19.04.2011

Wykład 9

Temat: Zarządzanie zapasami

1. Zapasy w przedsiębiorstwie:

• Prawidłowe

• Bieżące

• Sezonowe

• Rezerwowe

• Nieprawidłowe

• Nadmierne

• Zbędne

Zapasy w przedsiębiorstwie:

• Materiały

• Produkty, produkcja w toku

• Wyroby gotowe

• Towary

• Zapasy prawidłowe:

• Bieżące - niezbędne do zapewnienia ciągłości produkcji oraz sprzedaży

• Sezonowe - przekraczające potrzeby bieżące, gromadzone przed okresem wzmożonego zbytu w okresie podaży surowców

• Rezerwowe (minimalne, bezpieczeństwa) - przeznaczone na pokrycie potrze produkcji lub sprzedaży w przypadku odchylenia od normalnie występującego cyklu dostaw lub produkcji

• Zapasy nieprawidłowe:

• Nadmierne - przekraczające ekonomicznie uzasadnione potrzeby

• Zbędne - nie mogą być w ogóle wykorzystane w przedsiębiorstwie (np. w przypadku zmiany profilu działalności) powinny być zlikwidowane lub sprzedane po obniżonych cenach.

• Zapasy występujące w przedsiębiorstwie są zróżnicowane i obejmują:

• Materiały - materiały i surowce przeznaczone do produkcji podstawowej, półfabrykaty i półprodukty przeznaczone do dalszego przetwarzania, materiały pomocnicze, takie jak paliwa, części zamienne do maszyn i urządzeń, środków transportu oraz materiały pomocnicze do działalności administracyjnej, jak materiały biurowe

• Półprodukty i produkty w toku - to produkty, które będą wykorzystane w procesie produkcyjnym, zgodnie z przyjętą technologią.

• Produkty gotowe - obejmują produkty niepodlegające dalszemu przetworzeniu w przedsiębiorstwie, przeznaczone do sprzedaży przez usługi wykonane, na które nie wystawiono jeszcze faktury

• Towary - to wyroby obce, nabyte przez przedsiębiorstwo do dalszej odsprzedaży

• zaliczki na poczet dostaw - to środki zapłacone z góry dostawcom za wyroby lub usługi.

• Powody utrzymanie zapasów surowców i materiałów:

• konieczność zapewnienia rytmiczności produkcji (szczególnie w branżach, które charakteryzują się sezonowy popytem)

• korzyści skali produkcji - zapewniają bufor bezpieczeństwa pomiędzy zmianami popytu i podaży na produkty (inaczej firmy musiałyby ciągle dostosowywać linię produkcyjną do wymogów popytu)

• korzyści skali dostaw - duże zapasy oznaczają zakupy dużych partii (Np. upusty, mniejsze koszty transportu)

• względy spekulacyjne - obawy co do wzrostu cen, zmiany stóp procentowych, kursów walut, inflacji

• ograniczenie ryzyka związanego z niepewnością w dostawach i czasie dostaw - czasem nie znamy dokładnego terminu realizacji zamówienia, dlatego potrzebny nam zapas bezpieczeństwa

• zabezpieczenie przed nagłymi zdarzeniami - Np. wojny, strajki, zdarzenia losowe.

7. Powody utrzymania zapasów wyrobów gotowych i towarów:

• zapewnienie ciągłości sprzedaży - możemy przewidzieć dokładnie popytu i skoordynować go z podażą - korzyściami skali produkcji - zapewniają bufor bezpieczeństwa pomiędzy zmianami popytu i podaży na produkty (inaczej firma musiałaby ciągle dostosowywać linię produkcyjną do wymogów popytu)

• utrzymanie klienta - nie można dopuścić do sytuacji, w której nie jesteśmy w stanie zaspokoić jego potrzeb - gotowość dostaw jest ważnym czynnikiem konkurencyjności

• czynniki pozostające pod wypływem przedsiębiorstwa:

• możliwość elastycznego dostosowania się do zmian popytu, umiejętność oceny popytu (działania marketingowe)

• charakter działalności - czy wytwarzamy na specjalne zamówienie, czy też „na magazyn”, czy popyt na produkty jest sezonowy

• organizacja i sprawność kanałów dystrybucji - czy można szybko dokonywać przemieszczanie produktów w razie potrzeby

• czynniki niezależne od przedsiębiorstwa

• nieprzewidziane wahania popytu (Np. zmiany koniunktury)

• działania konkurentów.

• Zarządzanie zapasami:

• Obejmuje system informacji i ogół działań, których celem jest wyznaczenia takiej wielkości i struktury poszczególnych elementów zapasów (jako składników majątku obrotowego):

• niezbędnej do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa

• umożliwiającej zachowanie ciągłości produkcji i sprzedaży

• pozwalającej na uniknięcie zamrożenia kapitału i powstania strat.

• Zarządzanie zapasami w istotny sposób wpływa na ogólną efektywność gospodarowania przedsiębiorstwa

• Z jednej strony, niedostateczne zapasy materiałów i surowców, produkcji w toku i wyrobów gotowych, mogą być przyczyną strat przedsiębiorstwa, wynikających z przerwania ciągłości procesu produkcji lub sprzedaży

• Z drugiej natomiast, gromadzenie zapasów przekraczających racjonalne potrzeby, naraża przedsiębiorstwo na zbędne koszty, co w rezultacie prowadzi do zmniejszenia wielkości realizowanych zysków.

• Cechy zapasów ważne z punktu widzenia zarządzania finansami

• Zapasy charakteryzują się najmniejszym stopniem płynności wśród środków obrotowych

• Zapasy łączą się ze znacznymi kosztami - generalnie nazywa się je kosztami utrzymywania zapasów.

11. Koszty utrzymania zapasów:

• Zamrożenia kapitałów w zapasach (koszty kapitałowe zapasów) - utracone możliwości z zaangażowania kapitału, jest to koszt alternatywny zamrożonego kapitału, przypisywany do zapasów jako koszt niewykorzystanych możliwości innych inwestycji. Zainwestowany w zapasy kapitał jest niedostępny do wykorzystania w innym celu, dającemu przedsiębiorstwu większe korzyści

• Koszty magazynowania zapasów i ich przemieszczania - rzeczowe i finansowe koszty związane z magazynowaniem zapasów - wynikają z funkcji magazynów czyli składowania i obrotu zapasami wewnątrz firmy.

• Charakter kosztów stałych mają Np. płace personalne, utrzymanie powierzchni magazynowych (amortyzacja budynków, remonty)

• Charakter kosztów zmiennych mają Np. koszty przemieszczania - zależą od wielkości zapasów oraz aktywności przedsiębiorstwa.

• Koszty zużycia i starzenia się zapasów - spadek wartości zapasów z przyczyn niezależnych od przedsiębiorstwa w szczególności

• Koszty fizycznego starzenia się zapasów - utrata pierwotnych wartości użytkowych, ubytki naturalne, no. Żywność

• Koszty ekonomicznego starzenia się zapasów - określone tempem postępu technicznego w danej branży

• Koszty kradzieży,

• Koszty ubezpieczenia od kradzieży i szkód losowych,

• Koszty wynikłe ze zgromadzenia nadmiernych i zbędnych zapasów - dodatkowe koszty

• Koszty zamawiana zapasów:

• Koszty składania zamówień (ordering costs) - sporządzenie zamówienia i kontrola jego realizacji (przyjęcie towarów, zapłata) oraz np. konieczność przestawienia maszyn lub procesu na pracę związaną z nową dostawą zapasów

• Koszty planowania i kontroli zapasów - wydatki na sprzęt i personel wykonujący te czynności

• Koszty wynikłe z braku zapasów - koszty wyczerpania się zapasów (stockout costs).

• Koszty braku zapasów:

• Utrata możliwości sprzedaży z powodu braku wyrobów (obniżone przychody)

• Przestoje w produkcji

• Koszty materiałów i robocizny w przypadku zastosowania zapasów zamiennych

• Koszty interwencyjnych dostaw materiałów

• Koszty przestojów produkcyjnych

• Koszty likwidacji zakłóceń produkcji

• Koszty związane z pogorszeniem jakości produkcji

• W skrajnym przypadku możemy nawet utracić klientów na skutek niemożliwości terminowego wywiązania się z dostaw względem nich.

• Te koszty zalicza się do kosztów zamówień, bo niewłaściwie złożone zamówienie będzie skutkowało powstaniem tych kosztów.

• Model optymalnej partii dostawy (EOQ - economic ordering quantity)

• Założenia:

• Model uwzględnia:

• Koszty utrzymania zapasów - w modelu przyjmuje się, że koszty te są względnie zmienne, ich wielkość zależy od wielkości zapasu

• Koszty składania zamówień - w modelu przyjmuje się, że koszty te są względnie stałe w przeliczeniu na jedną partię dostawy, a ich wielkość zależy od częstości składania zamówień.

• Cel modelu:

• Wyznaczenie takich rozmiarów zapasów i strategii ich uzupełniania, przy której łączne koszty zakupu i utrzymania zapasów są niższe.




Rok akademicki 2010/2011

Semestr IV, dr M. Gorczyńska

Przedmiot: Finanse przedsiębiorstwa (wykłady)

1

---