Strona główna
Herb gminy Chrząstowice
Herb Gminy Chrząstowice tworzy czarny pień lipy o mocnym i szerokim ukorzenieniu, z mocno rozgałęzionymi i uliścionymi koronami w błękitnym polu tarczy. W środku pnia pionowa dziupla otwarta od górnej strony, w niej czerwony kościół gotycki z czarnym krzyżem. Pień drzewa, liście i konary są w złotym okonturowaniu
Lipa była symbolem ładu, stabilizacji, porządku i trwałości. Delikatność drewna lipy (dla rzeźby), pokrój drzewa, delikatność liści - utożsamiano z elementem żeńskim w świecie, dlatego też lipa oznacza wdzięk, uznanie, polot.
Klub samorządowy
Flaga gminy Chrząstowice
Flaga Gminy Chrząstowice składa się z trzech stref:
- od góry strefa w barwie czerwieni
- w środku strefa barwy złota
- dołem strefa barwy błękitu
Te trzy pasy są jednakowej wysokości i ułożone są poziomo. Barwy flagi wywodzą się z barw w tarczy (herbu).
Położenie gminy
Gmina Chrząstowice położona jest w centralnej części województwa opolskiego. Obejmuje część równiny opolskiej, która wchodzi w skład Niziny Śląskiej. Od północy graniczy z gminą Turawa, od strony wschodniej z miastem i gminą Ozimek, od południowego wschodu z gminą Izbicko, od południa z gminą Tarnów Opolski, a od strony zachodniej z miastem wojewódzkim Opole.
Dolina Małej Panwi i jezior turawskich - gmina Chrząstowice - zdjęcie mapki z Chrząstowic i Falmirowic (na taką mapkę natknęłam się przejeżdżając przez Chrząstowice i Falmirowice) Może nie jest ona zbyt czytelna, ale zależało mi, żeby pokazać, że taki mapki są dostępne w gminie oraz pokazują nam jaki obszar zajmuje gmina i co warto tam zobaczyć. Z boku mamy zdjęcia a na mapce cyferki ukazujące gdzie znajduje się dany obiekt.
Wielkość gminy i gęstość zaludnienia
Powierzchnia gminy wynosi ok.82 km2 (0,9% terenów województwa), z czego blisko 40% stanowią lasy. Pozwala to na zaklasyfikowanie jej do grupy najmniejszych gmin w regionie.
Gminę zamieszkuje 6 641 mieszkańców, gęstość zaludnienia wynosi ok. 81 osób/km2i jest niższa od średniej regionalnej wynoszącej ok. 112 osób/km2. (wg stanu z 31.12.2007)
Opis |
Ogółem |
Kobiety |
Mężczyźni |
|||
jednostka |
osób |
% |
osób |
% |
osób |
% |
populacja |
6637 |
100 |
3368 |
50,7 |
3269 |
49,3 |
gęstość zaludnienia |
80,6 |
40,9 |
39,7 |
Sołectwa
Na obszarze gminy zlokalizowanych jest 11 miejscowości, w tym 9 sołectw.
Są to następujące sołectwa:
1) Chrząstowice,
SOŁECTWO |
Powierzchnia w km2 |
Chrząstowice |
8,67 |
Daniec |
22,04 |
Dąbrowice |
2,82 |
Dębie |
7,88 |
Dębska Kuźnia |
9,83 |
Falmirowice |
9,48 |
Lędziny |
10,72 |
Niwki |
7,43 |
Suchy Bór |
3,25 |
2) Daniec,
3) Dąbrowice,
4) Dębie,
5) Dębska Kuźnia,
6) Falmirowice,
7) Lędziny,
8) Niwki,
9) Suchy Bór.
Tabela przedstawia sołectwa oraz ich powierzchnie w km2. Widzimy, że największym powierzchniowo jest sołectwo Daniec, natomiast najmniejsze są Dąbrowice.
Komunikacja
Gmina Chrząstowice położona jest pomiędzy dwoma ważnymi szlakami komunikacji drogowej: w kierunku Częstochowy (Warszawy) - droga nr 46 oraz w kierunku Katowic - droga A-4. Długość dróg krajowych na terenie gminy wynosi 10,5 km, sieć 9 dróg powiatowych wynosi 47 km, natomiast sieć 105 dróg gminnych stanowi odcinek o łącznej długości 72 km. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa PKP (nr 144) na trasie Opole - Fosowskie ze stacją w Chrząstowicach i dwoma przystankami osobowymi w miejscowościach Dębska Kuźnia i Suchy Bór. Przy wschodnio - południowej granicy gminy przebiega gazociąg Zdzieszowice - Ozimek, na granicy sołectwa Suchy Bór przechodzi tranzyt gazociągu Kluczbork - Przywory.
Mapka
Mapka, która widnieje w Chrząstowicach koło Klubu Samorządowego. Pokazuje przebieg dróg w gminie.
Charakterystyka fizyczno-geograficzna gminy
Pod względem podziału fizyczno-geograficznego Polski gmina Chrząstowice położona jest w makroregionie Niziny Śląskiej i jej mezoregionie Równina Opolska. Mezoregion obejmuje w znacznym stopniu zalesione obszary zalegania utworów wodnolodowcowych, na znacznych obszarach wtórnie zwydmionych, poprzecinane równolegle przebiegającymi dolinami rzek. Lokalnie, w szczególności w granicznych obszarach mezoregionu z innymi jednostkami, występują ostańcowe formy trzeciorzędowe, kredowe i triasowe. wśród których na terenie gminy występują pierwsze i trzecie. Od zachodu do analizowanego obszaru przylega mikroregion Garbu Opolskiego zbudowany ze skał węglanowych górnej kredy.
Ze względu na zróżnicowanie geograficzne rozciągającej sie od doliny Stobrawy w okolicach Karłowic na zachodzie do doliny Małej Panwi w okolicach Zawadzkiego na wschodzie jednostki, wyróżniono jej części podrzędne w randze mikroregionów (Dubel 1970). Wśród nich na badanym terenie wyróżnia sie:
- Równinę Jemielnicka - obejmująca większa część gminy (w całości sołectwa Lędziny, Suchy Bór, Chrząstowice, Falmirowice, Dąbrowice, Dębie, zachodnie części sołectw Dębska Kuźnia, Niwki, Daniec).
- Wzgórza Dębskie - obejmują pokrytą lasami, skrajną, wschodnią część gminy
Od zachodu do analizowanego obszaru przylega mikroregion Garbu Opolskiego zbudowany ze skał węglanowych górnej kredy.
Morfologia terenu
Obszary gminy Chrząstowice charakteryzują się niewielkim zróżnicowaniem geomorfologii terenu. Do czynników morfogenetycznych, które miały wpływ na dzisiejsze jej zróżnicowanie należą: zjawiska tektoniczne i neotektoniczne związane ze strefą uskoków środkowej Odry, wykształcenie się systemu plioceńskiej sieci rzecznej, w szczególności pradoliny Małej Panwi, co najmniej dwukrotne nasunięcie się i recesja lodowców, procesy denudacyjne i akumulacyjne odbywające się najpierw w warunkach peryglacjalnych, a następnie w cieplejszym klimacie holocenu, zjawiska erozji i akumulacji fluwialnej, a także antropogeniczna działalność człowieka.
Dalszy tekst - morfologia
Rozpatrując rzeźbę gminy Chrząstowice w skali makro jej obszar ma charakter szerokiej, otwartej na północnym zachodzie niecki przebiegającej na osi SE-NW. Charakter nieckowatej struktury rzeźby potwierdza hipsometria. Niecka nachylona jest nieznacznie w kierunku NW. W jej dnie zlokalizowane są struktury dolin Jemielnicy, Suchej i Swornicy, skrzydła niecki budują osady akumulacji lodowcowej i wodnolodowcowej. W południowej części gminy niecka zaryglowana jest utworami szczelinowej akumulacji lodowcowej (okolice Dańca i Dąbrowic) oraz ciągnącymi się dalej na południu w gminach Izbicko i Tarnów Opolski obszarami wychodni skał triasowych. Powierzchnia gminy to obszar nizinny z nielicznymi szerokimi pagórkami, rozciętymi wyraźnie zaznaczonymi dolinami Suchej i Jemielnicy.
W strukturze rzeźby L. Pernarowski (1968) na terenie gminy wyróżnił rzeczne terasy holoceńskie, terasy plejstoceńskie, morenę denną w przewadze piaszczystą z płatami gliny zwałowej zlodowacenia Odry, pagórki form akumulacji szczelinowej zlodowacenia Odry, obszary wydmowe, wzniesienia wodnomorenowe zlodowacenia Odry, trzeciorzędowe obszary zrównań w skałach kredy i triasu.
Budowa geologiczna
Na obecny stan budowy geologicznej utworów powierzchniowych obszaru gminy Chrząstowice miały wpływ procesy sedymentacji morskiej i słodkowodnej zachodzącej w triasie, kredzie i trzeciorzędzie, następnie kilkakrotne wkraczanie na teren Polski lądolodu, sedymentacja rzeczna, intensywna erozja w okresach interglacjalnych, a także zespół procesów występujących po ostatnim zlodowaceniu. Dodatkowym czynnikiem różnicującym geologie gminy były zjawiska tektoniczne i neotektoniczne, w wyniku których, m.in. na terenie gminy wystąpiły intruzje magmy. W wyniku występowania licznych procesów geologicznych gmina charakteryzuje sie znacznym zróżnicowaniem budowy litologicznej. W powierzchniowych utworach występują zarówno formacje kenozoiczne jak i mezozoiczne. Mezozoik reprezentowany jest przez skały górnotriasowe, natomiast na kenozoik składają sie iskały wulkaniczne oraz liczna grupa utworów glacjalnych, fluwioglacjalnych, eolicznych i fluwialnych czwartorzędu. Pod względem najistotniejszego z przyrodniczego punktu widzenia zasięgu powierzchniowych warstw geologicznych zdecydowanie dominuje czwartorzęd, w mniejszym stopniu ograniczone do południowej części gminy utwory starsze (górny trias). Głębiej zalegające utwory geologiczne na terenie gminy Chrząstowice związane są z dwiema dużymi jednostkami strukturalnymi budowy geologicznej Śląska Opolskiego: Monoklina Przedsudecka i Depresja Śląsko-Opolska.
Monoklinę Przedsudecką stanowią kolejno następujące utwory:
Iły, iłowce pstre, mułowce, piaskowce, wapienie (trias górny),
Wapienie i dolomity wapienia muszlowego (trias środkowy),
Dolomity i wapienie pstrego piaskowca (trias dolny),
Piaskowce i zlepieńce czerwonego spągowca (perm).
cd
Dominującymi powierzchniowymi utworami geologicznymi gminy Chrząstowice są formacje czwartorzędowe, plejstoceńskie, związane ze stadiałem maksymalnym zlodowacenia środkowopolskiego oraz działalnością rzek (Kozłowski red. 1979).
Wśród zakumulowanych utworów polodowcowych na obszarze gminy reprezentowane są:
gliny zwałowe - zlokalizowane w lasach na wschód od Dębskiej Kuźni oraz w południowej części gminy w okolicach Dańca.
piaski i żwiry wodnomorenowe - W największym obszarowym rozprzestrzenieniu występują w okolicach Niwek. Występują również w południowej części gminy w okolicach Dańca i Dębia.
piaski i żwiry kemów - zlokalizowane są na wschód od drogi Dębska Kuźnia - Niwki, a także w południowej części gminy w Dańcu, koło Dąbrowic i w zachodniej części gminy koło Falmirowic.
piaski ozów - występują na niewielkich obszarach koło Niwek
piaski wodnolodowcowe - występują powszechnie na terenie gminy na obrzeżach dolin rzecznych, a także na obszarach przyległych do form akumulacji wodnomorenowej i szczelinowej.
Wody powierzchniowe i podziemne
Gmina Chrząstowice charakteryzuje się bogatym systemem wód powierzchniowych. W zakresie wód płynących składają się na niego duża w regionie rzeka Jemielnica (Chrząstawa) z największym swoim dopływem Suchą, Swornica, związana z Jemielnicą Płaszówka (Cieńka) oraz szereg mniejszych cieków, kanałów i rowów melioracyjnych.
Cd
W zakresie występowania zbiorników wód stojących tereny gminy nie odznaczają się dużą ich liczebnością i udziałem. Niewielkie kompleksy zbiorników wodnych związane są z wyrobiskami poeksploatacyjnymi, torfowiskami, namuliskami i nieckami bezodpływowymi. Inaczej kształtuje się powierzchniowy udział terenów zalewowych. Powódź z 1997 r dowiodła, że znaczne obszary gminy w jej części centralnej (duże doliny rzeczne) to obszary zalewowe.
Rzeki badanego obszaru należą do rzek typowo nizinnych o niwalno-fluwialnym reżimie zasilania (Komar 1968). Pod względem gęstości sieci rzecznej obszar charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem. Największą gęstością systemu hydrograficznego charakteryzuje się dolina Jemielnicy i Swornicy oraz łącząca się z nimi dolina Suchej. Gęstość sieci rzecznej dochodzi tu do 1,75 km/km2. Najniższą gęstością sieci charakteryzuje się rozległy, wzniesiony ponad terasy plejstoceńskie rzek i zalesiony obszar Wzgórz Dębskich na wschód od Dębskiej Kuźni. Stanowi on wododział Jemielnicy i odcinka Małej Panwi powyżej zbiornika Turawskiego. Gęstość sieci rzecznej osiąga tu wielkość od 0,0 do 0,5 km/km2.
cd
Gmina Chrząstowice położona jest w całości w dorzeczu Odry. Zachodnia jej część stanowi dorzecze Maliny, która jest dopływem Swornicy. Niewielki wododział tych dwóch cieków przebiega na osi Lędziny - Suchy Bór - Falmirowice. Centralna część gminy odwadniana jest przez Swornicę, Jemielnicę oraz jej dopływ Suchą. Największe rzeki gminy Jemielnica i Swornica są dopływami Małej Panwi. Oceniając procentowy udział poszczególnych zlewni w odwadnianiu analizowanego obszaru szacuje się, iż największy obszar należy do zlewni Jemielnicy (ok. 80%, w tym zlewnia Suchej 30%). Do zlewni Swornicy należy ok. 20% terenu gminy, z czego ok. połowy należy do zlewni Maliny.
Najdłuższe odcinki rzek przypadają na:
- Jemielnicę - 14,4 km, co stanowi ok. 27,7% całej jej długości,
- Cieńką - 9,7 km, odpowiednio 47,4%,
- Suchą - 6,0 km, odpowiednio 28,8%,
- Swornicę - 4,9 km, odpowiednio 38,3%.
Współczesna sieć rzeczna
Współczesna sieć rzeczna gminy Chrząstowice jest bardzo silnie uregulowana. Największe zmiany dotyczą koryta i doliny Jemielnicy oraz Swornicy. Przekształcenia sieci rzecznej uzasadniane potrzebami ochrony przeciwpowodziowej oraz prowadzenia działalności rolniczej stoją
w dużym konflikcie z naturalnością ekosystemów.
Gmina Chrząstowice charakteryzuje się niewielką liczbą i powierzchnią zbiorników wodnych. System nielicznych zbiorników wodnych uzupełniają torfowiska i namuliska, które podobnie jak stawy posiadają bardzo wysoką wartość przyrodniczą. Znajdują się one jednak pod silną presją odwadniających melioracji, które prowadzą do ich degradacji. Największe obszary występowania torfowisk zlokalizowane są
w dolinach rzecznych.
Wyniki klasyfikacji wód powierzchniowych przepływających przez teren gminy Chrząstowice w 2007 r.
Na terenie gminy nie zostały przeprowadzone badania wód podziemnych.
Kamionka - Falmirowice
Nieczynnym kamieniołomem bazaltu, na obszarze którego spotkać można wiele interesujących gatunków roślin i zwierząt. Otoczony malowniczymi lasami liściastymi i mieszanymi, w których spotkać można wiele chronionych i rzadkich gatunków grzybów, roślin i zwierząt. Znajduje się tu jedyne w województwie opolskim stanowisko rzadkiego w Polsce grzyba koralówki czerwonowierzchołkowej. Spośród roślin do najciekawszych należą: kwitnący wczesną wiosną wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity - jeden z niewielu gatunków naszych rodzimych pnączy, konwalia majowa, przylaszczka pospolita
i kruszyna pospolita. Kamieniołom jest miejscem rozrodu licznych gatunków płazów, m.in.: traszki zwyczajnej, żaby trawnej, ropuchy szarej i zielonej. Z wielu gatunków ptaków lęgowych, spotkanych na tym obszarze, do najbardziej interesujących należy zaliczyć zimorodka, jednego z najpiękniej ubarwionych naszych ptaków, zakładającego gniazda w wykopach przez siebie głębokich norach oraz dzięcioła zielonego puszczaka.
Warunki klimatyczne
Obszary gminy Chrząstowice charakteryzuje się jednymi z najłagodniejszych warunków klimatycznych na Opolszczyźnie. Jest to wynik położenia obszaru w centralnej części Niziny Śląskiej, która należy do najłagodniejszych pod tym względem obszarów Polski. Klimat rejonu badań charakteryzuje się przewagą wpływu oceanicznego nad kontynentalnym, za sprawą migracji mas powietrza wzdłuż doliny Odry. Klimat gminy należy do łagodnych. Łagodność przejawia się tu niskimi amplitudami temperatur, niezbyt dużą sumą opadów, szybko następującymi termicznymi porami roku w I półroczu i późno następującymi w II półroczu, długim sezonem wegetacyjnym. Zimy są w Chrząstowicach bardzo łagodne i krótkie, lata długie i ciepłe. Warunki klimatyczne sprzyjają czynnemu wypoczynkowi.
Klimat gminy jest w dużym stopniu uwarunkowany doliną Odry, która jest główną osią przemieszczania się powietrza z południa (przez Bramę Morawską) i z zachodu (wzdłuż nizin środkowoeuropejskich). Ciepłe powietrze z południa i ciepłe i wilgotne powietrze atlantyckie powodują stabilizację warunków termicznych przejawiającą się niską amplitudą temperatur.
Warunki glebowe
Pokrywa glebowa gminy Chrząstowice jest konsekwencją zróżnicowania głównie warunków geomorfologiczno-geologicznych i hydrologicznych. Na analizowanym terenie występuje umiarkowane zróżnicowanie typologiczne gleb (Witek 1976). Gleby ogólnie za charakteryzują się małą przydatnością dla produkcji rolniczej.
W gminie Chrząstowice występuje zdecydowana przewaga utworów piaszczystych. Stanowią one ok. 76,3% wszystkich użytków rolnych . Znaczny udział osiągają również utwory gliniaste, występujące w większych obszarach na terasach zalewowych Jemielnicy i na niektórych obszarach pozadolinnych w południowej części gminy. Niewielkie obszary występowania gleb organicznych zlokalizowane są w dnach dolin rzecznych, w lokalnych bezodpływowych zagłębieniach. Podobnie jak w przypadku utworów gliniastych na glebach organicznych w większości występują trwałe użytki zielone, co jest zgodne z istniejącymi na tych obszarach uwarunkowaniami hydrologicznymi. Na użytkach rolnych terenu gminy nie występują większe skupiska innych niż wyszczególnionych powyżej utworów glebowych. Ze względu na rzadkość występowania w województwie opolskim na szczególną uwagę zasługują niewielkie tereny występowania gleb inicjalnych na pokrywach lawowych. Gleby te charakteryzują się bardzo dużym udziałem druzgotu okruchów skał bazaltowych.
cd
Pod względem klas bonitacyjnych gruntów ornych na terenie gminy najwięcej jest gruntów klasy VI i V. Stanowią one łącznie aż 88% wszystkich użytków ornych. Ogólnie najwięcej gruntów należy do klas bonitacyjnych słabych. Tylko 0,5% występujących gleb gruntów ornych należy do tzw. gleb chronionych. Jest to jeden z najsłabszych wyników w całym województwie opolskim. Ogromna przewaga gruntów klas V, VI oraz niewielki odsetek gleb chronionych wskazuje na bardzo niekorzystne uwarunkowania rozwoju funkcji rolniczej.
Wśród trwałych użytków zielonych procentowy udział gleb poszczególnych klas przedstawia się następująco:
. I - 0,0%,
. II - 0,1% ,
. III - 4,8%,
. IV - 66,2%,
. V - 27,4%,
. VI - 1,5%.
Dla większego zobrazowania przedstawiłyśmy to na wykresie.
cd
Powyższe zestawienie wskazuje, że zdecydowaną dominację osiągnęły łąki i pastwiska klasy IV, a więc odmiennie od gruntów ornych - klas średnich. Znaczący jest jednak udział łąk najsłabszych i ich przewaga w stosunku do łąk i pastwisk bardzo dobrych. Większość obszarów łąkowych położona jest w dolinach rzecznych. Wyróżnia się tu dolina Jemielnicy.
Pod względem przydatności rolniczej gleb ornych w gminie Chrząstowice dominuje kompleks żytni dobry i słaby. Razem osiągają one 75,3% gruntów ornych. Tylko ok. 10% gruntów ornych przynależy do kompleksów pszennych. Świadczy to o niewielkim potencjale powierzchni gleb dla produkcji rolnej.
Wśród trwałych użytków zielonych absolutną dominację osiągają użytki zielone średnie o stosunkowo korzystnych walorach produkcyjnych - 99,4% wszystkich łąk i pastwisk.
Zestawienie gleb użytków rolnych bardzo lekkich, lekkich, średnich i ciężkich w gminie przedstawia się następująco:
bardzo lekkie - 45,7%,
lekkie - 42,5%,
średnie - 11,4%,
ciężkie - 0,4%.
Z zestawienia wynika, że gmina charakteryzuje się jednym z większych w województwie udziałów gleb lekkich i bardzo lekkich, które łącznie wynoszą 88,2% użytków rolnych. Również odsetek gleb ciężkich należy do najniższych w województwie.
Zestawienie typów gleb występujących na terenie analizowanej gminy przedstawione na wykresie 4 wskazuje, że wśród gruntów ornych zdecydowaną dominację osiągnęły czarne ziemie, a w następnej kolejności gleby brunatne. Wśród trwałych użytków zielonych zdecydowanie dominują mady rzeczne, a w następnej kolejności czarne ziemie.
28. Powierzchnia zasiewów w gminie Chrząstowice
Jak widzimy na wykresie w gminie Chrząstowice największą powierzchnię zasiewów stanowią mieszanki zbożowe (322 ha), przenżyto (277 ha), oraz żyto (262 ha). Natomiast najmniejszą powierzchnię zasiewów stanowią owies (30 ha), jęczmień ozimy (41 ha) oraz pszenica jara (51 ha).
Gospodarka gruntami na terenie gminy Chrząstowice
Powierzchnia ogólna gminy |
|
Grunty orne |
2144 ha |
Sady |
11 ha |
Łąki trwałe |
1885 ha |
Pastwiska |
127 ha |
Grunty orne zabudowane |
185 ha |
Grunty pod stawami |
2 ha |
Grunty pod rowami |
95 ha |
Po lewej stronie mamy grunty oraz ich powierzchnię w hektarach, natomiast po prawej stronie mamy te same grunty przedstawione w procentach na wykresie kołowym. Widzimy że największą powierzchnię zajmują grunty orne jest to 2144 ha co stanowi 48%. Z kolei najmniejszą powierzchnię stanowią grunty pod stawami tylko 2 ha co w przeliczeniu na procenty daje nam bardzo malutki odsetek dlatego też na wykresie widnieje 0%. Małą powierzchnię zajmują też sady i w tym przypadku również wykres pokazuje nam 0%.
Szata roślinna
Obecnie na terenie gminy stwierdzono występowanie 28 gatunków roślin prawnie chronionych. w tym 16 gatunków ściśle chronionych i 12 gatunków chronionych częściowo. Występuje tutaj również 30 gatunków rzadkich i ginących w skali województwa, regionu i całego kraju.
Rośliny chronione ściśle
1. Barwinek pospolity Vinca minor
2. Bluszcz pospolity Hedera helix
3. Buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia
4. Długosz królewski Osmunda regalis
5. Gnieźnik leśnymi Neottia nidus-avis
6. Grążel żółty Nuphar lutea
7. Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine
8. Kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis
9. Lilia złotogłów Lilium martagon
10. Listera jajowata Listera ovata
11. Paprotka zwyczajna Polypodium vulgare
12. Pióropusznik strusi Matteucia struthiopteris
13. Podkolan biały Platanthera bifolia
14. Pomocnik baldaszkowy Chimaphila umbellata
15. Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum
16. Widłak goździsty Lycopodium clavatum
Przykłady
Rośliny chronione częściowo
1. Bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata
2. Cis pospolity Taxus baccata
3. Goździk kropkowany Dianthus deltoides
4. Kalina koralowa Viburnum opulus
5. Konwalia majowa Convallaria majalis
6. Kopytnik pospolity Asarum europaeum
7. Kruszyna zwyczajna Frangula alnus
8. Napartnica zwyczajna Digitalis grandiflora
9. Pierwiosnek lekarski Primula veris
10. Porzeczka czarna Ribes nigrum
11. Przylaszczka pospolita Hepatica nobilis
12. Przytulia wonna Galium odoratum
Przykłady
Gatunki rzadkie
1. Bodziszek czerwony Geranium sanguineum
2. Czartawa drobna Circaea alpina
3. Czermień błotna Calla palustris
4. Czerniec gronkowy Actea spicata
5. Dąbrówka kosmata Ajuga genevensis
6. Dziurawiec skąpolistny Hypericum montanum
7. Gorczycznik prosty Barbarea stricta
8. Gruszyczka średnia Pyrola minor
9. Gruszyczka okrągłolistna Pyrola rotundifolia
10. Gruszyczka zielonawa Pyrola chlorantha
11. Janowiec ciernisty Genista germanica
12. Koniczyna długokłosowa Trifolium rubens
13. Lepiężnik biały Petasites albus
14. Łuskiewnik różowy Lathrea squamaria
15. Nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum
16. Nerecznica grzebieniasta Dryopteris cristata
17. Okrężnica bagienna Hottonia palustris
18. Pajęcznica gałęzista Anthericum ramosum
19. Rutewka wąskolistna Thalictrum lucidum
20. Rutewka żółta Thalictrum flavum
21. Rzęl hakowata Callitriche hamulata
22. Siedmiopalecznik błotny Comarum palustre
23. Stokłosa żytnia Bromus secalinus
24. Szczodrzeniec rozesłany Chamaecytisus ratisboniensis
25. Turzyca nitkowata Carex lasiocarpa
26. Wyka kaszubska Vicia cassubica
27. Wyka zarolowa Vicia dumetorum
28. Złoć łąkowa Gagea pratensis
29. Żywiec cebulkowy Dentaria bulbifera
30. Żywiec dziewięciolistny Dentaria enneaphyllos
Przykłady
Obszary i obiekty prawnie chronione z zakresu ochrony przyrody
Wszystkie obszary leśne gminy zostały objęte przez Wojewodę Opolskiego ochroną prawną o statusie Obszaru Chronionego Krajobrazu Lasy Stobrawsko-Turawskie. W okolicach Dębskiej Kuźni został utworzony użytek ekologiczny „Torfowisko Dębska Kuźnia” którego przedmiotem ochrony jest śródleśny, podmokły nieużytek z interesującymi zbiorowiskami roślinnymi w trakcie naturalnej sukcesji. Jest to miejsce bytowania i żerowania bociana czarnego. W okolicach Dębia znajduje się projektowany użytek ekologiczny obejmujący niewielki fragment lasu łęgowego ze stanowiskiem pióropusznika strusiego, gatunku paproci objętego ochroną prawną, znanego w naszym regionie tylko z trzech stanowisk. Godne ochrony są również podmokłe łąki w okolicach Dańca, Dębskiej Kuźni i Dąbrowic, w których występuje wiele chronionych i rzadkich gatunków roślin. Najciekawsze z nich to: bobrek trójlistkowy, siedmiopalecznik błotny, ostrożeń łąkowy i wełnianka wąskolistna.
Pomniki przyrody
Na terenie gminy Chrząstowice rosną również sędziwe drzewa, chronione jako pomniki przyrody. Są to okazałych rozmiarów dęby szpułkowe koło Suchego Boru, Chrząstowic i Lędzin, sosny zwyczajne koło Dębskiej Kuźni i Dańca, buk zwyczajny koło Dębskiej Kuźni oraz sosna wejmutka koło Dąbrowic. We wschodniej części Dębia znajduje się malownicza aleja dębowa, która objęta została jako pomnik przyrody.
Rezerwat
Srebrne Źródło
Rezerwat leśny o powierzchni około 23 ha. Obszar ten ma bardzo duże walory przyrodnicze związane zarówno z biotopem jak i biocenozami. Do największych walorów przyrody nieożywionej należy występowanie rozległej strefy źródliskowej niewielkiego dopływu Jemielnicy.
Rezerwat obejmuje fragment masywu leśnego porośniętego łęgiem wiazowojesionowym, łegiem jesionowo-olszowym i gradem subkontynentalnym Na jego obszarze znajduje sie znacznych rozmiarów źródło, na którego brzegach wykształciły sie płaty zespołu z dominacją lepiężnika białego. Znajduje sie tu jedyne na Równinie Opolskiej stanowisko cisa pospolitego w naturalnym siedlisku. Występują tu również dosyć licznie inne rzadkie gatunki, np. żywiec dziewięciolistny żywiec cebulkowy, wawrzynek wilczełyko, przylaszczka pospolita, porzeczka czarna, kwitnące okazy bluszczu pospolitego, kruszczyk szerokolistny Obszar ten należy objąć ochroną częściową.
Zagrożenie powietrza
Źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego
Procesy energetyczne i przemysłowe
Głównymi zanieczyszczeniami z procesów energetycznych i procesów przemysłowych na terenie gminy Chrząstowice są zanieczyszczenia pyłowe i gazowe ze spalania paliw, pyły mechaniczne, związki organiczne z procesów obróbki metali, procesów spawalniczych, pochodzące ze stosowania farb i lakierów itp. Na terenie gminy Chrząstowice są nieliczne zakłady emitujących ww. zanieczyszczenia do powietrza:
• Zakład Stolarski w Dębie przy ul. Wiejskiej 21; zakład ten emituje tylko pył, a źródłem tej małej emisji są maszyny stolarskie do szlifowania, frezowania i ciecia drewna.
• „Rolnik” Sp. z o.o. - Przetwórnia w Dańcu przy ul. Dąbrowickiej 50; źródłem emisji jest kotłownia posiadająca dwa kotły typu KMR 350 z rusztem stałym o mocy sumarycznej poniżej 0,5 MW.
Emisja niska
Źródła tzw. „emisji niskiej” stanowią w gminie indywidualne domowe systemy grzewcze oraz niewielkie kotłownie pracujące na potrzeby zakładów produkcyjnych i budynków użyteczności publicznej, opalanych paliwami stałymi (koks, węgiel kamienny). Charakterystyczną cechą indywidualnych palenisk węglowych jest ich niska sprawność oraz niepełność emitorów powoduje koncentracje zanieczyszczeń w bezpośrednim otoczeniu miejsc przebywania ludzi.
Zanieczyszczenia z komunikacji samochodowej
Trasy komunikacyjne stanowią liniowe zródła emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenia powietrza tworzą produkty spalania benzyn, olejów napędowych oraz w znacznie mniejszym stopniu gazu LPG. Do zanieczyszczeń atmosfery pochodzących z komunikacji samochodowej zalicza się również pyły powstające podczas
zużywania się nawierzchni jezdni oraz podzespołów pojazdów (opony, klocki hamulcowe) - mają one jednak marginalny udział w ogólnym bilansie zanieczyszczeń powietrza pochodzących z transportu samochodowego.
Wpływ na wielkość emisji z transportu powierzchniowego maja stan jezdni, konstrukcja i stan techniczny pojazdów, rodzaj spalanego paliwa, płynność ruchu. Toksycznymi produktami spalania paliw są: tlenek węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki, pył PM10 (zawierający sadze oraz śladowe ilości związków ołowiu) oraz lotne związki organiczne (głównie węglowodory alifatyczne).
Emisja niezorganizowana
Źródłami emisji niezorganizowanej o minimalnej uciążliwości jest znajdująca się w gminie lokalna oczyszczalnie ścieków przy Ośrodku Resocjalizacji MONAR w Ledzinach-Zbicku, oraz nieczynne, zrekultywowane składowisko odpadów komunalnych. Głównym źródłem uciążliwych zapachów na terenie gminy jest natomiast rolnictwo, z którego utrzymuje się znaczna część mieszkańców Rolnictwo może stanowić zagrożenie dla środowiska zwłaszcza hodowla bydła oraz zabiegi agrotechniczne, które maja znaczny udział w zanieczyszczeniu powietrza amoniakiem, podtlenkiem azotu i metanem. Źródła zanieczyszczeń powietrza pochodzące z tej części gospodarki to:
• zapylenie wynikające głównie z erozji wietrznej, ruchu maszyn i narzędzi rolniczych
po powierzchni suchej gleby oraz transportu i stosowania niektórych nawozów,
szczególnie wapna nawozowego i superfosfatu pylistego
Zagrożenie wód powierzchniowych i podziemnych
Z analizy aktualnego stanu gospodarki wodno-ściekowej w gminie Chrząstowice wynika, że potencjalne źródło zagrożenia jakości wód powierzchniowych i podziemnych stanowią przede wszystkim:
ścieki bytowo-gospodarcze z zabudowy mieszkaniowej na obszarach nieskanalizowanych,
ścieki deszczowe spływające z dróg, placów i stacji paliw, brak urządzeń podczyszczających,
zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów rolnych,
Zagrożenie związane z hałasem
Hałas przemysłowy
Brak prowadzonych badań monitoringowych uniemożliwia dokonanie pełnej oceny zagrożeń środowiska wywoływanych emitowanym hałasem przemysłowym. W przeciwieństwie do hałasu komunikacyjnego, który ma zasięg wielkoprzestrzenny, obiekty przemysłowe i usługowe, jako źródła uciążliwości akustycznej mają charakter drugorzędny o oddziaływaniu lokalnym.
Na podwyższoną emisję hałasu, odczuwalną nawet w znacznych odległościach od źródła, mają wpływ nawet niewielkie obiekty. Do takich zaliczyć można zarówno zakłady przemysłowe jak i warsztaty usługowe, rzemieślnicze, zakłady kamieniarskie, betoniarnie, ubojnie,
Hałas kolejowy
Według Raportu Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (Raport PIOŚ "Stan środowiska w Polsce", PIOŚ, Warszawa 1998) zagrożenie hałasem kolejowym w skali kraju jest znacznie niższe od hałasu drogowego i od szeregu lat utrzymuje się w zasadzie na tym samym poziomie, z niekorzystnymi lokalnymi zmianami związanymi z pogarszającym się stanem infrastruktury. Teren gminy Chrząstowice przecina linia kolejowa nr 144 relacji Opole - Częstochowa. Zagrożenie hałasem wynikające z eksploatacji przedmiotowego szlaku komunikacyjnego ma charakter liniowy i jest znacząco odczuwalne w najbliższym otoczeniu torowisk.
Hałas drogowy
Decydujący wpływ na klimat akustyczny w gminie ma transport samochodowy. Do najbardziej uczęszczanych szlaków komunikacyjnych należą drogi krajowe, tj. droga nr A4 relacji Opole - Katowice oraz droga nr 46 relacji Opole - Częstochowa, przecinająca tereny zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej we wsiach Lędziny i Dębska Kuźnia. Nie bez wpływu pozostaje również transport samochodowy na drogach powiatowych i gminnych.
Zagrożenia pól elektromagnetycznych, promieniowania
Promieniowanie niejonizujące
Głównymi źródłami promieniowania niejonizującego w środowisku są elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia oraz sieć rozdzielcza średnich i niskich napięć, stacje radiowe i telewizyjne, łączność radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa oraz stacje radiolokacji i radionawigacji. Dodatkowymi źródłami tego promieniowania są ponadto stacje bazowe telefonii komórkowych, systemów przywoławczych, radiotelefonicznych, alarmowych, komputerowych itp., pokrywających coraz gęstszą siecią obszary skupisk ludności, jak również coraz powszechniej stosowane osobiste przenośne radiotelefony.W gminie Chrząstowice obszar oddziaływania pól elektromagnetycznych ogranicza się do bezpośredniego sąsiedztwa linii wysokiego napięcia 110 kV, tj. głównie linii 110 kV relacji Dobrzeń - Ozimek oraz linii 110 kV relacji Opole Groszowice - Ozimek.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Źródłami promieniowania elektromagnetycznego (PEM) na terenie gminy Chrząstowice jest infrastruktura elektroenergetyczna, a także przebiegające przez teren gminy linie przesyłowe wysokich i niskich napięć. Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są również anteny nadawczo-odbiorcze telefonii komórkowej (zlokalizowane na terenie Gminy) oraz anteny nadawcze sygnału radiowego.
Wodociągi
Gmina zaopatrywana jest w wodę z użytkowego poziomu wodonośnego zbiornika wód podziemnych Grotowice - Krupski Młyn. Woda rozprowadzana jest wodociągami zbiorczymi w całej gminie. Wodociągi występują w każdej wsi. Wszystkie sołectwa zwodociągowano w latach 1976-1992.
System zaopatrzenia w wodę tworzą trzy wodociągi grupowe. 6 sołectw zasilanych jest przez wodociąg grupowy Dębska Kuźnia (4 274 mk), 2 sołectwa (Dąbrowice i Daniec) ) z ujęcia wody znajdującego się na terenie przepompowni w Dańcu (1565 mk), 1 sołectwo Niwki ze stacji lokalnej (Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Chrząstowice, 2000). Woda pobierana jest z 3 studni głębinowych usytuowanych na terenie gminy z czwartorzędowych warstw wodonośnych.
- długość sieci wodociągowej wynosi 73 km, wykonana z rur PCV;
- długość przyłączy wynosi 43 km
- odbiorców wody jest ok. 2000
C.d
Według danych WIOŚ w Opolu (Stan środowiska w województwie opolskim w latach 1997-1998, WIOŚ w Opolu, 1999) ilość wód powierzchniowych zużywanych w gminie na potrzeby przemysłu kształtuje się w granicach do 100 dam3*/rok (dam3 = 1 000m3), życie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych wynosi około 200 dam3/rok.
Wyniki badań jakości wód podziemnych zasilających wodociągi sieciowe i objętych w 2000 r. nadzorem WSSE.
Z przedstawionych powyżej danych wynika, że wody podziemne będące źródłem zaopatrzenia ludności w wodę spełniają warunki normatywne dla wody do picia.
Gospodarka ściekowa
Wykorzystane w procesach przemysłowych i działalności bytowej człowieka wody wracają do środowiska w postaci ścieków o różnym stopniu zanieczyszczenia. Według danych Urzędu Statystycznego w Opolu - (cyt. za WIOŚ w Opolu) ilość odprowadzanych ścieków w gminie Chrząstowice wynosi około 14 dam3/rok (dot. głównie ścieków
z zakładów przemysłowych). Znaczna część wytworzonych ścieków odprowadzanych jest bezpośrednio do gruntu i wód powierzchniowych, bezpośrednio lub za pośrednictwem rowów.
Chrząstowice nie posiada zorganizowanego systemu odbioru
i oczyszczania ścieków. Ścieki odprowadzane są do szczelnych zbiorników wybieralnych i wywożone na oczyszczalnię ścieków
w Ozimku - Antoniowie; część trafia do oczyszczalni w Opolu (Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Chrząstowice, 2000).
Sieć kanalizacyjna
Miejscowości Lędziny, Suchy Bór, Chrząstowice oraz Dębska Kuźnia są
skanalizowane. Ścieki komunale z terenu gminy wywożone są do punktu zlewnego w Chrząstowicach
Oczyszczalnie ścieków
Ścieki z terenu gminy kierowane są na oczyszczalnie w Opolu rurociągiem tłocznym. Nie istnieje potrzeba budowania oczyszczalni na terenie gminy. Zlokalizowana jest tylko jedna oczyszczalnia oczyszczalnie działająca dla potrzeb Ośrodka Resocjalizacji Monar w Zbicku. Na terenach nie skanalizowanych proponuje sie propagowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków komunalnych.
Odpady komunalne
Na strukturę stałych odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy Chrząstowice składają się głównie odpady z gospodarstw domowych (odpady gospodarcze), pochodzące z handlu i administracji, zapleczy socjalnych zakładów przemysłowych i usługowych (odpady podobne do komunalnych), odpady roślinne z terenów zielonych oraz odpady mineralne (gruz, ziemia).
Odpady przemysłowe
Na terenie gminy nie są generowane odpady przemysłowe; nie są tu również zlokalizowane składowiska tych odpadów (Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Chrząstowice, 2000)
Nielegalne składowiska odpadów
Z danych ankietowych przeprowadzonych wśród organów samorządowych w 2001 r. wynika, iż na terenie gminy Chrząstowice zostało zlokalizowane tylko jedno nielegalne składowisko odpadów w miejscowości Dębie (Stan środowiska w województwie opolskim w roku 2001, WIOŚ w Opolu, 2002).
Teren gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi obsługują firmy:
1. Remondis Sp. z o.o., Al. Przyjaźni, 45-573 Opole, tel. 77 453 10 10
2. ELKOM Sp. z o.o, ul. Norweska 11, 46-021 Brzezie k/Opola,
3. "Strach i Synowie" Sp. z o.o, ul. Bór 137, 42-202 Częstochowa,
W zakresie gospodarki ciekłymi odpadami komunalnymi teren gminy obsługują firmy:
1.Firma Usługowa SOCHOR Antoni Sochor, ul. klasztorna 4, 46-042 Szczedrzyk,
2. R.J.K. Sp. z o.o Barut Jemielnica, ul. Żędowicka 49, 47-133 Jemielnica,
3. Przedsiębiorstwo gospodarki komunalnej i mieszkaniowej Sp. z o.o,
ul. Powstańców Śl. 54, 46-040 Antoniów,
4. Przejazd Sokalski Szczepan, ul. Długa 2, 49-120 Dąbrowa,
5. WC Serwis Beata Bańska, ul Szybowa 2, 41-808 Zabrze,
6. Remondis Sp. z o.o., Al. Przyjaźni, 45-573 Opole,
Urząd Gminy
Dziękujemy za uwagę