Dachy - piąta elewacja

Konstrukcja dachu musi posiadać zdolność przenoszenia obciążeń pochodzących od pokrycia dachowego, wiatru i śniegu.

Powinna też charakteryzować się wysoką izolacyjnością przeciwwilgociową, termiczną i odpowiednią wytrzymałością ogniową.

Kształt dachu i materiał pokrycia są zazwyczaj pochodną lokalnych warunków geograficznych, uwarunkowań osadniczo-etnicznych oraz regionalnych wzorców i form architektonicznych.

Na decyzję o kształcie dachu w dużym stopniu wpływa również panująca w architekturze moda.

fot. Jupiterimages

W polskim klimacie dachy spadziste wydają się najodpowiedniejsze, zapewniają bowiem naturalne odprowadzenie wody deszczowej i nawiązują do odwiecznej, polskiej tradycji.

Najczęściej występującą w Polsce formą dachów są dachy dwuspadowe o gładkich szczytach.

Spotyka się również dachy dymnikowe, półszczytowe, naczółkowe, dwuspadowe z małymi daszkami okapowymi są one jednak formami pośrednimi powstałymi w wyniku procesu przechodzenia z dawniej stosowanej formy dachów czterospadowych do dachów dwuspadowych.

Z kształtem dachu ściśle wiąże się kąt nachylenia połaci dachowej.

Zazwyczaj bywa on wypadkową konstrukcji dachu, ilości opadów, czasu zalegania i wielkości pokrywy śnieżnej, siły, prędkości i częstotliwości występowania wiatrów oraz materiału używanego do pokrycia.

W okolicach, w których występowały większe opady, budowano bardziej strome dachy i większe okapy chroniące ściany przed zamakaniem.

W przeciwieństwie do dachów płaskich dachy spadziste pozwalają na wygospodarowanie mieszkalnego poddasza.

Trzeba też pamiętać, że mniejsze pochylenie połaci wymaga szczelniejszego pokrycia, natomiast większe dopuszcza pokrycia o mniej szczelnych połączeniach.

W przeszłości występowały dachy o dużych jednolitych połaciach.

Unikano przebijania ich otworami okiennymi, nadmiernego rozczłonkowywania i łamania połaci ze względu na zachowanie szczelności pokrycia.

Znacznie też rzadziej niż dziś wykorzystywano poddasza do celów użytkowych.

To właśnie chęć zagospodarowania poddasza zaważyła na rozpowszechnianiu się formy dachów dwuspadowych.

Warunki klimatyczne i ich oddziaływanie na konstrukcje i pokrycie dachu mają obecnie mniejsze znaczenie niż w przeszłości, ponieważ współczesne technologie umożliwiają zbudowanie praktycznie dowolnej formy dachu.

Często spotyka się projekty domów z mocno rozbudowaną konstrukcją dachową, która znacznie podnosi koszty budowy a nieregularna płaszczyzna sufitu na poddaszu utrudnia racjonalne jego zagospodarowanie.

Podstawowymi wymaganiami stawianymi konstrukcjom dachowym jest zapewnienie szczelności, niezależnie od siły i kierunku wiatru oraz łatwości odprowadzania wody i samooczyszczania się ze śniegu.

Najłatwiej śnieg zsuwa się z dachu bez nadbudówek o pochyleniu powyżej 45° i gładkim, równym pokryciu.

Wszelkie załamania pokrycia dachowego tworzące kąt wklęsły, ułatwiają zaleganie śniegu, który topiąc się, może łatwo przenikać pod poszycie dachowe.

fot. Jupiterimages

Tradycyjnym materiałem stosowanym w konstrukcjach dachowych jest drewno z drzew iglastych.

Drewniane konstrukcje dachowe stanowią rozwiązanie, które pomimo wielu zmian technologicznych w budownictwie pozostało do dzisiaj w formie na ogół nie zmienionej.

Zaletą konstrukcji drewnianej jest mały ciężar oraz łatwość montażu, wadą zaś - łatwopalność, podatność na korozję biologiczną oraz wrażliwość na wodę.

Wynika stąd konieczność zastosowania na elementach więźby dachowej impregnatów grzybobójczych, owadobójczych i przeciwwilgociowych.

To, czy konstrukcja dachu będzie właściwie pracować, zależy od prawidłowego jej wykonania, zgodnego z projektem, a szczególnie od dokładnego połączenia współpracujących elementów.

Obecnie elementy konstrukcyjne więźby dachowej łączy się ze sobą najczęściej znormalizowanymi łącznikami blaszanymi, nakładanymi na elementy drewniane w miejscu złącza i mocowane gwoździami lub śrubami.

Elementami składowymi klasycznej konstrukcji dachowej są belki stropowe, murłaty, krokwie, płatwie, jętki, słupy, kleszcze i miecze.

W zależności od użytych elementów i sposobu ich łączenia wyróżnia się konstrukcję krokwiową, krokwiowo-jętkową czy płatwiowo-kleszczową.

Konstrukcja dachu może być wykonana również z wiązarów kratowych wykonanych z desek.

Wiązary kratowe są to konstrukcje płaskie, złożone z pasa górnego, na którym układa się podłoże pod pokrycia dachowe, pasa dolnego, do którego mocuje się podsufitkę wraz z ociepleniem oraz słupków i krzyżulców, łączących ze sobą oba pasy.

Wiązary kratowe są stosowane najczęściej tam, gdzie poddasze nie jest przeznaczone do celów mieszkalnych a rozpiętość dachu w świetle ścian nośnych przekracza 11m

---