Edukacja Zdrowotna-egzamin, Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, zintegrowana


Edukacja zdrowotna

Hej wszystkim. Materiał który powstał został zebrany przez moją osobę z różnych źródeł. Część to opracowania zebrane od Was, które dostałem pocztą elektroniczną, reszta to moje opracowania z książek, Internetu, kser oraz moje własne wypociny. Mam nadzieję że komuś się przydadzą i jak zwykle nie daje żadnych gwarancji na ich poprawność Powodzenia.

1. Wskaż na różne rozumienie zdrowia w orientacji biologicznej, psychologicznej i społecznej.

Zdrowie to stan pełnego, dobrego samopoczucia fiz. I psych., możliwość samodzielnego i aktywnego życia, bez choro i niepełnosprawności lub z nimi jeżeli nie da się ich wyzbyć, poddająca się zmianie zdolność człowieka do osiągnięcia szczytu własnych możliwości psych, fiz i społecznych. Jak i do pozytywnego reagowania na świat.

Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich ukierunkowaną na zapobieganie chorobom i wczesne ustalenie diagnozy, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności, warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia

Koncepcje zdrowia-modele:

ORIENTACJA SPOŁECZNA

Społeczno-ekologiczny model zdrowia stanowi bazę teoretyczną dla promocji zdrowia. Na jego ostateczny kształt złożyły się do­świadczenia praktyczne i osiągnięcia teoretyczne wielu dyscyplin o orientacji społecznej, w tym epidemiologii społecznej, medycyny spo­łecznej i socjologii medycyny.

Podstawowym założeniem społeczno-ekologicznego modelu zdrowia jest uznanie faktu istnienia skomplikowanych powiązań między człowiekiem i jego środowiskiem. Rozpatrując człowieka w kontekście życia społecznego, model ten nadaje szczególne znaczenie oddziaływaniu na zdrowie czynni­ków natury psychospołecznej, między innymi takich jak: dążenie do dobrostanu, realizacja pragnień i aspiracji, a także fakt pełnienia przez niego ról społecznych.

Model społeczno-ekologiczny zakłada ponadto obowiązek dążenia do poznawania sposobu rozumienia zdrowia i nadawanego mu przez jednostki znaczenia. Zmienność zachowań związanych ze zdrowiem i chorobą w zależności od rodzaju kontekstu kulturowego wskazuje na możliwość wielkiej różnorodności w tym względzie. W modelu przy­pomina się także o tym, że normy zdrowotne pozostają często w kon­flikcie z innymi niż zdrowie znaczącymi dla człowieka wartościami, takimi jak szczęście, przygoda, czy wreszcie zwykła konieczność. Zdro­wie często z nimi przegrywa. Prawdą jest też, iż częścią normalne­go życia jest konieczność podejmowania decyzji niosących ze sobą skutki szkodliwe dla zdrowia, szczególnie w przypadku osób żyjących w trudnych warunkach ekonomiczno-społecznych. Stąd w pro­gramach edukacyjnych musi być tym więcej propozycji alternatyw­nych zachowań, im bardziej restrykcyjne są warunki życia.

ORIENTACJA PSYCHOLOGICZNA

W aspekcie psychologicznym zdrowie dotyczy intelektu, emocji, relacji z otaczającym światem - w tym z innymi ludźmi; w dużym stopniu podlega świadomej kontroli.

Pełnia zdrowia to nie tylko zdrowie ciała i dobre samopoczucie to jednocześnie właściwe relacje interpersonalne oraz postawa społeczna - integralność życia przyjętym systemem etyczno-moralnym.

Zdrowie nie jest stanem, lecz procesem. Jest aktywnym poszukiwaniem i utrzymywaniem równowagi psychofizycznej, rozumianej jako pełnia sił witalnych i obronnych organizmu oraz efektywne radzenie sobie z wymaganiami codziennego życia. Chodzi mianowicie o harmonię wewnętrzną człowieka jak też o współbrzmienie z zewnętrznym otoczeniem.

Zdrowie psychiczne (umysłowe, czyli zdolność do logicznego myślenia, emocjonalne, czyli umiejętność rozpoznawania i wyrażania uczuć, radzenia sobie ze stresem, lękiem, depresją, a ogólnie wewnętrzny spokój),

ORIENTACJA BIOLOGICZNA (MEDYCZNA)

Wg tego modelu ZDROWIE to brak choroby. To definicja negatywna.

ZDROWIE to stan, w którym organizm nie wykazuje żadnych odchyleń od przyjętych norm medycznych. ZDROWIE rozpatruje się jedynie z perspektywy choroby ( czyli wtedy, kiedy zaistnieje jakieś schorzenie ) oraz w wymiarze biologicznym, pomijając aspekty psychologiczny, duchowy, społeczny, które jednak wiążą się jednak z każdą poważniejszą chorobą. Model ten widział człowieka jako całość a dopiero w chwili zaistnienia choroby, zwracało się uwagę na poszczególną, chorą część ciała.

2. Omów ideę mandali zdrowia.

MANDALA ZDROWIA WG T.HANCOCKA I F.PERKINSA

Mandala Zdrowia (Mandala of Health)

Mandala Zdrowia to model ekosystemu człowieka opracowany po raz pierwszy we wczesnych latach osiemdziesiątych przez Departament Zdrowia Publicznego w Toronto. Model ten powstał w oparciu o Mandala, figurę będącą symbolem wszechświata, zbudo­waną na planie koła.

W modelu tym zakłada się wzajemne powiązania między kulturą i środowiskiem i ich jednoczesne oddziaływanie na człowieka pojmowanego jako jedność obejmująca wymiar fizyczny, intelektualny i duchowy. Najszerszymi kręgami są biosfera i kultura. Najbliższym kręgiem otaczającym człowieka jest rodzina, traktowana jako najważniejsza struktura pośrednicząca między jednostkami i instytucjami społecznymi, łagodząca i osłaniająca przed skutkami oddziaływania społeczności i kultury. Pozostałe determinanty zdrowia, takie jak: społeczność, system opieki nad chorym, styl życia, praca, biologia człowieka, środowisko fizyczne i psychospołeczne, rozmieszczone są hierarchicznie na pozostałych kręgach. Mandala Zdrowia znakomicie ilustruje bogactwo uwarunkowań zdrowia i jest bardzo użyteczna dla celów edukacyjnych. Model ten jednoznacznie zwraca uwagę na ograniczone możliwości służby zdrowia, wskazując, iż system opieki zdrowotnej jest tylko jednym z wielu determinantów zdrowia.

Mandala
Co to jest Mandala ?
- To kompozycja na planie koła, a jednocześnie, prowadzona za pośrednictwem kolorów i kształtów, rozmowa z samym sobą - takim, jaki jestem w danym momencie, w danym nastroju, w danej sytuacji.
To olbrzymia frajda i źródło niesamowitych niespodzianek, któż z nas bowiem zna siebie do końca
Dlaczego koło ?
- Dlatego, że nie ma początku ani końca, góry ani dołu, nie "atakuje" szpicami kątów, kieruje uwagę na swoje wnętrze. Także dlatego, że kołem jest widnokrąg, a okrągła Ziemia porusza się po kolistej orbicie wokół Słońca, które widziane z Ziemi - wydaje się być dyskiem.
"Twoja Mandala jest wyzwaniem... Twórczym Wyzwaniem do pracy nad sobą.

MANDALA - słowo to oznacza diagram w postaci koła lub okręgu z wpisanym kwadratem (czasem pięciokątem, gwiazdą). Mandale pojawiają się w wielu kręgach kulturowych symbolizując obszary wpływów sił kosmicznych i niebiańskich. Najczęściej z mandalą mamy do czynienia w obrzędach hinduizmu i buddyzmu tybetańskiego. Mandala była rysowana na ziemi, drewnie czy odpowiedniej tkanie, a nawet misternie usypywana z kolorowego piasku. Odpowiednio sporządzona Mandala była punktem koncentracji energii. Obwód mandali stanowi granicę wpływu sił (ogólnie dobra i zła). Mandala jest uważana za kosmogram, mapę wszechświata służącą do medytacji.

Słowo "mandala" pochodzi z sanskrytu, świętego języka dawnych Indii, i jak wiele słów sanskryckich jest wieloznaczne: oznacza koło, ale także krąg, pierścień, tarczę słoneczną, piłkę do gry, grupę ludzi. Znaczy także: "okrągły", "cyrkiel" oraz "orbita planety".

3. Omów znacznie raportu Lalonda dla WHO

Koncepcja pól zdrowia przedstawiona w kana-dyjskim raporcie Lalonda w latach 1977-1978 dzieli czynniki kształtujące stan zdrowia na cztery grupy(pola) - w zależności od tego, czy jednostka ma wpływ na poszczególne grupy czynników. I tak do pola biologii zaliczono wszystkie czynniki biologiczne, głównie genetyczne, na które jednostka nie ma wpływu. Do pola środowiska, na które jednostka także nie ma wpływu, zaliczono czynniki decydujące o naturalnym środowisku życia człowieka, a więc: jakość wód, ilość opadów, nasłonecznienie, stan zdrowia. Na pole zachowań jednostka ma wpływ. Mówi się nawet o zawinionym złym stanie zdrowia, będącym wynikiem świadomego działania człowieka. Pole opieki zdrowotnej obejmuje czynniki do tyczące zasobów i organizacji opieki zdrowotnej. Jednostka jest wyłącznie odbiorcą wspomnianych działań i nie ma na nie wpływu, natomiast społeczność może wpływać na poprawę usług zdrowotnych.

4. Omów społeczne powody rozwoju edukacji zdrowia jako nauki stosowanej

Podstawowym społecznym powodem rozwoju edukacji zdrowia stał się ogólny rozwój cywilizacji a co za tym idzie pojawienie się szeregu chorób cywilizacyjnych. Z badań przeprowadzonych przez GUS w kwietniu 1996 roku wynika iż osoby dorosle chorują przedewszystkim na choroby przewlekłe kości (20 %) i stawów (18%) oraz na chorobę nadciśnieniową (16 %). Główna zaś przyczyną zgonów są choroby cywilizacyjne układu krążenia (50%) i nowotwory złośliwe (20%) oraz urazy i zatrucia (7%). Dużym problemem współczesnego świata stała się też walka z uzależnieniami przez które każdego roku niszczy sobie życie lub umiera cała masa osób. Na to całe zło jest więc potrzebne remedium. Stałą się nim Edukacja Zdrowotna która odgrywa ogromną rolę w procesie ochrony zdrowia fizycznego, psychicznego psychicznego społecznego. Jej głównymi celami są:

- wpływanie na zmianę zachowań człowieka

- pobudzanie zainteresowań zdrowiem

- przekształcanie postaw i zachowań ludzkich

- wyrabianie odpowiedzialności za zdrowie własne i osób z najbliższego otoczenia

Tak szeroko rozumiane wychowanie dla zdrowia powinno stanowić integralną część procesu wychowania i należy je oprzeć na uświadamianiu i popularyzowaniu wiedzy o zdrowiu. Każdy powinien wiedzieć co jest dla zdrowia szkodliwe, a co działa pozytywnie na organizm. Kiedy można z problemami zdrowotnymi iść do lekarza a kiedy można radzić sobie samemu. Co wpływa na przedłużenie i harmonię życia a co powoduje zakłócenia w równowadze organizmu przyniając się do skrócenia życia. Edukacja zdrowotna jest dziedziną z pogranicza naukmedycznych, humanistycznych i społecznych. Pomocne w jej realizacji są także najnowsze osiągniecia z dziedziny psychologii i socjologii.

(takie brednie w większości sam napisałem, część z książki - nic innego nie znalazłem)

5. Zanalizuj pojęcie prewencji i terminów pokrewnych (profilaktyka) oraz zadania trzech stopni prewencji w obszarze zdrowia publicznego

PROFILAKTYKA (prewencja) jest to szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem się, poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka. Polega ona na zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie. Celem profilaktyki jest podjęcie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie, ma ona również na celu zahamowanie postępu lub powikłań już istniejącej choroby. Dzięki temu prowadzi do ograniczenia niesprawności i inwalidztwa. Istotnym elementem profilaktyki jest także zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorów zachowań społecznych, które przyczyniają się do podwyższania ryzyka choroby.

Profilaktyka zdrowotna obejmuje:

Prewencję I 0

Prewencję II 0

Prewencję III 0

Prewencja I stopnia (pierwotna) jest to działanie w kierunku zapobiegania dysfunkcjom i zmniejszania zachorowań poprzez redukcję czynników ryzyka chorób. Działania koncentrują się wokół zmiany stylu życia.

Prewencja II stopnia (wtórna) jest to wczesne wykrycie dysfunkcji i podjęcie leczenia w bardzo wczesnym stadium choroby. Dotyczy to głównie badań przesiewowych (skryning) a także edukacji w zakresie samokontroli zdrowia.

Prewencja III stopnia jest to działanie w kierunku zapobiegania skutkom choroby, ich nawrotom i obniżenie liczby przedwczesnych zgonów, edukacja w nauczeniu radzenia sobie z chorobą lub niepełnosprawnością i wykorzystywania tej wiedzy w życiu codziennym oraz wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych na aktywne samodzielne uczestnictwo w życiu społecznym.

6. Omów trzy podejścia (modele) promocji zdrowia

Promocja zdrowia jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem w celu jego poprawy. (definicja wg Karty Ottawskiej 1986)

Obejmuje działania, które:

3 modele promocji zdrowia:

1. zorientowany na chorobę: zapobieganie określonym jednostkom chorobowym np. chorobie wieńcowej, nowotworom czy próchnicy zębów

2. zorientowany na czynniki ryzyka: eliminowanie tych czynników, np. palenie tytoniu, w celu zapobiegania jednocześnie kilku chorobom

3. zorientowany na zdrowie w rozumieniu holistycznym(całościowym) i wzmacnianie jego potencjału - cechuje go koncentracja na ludziach i środkach społecznych (np. szkołach) Jest to najwłaściwsze podejście.

7. Czynniki ryzyka zdrowotnego.

Czynniki ryzyka- szereg czynników wewnątrz i zewnątrz ustrojowych skorelowanych z występowaniem chorób układu krążenia, zwłaszcza choroby wieńcowej.

Z ponad 250 poznanych do dzieś przynajmniej trzy uznano za podstawowe czynniki przyczynowe chorób. Należą do nich:

-zaburzenia lipidowe, a przede wszystkim podwyższony poziom cholesterolu

- nadciśnienie tętnicze

- palenie tytoniu

Uwzględniono je we wszystkich programach prewencyjnych na świecie.

Również są ważne inne czynniki:

- mała aktywność fizyczna

- otyłość

- stres

- wiek

- płeć

- czynniki genetyczne

- typy osobowości

Zaburzenia Gospodarki Lipidowej Prowadzące Do Miażdżycy.

W organizmie funkcjonuje 12 substancji tłuszczowych- lipidów. Dwie z nich odgrywają główną rolę w zaburzeniach gospodarki tłuszczowej istotnej dla procesu miażdżycowego- Cholesterol i Trójglicerydy.

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE.

Nadciśnienie tętnicze to główny czynnik ryzyka ChUK, wywiera nadmierny nacisk mechaniczny na ścianę tętnic uszkadzając jej śródbłonek, wtedy staje się on bardziej przepuszczalny dla lipidów co nasila rozwój miażdżycy

Wzrost zagrożenia miażdżycą jest proporcjonalny do wzrostu ciśnienia!!!

PALENIE TYTONIU

Za jego niekorzystny wpływ odpowiedzialne są przede wszystkim:

* Nikotyna

- zwiększa produkcję adrenaliny i noradrenaliny (przyśpieszenie akcji serca, zwiększenie ilości przepompowywanej krwi, podniesienie ciśnienia)

-inicjuje zaburzenia gospodarki lipidowej (zwiększenie stężenia LDL, zmniejszenie poziomu HDL)

* Tlenek węgla

- jego wdychanie sprawia, że około 10-15% czerwonych krwinek jest całkowicie pozbawiona tlenu

- podwyższa zdolność trombocytów do tworzenia zakrzepów

- uszkadza śródbłonek tętnic

MAŁA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

Nadmiernemu odkładaniu się tłuszczów w ustroju sprzyja siedzący tryb życia. U aktywnych fizycznie obserwuje się natomiast mniejsze nasilenie zachorowalności, lżejszy przebieg chorób, mniejszą liczbę zgonów w tym także z powodu chorób układu krążenia.

Fizyczna aktywność:

OTYŁOŚĆ

Stopień zaawansowania otyłości jest oceniany na podstawie wskaźnika masy ciała Queteleta (Body Mass Index BMI)

STRES, TYP OSOBOWOŚCI

Nr 8 Co to jest zdrowie behawioralne. Od czego zależy ?

Zdrowie behawioralne jest jedną z dziedzin psychologii zdrowia. Dziedzina zdrowia behawioralnego koncentruje się na psychologicznych aspektach zdrowia a odbiorcom usług ma być człowiek zdrowy. Zdrowie behawioralne jest ściśle powiązane z zachowaniami zdrowotnymi jako wszelkimi zachowaniami (nawyki, zwyczaje, postawy, wartości) w dziedzinie zdrowia.

Zależy ono zatem od ludzkich zachowań które można podzielić na kilka kategorii:

- poziomu organizacji aktywności i świadomości (nawyki higieny, intencjonalne czynności)

- stosunku do zdrowia (zachowania prozdrowotne, antyzdrowotne)

- sytuacji zdrowia (np. kontrolne badania stomatologiczne, spełnianie zaleceń lekarskich)

- zachowania zdrowotne wynikające z roli (no rodzicielskie zachowania pro i antyzdrowotne)

- treści zachowań (promocyjne, prewencyjne)

nr 9. Opisz fizjologiczne aspekty i etapy przeżywania stresu

Stres to niespecyficzna reakcja organizmu na dowolne wymaganie stawiane mu z zewnątrz. H.Seyle nazwał czynniki wywołujące stres stresorami , przy czym niemuszą mieć one natury tylko fizycznej czy biologicznej, jak długotrwały wysiłek, ból, zmęczenie. Także emocje takie jak: miłość, radość, gniew, złość wywołują w konsekwencji zmiany charakterystyczne dla zespołu stresu. Pobudzenie emocjonalne jest najczęstszym z źródeł stresu. Podstawowymi drogami których pobudzenie prowadzi do zmian somatycznych są obie częśći układu wegetatywnego - współczulna i przywspółczulna. Układ współczulny odgrywa główną rolę w wywoływaniu tzw. Reakcji walki lub ucieczki w odpowiedzi na pobudzenie emocjonalne. Układ przywspółczulny odgrywa rolę przeciwstawną: uspokajającą i regenerującą.

Przy przedłużającym lub powtarzającym się oddziaływaniu stresorów reakcja obronna organizmu staje się bardziej złożona i obejmuje 3 stadia, tworząc łącznie ogólny zespół adaptacyjny (GAS). Zmiany określone jako GAS przebiegają w 3 fazach:

  1. Faza reakcji alarmowej stanowi coś w rodzaju wezwania do walki, mobilizującego cały organizm i jego biologiczne mechanizmy obronne. Aktywizują się mechanizmy hormonalne i nerwowe. Pojawiają się zmiany w układzie sercowo-naczyniowym (np.wzrost tętna i ciśnienia krwi), zmiany napięcia mięśniowego oraz metaboliczne związane z wytwarzaniem energii. W tym czasie odporność organizmu może zmniejszyć się do zera i wtedy następuje jego śmierć.

  2. Faza adaptacji obniża aktywność mechanizmów obronnych, które zostały uruchomione wcześniej, zmniejsza aktywność hormonalną. Nastepuje uruchomienie mechanizmów przystosowawczych organizmu, a jego odporność osiąga poziom powyżej normy.

  3. Faza wyczerpania - kończy się najczęściej śmiercią człowieka. Prawdopodobnie mechanizmy adaptacyjne uczestniczące w podtrzymywaniu stadium odporności wyczerpują swoje możliwości. Normalnie w ciągu życia przechodzimy jedynie przez dwa stadia i tylko niezwykle silny stres prowadzi w krótkim czasie do wyczerpania i śmierci. Organizm człowieka jest wspomagany w walce ze stresorami np. przez leki. Stan wyczerpania nie zawsze jest zjawiskiem nieodwracalnym i jeśli dotyczy tylko części organizmu to po wypoczynku może ona powrócić do normy.

10. Przedstaw związek przeżyć stresowych ze zdrowiem fizycznym i psychicznym (Jak stres psychologiczny wpływa na stan organizmu człowieka?)

Stres- szczególny rodzaj sytuacji (sytuacje stresowe), bądź stan wewnętrzny oznaczający napięcie emocjonalne o ujemny, znaku (stan stresu)

Stres psychologiczny może powodować różne jakościowo zmiany np. fizjologiczne, zmiany w procesach psychicznych (świadomości), np. strach, poczucie zagrożenia oraz zmiany w zachowaniu się (reakcjach motorycznych), np. słowne lub ruchowe. Niekiedy zmiany psychologiczne (np. lęk) towarzyszą stresowi biologicznemu. Zmiany jednak mogą być asymetryczne, tzn. u konkretnego człowieka dominują na przykład zmiany psychiczne (np. emocja strachu) i wegetatywne (np. wysokie ciśnienie krwi, szybkie tętno, rozszerzenie źrenic, natomiast w zachowaniu ruchowym pojawia się zahamowanie (człowiek nieruchomieje).

Jeżeli powstałe napięcie emocjonalne i towarzyszące mu pobudzenie w układzie wegetatywnym nie będą rozładowane, to w warunkach przedłużającego się lub często powtarzającego się pobudzenia mogą stanowić przeciążenie organizmu i wywołać negatywne zmiany w jego funkcjonowaniu np. zaburzenia w układzie krążenia czy pokarmowym.

* reakcje fizjologiczne: wzrost poziomu niektórych hormonów we krwi i w kroczu, wzrost poziomu glukozy we krwi , przyspieszenie tętna, wzrost ciśnienia tętniczego, „suchość” w jamie ustnej, wzmożone wydzielenie potu, rozszerzenie źrenic, utrudnione oddychanie, naprzemienne uczucie gorąca i zimna (dreszcze), wrażenie dławienia czy ucisku w gardle.

* zmiany psychologiczne: poczucie napięcia, rozdrażnienie, nerwowość, agresywność, zmęczne, rozczarowanie, poczucie osamotnienia, tęsknotą, apatią, przygnębienie, depresję, czasem poczucie winy i wstydu, obniżenie samooceny, brak koncentracji, trudności w zapamiętywaniu i przypominaniu, utrudnienie myślenia (rozkojarzenie), niezdolność podejmowania decyzji, nadmierne uwrażliwienie na krytykę.

* zmiany w zachowaniu się: zwiększona pobudliwość, niepokój w zachowaniu (np. podniecenie ruchowe), impulsywność działania, wyładowania emocjonalne, zaburzenia mowy, czasem nerwowy śmiech wzmożony apetyt lub utrata apetytu, skłonność do używania narkotyków, alkoholu i palenia tytoniu.

Wpływ stresu na stan zdrowia przejawia się w zaburzeniach funkcjonalnych i chorobach (np. Ogólne osłabienie, brak lub opóźnienie miesiączki, bóle pleców i w klatce piersiowej , bóle i zawroty głowy, migreny, „mroczki”, bezsenność, koszmary nocne, biegunkę, zwiększoną częstotliwość oddawania moczu, osłabienie popędu płciowego (potencji), owrzodzenia , a ponadto astmę, cukrzycę, chorobę wieńcową serca oraz nerwicę i psychozy ( czyli właściwe choroby psychiczne)

Stres zwiększa podatność na choroby infekcyjne, pasożytnicze, alergiczne i autoimmunologiczne, a także nowotworowe, stwardnienie rozsiane, Baedowa

Zaburzenia w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego lub w układzie immunologicznym prowadzą do zakłócania funkcji obronnych organizmu.

Stres powoduje nerwicę, szczególnie długotrwały.

11.-12 Omów czym jest strategia i styl radzenia sobie ze stresem/Zanalizuj sposoby radzenie sobie ze stresem.

Te dwa pytania w gruncie rzeczy prowadzą do tych samych odpowiedzi (uogólniając sprawę) więc wrzuciłem jedną odpowiedź:

Sposoby radzenia sobie ze stresem:

- polega na niedopuszczaniu do powstania sytuacji, którą ocenia się jako potencjalnie stresotwórczą. Jeżeli już jesteśmy jesteśmy takiej sytuacji to możemy spróbować wycofać się z niej.

- nabywanie doświadczenia i wprawy w wykonanie zadania, co pośrednio zmniejszy jego trudność, stopniowe oswajanie się z zadaniem, poszerzanie własnych kompetencji, poszukiwanie informacji o zdarzeniu lub sytuacji.

Niekiedy ludzie próbują przewidzieć zdarzenie i przeżyć je emocjonalnie znacznie wcześniej, czasem próbują odwrócić uwagę od źródła stresu, wprowadzając nastrój zabawy, albo też lekceważyć, deprecjonować niebezpieczeństwo lub pomniejszyć znaczenie celu działania i ewentualnej porażki.

Stres można rozładować przez intensywny wysiłek fizyczny albo silną koncentrację na jakimś przedmiocie. Łatwiej jest znieść stres, gdy jego źródło jest wyraźnie określone i przeciwko niemu jest kierowana np. agresja. Bardzo ważne jest poczucie koherencji, czyli uogólnienia i względnie trwałe nastawienie decydujące o zasadniczym sposobie postrzegania, odczuwania i rozumienia świata. Poczucie takie pomaga zrozumieć sytuację stresogenną i racjonalnie się do niej ustosunkować. Powoduje że częściej sytuacje stresową traktujemy jako wyzwanie i możemy je wykorzystać jako źródło efektywnej adaptacji, czy choćby jako pewną inspirację do doskonalenia się. Dobrze rozwinięte poczucie koherencji umożliwia człowiekowi pełne i dostosowane do sytuacji wykorzystanie zasobów. W sytuacji stresowej mobilizuje.

13. Omów zakres tematów podejmowanych w ramach edukacji zdrowotnej dotyczącej zdrowia fizycznego

ZDROWIE NA CO DZIEŃ

- wyjaśnić pojecie zdrowia, zdrowego stylu życia, czynników które je warunkują - podzielić sposoby spędzania wolnego czasu na korzystne i niekorzystne dla zdrowia
- podać budowę skóry
- wymienić czynności związane z utrzymaniem ciała i skóry w czystości
- wykazać związki pomiędzy stanem zdrowia a zabiegami pielęgnacyjno - higienicznymi a obecną modą
- omówić choroby dnia codziennego i choroby cywilizacyjne
- podać kilka typów terapii naturalnych

ŻYWNOŚĆ I ŻYWIENIE

- wyjaśnić określenie "zdrowe żywienie"
- wymienić składniki odżywcze
- wyjaśnić rolę witamin i soli mineralnych na zdrowie człowieka
- wyjaśnić czym są używki
- omówić wydatki energetyczne w różnych sytuacjach
- omówić cechy prawidłowo skonstruowanej diety

PIERWSZA POMOC

- wykazać różnice w zachowaniu ofiary, sprawcy i świadków w różnych sytuacjach dnia codziennego
- określić treść podstawowych pojęć z zakresu pierwszej pomocy
- wymienić środki pierwszej pomocy
- wymienić ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanemu

NAŁOGI I UZALEŻNIENIA

- wytłumaczyć pojęcie uzależnienia - wymienić przyczyny dla których ludzie sięgają po środki uzależniające - alkohol, nikotyna, narkotyki
- wykazać związki pomiędzy stanem zdrowia a paleniem papierosów, nadużywaniem alkoholu, zażywaniem narkotyków
- podać sposoby skutecznego odmawiania
- wymienić kilka aspektów prawnych dotyczących osób zażywających narkotyki lub je rozprowadzających
- wskazać instytucje udzielające pomocy uzależnionym i ich rodzinom

14. Omów zakres tematów podejmowanych w ramach edukacji zdrowotnej dotyczących zdrowia psychicznego.

ZDROWIE PSYCHICZNE

- wskazuje dobre i złe strony swojego charakteru
- nazwać podstawowe emocje i określić, w jakich sytuacjach najczęściej występują
- wyjaśnić czym są i jakie znaczenie mają komunikaty werbalne i pozawerbalne
- podać przykłady zachowań asertywnych
- podaje mechanizm zachowań agresywnych
- wskazuje sposoby opanowywania złych emocji prowadzących do zachowań agresywnych

PRACA I WYPOCZYNEK

- podać odmienne funkcje półkul mózgowych
- zna ćwiczenia usprawniające pracę mózgu
- wymienia objawy i funkcje stresu, zna jego rodzaje i znaczenie
- wskazuje sposoby pokonania stresu
- wymienia metody usprawniające naukę i zapamiętywanie
- wyjaśnia znaczenie prawidłowo zaplanowanego dnia pracy i wypoczynku

15. Omów zakres tematów podejmowanych w ramach edukacji zdrowotnej dotyczących aspektów ekologicznych.

Te tematy tak w skrócie dotyczą:

Zdrowie człowieka jest definiowane przez Światową Organizację Zdrowia

(WHO) jako: „stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie wyłącznie brak choroby lub niedomagania” (definicja WHO- 1947). W nowszych definicjach zdrowia uwzględnia się również duchowy jego aspekt.

Pod konie lat 80-tych XX wieku pojawiły się tendencje, aby podaną przez WHO definicję zdrowia rozszerzyć, dodając po słowach „... pozytywny stan samopoczucia fizycznego, psychicznego, społecznego...”, również pozytywny stan samopoczucia „... ekologicznego”. Takie definicje przyczyniły się do rozwoju holistycznego pojmowania problematyki zdrowia człowieka, opierającego się na wzajemnym oddziaływaniu ciała, umysłu i ducha. Holizm to zasada całościowego rozumienia i opisywania świata, która zakłada, że wszystko co istnieje na naszej planecie (a także we Wszechświecie), jest czymś więcej niż sumą poszczególnych części.

Współczesne choroby wykazują ścisły związek ze sposobem życia ludzi oraz cechami środowiska naturalnego. Stąd też bardzo istotnym jest określenie, które zachowania człowieka można uznać za prozdrowotne, a które za antyzdrowotne. Zachowania zdrowotne ukierunkowane są na ochronę własnego zdrowia lub osiągnięcie jego poprawy w myśl zasady: „moje zdrowie w moich rękach”.

Do zachowań zdrowotnych można zaliczyć wszystkie te, które:

- są podejmowane przez osoby zdrowe w celu utrzymania dobrego stanu zdrowia,

- zapobiegają chorobom lub przyczyniają się do wykrycia jej w stadium przedobjawowym,

- zmierzają do zapobiegania skutkom różnych zagrożeń ( np. z powodu wykonywanej pracy, zawodu),

- są związane z zapewnieniem ciągłości biologicznej ( w celu zajścia w ciążę, zapewnienia prawidłowego przebiegu ciąży i jej kontroli),

- są podejmowane w celu utrzymania lub poprawy zdrowia płodu,

- zmierzają do poprawy środowiska życia człowieka,

- prowadzą do unikania używek (papierosów, alkoholu),

- prowadzą do utrzymania właściwego ciężaru ciała i sprawności fizycznej (odpowiednie żywienie, regularna aktywność fizyczna),

- prowadzą do zapewnienia bezpieczeństwa (fizycznego, psychicznego).

Zachowania antyzdrowotne, w odróżnieniu od wyżej wymienionych zachowań prozdrowotnych, prowadzą do osłabienia lub niszczenia zdrowia (prowadzą do choroby). Najczęściej zalicza się do nich: nikotynizm, brak aktywności fizycznej, niewłaściwe odżywianie, alkoholizm, narkomanię, lekomanię, nieprawidłowe radzenie sobie ze stresem oraz niedostatek zachowań prozdrowotnych.

Edukacja zdrowotna i ekologiczna jest procesem uczenia się dbania o zdrowie własne i społeczności, w której się żyje, a także o stan środowiska naturalnego. Głównym celem edukacji zdrowotnej i ekologicznej jest kształtowanie postaw prozdrowotnych i ekologicznych ( styl życia jednostki w 53% warunkuje utrzymanie zdrowia), czyli przygotowania do samodzielnego wyboru zachowań właściwych dla utrzymania pełni zdrowia, ale również podnoszenia jego poziomu oraz odpowiedzialności za swoje czyny związane z ingerencją w systemy przyrodnicze (poczynając od własnego organizmu, a kończąc na ekosystemach, biosferze), a także kształtowanie świadomości, że każdy za nas może przyczynić się do poprawy tego, co już zostało naruszone lub zdewastowane.

Zdrowie człowieka zależy: w 53% od jego zachowań zdrowotnych czyli stylu życia, w 21% od środowiska fizycznego i społecznego, w 16% od genetycznych predyspozycji, a tylko w 10% od systemu opieki zdrowotnej. Przed edukacją zdrowotną i ekologiczną stoi więc ogromne wyzwanie: zmiana sposobu myślenia u większości Polaków.

Celem edukacji ekologicznej w szkole jest pokazanie, co każdy z nas może zrobić, aby 21% czynników środowiska sprzyjało zdrowiu.

Dla uczniów organizowane są różne działania rozwijające ich aktywność, jak i wiedzę w tym zakresie:

- np. konkursy ekologiczne na terenie szkoły i gminy, powiatu, czy województwa ( w których uczniowie naszej szkoły osiągają liczne sukcesy),

- organizowane są zajęcia dotyczące celowości i umiejętności segregacji odpadów,

- liczne akcje, w których cała szkoła bierze udział, np. „Akcja Sprzątania Świata”, obchody „Dnia Ziemi”, zazieleniania szkoły i jej otoczenia, itp.

16. Podaj wszystkie składniki programowe konieczne w projektowaniu przykładowego programu edukacji zdrowia.

Planowania programu jest etapem składającym się z kilku etapów (składników) :

Etap 1 - Poznawanie uczestników i ich dotychczasowych doświadczeń.

Celem pierwszego etapu jest ustalenie wieku, płci uczestników, liczebności, środowisk z których pochodzą, ich zainteresowań zdolności.

Etap 2 - Identyfikacja potrzeb

Identyfikacji potrzeb można dokonać na podstawie analizy problemów i zachowań zdrowotnych uczestników oraz w wyniku zebrania oczekiwań i opinii (dyskusja)

Etap 3 - Określenie celów

Precyzyjne określenie celów jest podstawowym warunkiem skuteczności działania. Od sformułowania celów zależą zadania i metody ich realizacji oraz sposób ewaluacji wyników. Należy także określić jaki poziom osiągnięcia celu uznamy za sukces.

Etap 4 - Sformułowania zadań

Zadania powinny być bezpośrednio powiązane z celem. Ich realizacja powinna prowadzić do osiągnięcia celu. W praktyce przydatnym sposobem jest określenie co uczestnik po zakończeniu programu powinien wiedzieć, rozumieć, odczuwać, umieć. Wskazane jest także określenie kryterium sukcesu dla zadań.

Etap 5 - Identyfikacja środków

Należy określić zasoby do realizacji programu:

- ludzkie

- materialne (pomoce dydaktyczne, publikacje itp.)

Etap 6 - Planowanie treści i metod

Etap 7 - Realizacja programu

17. Edukacja zdrowotna i ekologiczna w przedszkolu.

     Za główne zadanie edukacyjne w zakresie wychowawczo-zdrowotnym i ekologicznym przyjęto wyposażenie dzieci w podstawowy zasób wiadomości, umiejętności oraz ukształtowanie postawy wobec zdrowego stylu życia i kultury proekologicznej. Wykształcenie w ich osobowości wrażliwości i poczucia obowiązku wobec własnego zdrowia oraz uświadomienie znaczenia przyrody dla człowieka. Cele ogólne i szczegółowe realizowane są w ciągu całego procesu wychowawczo - dydaktycznego z dziećmi przedszkolnymi, dotyczą one:

- ukazywanie wartości zdrowia jako potencjału, którym dysponujemy,

- zapoznanie ze sposobami zachowania i umacniania, a także poprawy zdrowia,

- wdrażanie zasad zdrowego stylu życia,

- wyposażenie w podstawowe wiadomości dotyczące związku i zależności zachowania miedzy każdym z nas a środowiskiem, 

- wyrabianie gotowości do podejmowania prostych decyzji związanych na rzecz ochrony środowiska

- propagowanie kultury proekologicznej.

 

18. Na czym polega promocja zdrowia w szkole?

System edukacji w dużym stopniu wpływa na zdrowie dzieci i młodzieży. W krajach uprzemysłowionych, gdzie zdrowie jest szczególnie promowane prowadzi do się specjalne szkolne programy edukacyjne, których celem jest dążenie do podniesienia poziomu wiedzy i umiejętności w zakresie ochrony zdrowia oraz zapewnienie uczniom społecznego wsparcia.

Odpowiedzialność za przekazanie uczniom rzetelnej informacji o zdrowiu spoczywa na szkole. Powinna ona także pomóc uczniom ukształtować ich postawy, zrozumieć wartości, które są skutkiem właściwych wyborów w sprawach zdrowia oraz pomóc w dokonywaniu tych wyborów. Szkoła ma obowiązek pokazać, że w codziennej swej praktyce wspiera wartości, które promuje. Każdy pracownik szkoły jest odpowiedzialny za tworzenie w szkole właściwej atmosfery i warunków sprzyjających zdrowiu.

W młodszych klasach szkoły podstawowej treści dotyczące zdrowia powinny być realizowane w programie przez wychowawcę klasy, zaś w klasach starszych każdy z nauczycieli powinien uwzględnić je w programie swego przedmiotu. Niektórym nauczycielom należy powierzyć nauczanie specyficznych problemów, lecz niektóre z nich są trudne i wymagają specjalnych umiejętności. Nauczyciele czują się zagrożeni, gdy omawiają z grupą uczniów problemy osobiste, intymne, które powinny poruszać w indywidualnych kontaktach z uczniami. Wielu nauczycieli nie jest przygotowanych do tej pracy. Należy podkreślić, że główne zadania w wychowaniu zdrowotnym w szkole spoczywają na nauczycielkach, a wszystkie inne osoby lub organizacje mogą ich wspierać a nie zastępować. Najczęściej jednak tematy do realizacji z oświaty zdrowotnej powierza się higienistce szkolnej z racji tego, że jako pracownik służby zdrowia posiada odpowiednie przygotowanie w tym zakresie.

Do szkół wprowadza się odpowiednie programy np.: „Szkoła promująca zdrowie” z 1992r., które wprowadzają edukację zdrowia w formie obowiązkowych zajęć.

19. Rola nauczycieli i wychowawców w promowaniu zdrowia.

Promocja zdrowia rozumiana jest jako ukazywanie stylów życia sprzyjających stymulowaniu rozwoju osobowego, utrzymaniu zdrowia psychicznego, fizycznego i wykorzystaniu indywidualnych i zbiorowych potencjałów rozwojowych.

Najważniejsze zadania, które powinni spełnić nauczyciele i wychowawcy w procesie edukacji młodzieży to:

- uczenie młodych ludzi radzenia sobie ze stresem

- uczenie zasad kształtowania satysfakcjonujących relacji interpersonalnych i podnoszących poczucie własnej wartości

- uczenie technik przeciwstawiania się negatywnym naciskom i wzorcom prezentowanym przez rówieśników, a także media

- propagowanie modeli zdrowego stylu życia

- uczenie rozpoznawania specyfiki własnej płci i celów oraz zadań prokreacyjnych

- uwrażliwienie na wartości

- uczenie metod samopoznania i samokontroli

20. Omów zakres edukacji zdrowia w rodzinie i formy jej promowania

W rodzinie kształtuje się osobowość człowieka, od tego czy rodzina stara się zaspokoić podstawowe potrzeby jej członków i czy stwarza warunki do prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego zależy przyszłe życie człowieka. Rodzina poprzez wymiar opiekuńczy, wychowawczy, moralny, edukacyjny sprzyja zdrowiu i jego rozwojowi ale może także to zdrowie zaburzyć i zniszczyć. Podstawowe czynniki rodzinnego ryzyka to : rodziny niepełne, zaburzone więzi uczuciowe w rodzinie, alkoholizm, agresja wobec dzieci.

Zakres działań edukacji zdrowia w rodzinie:

Profilaktyka w wychowaniu w rodzinie - podmiotem jest jednostka lub grupa. Proces mający na celu potęgowanie zdrowia podmiotu współuczestniczącego współuczestniczącego tym procesie. Wykorzystywanie określonych mechanizmów mechanizmów metod pracy.

Podstawowe mechanizmy oddziaływania:

- informowanie (dostarczanie wiedzy na temat czynników ryzyka)

- wychowanie zdrowotne w rodzinie ( zmiana postawy z zachowań negatywnych na pozytywne)

System treningu rodziców:

- Rodzice i dzieci jasno i prosto określają oczekiwania i zasady

- Rodzice komunikują i przekazują

- Dzieci ufają i akceptują

- Nauczenia dzieci świadomości własnych działań

- Dzieci porównują aktualne zachowania do akceptowanych standardów (jeśli zą różne zmiana zachowania a jeśli są zgodne to mniej konfliktów w rodzinie.

21. Opisz szpital sprzyjający zdrowiu biopsychospołecznemu

Najlepszym przykładem takiego szpitala byłby modelowy szpital projektu „Szpital promujący zdrowie”. Ideą jego jest wprowadzenie promocji zdrowia do szpitala. Jego celem jest sprawienie że szpital poza udzielaniem usług leczniczych stanie się środowiskiem promującym zdrowie i to nie tylko wewnątrz szpitala ale będzie również rzecznikiem promocji i pozyskiwania zdrowia na swoim terenie.

Szpital taki powinien:

- poprawić warunki pracy personelu szpitalnego

- lepiej przystosować się do zmieniających się wymagań wobec wzrastającej liczby zaawansowanych wiekiem i przewlekle chorych

- lepiej zintegrować się ze środowiskiem swojego regionu

- poprawić jakość świadczeń medycznych, pielęgnacyjnych i socjalnych szpitala

- poprawić samopoczucie pacjentów i ich rodzin

- poprawić satysfakcję personelu z wykonywanej pracy

- zwiększyć skuteczność i wydajność szpitala

Istnieją 3 podstawowe kryteria ustanawiania szpitala promującego zdrowie:

- przyjecie zasad dotyczących promocji zdrowia określonych w Karcie obywatelskiej

- przyjęcie celów i zadań wyszczególnionych w deklaracji Budapeszteńskiej

- przyjęcie Rekomendacji wiedeńskich jako najnowszych zasad funkcjonowania Szpitala Promującego Zdrowie

22. Omów zagadnienia i obszary oddziaływań edukacyjno-promocyjnych w zakładach pracy i instytucjach.

Próbując określić w paru słowach promocję zdrowia można powiedzieć że są to wszelkie działania mające na celu umacnianie zdrowia pojedynczych osób, a w rezultacie także całych społeczności. W warunkach polskich podobnie jak w wielu innych państwach europejskich podstawowym miejscem realizacji PZ są zakłady pracy. Powodów ku temu jest co najmniej kilka. Grupy pracownicze są bowiem zorganizowane w konkretne zespoły, skupione w określonych pomieszczeniach firmy, w ustalonych godzinach pracy, dzięki czemu stosunkowo łatwo jest zaplanować dla nich i przeprowadzić pewne działania prozdrowotne a także koordynować ich przebieg. Programy PZ można zatem dostosowywać do potrzeb określonego zakładu, zależnie do stwierdzanych w nim narażeń. Sami pracodawcy powinni być zainteresowani licznymi korzyściami wynikającymi z realizacji w ich zakładach PZ. Zdrowie pracowników ma bowiem wpływ również na zysk ekonomiczny oraz wizerunek firmy. Pyzatym przedsiębiorstwa które wprowadzają na swoim terenie programy PZ poprawiają tym swój wizerunek medialny. Łatwiej jest im także uzyskać certyfikat jakości.

Programy promocji zdrowia w zakładach pracy i instytucjach obejmują:

- propagowanie zdrowego stylu życia i wspieranie pracowników pracowników jego realizacji. Dotyczy to np. palenia tytoniu, radzenia sobie ze stresem, wykonywania szczepień ochronnych, prawidłowych zachowań w chorobie, bezpiecznych zachowań na stanowisku pracy, aktywnego wypoczynku, zdrowego żywienia.

- tworzenie przyjaznego zdrowiu środowiska pracy z uwzględnieniem zaleceń ergonomii, medycyny, psychologii i socjologii pracy.

23. Podaj sposoby i formy promowania aktywności ruchowej

Z Narodowego Programu Zdrowia. Zadania dotyczące zwiększeniu aktywności fizycznej ludności:

  1. Wprowadzić w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych wszystkich typów 5 godzin zajęć wychowania fizycznego w tygodniu.

  2. Zapewnić sale gimnastyczne w co najmniej 75% szkół.

  3. Wdrożyć nowy program wf (o zwiększonej atrakcyjności, stwarzający możliwości indywidualizacji, zajęć koedukacyjnych, przygotowujący do aktywności ruchowej w dalszych latach życia, eksponujący cele zdrowotne i kulturowe a nie tylko sportowe) oraz przygotować nauczycieli do jego realizacji.

  4. Dokonać zmian w programach kształcenia kadr kultury fizycznej, umożliwiających przygotowanie tych kadr do roli animatorów zdrowego stylu życia.

  5. Zwiększyć w znaczący sposób zainteresowanie samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych oraz różnych instytucji (np. zakładów pracy) stwarzaniem warunków oraz wdrażaniem programów zwiększenia aktywności fizycznej w różnych grupach ludności.

  6. Wprowadzić atrakcyjne formy motywowania ludzi do zwiększenia aktywności fizycznej.

24. Przedstaw tematy higieny dnia codziennego, jakie wchodzą w skład edukacji dzieci.

Okres dziecięcy sprzyja wyrabianiu nawykow higieniczno- kulturalnych niezbednych do samodzielnosci, zamilowania do czystosci i dbalosci o estetyczny wyglad, kulture zachowania się, a tego wszystkiego ucza się dzieki zdolnosci nasladownictwa oraz checi zwrocenia na siebie uwagi. Swiadomosc zdobywanych przyzwyczajen decyduje o tym czy stana się one w przyszlosci gleboko zakorzenionymi potrzebami kulturalnymi.

Higiena osobista- polega na wyrabianiu przyzwyczajen sprzyjajacych zdrowiu, naleza tu:

- stala troska o czystosc ciala

- mycie rak w ciagu dnia

- mucie zebow

- czesanie wlosow

- czysty, estetyczny wyglad ubrania

-prawidlowe korzystanie z ubikacji i umywalki

Wszystkie te czynnosci powinny stac się dla dziecka nawykami. Wraz z wiekiem doskonala się i wzbogacaja metody pracy dzieci, przy czym coraz wieksza role pelni motywacja rzeczowa. Nabywanie czynnosci samoobslugowych ma znaczenie w osiaganiu samodzielnosci.

Wazne jest utrzymanier higieny najblizszego otoczenia- dzieci powinny dbac o utrzymanie porzadku, czystosci we wszystkich pomieszczeniach, w których przebywaja w ciagu dnia. Praca wychowawcza powinna wyrabiac w dzieciach poczucie odpowiedzialnosci i dbalosci za wszystko co się znajduje w salach. Dzieci powinny odczuwac potrzebe estetyki. W zwiazku z wyrobieniem tych cech wazna jest rola dyzurnego. Po skonczonych zajeciach kazde dziecko sprzata swoje stanowisko pracy. Nauczyciel musi pamietac ze jest dla dzieci wzorem. W szatni dzieci powinny ukladac swoje ubrania w miare mozliwosci same.

Ogrod przedszkolny- umozliwia dzieciom dlugi pobyt na swiezym powietrzu, prace w ogrodku

25-26 Przedstaw tematy higieny dnia codziennego, jakie wchodzą w skład edukacji młodzieży/dorosłych

Ma się to chyba podobnie jak do dzieci z tym że trzeba wziąć pod uwage wiek i wiążące się tym ogólne zmiany w zachowaniu i czynnościach na co dzień wykonywanych. Na przykład młodzież to zachowania w domu i szkole, dorośli w domu i pracy i tym podobne pierdoły można luźno pociskać….

27 Podaj zasady jakimi powinien się kierować edukator zdrowia, gdy prowadzi program profilaktyki przeciw uzależnieniom.

Profilaktycy uzależnień rekrutują się głównie spośród psychologów, pedagogów i socjologów. Z tytułów odbytych przez nich studiów i pracy zawodowej posiadają oni wiele cennych kompetencji w dziedzinie działań profilaktycznych. Realizowanie integralnego modelu profilaktyki uzależnień wymaga od jego realizatorów zdobycia wiedzy z takich nauk jak : antropologia, filozofia człowieka, etyka, teologia, pedagogika, psychologia i socjologia. Jednocześnie profilaktycy uzależnień powinni specjalistycznymi przygotowaniami w dziedzinie komunikacji wychowawczej. Chodzi tutaj zwłaszcza o zdolność demaskowania i przezwyciężania podstawowych barier w relacji wychowawca-wychowanek oraz o umiejętność wychowawczego posługiwania się empatią i asertywnością. Kompetentny profilaktyk nie tylko potrafi zrozumieć subiektywny świat myśli, przeżyć i dążeń danego wychowanka, ale także potrafi pomóc wychowankowi, by lepiej zrozumiał on obiektywną sytuację w której się znajduje oraz by podjął dojrzalszą postawę wobec tego co dzieje się w nim samym i wokół niego. Odpowiedzialny profilaktyk nie absolutyzuje własnej szczerości, lecz formę i stopień otwartości potrafi dostosować do wieku, stopnia dojrzałości oraz aktualnych potrzeb wychowanka. Inną nieodzowną kompetencją profesjonalnych profilaktyków jest precyzyjne rozumienie sytuacji nastolatków, którzy sięgają po substancje psychotropowe w wieku rozwojowym. Profesjonalista w dziedzinie uzależnień zdaje sobie doskonale sprawę, że im bardziej autodestrukcyjne i zaburzone jest zachowanie młodego wychowanka, tym mniej jest on świadomy faktycznych motywów samego działania i tym mniejszy ma on dostęp do prawdy o samym sobie. Kolejną cechą kompetentnego edukatora zdrowotnego, który realizuje integralną profilaktykę uzależnień, jest nie tylko nawiązywanie dobrych kontaktów wychowawczych z nastolatkami ale również zdolność współ[racy z innymi osobami i środowiskami (rodzicami, z przedstawicielami administracji samorządowej, z lokalnymi organizacjami, których cele obejmują działania profilaktyczne.

Bardzo pożądaną umiejętnością profesjonalnych profilaktyków uzależnień jest precyzja terminologiczna w mówieniu na tematy związane z zagrożeniem. Chodzi tu o zdolność takiego dobory języka i argumentów, by przekazywane treści prawidłowo rozumieli nawet ci wychowankowie, którzy z jakiś względów nie chcą zrozumieć danej prawdy czy dostrzec jakiś istotnych faktów. Konieczne jest ponadto wyeliminowanie dwuznaczności czy szkodliwych wychowawczo poglądów panujących wśród niektórych profilaktyków uzależnień na temat sięgania po alkohol w wieku rozwojowym (nie powinien realizować programów profilaktycznych ktoś kto np. uznaje za dopuszczalne picie niewielkich ilości alkoholu przez gimnazjalistów pod kontrolą czy też w obecności rodziców, np. podczas Sylwestra).

W końcu jedną z bardzo ważnych kompetencji profilaktyka (wychowawcy) jest zdolność do szczególnego rodzaju miłości, którą można nazwać miłością wychowującą (profilaktyk wie, że nie wystarczy mieć rację, nie wystarczy dysponować dobrym programem - trzeba też kochać). Co również jest ważne to to, że wychowawca powinien mieć mentalność zwycięzcy. Oznacza ona odwagę wskazywania dzieciom i młodzieży optymalnej drogi życia.

28. Zanalizuj przykładowy program przeciwuzależnieniowy

W tym punkcie wypadałoby żeby każdy znalazł sobie jakiś własny program. Zresztą nie wiem nawet czy ten przedstawiony przezemnie jest dobrym przykładem.

Program profilaktyki alkoholowej w internacie (zajęcia warsztatowe):

Program ten składa się z 4 cykli:

  1. Cykl:

- wprowadzenie w program

- pułapka

- używanie i nadużywanie

  1. Cykl:

- uzależnienie jako choroba

- projekcja filmu

- informacje nt. funkcjonowania rodziny z problemem alkoholowy

  1. Cykl:

- alkohol i nasze uczucia

- sztuka odmawiania

- projekcja filmu

  1. Cykl:

- zdrowe i dobre życie

- alternatywne sposoby spędzania wolnego czasu

Oczywiście poszczególne fazy wartało by opisać.

 

29. Podaj przykład choroby cywilizacyjnej i omów odpowiedni program profilaktyczny.

AIDS (zespół nabytego upośledzenia odporności)
Pandemia AIDS rozpoczęła się na przełomie lat 70-tych i 80-tych. Od początku pandemii wirusem HIV (ludzki wirus upośledzenia odporności) uległo zarażeniu ponad 17 milionów ludzi, z czego ponad milion dzieci. Zaledwie u czterech milionów wykształciła się choroba AIDS. Spośród zarażonych zmarło ponad 3 miliony ludzi.
Ponad 80% zarażonych wirusem HIV żyje w krajach Trzeciego Świata. Powyżej 90% nowo zarażonych wirusem HIV to heteroseksualiści. Prezerwatywa nie daje gwarancji uniknięcia zarażenia się wirusem HIV.
Z dotychczasowych obserwacji wynika, że u ok. 50% osób zakażonych wirusem HIV - choroba AIDS rozwija się dopiero po 10 latach od zakażenia
Zespół nabytego upośledzenia odporności wywoływany jest przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV). Powodując zaburzenia odporności doprowadza do rozwoju zakażeń oportunistycznych (trudno poddających się leczeniu) i/lub procesów nowotworowych, a także do upośledzenia funkcji układu nerwowego. Źródłem zakażenia jest człowiek zakażony wirusem HIV. Może on być zdrowym nosicielem lub wykazywać objawy chorobowe. Wirus HIV występuje u osoby zakażonej we krwi, nasieniu, wydzielinie z pochwy, mleku kobiecym, ślinie, łzach.
Praktycznie zakażenie może nastąpić w wyniku kontaktu z zakażoną krwią, nasieniem, przez mleko kobiece, z matki na dziecko.
Drogi szerzenia się epidemii - kontakty seksualne (homo- i hetero-), przetaczanie krwi, przeszczepy narządów i sztuczne zapłodnienie, używanie niesterylnych igieł i strzykawek.
Grupy wysokiego ryzyka: narkomani, homoseksualiści, prostytutki, i chorzy na choroby przenoszone drogą płciową, partnerki seksualne chorych na AIDS, chorzy na chemofilię, biseksualiści często zmieniający partnerów seksualnych. Pracownicy służby zdrowia i personel laboratoriów mający kontakt z materiałem zakażonym przy stosowaniu odpowiednich zasad bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowi grupy wysokiego ryzyka.
Nie ma możliwości zakażenia drogą przypadkowej styczności z osobą zakażoną, droga pokarmową, powietrzna, a także przeniesienia wirusa HIV przez owady kłująco-ssące (komary).

30. Omów zasady zdrowego żywienia i odżywiania

1. Obfite śniadania i obiady z dużą ilością pełnoziarnistych produktów zbożowych i owoców. Ważne jest również urozmaicenie w jedzeniu. Im większe urozmaicenie w spożywanych produktach, tym większa pewność, że nie zabraknie nam nic, co gwarantuje nam zdrowie i witalność.
2. Prawidłowo zestawione posiłki złożone z wszystkich grup pokarmowych.
3. Eliminacja bądź redukcja do minimum białego cukru z diety. Cukier nie dość, że nie dostarcza żadnych istotnych składników odżywczych, to wypiera wartościowe związki ze spożywanego pokarmu. Cukier jest główną przyczyną próchnicy zębów, osłabia układ odpornościowy i sprzyja powstawaniu otyłości i doprowadza do chorób krążenia.

4. Dostarczenie odpowiedniej ilości pełnowartościowego białka: nabiał, , produkty roślinne(fasola, groch, soja, soczewica) połączone z produktami zbożowymi (chleb, płatki owsiane, kukurydziane,. kiełki), kaszami (gryczana, jęczmienna, jaglana)
5. Odpowiedni wybór tłuszczów. Oleje roślinne są bezsprzecznie lepsze niż tłuszcze zwierzęce, ponieważ zawierają one przeważająco więcej tłuszczów nienasyconych, które nie przyczyniają się bezpośrednio do podwyższenia cholesterolu, a nawet go obniżają.
6. Picie dużych ilości wody między posiłkami. Optymalna ilość to sześć szklanek dziennie.

Wodę należy pić nie później niż 15 minut przed posiłkiem i nie wcześniej niż trzydzieści minut po posiłku. Im mniej płynów podczas posiłków tym lepiej.
7. Wybór ciemnego pieczywa, które jest bogatsze w witaminy, składniki mineralne i błonnik.
8. Ograniczenie spożycia soli kuchennej. Sód zawarty w soli podnosi ciśnienie krwi oraz sprzyja powstawaniu raka żołądka.
9. Zasada nie przejadania się i powolnego spożywania pokarmów
10. Zapewnienie żołądkowi odpoczynku pomiędzy posiłkami.
11. Spożywanie kolacji na 2-3 godziny przed snem, co stwarza lepsze warunki dla odpoczynku całego organizmu. Gwarancją zdrowego i głębokiego snu jest pusty żołądek.
12. Posiłki należy spożywać regularnie i powinno ich być co najmniej trzy w ciągu dnia o umiarkowanej wielkości - w tym koniecznie śniadanie, które przygotowuje organizm do nowego dnia.

31. Podaj społeczne (np. prawne, środowiskowe, instytucjonalne, kulturowe, medialne) sposoby przeciwdziałania i zwalczania nałogów oraz promowania zdrowego stylu życia.

Należy powiedzieć tutaj o ustawach i innych dokumentach prawnych mających na celu walkę z nałogami. Sposoby instytucjonalne to różnego rodzaju akcje od górne. Sposoby medialne to np.: programy „dzień bez papierosa”, „bezpieczne wakacje”, „sprzątamy świat) Także np. segregacja odpadów, wnoszenie opłat za wywóż nie posegregowanych śmieci a także różne inicjatywy lokalne. Można tu ściemniać do woli




Wyszukiwarka