I.Pojęcia, Kulturoznawstwo


SCENOGRAFIA - współcześnie s. oznacza wiedzę, umiejętność i sztukę komponowania sceny i przestrzeni teatralnej, a także metonimicznie samą dekorację sceniczną jako rezultat pracy scenografa; sztuka komponowania trójwymiarowej czasoprzestrzeni; przestała być traktowana jako idealna ilustracja tekstu literackiego i stała się narzędziem służącym kompozycji układu scenicznego, który ma na celu interpretację (a nie zilustrowanie) tekstu i ludzkich działań, zobrazowanie sytuacji wypowiadania oraz skonstruowanie sensów przedstawienia jako rezultatu relacji między tekstem i przestrzenią sceniczną.

DEKORACJA - pojęcie d. obejmuje to wszystko, co na scenie stanowi tło dla akcji wykonane za pomocą środków malarskich, plastycznych, architektonicznych itp.

Funkcje dramaturgiczne dekoracji:

  1. Zilustrowanie i uwidocznienie elementów, o których się sądzie, że mogłyby istnieć w świecie dramatu: dekorator wybiera pewne obiekty i miejsca sugerowane przez tekst, by potem uwidocznić je materialnie na scenie w celu stworzenia iluzji uniwersum dramatycznego.

  2. Swobodne konstruowanie i przekształcanie przestrzeni scenicznej, traktowane jako „maszyna do grania”: d. przestaje służyć wiernemu naśladowaniu; staje się pewnym zespołem płaszczyzn itp., które służą aktorom jako strefa ich gry.

  3. Subiektywizacja sceny skomponowanej nie jako układ brył i linii, ale jako zmieniająca się kolorystycznie i świetlnie impresja rzeczywistości, wytwarzająca wobec widza atmosferę oniryczności i fantasmagoryczności.

Dekoracja dźwiękowa - sposób sugerowania za pomocą efektów dźwiękowych istnienia sfery gry poza sceną.

Dekoracja słowna - przedstawiona nie za pomocą środków wizualnych, ale opisana lub sugerowana w komentarzu postaci.

Dekoracja symultaniczna - widoczny przez cały czas trwania spektaklu wystrój sceny przedstawiający kilka miejsc akcji, w których aktorzy grają bądź jednocześnie, bądź przechodzą z jednego miejsca na drugie, kierując w ten sposób uwagę widza na różne sfery gry.

AKTOR - a) Artysta odgrywający role w teatrze lub filmie; określenie zawodu takiego artysty. b) W znaczeniu ogólnym (dziś przenośnym): osoba działająca, biorąca w czymś czynny udział. c) W modelu aktacyjnym: w mniejszym lub większym stopniu zindywidualizowana w strukturze powierzchniowej tekstu manifestacja aktanta ze struktury głębokiej; jednostka dyskursu narracyjnego „odgrywająca rolę” aktanta i będąca rezultatem fabularnych przekształceń synaktycznych i semantycznych. [zajebiste-przyp.red.] d) W znaczeniu przenośnym: człowiek pozujący w życiu na kogoś innego niż jest, nieszczery w swoich zachowaniach, komediant.

POSTAĆ - Stanowi element strukturalny utworu jako czynnik kształtujący opowieść dramatyczną, organizujący materiał narracyjny i fabułę; element skupiający w sobie pewien kompleks znaczeń przeciwstawiający się innym postaciom. P. dramatyczna daje się określić poprzez wyznaczenie zespołu podstawowych cech dystynktywnych, które można wyróżnić na zasadzie binarnych opozycji przeciwstawnych sobie cech: bohater dobry/bohater zły, kobieta/mężczyzna itp.

INSCENIZACJA - W rozumieniu szerokim termin i. oznacza zespół środków służących interpretacji scenicznej: dekoracje, oświetlenie, muzykę i grę aktorów [...]. W rozumieniu wąskim termin i. określa działanie polegające na skonstruowaniu - w dany miejscu i w danym czasie - różnych elementów w celu dokonania interpretacji scenicznej jakiegoś dzieła dramatycznego.

*dążenie do syntezy

*realizacja tekstu w przestrzeni

Sztuka inscenizacji jest sztuką przestrzennego rozplanowania tego, co dramaturg mógł zaprojektować jedynie w czasie; jest przekształceniem (konkretyzacją) tekstu, które dokonywane jest przez aktora w przestrzeni scenicznej w czasie kiedy czynność ta jest odbierana przez widza.

Autos sacramentales - jednoaktowe sztuki religijne wystawiane z okazji Bożego Ciała( w 14 w. kiedy udział w ceremonii był obowiązkowy). Tematy: 1. biblijne, 2. mitologiczne, 3. zaczerpnięte z literatury.

Zarzuela ( z hiszp. Hiszpańska forma dramatyczno- muzyczna z częściami mówionymi popularna w 17w.). Tematyka mitologiczna np.”zatoka syren”. (Teatr dworski)

Komedia Dell`arte-inne określenia: komedia al improwiso ,komedia masek, komedia Arlekina, komedia popisu sztuki aktorskiej

Scenerio(Sogetto) - rodzaj scenariusza:scenariusz działań. (kom.dell`art.)

Lazzi- zestaw gagów, żartów(kom.dell`arte)

Maski emploi - przypisana maska (rola) do danej postaci. Grywało się ją tak długo ,jak było się w trupie.(specjalizacja).Typy postaci. Tylko zakochani nie mieli masek. Ściśle określony wygląd każdej z postaci: