osiedlowej, państwa),

• przeniesieniem się z jednej społeczności do drugiej,

• zmianą społecznego i kulturowego otoczenia,

• elementami pochodnymi wynikającymi z dokonanego przemieszczenia są:

• długość pobytu w nowym miejscu zamieszkania,

• dystans dzielący terytorium odpływu i napływu,

• zerwanie bezpośrednich kontaktów z miejscem pochodzenia,

• cechy indywidualne migrantów, jak: poziom świadomości, inteligencja, wiedza o świecie, itd.

• planowane przemieszczenia,

• migracja lub wędrówka to takie fakty świadomie zamierzonych przemieszczeń przestrzennych ludności, które wynikają ze zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu i dokonują się pomiędzy jednostkami osiedlowymi w ramach granic jednostek terytorialnych kraju, państwa lub też wykraczają poza jego granice polityczne,

• migracja bywa także nazywana MOBILNOŚCIĄ PRZESTRZENNĄ, bądź MOBILNOŚCIĄ GEOGRAFICZNĄ,

• migracja pociąga za sobą szereg różnych procesów związanych z „innością”, „obcością” przybyszów w kraju przyjmującym, które wyjaśniane są przez takie kategorie analityczne, jak:

• adaptacja,

• integracja,

• asymilacja,

• akulturacja,

• w demografii podkreśla się, że migracja jest jednym z trzech podstawowych procesów (migracja, urodzenia, zgony) kształtujących liczbę ludności, jej struktury i jej reprodukcję,

• migracje powodują zmiany w liczbie ludności i jej strukturze szybciej niż pozostałe dwa procesy, tj. urodzenia i umieralność,

• często zbiorowości migrantów charakteryzuje duża selektywność w zakresie określonych cech (np. młoda struktura wieku),

• jeżeli zbiorowość migrantów jest liczna, to konsekwencje migracji dla struktury ludności w miejscu pochodzenia i przeznaczenia mogą powodować ich istotne zmiany,

• migrant - osoba zmieniająca swoje miejsce w przestrzeni fizycznej,

• ale.. pojęcie migracji obejmuje 2 procesy: NAPŁYW i ODPŁYW, którym odpowiada pojęcie imigracji (imigrant) i emigracji (emigrant),

• imigrant/emigrant to również cudzoziemiec, obcokrajowiec,

• kryterium narodowościowe służy do odróżnienia ludności rodzimej od obcych,

• w zależności od przyczyn migracji wyróżnia się dwie podstawowe kategorie migrantów:

• migrantów ekonomicznych,

• uchodźców,

• one dzielą się na 3 inne kategorie: a). residualną (np. przywódcy religijni), b). derywacyjną (żony, dzieci, rodzice), c). uchodźców ekonomicznych,

typy migracji

• wg charakteru podejmowanych decyzji:

1. migracje dobrowolne/woluntarystyczne,

2. migracje przymusowe/niewoluntarystyczne,

3. migracje spontaniczne/nieplanowane,

4. migracje planowane/świadome podjęte akty przemieszczeń przestrzennych/,

ad b). migracje przymusowe to np.:

• wydalenie/wypędzenie,

• repatriacje - tzn. wtedy kiedy występują naciski władz na jednostki w celu ich powrotu do kraju pochodzenia,

• uchodźstwo - ze względu na prześladowanie (najczęściej),

• 
  wysiedlenie,

• ewakuacja,

• deportacje,

• ze względu na przyczyny:

1. migracje zarobkowe (ekonomiczne),

2. migracje rodzinne,

3. migracje podporządkowane (dodatkowe),

4. migracje matrymonialne,

5. migracje polityczne,

6. migracje religijne,

7. migracje narodowościowe,

8. migracje ekologiczne,

9. migracje indywidualne,

• ze względu na czas trwania migracji:

1. migracje stałe,

2. migracje okresowe,

3. migracje sezonowe,

• ze względu na charakter geograficzny migracji:

1. migracje wewnętrzne,

2. migracje zewnętrzne/zagraniczne, międzynarodowe/,

3. migracje kontynentalne,

4. migracje zamorskie,

5. migracje regionalne,

• ze względu na charakter osadnictwa migracji:

22. migracje z miast do miast,

23. migracje z miast do wsi,

24. migracje z wsi do wsi,

25. migracje ze wsi do miast,

• ze względu na charakter prawny migracji:

• migracje legalne,

• migracje nielegalne,

• inne rodzaje migracji:

• migracje emerytalne,

• migracje masowe,

• exodus (tzn. nagła masowa emigracja spowodowana katastrofą lub innymi nagłymi wypadkami),

• migracje konserwatywne (w celu utrzymania dotychczasowego sposobu życia),

• migracje innowacyjne (w celu dokonania radykalnej zmiany życiowej),

6. kategorie ludności spisowej

1. ludność de jure- ludność stale zameldowana

• ludność obecna przy spisie

• ludność nieobecna przy spisie bez względu na miejsce przebywania i czas nieobecności, np. więzienie

2. ludność de facto - ludność faktycznie zamieszkała na danym terenie

- ludność nie obecna w momencie spisu, ale nieobecność trwała mniej niż 2 m-ce, np. wakacje, sanatorium

- ludność nie obecna w momencie spisu, ale nieobecność trwała dłużej niż 2 m-ce, np. wojsko zakład karny, areszt

3. rezydenci

- stali mieszkańcy z wyjątkiem tych którzy przebywają poza miejscem zamieszkania dłużej niż 12 m-cy

- cudzoziemcy- imigranci, którzy stają się rezydentami jeśli mieszkają na danym terytorium przez co najmniej 12 m-cy (tzw. długoterminowi imigranci)

6.Jaka ludność jest spisywana

rodzaje spisów powszechnych:

a). częściowe spisy ludności = ograniczone do niektórych grup ludności lub części terytorium,

b). sumaryczne - ich zadaniem jest przede wszystkim uzyskanie danych dotyczących ogólnej liczby ludności, w spisach tych uwzględniony jest ograniczony zakres wybranych cech ludności, a wyniki otrzymuje się na podstawie sumowania danych ujętych w arkuszach spisowych, w 1946r. (14 luty) pierwszy taki spis w Polsce = 24mln. ludności, ten spis pokazał straty w liczbie ludności (straty spowodowane wojną) - uchwycono strukturę wg wieku i płci,

c). mikrospisy -  to spisy ludności metodą reprezentacyjną, przeprowadzane są losowo na wybranej części populacji,

d). Powszechny spis ludności to pełne, kompleksowe badanie statystyczne którego celem jest uzyskanie danych o liczbie ludności zamieszkałej na danym terytorium, jej strukturach, warunkach życia w danym momencie, tzw. krytycznym momencie spisu, w Polsce NSP odbywał się w: 1921r. (pierwszy NSP w Polsce po odzyskaniu przez Nas kraj niepodległości), 1931r., 1950r. (3 XII), 1960r. (6 XII), 1970r. (8 XII - w Polsce nie ma analfabetów), 1978r. (7 XII), 1988r., 2002r.,

w celu przeprowadzenia spisu opracowuje się formularze zawierające pytania, na które odpowiadają osoby objęte spisem,

istotną rolę w uzyskaniu w spisie wiarygodnych informacji spełnia pozytywny stosunek ludności do spisu

cechy spisu powszechnego

a). powszechność (spis obejmuje całą ludność zamieszkałą na danym terytorium),

b). imienność (osoby spisywane podają imiona i nazwiska)

c). bezpośredniość (do odpowiedniego formularza wpisuje się dane uzyskane na podstawie bezpośredniego wywiadu z osobą spisywaną lub członkiem rodziny)

moment krytyczny spisu = ustalenie roku, dnia (miesiąca) i godziny, od którego rozpoczyna się badanie,

minimum spisowe = wtedy kiedy np. kraj jest biedny, przeprowadza się wtedy minimalne badania, czyli: wiek, płeć, stan cywilny = baza,

Zgodnie z zaleceniem ONZ spisy powszechne powinny być przeprowadzane w krajach świata co 10 lat

Dwa rodzaje ludności spisowej:

•   De jure - ludność formalnie zameldowana na danym obszarze

-   De facto - faktyczne miejsce zamieszkania, obecne

Zawsze spisujemy ludność de facto.

W narodowym spisie powszechnym w 2002 roku po raz pierwszy wyodrębniono dodatkową kategorię ludności.

tzw. rezydentów. To ogół przebywających w momencie krytycznym spisu zamieszkujących na danym terenie

przez okres co najmniej 12 miesięcy, tj. 1. stałych mieszkańców lub 2. osoby przybyłe, z innych miejsc

zamieszkania w kraju lub zagranicy na okres co najmniej 12 miesięcy

Ad. 7

czynniki wpływające na strukturę płci

a)biologiczne- rodzi się więcej chłopców, ale i więcej ich umiera

b)społęczno- ekonomiczne- status danej płci- lepsza/ gorsza płeć-

kraje niedorozwinięte gospodarczo- wyższa nadumeieralność K

Kraje rozwinięte gospodarczo- nadumeralność M po 40. roku życia - hazardy życiowe

c)polityczne- migracje, wojny

• w każdej wystarczająco dużej zbiorowości ludzi co roku rodzi się więcej chłopców niż dziewcząt, co powoduje liczebną przewagę chłopców nad dziewczętami,

• w większości krajów umieralność kobiet w poszczególnych grupach wieku jest jednak mniejsza niż umieralność mężczyzn co pociąga za sobą wyrównywanie się liczebności mężczyzn i kobiet w określonej grupie wieku, powyżej której następuje zwiększenie liczebnej przewagi tych ostatnich (czyli kobiet),

• wg współczesnych szacunków oraz danych spisowych, w większości krajów europejskich i pozaeuropejskich istnieje liczebna przewaga kobiet nad mężczyznami, przyczynami takiego stanu rzeczy są przede wszystkim migracje, ale i również (w przypadku Europy) wojny światowe,




• 
  przewaga liczebna kobiet nad mężczyznami występuje prawie zawsze wśród ludności wielkich miast, co jest spowodowane głównie migracją kobiet do miast, gdzie w związku z dużym rozwojem usług łatwo znajdują zatrudnienie,

„migracje łańcuchowe” - tj. najpierw mężczyźni migrowali, a potem dołączyły do nich kobiety

reasumując:

• na kształtowanie się struktury ludności wg płci mają wpływ następujące prawidłowości uwarunkowane działaniem czynników biologicznych, społecznych lub biologiczno - społecznych:

• _{w każdej wystarczająco dużej zbiorowości rodzi się corocznie więcej chłopców niż dziewcząt, co powoduje przewagę liczebną chłopców nad dziewczętami,}

• _{w większości populacji umieralność mężczyzn jest wyższa niż umieralność kobiet (w każdym badanym wieku),}

• _{chociaż w każdej populacji rodzi się więcej chłopców niż dziewcząt, to prawidłowość dotycząca umieralności powoduje, że przewaga liczebna osobników płci męskiej zmniejsza się stopniowo i w rezultacie dochodzi w w młodszych kategoriach wieku do wyrównania proporcji płci, zaś w starszych grupach wieku zaznacza się postępująca przewaga liczebna kobiet,}

• _{ważny wpływ na kształt struktury ludności wg płci wywierają procesy migracyjne, wyższy z reguły udział mężczyzn w migracjach międzynarodowych powoduje, że na obszarach imigracji (napływu) występuje wzrost odsetka mężczyzn, natomiast na obszarach emigracji (odpływu) jego spadek,}

• _{oprócz migracji, czynnikami społecznymi wpływającymi na strukturę ludności wg płci, są również wojny (straty przede wszystkim w grupie mężczyzn - prowadzi to do tzw. „zwichnięcia” równowagi płci, powoduje to np. zatrudnianie kobiet w zawodach typowo męskich),}

Ad.8

• Drugie przejście demograficzne - Demograf holenderski Dirk van de Kaa uważa, że w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo nastąpiło drugie przejście demograficzne. Charakterystyczną cechą drugiego przejścia demograficznego jest spadek płodności poniżej poziomu gwarantującego ciągłą zastępowalność pokoleń.

• W modelu drugiego przejścia demograficznego zmniejszanie się dzietności, przy bardzo niskim poziomie umieralności, przypisywane jest dążeniu obojga rodziców do osiągnięcia własnych źródeł dochodów z pracy oraz odpowiedniego wykształcenia i zadowolenia z życia.

• Doniosłą rolę zaczynają odgrywać motywacje do stałego podnoszenia poziomu życia rodzinnego.

• wysuwa nowe założenia,

• w związku małżeńskim lub nieformalnym na czoło wysuwa się jednostka lub para, która inwestuje przede wszystkim w SIEBIE (tzw. king - pair), tj. DINKS (Double Income No Kids),

• postawy i zachowania wyrażające taką ideologię prowadzą do opóźnienia prokreacji, obniżenia liczby dzieci w rodzinie lub bezdzietności,

• ta teoria formułuje np. nowe teorie opisujące fenomen dzietności poza małżeństwem jako racjonalny wybór mężczyzn i kobiet o niskich dochodach (Willis 1999r.),

• opóźnienie urodzenia lub decydowanie się na brak potomstwa jest mocno podkreślane w teorii drugiego przejścia demograficznego,

• zdaniem niektórych badaczy (McDonald 2000) niski poziom płodności w krajach rozwiniętych gospodarczo jest wynikiem konfliktu zachodzącego pomiędzy wysokim poziomem równości płci gwarantowanym przez instytucje społeczne zorientowane na zaspokojenie indywidualnych potrzeb człowieka a nierównościami podtrzymywanymi przez rodzinę rozumianą jako instytucja oraz przez instytucje zorientowane na rodzinę,

• zmiany w położeniu ekonomicznym kobiet, osiąganie przez nie wysokiego statusu, prowadzą do niskiej płodności,

• w związku z czym partnerzy nakierowują swoje działania na kontrolę płodności, której spadek prowadzi do radykalnych zmian w życiu kobiety i rodziny,

• kobiety mogą na rynku pracy rywalizować z mężczyznami dopóty, dopóki w grę nie wchodzi prokreacja,

• konieczne są instytucje zorientowane na rodziny, których głównym zadaniem ma być pogłębianie równości płci, które osłabią pojawiające się konflikty i zachęcą kobiety do wydawania na świat potomstwa,

_{Gr II}


1. zalozenia I przejscia demogr
2. co to jest responsive policy
3. wiek funkcjonalny
4. wsp. reprodukcji netto
5. wsp. maskulinizacji co to jest i podac przyklad dla jakiegos kraju
6. proces starzenia w polsce, uwzledniajac skale starosci
7. struktura stanu cywilnego w polsce
8. 4 charakt cechy rozwodow w polsce
9. bylo kilka pojec do wyjasnienia- np wiek kalnedarzowy, malz. heterogamiczne
10. migracje
11. zgony neonatalne
12. jakie cechy sie bada w NSP

Ad.1

1.Założenia I przejścia demograficznego.

I teoria demograficzna

trzyfazowy model przejścia demograficznego: przedstawiający przejście od reprodukcji tradycyjnej (wysoka umieralność i wysoka płodność) do nowoczesnej (niska umieralność i niska płodność) -postęp cywilizacyjny, industrializacja, urbanizacja

 Faza I - względna stabilność stanu ludności, osiągana drogą wysokiej rozrodczości i wysokiej umieralności sprawiła, że przyrost naturalny w niewielkim stopniu odbiega od zera,

- Współczynnik dzietności - 6 dzieci (na 1 kobietę w wieku rozrodczym),

- Przeciętna długość trwania życia - nie przekracz 45 lat

Faza II - osiągnięcia medycyny i zasięg oddziaływania służby zdrowia powodują obniżanie poziomu umieralności i wydłużenie się trwania życia ludzkiego. W fazie tej zmniejszenie się umieralności obserwowane jest przy nadal wysokim poziomie rozrodczości,

- Współczynnik dzietności - 4,5 - 6 dzieci,

- Długość trwania życia - 45 - 65 lat,

Faza III - faza ta charakteryzuje się zwolnieniem tempa obniżania się poziomu umieralności i początkowo powolnym, a następnie szybkim spadkiem płodności.

- Współczynnik dzietności - 3 - 4,5 dzieci,

- Długość trwania życia - 55-65 lat,

Na przełomie II i III fazy przyrost naturalny osiąga najwyższy poziom,

 

Faza IV - następuje nowa stabilizacja ludności przy niskim poziomie umieralności

i rozrodczości,

- Współczynnik dzietności - poniżej 3 dzieci,

- Długość trwania życia - przekracza 65 lat,

2. Co to jest responsive policy?

Nazwa z angielskiej literatury, responsive policy - polityka odpowiadającą zapotrzebowaniu ludności, wynikającemu z istniejącej struktury ludności wg płci i wieku oraz rozmieszczenia terytorialnego.

influencing policy -  polityka kształtującą procesy demograficzne

3. Wiek funkcjonalny.

Wiek funkcjonalny - badanie stopnia zużycia biologicznego organizmu, mierzony jest ogólną kondycją psychofizyczną i stanem żywotności organizmu. Pojęcie to znajduje uzasadnienie w tym, że proces starzenia przebiega różnie i nie zawsze wiek biologiczny pokrywa się z zapisem kalendarzowym.

4. wsp. reprodukcji netto
Współczynnik reprodukcji brutto+ netto

Oba współczynniki są  miarami mówiącymi o typach reprodukcji ludności. Liczone są  od urodzeń żeńskich.

1. Współczynnik reprodukcji brutto- określa ile dziewczynek urodzi kobieta w ciągu swojego wieku prokreacyjnego.

 

1. Współczynnik reprodukcji netto- określa ile dziewczynek urodzi kobieta w ciągu swojego wieku prokreacyjnego, które dożyją do wieku swoich matek w momencie ich rodzenia. WrN uwzględnia umieralność tych dziewczynek, która jest zależna od warunków rodzenia i warunków cywilizacyjnych. Aby pokazać prawdopodobieństwo zgonów tych dziewczynek korzystamy z tablic umieralności. WrN jest zawsze niższy od WrB.

5.

Wskaźnik maskulinizacji, współczynnik maskulinizacji - wskaźnik demograficzny określający, ilu mężczyzn w danym społeczeństwie przypada na określoną liczbę kobiet - czyli najczęściej określa liczbę mężczyzn na 100 kobiet.

W krajach słabo rozwiniętych jest zdecydowanie wyższy. Największy współczynnik maskulinizacji występuje w krajach przyjmujących dużo mężczyzn do pracy - np. w Kuwejcie na 100 kobiet przypada 133 mężczyzn.

6. proces starzenia w polsce, uwzledniajac skale starosci

skale starości demograficznej:

w Polsce opracowane przez E. Rosseta,,

wiek jako granica starości nie może być traktowany bardzo sztywno,

E. Rosset stworzył I - wszą taką skalę starości dla Polski:

wg Rosseta jeżeli współczynnik starości jest większy od 12 %, takie społeczeństwo uznaje się za stare,

wg Rosseta jeżeli współczynnik starości jest mniejszy od 8%, takie społeczeństwo uznaje się za młode demograficznie,

wg Rosseta jeżeli współczynnik starości mieści się między 8 - 10% , takie społeczeństwo uznaje się za „przedpole” starzenia się demograficznego,

10 - 12% = właściwe starzenie się demograficzne,

wg ONZ (dla wieku 65 lat i więcej) jeżeli współczynnik starości mniejszy od 4% to wtedy można mówić o młodości demograficznej, jeśli jest większy od 7% wtedy należy już mówić o starości demograficznej

E. Rosset I: skala dla ludności 60+

     <8 % kraj młody demograficznie

     8-10 % przedpole starzenia się demograficznego

     10-12 % starezenie się demograficzne

     >12 % starość demograficzne 

7. struktura stanu cywilnego w Polsce:

 

struktura ludności wg stanu cywilnego

 

-          stan cywilny tj. wolny, małżeński, wdowi, rozwiedziony, separowany,

-          struktura ludności wg stanu cywilnego musi być z natury rzeczy rozpatrywana w ścisłym związku z wiekiem i płcią ludności,

-          zawierania małżeństw jest przy tym zależne od obowiązujących przepisów prawnych (dolna granica wieku prawnej zdolności do zawierania małżeństw jest różna w poszczególnych krajach) i panujących obyczajów (na ogół regionalnych),

-          obecnie w Polsce związki małżeńskie zawierać mogą kobiety w wieku ukończonych lat 18, a w szczególnych przypadkach w wieku ukończonych lat 16, mężczyźni zaś w wieku ukończonych lat 18,

-          badając strukturę stanu cywilnego ludności w Polsce, trzeba pamiętać, że w różnych okresach odmienny był sposób interpretacji pojęcia małżeństwa (np. problem małżeństwo prawne _vs małżeństwo cywilne),

-          po drugiej wojnie światowej na terenie całej Polski powstały URZĘDY STANU CYWILNEGO i prawnie uznanymi małżeństwami były tylko małżeństwa zawarte w tych urzędach - śluby wyznaniowe nie miały mocy prawnej i były zawierane wyłącznie przez osoby, które sobie tego życzyły.

 

Ad 8. 4 charakterystyczne cechy rozwodow w Polsce:

 

-    demografia traktuje rozwody jako czynnik wstrzymujący reprodukcję, wpływający na ograniczenie liczby urodzeń,

-    wynika to przede wszystkim z faktu, że do rozwodu często dochodzi w okresie prokreacyjnym,

-    po rozwodzie prokreacja jest najczęściej wstrzymana (stąd: rodziny niepełne) lub przesunięta w czasie (stąd: małżeństwa powtórne),

-    nie tylko sam rozwód, ale także poprzedzający go okres dezintegracji, sytuacja niepewności i braku poczucia bezpieczeństwa może wywierać hamujący wpływ na prokreację,

-    w skali ogólnospołecznej rozwody przyczyniają się do zmniejszenia przyrostu naturalnego oraz ZWIĘKSZENIA liczby rodzin małodzietnych.

(Rozwód oznacza rozwiązanie związku małżeńskiego przed odpowiednie sądy w formie przypisanej prawem. Rzeczywisty rozkład pożycia małżeńskiego może nastąpić znacznie wcześniej i dlatego w polskiej praktyce statystycznej informacje o rozwodach rozpatrywane są w 3 ujęciach:

• Rozwody wg wieku małżonków w momencie zawarcia związku małżeńskiego

• Rozwody wg wieku małżonków w momencie rozpoczęcia oddzielnego zamieszkania

• Rozwiedzeni wg okresu wspólnego zamieszkania oraz wieku w momencie rozpoczęcia wspólnego zamieszkania

Konkordat zawarty przez Polskę z Watykanem wprowadził również pojęcie separacji.

 Najczęstsze przyczyny rozwodów w Polsce:

• niezgodność charakterów 34%

• niedochowanie wierności 25%

• nadużywanie alkoholu 22%

• nieporozumienia na tle finansowym 7%

• naganny stosunek do członków rodziny 6%)

pyt.9
Wiek kalendarzowy(chronologiczny)-jest to liczba lat,miesięcy i dni jakie w życiu postnatalnym upłynęły od dnia urodzenia się danego osobnika

małżeństwo heterogamiczne- partnerzy o odmiennych cechach psychicznych i społecznych

pyt.11
Ze względu na czas wyróżniamy zgony neonatalne , czyli wszystkie zgony, które zaszły w okresie noworodkowym (0-27 dni). Jest to stosunek zgonów noworodków do urodzeń żywych.


12. - cechy geograficzne ( miejsce zamieszkania) - cechy demograficzne ( płeć, wiek, stan cywilny prawny, miejsce urodzenia, obywatelstwo) - cechy ekonomiczne ( bieżąca aktywność ekonomiczna, czas przepracowany, zawód wykonywany, rodzaj działalności zakładu pracy, status zatrudnienia, miejsce pracy) - cechy dotyczące wykształcenia ( poziom wykształcenia) - cechy dotyczące gospodarstwa domowego i rodziny( pozycja osoby w gospodarstwie domowym, pozycja osoby w rodzinie, typ rodziny biologicznej, wielkość rodziny biologicznej, liczba dzieci według wieku( w rodzinie), typ gospodarstwa domowego, wielkość gospodarstwa domowego, liczba osób aktywnych zawodowo w gospodarstwie domowym, liczba dzieci według wieku( w gospodarstwie domowym ), liczba osób w wieku emerytalnym,


znaczenie RUCHU i ZMIANY jest więc szczególnie mocno eksponowane

istnieją liczne przemieszczenia przestrzenne, które nie są migracjami, np. ruch turystyczny, ruchy nomadów, regularne codzienne lub tygodniowe dojazdy do pracy i szkół, ruchy sezonowe odbywające się periodycznie, ruchy tranzytowe i inne,

reemigrant = emigrant powracający do kraju ojczystego

repatriacja = powrót osób poprzednio deportowanych, uchodźców i przesiedleńców, mający formę zorganizowanej akcji powrotnej

obecnie w Polsce na 1000 mężczyzn „przypada” 1052 kobiety (dane: rok 2002)

nadumieralność

a). w krajach lepiej rozwiniętych - mężczyźni - feminizacja

b). w krajach słabo rozwiniętych - kobiety - maskulinizacja

---