MEDYCYNA KATASTROF

Medycyna katastrof - część medycyny ratunkowej, której zadaniem jest - wspólnie ze specjalistami pożarnictwa, zarządzania, ratownictwa chemicznego, prawnikami i innymi specjalistami - ratowanie życia i zdrowia człowieka w sytuacjach odbiegających od rutynowych.

Główne zadania medycyny ktastrof:

• analiza ryzyka wystąpienia wypadków masowych i katastrof

• znalezienie optymalnych rozwiązań systemowych i organizacyjnych stosownych do skali zagrożeń

• wypracowanie odpowiednich standardów postępowania medycznego w czasie zdarzenia

• analiza wtórnych zagrożeń występujących w czasie katastrof (np. epidemii)

• udział w przygotowaniu uregulowań prawnych dotyczących zdarzeń masowych

• prowadzenie stałej analizy, monitorowanie zagrożeń środowiska

• prowadzenie działalności edukacyjnej

Na potrzeby medycyny ratunkowej przyjęto definicje :

WYPADEK - zdarzenie nagłe, które nie zakłóca zwykłego trybu pracy służb ratowniczych

WYPADEK MASOWY - zdarzenie nagłe, w którym występuje duża liczba ofiar wymagająca skierowania na jego miejsce wielu zespołów, ale rozwiązanie powstałych problemów w tym medycznych jest możliwe przy wykorzystaniu lokalnego systemu ratownictwa.

Z medycznego punktu widzenia pojawia się konieczność prowadzenia triage.

KATASTROFA - zdarzenie nagłe, w wyniku którego powstają poważne szkody w środowisku oraz zaburzenia normalnego funkcjonowania społeczności, powodujące następstwa i problemy medyczne, których nie można opanować za pomocą lokalnego systemu ratownictwa. Potrzebna jest pomoc z zewnątrz.

Triage jest jednym z najistotniejszych problemów.

Może mieć rozmiar

• lokalny,

• krajowy,

• międzynarodowy.

KATAKLIZM - zdarzenie, które obok dużego zniszczenia środowiska i wyrządzenia ogromnych szkód materialnych stwarza poważne wyzwanie dla służb ratowniczych, przy jednoczesnym częściowym lub całkowitym zniszczeniu ich infrastruktury. Są to np.: powodzie, huragany, trzęsienia ziemi.

Powyższe definicje oprócz wypadku, unikają określenia charakteru, przyczyny, liczby ofiar.

Zwracają uwagę na konieczność korzystania z pomocy z zewnątrz.

KLASYFIKACJA KATASTROF

I. Wg WHO katastrofy dzielimy na:

1. Naturalne - trzęsienia ziemi, lawiny, susze itp.

2. Wywołane przez ludzi

1. wojny

2. katastrofy cywilizacyjne

• k. komunikacyjne - masowe kolizje, zderzenia pociągów, upadki samolotów...

• k. przemysłowe i budowlane - zawalenia, eksplozje...

• pożary domów towarowych, szkół, szpitali, wieżowców...

3. Skutki wtórne katastrof - głód, choroby zakaźne, epidemie...itp.

II. Wg rodzaju obrażeń poszkodowanych - lepsze przygotowanie szpitali do udzielania pomocy.

1. K. „chirurgiczna” - ofiary z urazami spowodowanymi urazami mechanicznymi, oparzeniami, postrzałami...

2. K. „ogólnomedyczna” - ofiary z ogólnymi obrażeniami, nie wymagającymi interwencji chirurgicznej

3. K. „toksykologiczna”

4. K „epidemiologiczna” itp.

III. Wg stopnia zaangażowania zasobów medycznych i logistycznych.

1. I stopnia - katastrofa, podczas której lokalne zasoby medyczno-logistyczne są wystarczające, gdy tylko zostanie wdrożony plan reagowania kryzysowego

2. II stopnia - katastrofa, podczas której lokalne zasoby medyczno-logistyczne będą niewydolne i wymagana będzie pomoc z terenów sąsiednich

3. III stopnia - katastrofa, podczas której lokalne i sąsiednie zasoby medyczno-logistyczne będą przeciążone i wymagana będzie pomoc zasobów regionalnych i krajowych

IV. Biorąc pod uwagę obszar dotknięty katastrofą, mogą występować trzy możliwości:

1. Katastrofa występuje na obszarze działania lokalnego systemu ratownictwa - typowy scenariusz, dla którego sporządzane są plany postępowania

2. Katastrofa występuje w sąsiednim regionie i lokalne jednostki mogą być poproszone o pomoc

3. Katastrofa dotyczy podmiotów systemu ratowniczego - miejscem katastrofy jest CPR, szpital

Podczas usuwania skutków katastrofy występują następujące okresy (etapy) postępowania:

1. okres aktywizacji

- mobilizacja i odpowiedź początkowa

• organizacja dowództwa i ocena miejsca zdarzenia

1. okres wdrożenia

• poszukiwanie i ratowanie

• zbieranie rannych, segregacja, stabilizacja i transport

• zarządzanie miejscem zdarzenia

1. okres powrotu do stanu poprzedniego

• wycofywanie się z miejsca zdarzenia

• powrót do działań minimalnych

KOORDYNACJA DZIAŁAŃ MEDYCZNYCH NA MIEJSCU KATASTROFY/WYPADKU MASOWEGO

Rolę organizatora pomocy medycznej - koordynatora medycznego (do czasu pojawienia się osoby uprawnionej), przyjmuje lekarz pierwszego ambulansu przyjeżdżającego na miejsce zdarzenia. Jednocześnie prowadzi segregację medyczną ofiar.

W późniejszym czasie, jego miejsce zajmuje Koordynator Medycznych Działań Ratowniczych (KMDR).

-Jest to lekarz, powoływany w ramach lokalnych uzgodnień np. w ramach PSP, specjalnie przeszkolony w prowadzeniu działań ratowniczych w zdarzeniach masowych i katastrofach.

- KMDR nie bierze bezpośredniego udziału w leczeniu ofiar, angażuje się w pełni w kierowanie medyczną stroną akcji ratowniczej.

- Podlega kierownikowi działań ratowniczych (KDR) - oficerowi PSP, ściśle współpracuje z CPR oraz rozporządza wszystkimi zasobami medycznymi dostępnymi na miejscu zdarzenia.

- Do niego zgłaszają się przyjeżdżające zespoły ratownicze w celu otrzymania zadań.

- Po wstępnej ocenie KMDR określa ilość potrzebnego sprzętu, personelu, środków transportu

- Otrzymuje od CPR potrzebne siły i środki oraz potwierdzone informacje o możliwościach leczniczych SOR-ów

PLANOWANIE ZABEZPIECZENIA MEDYCZNEGO NA WYPADEK KATASTROFY/WYPADKU MASOWEGO

W planowaniu zabezpieczenia medycznego na wypadek wystąpienia K uwzględnia się okresy czasowe:

• okres przygotowania przed możliwym zdarzeniem tego rodzaju

• okres działania w razie jej wystąpienia

• okres likwidowania skutków

• okres przygotowania na następne lub podobne

W planowaniu pomocna jest matryca Hoddona, oparta na trójkącie epidemiologicznym.

	człowiek	Czynnik działający	środowisko
Przed zdarzeniem
Podczas zdarzenia
Po zdarzeniu

Plany zabezpieczenia medycznego zawierają stałe pozycje:

1. Charakterystyka obszaru - teren, hydrometeo, zatrudnienie, urbanistyka, komunikacja

2. Statystyczna analiza zagrożeń - z poprzedniego roku - zachorowania z snzż, wypadki,

3. Ewidencja posiadanych środków zabezpieczenia medycznego - CPR, SOR, szpitale, zespoły rat., środki łączności, lotnictwo sanitarne, inne jedn. rat.

Na podstawie tych danych ustala się:

• zadania dla poszczególnych podmiotów

• rejony operacyjne zespołów ratownictwa med. i SOR

• procedury ich współdziałania ze sobą i innymi jednostkami ratownictwa oraz z sąsiednimi obszarami administracyjnymi

Plany na szczeblu powiatu przygotowują zespoły złożone z:

• ordynatorzy SOR

• koordynatorzy medyczni

• CPR

• PSP

• Policja

• Pogotowie ratunkowe

• Powiatowe Centrum Ratownictwa i Reagowania Kryzysowego

Elementy planu zabezpieczenia ratunkowego

1. Określenie konkretnego zagrożenia

2. Określenie zasobów ludzkich

3. Ustalenie zasad kierowania akcją

4. Zapewnienie środków technicznych i zapasów

5. Zabezpieczenie finansowe działań

6. Opracowanie zasad powiadamiania i łączności zewnętrznej i wewnętrznej

7. Zakres i sposób informowania rodzin i mediów

8. Opracowanie planu dróg dojazdowych dla zespołów ratownictwa

9. Zapewnienie opieki psychologicznej

10. Szkolenie pracowników szpitala do pracy w warunkach katastrofy

POSTEPOWANIE W ZDARZENIACH MASOWYCH

Zdarzenia masowe wymagają od służb ratowniczych wypracowania i stosowania w praktyce odrębnych metod postępowania zarówno w zakresie pomocy doraźnej, jak i w szpitalu, by możliwie najlepiej wykorzystać posiadane możliwości.

Stąd konieczność prowadzenia segregacji medycznej, zastosowania kart segregacyjnych, prowadzenia ewakuacji zgodnie z należną kolejnością, wprowadzenie odmiennych zasad kierowania medyczną stroną akcji ratunkowej, a w skrajnych wypadkach kompromisów leczniczych.

W praktyce prowadzenie działań ratowniczych w czasie katastrof i wypadków masowych możemy podzielić na trzy fazy.

Fazy akcji ratowniczej.

Organizację pomocy medycznej w czasie zdarzeń masowych możemy umownie podzielić na 2 etapy:

• Ratowniczy (przedszpitalny) - działania na miejscu zdarzenia prowadzone przez uczestników zdarzenia, świadków, przybyłych ratowników, a kończy je transport do SOR

• Leczniczy (szpitalny) - leczenie szpitalne, wtórna ewakuacja do placówek specjalistycznych łącznie z późniejszą rehabilitacją

W miejscu zdarzenia zawsze zostają wyróżnione strefy bezpieczeństwa:

• I - niebezpieczna (gorąca) - miejsce zdarzenia z pewnym marginesem bezpieczeństwa np. zawalony budynek, strefa ta jest ograniczona specjalnymi oznaczeniami. Na granicy strefy działają służby porządkowe - policja, wojsko. Wstęp do strefy mają tylko PSP lub służby konieczne, po otrzymania zezwolenia od dowodzącego akcją ratowniczą z ramienia PSP.

• II - strefa bezpieczna (zimna) - przygotowują się tu do działania służby ratownicze, rozwijane jest stanowisko dowodzenia i PM

Wówczas, gdy mogą powstać zagrożenia wtórne wyznaczona może być

• Strefa pośrednia - potencjalnie niebezpieczna (ciepła), dająca większy margines bezpieczeństwa.

Etapy postępowania ratowniczego w sytuacji zdarzenia masowego/katastrofy:

1. Zarządzanie i utrzymanie porządku

2. Zapewnienie bezpieczeństwa

3. Przekazywanie informacji

4. Segregacja medyczna

5. Dekontaminacja ( w sytuacji wystąpienia skażeń środkami chemicznymi lub biologicznymi)

6. Leczenie na miejscu zdarzenia

7. Ewakuacja

Każde działanie medyczne rozpoczęte na miejscu zdarzenia masowego/katastrofy zawsze powinno być ocenione pod kątem:

• Liczby poszkodowanych

• Ciężkości obrażeń

• Obecności substancji niebezpiecznych

• Dostępności środków transportu medycznego (karetek, śmigłowców)

• Liczby wolnych miejsc w SOR, szpitalach

• Liczby dostępnego personelu i możliwości uzyskania wsparcia

Najczęściej pojawiające się błędy w trakcie prowadzenia akcji ratowniczej w zdarzeniach masowych:

• Błędne informowanie CPR o liczbie ofiar, charakterze zdarzenia

• Nieprawidłowo przeprowadzona segregacja medyczna

• Brak szybkiej stabilizacji poszkodowanych na miejscu zdarzenia

• Brak lub zła organizacja PM (punktu medycznego) na miejscu zdarzenia

• Zbyt pochopne decyzje o rozpoczęciu transportu ofiar

• Niewłaściwe wykorzystanie czasu przeznaczonego na leczenie ofiar (stosowanie czasochłonnych form leczenia)

• Nieprawidłowa kolejność ewakuacji ofiar

• Niewłaściwe zarządzanie i korzystanie z dostępnego personelu medycznego

• Niewłaściwa alokacja pacjentów w szpitalach

• Brak rozpoznania co do możliwości lokalnych służb ratowniczych

• Brak planów reagowania kryzysowego na wypadek zdarzeń masowych w lokalnych służbach ratowniczych lub brak ich znajomości przez personel medyczny

• Niewystarczająca znajomość zasad organizowania pomocy medycznej w wypadkach masowych i katastrofach

• Brak zestawów segregacyjnych na wyposażeniu zespołów ratowniczych

• Nie stosowanie kart segraegacyjnych i kodów kolorowych

• Brak koordynacji działań z SOR i innymi służbami ratowniczymi

• Brak wspólnych kanałów łączności

TRIAGE - SEGREGACJA MEDYCZNA

Segregacja - podział poszkodowanych

Ma za zadanie ustalić:

• Stopień zagrożenia życia

• Ciężkość obrażeń

• Kolejności udzielania pomocy medycznej

• Kolejności ewakuacji

• Kierunek i rodzaj środków transportu

Najważniejszym celem segregacji, zwłaszcza na wstępie działań ratowniczych, jest odnalezienie pośród dużej liczby ofiar w stanie nzż i to w jak najkrótszym czasie a następnie ewakuacja ich do szpitali w pierwszej kolejności.

SEGREGACJA JEST JEDNYM Z NAJWAŻNIEJSZYCH ELEMENTÓW DZIAŁAŃ MEDYCZNYCH NA MIEJSCU ZDARZEŃ MASOWYCH.

Triage (segregacja) jest procesem

• ciągłym

• dynamicznym

• trwającym przez cały czas prowadzenia akcji ratunkowej, aż do momentu opuszczenia miejsca zdarzenia przez ostatnie ofiary.

Pierwszeństwo w udzielaniu pomocy będą zawsze miały ofiary z :

• zaburzeniami drożności dróg oddechowych

• niewydolnością oddechową

• niewydolnością krążeniową (wstrząs)

• obniżeniem progu świadomości

Wstępny triage

Może być prowadzony nie przez lekarzy, ale przez odpowiednio w tym zakresie przeszkolone pielęgniarki, ratowników medycznych, ratowników strażaków.

Lekarz, o ile jest na miejscu zdarzenia powinien najpierw skoncentrować się na ogólnej ocenie sytuacji, a następnie wykonaniu tych czynności przy, których nikt go nie zastąpi.

Szybkie wyszukanie grupy ofiar w stanie nzż za pomocą oceny prostych parametrów życiowych, ułatwia system segregacyjny S.T.A.R.T. ( z ang. Simple Triage and Rapid Treatment - prosta segregacja i szybkie leczenie).

Na podstawie prostych kryteriów oceny stanu chorego dokonuje się podziału ofiar na III zasadnicze grupy:

• wymagających natychmiastowej pomocy - I kolejność

• pilnej pomocy - II kolejność

• pomocy opóźnionej - III kolejność

system segregacyjny START

Wynikiem segregacji jest podział poszkodowanych na 4 grupy, której przypisywany jest odpowiedni kod np. kolorowy:

Kod	Priorytety udzielania pomocy	Stan kliniczny
Czerwony	1	Stan bezpośredniego zagrożenia życia. Wskazane natychmiastowe leczenie i szybki transport do szpitala.
Żółty	2	Poważne obrażenia wymagające pilnego leczenia i transportu do szpitala. Poszkodowany stabilny na miejscu zdarzenia.
Zielony	3	Drobne obrażenia nie zagrażające życiu. Do przebadania i zaopatrzenia szpitalnego lub ambulatoryjnego, często bez konieczności hospitalizacji.
Czarny	-	Ofiary zmarłe w czasie zdarzenia lub w trakcie udzielania pomocy.

I kolejność (czerwony) - 20%

II kolejność (żółty) - 30%

III kolejność (zielony) - 50%

TRIAGE PRZESIEWOWY - ETAPY

I Krok

Podczas akcji ratunkowej na znacznej przestrzeni triage przesiewowy powinno się rozpoczynać od wydania głośnego polecenia - aby, każdy, kto może chodzić udał się we wskazane miejsce.

Ci, którzy zrozumieją i wykonają polecenie są zdolni do chodzenia, na pewno są też wydolni oddechowo i krążeniowo na tyle, że mogą poczekać - III kolejność udzielania pomocy (zielony).

Podchodzimy do pozostałych na miejscu zdarzenia, zaczynając od tych, którzy się nie ruszają.

Gdy jest duża przestrzeń zdarzenia - dzielimy ją na sektory, w których pracują inni ratownicy. Powstaje kilka obszarów segregacyjnych.

II Krok

Czy chory oddycha?

Nie

• udrożnić drogi oddechowe, w warunkach katastrofy najprościej - odchylając głowę do tyłu i przytrzymując żuchwę

Oddycha po udrożnieniu - I kolejność (czerwony)

• Doraźnie można zabezpieczyć drożność dróg oddechowych rurką ustno-gardłową, ułożyć bocznie lub poprosić osobę postronną o podtrzymanie żuchwy

Oceniamy częstość oddechu -

• > 30/ min. lub < 10/ min. - oddech niewydolny, też I kolejność pomocy ( czerwony)

Bradypnoe - świadczy zwykle o zbliżającym się zatrzymaniu krążenia.

Liczenie oddechów - liczymy wolno ruchy klatki piersiowej 21,22,23...

Zdrowy człowiek oddycha 1x na 4-6 sek.

Jeżeli następny oddech pojawia się szybciej niż po 2 sek. - oddycha > niż 30/min.

Jeżeli na następny oddech trzeba czekać dłużej 6 sek. - < 10/min.

Pamiętaj, że szybki oddech bez innych objawów może być wynikiem stresu.

Nie oddycha po udrożnieniu -

• ofiara prawdopodobnie nie do uratowania w warunkach katastrofy, przechodzimy do następnego poszkodowanego, nie podejmujemy resuscytacji - IV kolejność (czarny)

III Krok

Oceniamy stan krążenia - nawrót kapilarny

• Uciskamy płytkę paznokciową, czoło lub dłoń - zwolnienie nawrotu kapilarnego > 2 sek. świadczy o wstrząsie - I kolejność (czerwony)

• przyspieszenie tętna > 140/min. lub brak tętna na tętnicy promieniowej oraz zimna, blada, wilgotna skóra - też świadczy o wstrząsie - I kolejność (czerwony)

Krwotok zewnętrzny należy od razu zatamować przez ucisk.

Mierzenie ciśnienia tętniczego na tym etapie jest nieusprawiedliwioną stratą czasu!

IV Krok

Oceniamy stan świadomości -

• Każdy nieprzytomny, na tyle zmącony, że nie wykonuje prostych poleceń - I kolejność (czerwony)

Ocena stanu poszczególnego chorego nie powinna zajmować więcej niż 1 min., a przy wprawie znacznie mniej.

SEGREGACJA PRZESIEWOWA JEST TAK WAŻNA, ŻE MOGĄ JĄ PRZEDŁUŻAĆ TYLKO NAJISTOTNIEJSZE CZYNNOŚCI TZN. UDROŻNIENIE DRÓG ODDECHOWYCH I DORAŹNE TAMOWANIE KRWOTOKU !

TRIAGE U DZIECI

Prowadzimy ostrożnie, postępowanie takie samo jak u dorosłych, zmieniają się tylko parametry życiowe, których wartości odpowiadają długości ciała.

Długość ciała	Liczba oddechów/min.	Tętno
50 cm.	20-50	90-180
80 cm.	15-40	80-160
> 100 cm.	10-30	70-140

Poza omówionymi kryteriami,

I kolejność udzielania pomocy (czerwony) będą potrzebowały dzieci:

• wymagające wielokrotnego odsysania wydzieliny z ust i dróg oddechowych

• z otwartymi złamaniami

• względnie dużymi zranieniami

• urazami drążącymi głowy, szyi, tułowia

• mające < 10 kg m.c.

• z oparzeniami > 10 % powierzchni ciała - nawet przy stabilnych wskaźnikach życiowych.

Pozostali (dorośli i dzieci) -

• tj. nie mogący poruszać się samodzielnie, ale wydolni oddechowo i nie zagrożeni wstrząsem

• będący w stanie pełnej świadomości, a zatem bez objawów bezpośredniego zagrożenia życia

to grupa wymagająca pilnej pomocy w II kolejności ( żółty).

Sytuacje szczególne w procesie triage

1. Akcja ratunkowa przy istniejącym zagrożeniu dla ratujących.

• Dowodzący akcją oficer KSRG wyznacza strefę niebezpieczną do której służby cywilne nie mają wstępu

• Za zdrowie i życie poszkodowanych będących w tej strefie odpowiadają ratownicy PSP. Ich głównym zdaniem jest w pierwszym etapie szybka ewakuacja jak największej liczby ofiar i uczestników zdarzenia poza strefę niebezpieczną gdzie pracują zespoły ratownictwa medycznego

• Koordynujący medyczne działania ratunkowe wyznacza jeden lub kilka punktów segregacji na granicy strefy niebezpiecznej i bezpiecznej

• Do tych punktów strażacy ewakuują ofiary, gdzie na podstawie opisanych kryteriów będzie ustalana kolejność udzielania pomocy medycznej

• Koordynator medycznych działań ratunkowych, który kieruje triage, ale sam go nie prowadzi, w porozumieniu z dowódcą akcji ratowniczej wyznacza:

a) strefę udzielania pomocy medycznej

(punkt medyczny - PM) - miejsce

zgrupowania wyposażenia ratującego życie,

kwalifikowanego zespołu pracowników medycznych

b) strefę oczekiwania dla ofiar wypadku

c)strefę transportu dla ambulansów zabierających

chorych do szpitala

Oznaczeni kolorem czerwonym powinni być dostarczani bezpośrednio do PM,

kolorem żółtym zgrupowani w jego bezpośrednim sąsiedztwie,

kolorem zielonym w pobliżu, ale też pod opieką ratownika medycznego lub pielęgniarki, gdyż mogą wystąpić opóźnione objawy zagrażające choremu.

II etap triage odbywa się w PM:

Dokonywana jest wstępna ocena urazowa wg zasad BTLS - lekarz ocenia konieczność wykonania doraźnie odpowiednich zabiegów ratujących życie

1. badanie ogólne - sprawdzenie i zapewnienie:

~ drożności dróg oddechowych

~ wydolności oddechu

~ osłuchanie i badanie dotykiem klatki piersiowej

~ ocenę wypełnienia żył szyjnych i ułożenia tchawicy

~ badanie brzucha, miednicy i kończyn

~ a przy przekładaniu na nosze także grzbietu pacjenta

Na podstawie badania podejmowana jest decyzja o wykonaniu zabiegów ratujących życie. Należą do nich:

~ udrożnienie i zapewnienie drożności dróg

oddechowych

~ odbarczenie odmy prężnej

~ zaopatrzenie opatrunkiem rany otwartej klatki

piersiowej

~ zatamowanie krwotoku zewnętrznego

~ tlenoterapia

~ oddech wspomagany lub zastępczy

~ podłączenie dożylnego lub śródkostnego wlewu

kroplowego i rozpoczęcie przetaczania płynów

~ wyjątkowo odbarczenie tamponady serca

2. ocena stanu świadomości:

I. Skala AVPU - A - (alert) świadomy

• V - (vocal) reaguje na głos

• P - (pain) reaguje na ból

• U - ( unconscious) nie reaguje

II. Skala Glasgow

IIa Skala Glasgow dla dzieci

1. Otwieranie oczu - jak dorośli

2. Najlepsza odpowiedź słowna:

- użycie właściwych słów lub uśmiech, skupianie wzroku na przedmiotach i śledzenie ruchu - 5 pkt

- płacz dający się uspokoić - 4 pkt

- stała pobudliwość - 3 pkt

- niespokojne, pobudzone - 2 pkt

- spokojne - 1 pkt

3. Odpowiedź ruchowa - jak u dorosłych

III. Skala ciężkości urazu TRTS (ang. Triage Revised Trauma Score), zmodyfikowana do celów triage

Parametry oceniane	Wartości	Punkty
Liczba oddechów/min.	10 - 29 > 29 6 - 9 1 - 5 -	4 3 2 1 0
Ciśnienie skurczowe	90 76- 89 50 - 75 1 - 49 -	4 3 2 1 0
Skala Glasgow	13 - 15 9 - 12 6 - 8 4 - 5 -	4 3 2 1 0

Suma punktów

1 - 10 pomoc natychmiastowa - kod czerwony

11 pomoc pilna - kod żółty

12 pomoc opóźniona - kod zielony

0 zmarły

Jest to najlepszy system segregacji wtórnej, określanej też jako segregacja medyczna, w odróżnieniu od segregacji przesiewowej.

Każdy poszkodowany w wypadku masowym (katastrofie) powinien mieć założoną dokumentację lekarską.

W tym celu opracowano KARTĘ SEGREGACYJNĄ.

Pozwala ona na szybkie oznaczenie ofiary zdarzenia i zebranie najważniejszych informacji o jego stanie klinicznym i zastosowanym leczeniu na miejscu zdarzenia.

Karta zawiera:

1. Numer karty, miejsce i datę zdarzenia.

2. Ewakuacja:

- kod określający stan kliniczny i planowaną kolejność udzielania pomocy

- miejsce ewakuacji

- rodzaj środka transportu medycznego

- pozycję ofiary

3. Dekontaminacja - informacje o konieczności wykonania odkażania w terenie lub w szpitalu

4. Zagrożenia - określenie głównych przyczyn zagrożenia życia

5. Dane osobowe

6. Obrażenia

7. Inne ważne informacje np. uczulenia, przyjmowane leki, choroby przewlekłe

8. Stan pacjenta - ocena parametrów życiowych w różnym czasie akcji ratunkowej

9. Zabiegi wykonane na miejscu

10. Podawane leki i płyny

11. Kogo zawiadomić

12. Miejsce na podpis osoby wypełniającej kartę.

W przypadku, gdy ewakuacja następuje natychmiast koniecznie zaznaczyć kod, główną przyczynę zagrożenia, kierunek ewakuacji oraz wdrożone leczenie.

Dane te muszą być przekazane koordynatorowi medycznych działań ratunkowych, by zostały naniesione do dokumentacji leczniczo-ewakuacyjnej.

ZESTAW SEGREGACYJNY

W jego skład wchodzi:

a) kody kolorowe

b) karty segregacyjne - 15, 25, 50

c) schemat segregacyjny START

d) lista ofiar zdarzenia masowego

Zestaw jest proponowany jako stałe wyposażenie ambulansów medycznych.

Leczenie ofiar katastrofy w przypadku dużej ich liczby odbywa się w PUNKTACH MEDYCZNYCH (PM)

W rozwiniętym PM wyróżniamy sektory:

1. Segregacji

2. Leczenia:

- czerwony

- żółty

- zielony

3. Ewakuacji

Sektor czerwony i żółty powinien być zlokalizowany w namiotach lub w bezpośrednim ich sąsiedztwie.

Sektor zielony powinien być usytuowany w pewnej odległości od PM.

1. SEKTOR SEGREGACJI

Miejsce przed zasadniczym PM.

Wszyscy ewakuowani i samodzielnie opuszczający miejsce zdarzenia muszą przejść przez ten sektor.

Za jego prawidłowe funkcjonowanie powinien być odpowiedzialny lekarz z największym doświadczeniem w prowadzeniu segregacji medycznej ( lek. medycyny ratunkowej, anestezjolog, chirurg ).

Po zakończeniu pracy w tym miejscu, dalsza segregacja powinna się odbywać przez cały czas akcji ratunkowej w PM.

Zdania zespołu odpowiedzialnego za prowadzenie segregacji:

- odbiór poszkodowanych ze strefy zagrożenia

- segregacja

- ocena pod kątem konieczności wykonania dekontaminacji

- oznaczenie ofiar kodami kolorowymi i kartami segregacji

- kierowanie do odpowiednich sektorów PM lub dekontaminacji

- składanie na bieżąco kierownikowi akcji ratowniczej sprawozdań o liczbie napływających ofiar.

2. SEKTOR LECZENIA

Za funkcjonowanie PM odpowiada lekarz - szef PM.

Do dyspozycji ma zespoły zajmujące się poszczególnymi grupami ofiar.

Gdy jest kilka PM, koordynuje pracę całego personelu rozmieszczonego wśród poszkodowanych, by najefektywniej wykorzystać personel i sprzęt.

Sektor czerwony.

Ofiary z kodem czerwonym, przygotowywane do natychmiastowego transportu ( I kolejność)

W razie konieczności wykonujemy:

1. A, B - udrożnienie i zabezpieczenie drożności dróg oddechowych:

- ułożenie, intubacja, konikotomia

- tlenoterapia,

- sztuczna wentylacja, oddech wspomagany lub zastępczy

- odbarczenie odmy prężnej

- zamknięcie opatrunkiem rany ssącej klatki piersiowej

2. C - niewydolność krążenia, wstrząs:

- wkłucie dożylne lub śródkostne i rozpoczęcie przetaczania płynów,

- tamowanie krwotoków zewnętrznych,

- odbarczenie tamponady serca - wyjątkowo.

3. Analgezja.

4. Farmakoterapia.

5. Schładzanie ran oparzeniowych.

6. Unieruchomienie transportowe.

W razie konieczności, gdy ewakuacja jest w tej chwili niemożliwa:

- chirurgiczne tamowanie krwawień,

- amputacje.

Sektor żółty

Przeznaczony dla poszkodowanych w stanie ciężkim, ale w chwili badania stabilnym. II kolejność transportu. W razie pogorszenia się stanu klinicznego ofiar następuje zmiana kategorii segregacji na czerwoną.

Sektor zielony

W punkcie tym organizuje się opiekę oraz wykonuje drobne zabiegi: zakładanie opatrunków, zabezpieczenie złamań, tamowanie krwawień…Prowadzony jest przez pielęgniarkę lub ratownika medycznego.

Jednym z zadań tego punktu jest niedopuszczenie do niekontrolowanego ruchu poszkodowanych do szpitali przy pomocy przygodnych środków transportu. Również i tu możemy się liczyć z pogorszeniem stanu zdrowia i przekwalifikowaniem do innej kategorii, także czerwonej.

3. SEKTOR EWAKUACJI

Zadaniem tego sektora jest organizacja i prowadzenie transportu ofiar do SOR i innych placówek medycznych.

Powinien być zorganizowany jak najbliżej PM.

Są wyznaczone osoby odpowiedzialne za organizację i prowadzenie ewakuacji oraz za utrzymanie kontaktu ze szpitalami szpitalami/lub koordynatorem medycznych działań ratowniczych.

Zadania zespołu ewakuacyjnego:

- przyjmowanie ofiar z PM do transportu

- dalsze przygotowanie do transportu o ile to konieczne

- sprawdzenie posiadania przez ofiary dokumentacji leczniczej

- organizacja sprawnego ruchu karetek w sektorze ewakuacji

- wyznaczenie i obsługa lądowiska dla śmigłowców sanitarnych

- kierowanie karetek i śmigłowców do odpowiednich szpitali ( zgodnie z zaleceniem na kartach segregacji)

PRZYGOTOWANIE SZPITALI

NA WYPADEK KATASTROF

O odbywającej się imprezie masowej zawsze powiadomiony jest szpital. Nie zakłóca to normalnej pracy szpitali.

W innych sytuacjach (np. wizyta papieża) zachodzi konieczność rozszerzenia możliwości udzielania pomocy medycznej przez szpital: zwiększa się obsadę dyżurową na oddziałach i „pod telefonem”, przygotowuje się zapasy szpitala do natychmiastowego wykorzystania, organizuje wolne łóżka. Wszystkie interwencje medyczne podejmowane są w trybie rutynowym, jak w codziennej praktyce.

Dla zdarzeń nieprzewidzialnych wymagane jest opracowanie specjalnych planów reagowania kryzysowego z odmiennym modelem funkcjonowania szpitala.

Opracowanie planu funkcjonowania szpitala w czasie katastrofy stanowić powinno integralną część zabezpieczenia medycznego powiatu na wypadek zdarzeń nadzwyczajnych.

Wymusza to na szpitalach przygotowanie się w sensie planistycznym, organizacyjnym i logistycznym do działania w obliczu zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych.

Zadania szpitala w pierwszych godzinach katastrofy:

- organizacja powtórnej segregacji przybywających poszkodowanych

- przyjęcie ofiar, wstępna diagnostyka i leczenie

- rozmieszczenie chorych i dalsze leczenie

- w razie konieczności wtórna ewakuacja poszkodowanych do ośrodków specjalistycznych

Ważna jest ścisła współpraca szpitala ze służbami ratownictwa przedszpitalnego.

Osoba kierująca zabezpieczeniem medycznym imprezy otrzymuje od szpitala dane:

• Liczba sal operacyjnych i zespołów chirurgicznych gotowych w trybie natychmiastowym i po zmobilizowaniu personelu

• Ilość wolnych miejsc na IOM

• Ilość respiratorów

• Liczba wolnych łóżek dla pacjentów nie wymagających natychmiastowego leczenia chirurgicznego

• Możliwość udzielania pomocy ambulatoryjnej

Informacje te przekazywane są kierującemu zabezpieczeniem medycznym przed rozpoczęciem imprezy masowej.

W przypadku uruchomienia planu reagowania kryzysowego szpitala powstaje konieczność zapewnienia szpitalowi bezpiecznego działania.

Podstawowe zadania w zakresie ochrony szpitala:

• Zapewnienie bezpieczeństwa pracującemu personelowi i ofiarom

• Zabezpieczenie szpitala przed kradzieżami i innymi przestępstwami

• Organizacja ruchu poszkodowanych wokół szpitala - zapewnienie dróg dojazdu do szpitala, dróg ewakuacji

• Ochrona szpitala przed napływem osób postronnych: rodzin, prasy, TV, gapiów

• Wyszukiwanie ofiar wśród przybyłych przygodnymi środkami transportu

Na czas imprezy masowej powinno się przygotować odpowiednią liczbę łóżek szpitalnych. Gdy ich liczba jest niewystarczająca należy opracować plan zwiększenia: dostawki, adaptacje innych sal. Rozwiązaniem może być wypisanie części pacjentów nie wymagających bezwzględnej hospitalizacji, po wcześniejszym przygotowaniu listy.

Miejscem przyjęcia ofiar będzie SOR.

W SOR będzie prowadzona segregacja, wczesna diagnostyka, leczenie.

Grupy poszkodowanych należy kierować do odpowiednich sektorów (czerwony, żółty, zielony) SOR- u lub bezpośrednio do sal operacyjnych, OIOM lub oddziałów szpitalnych.

szpitalnych pewnych przypadkach segregację trzeba będzie prowadzić przed wejściem do SOR, by ofiary kierować do innych placówek medycznych.

medycznych takim przypadku segregację należy prowadzić w miejscu:

- dobrze widocznym

- o dużej przestrzeni

- z bezpośrednim dostępem do miejsca rozładunku ambulansów

- ambulansów zadaszeniem, dobrym oświetleniem

- umożliwiającym dekontaminację

- z dostępem do:

• Pracowni dgn - rtg, usg, tk

• Sal resuscytacyjno-zabiegowych SOR

• Bloku operacyjnego

• OIOM

Uruchomienie planu reagowania kryzysowego szpitala dokonuje osoba upoważniona np. lekarz dyżurny szpitala w porozumieniu z kierownikiem zabezpieczenia medycznego imprezy i CPR.

Dla wyeliminowania pomyłek lub żartów powinno się wprowadzić kryptonimy lub hasła, które będą służyły jako potwierdzenie autentyczności.

Do czasu zorganizowania się sztabu akcji ratowniczej lekarz dyżurny jest odpowiedzialny za prowadzenie przez szpital działań ratowniczych.

Mobilizacja personelu medycznego

---