1. Społeczeństwo ryzyka (pojęcie, taksonomia, pojecie, rodzaje zagrożeń)
2. Środowisko bezp. (główne determinanty)
3. Pojęcie Strategii - podejście Klauzewicza i Sun Zi.
4. Bezpieczeństwo międzynarodowe, narodowe, wewnętrzne.
5. Human Security - 7 kat bezpieczeństwa omów; (szkoła kopenhadzka, japońska, skandynawska; dwie wolności…).
6. Założenia strategii bezpieczeństwa zdrowia publicznego.
7. Co system ratownictwa medycznego powinien zapewnić społeczeństwu?
8. Wymień i scharakteryzuj podmioty systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego (zespoły ratownictwa medycznego, ich skład, SOR - zadnia, Centrum Powiadamiania Ratunkowego)
9. Pojęcie przestępstwa, rodzaje, wykroczenie - rodzaje.
10. Przedmiot i zakres badań kryminologii, kryminalistyki, wiktymologii, medycyny sądowej, epidemiologii.
11. Bezpieczeństwo w zrównoważonym rozwoju.
12. Bezpieczeństwo epidemiologiczne - podstawowe założenia.
13. Bezpieczeństwo jądrowe, ochrona radiologiczna - podstawowe założenia.
14. Bezpieczeństwo żywnościowe - post. założenia.
15. Program „Razem bezpieczniej”.
16. Akcja społeczna „Przejrzysta Polska”.
17. Główne założenia programu „Bezpieczny Poznań”.
18. Przegląd strategiczny - wnioski, rekomendacje.
19. Bezpieczeństwo pracy samorządu terytorialnego.
1. Społeczeństwo ryzyka
Społeczeństwo ryzyka jest społeczeństwem katastrof. Funkcjonowaniu społeczeństwa zagraża to, iż stany wyjątkowe stają się normą. Kiedyś ryzyko dotyczyło pojedynczych jednostek- dziś całej ludzkości.
Podstawowe kategorie zagrożeń:
- indywidualne (związane z biopsychiczną strukturą jednostki): lęk, obsesja, fobia, agresja, zabójstwo i samobójstwo-choroba psychiczna, uzależnienie
- społeczne: zagrożenie bytu (związane z brakiem dostępu do wody i żywności, choroby wynikające z niedożywienia, dzieci urodzone z wyraźną niedowagą)
- schronienia (bezdomność, mieszkania, które nie odpowiadają normom sanitarno-higienicznym, mieszkania niebezpiecznie położone np. w strefach zalewowych)
- pracy (bezrobocie, nieprzestrzeganie warunków i zasad bhp, mobbing czyli poniżanie, choroby zawodowe, ryzyko utraty pracy, wypadki)
- zdrowia: utrudniony dostęp do opieki zdrowotnej, zagrożenie chorobami, zwiększona umieralność niektórych grup społecznych, zagrożenie epidemiami i niepełnosprawnością, choroby cywilizacyjne
- trudne dzieciństwo: porzucenia, zaniedbania, ofiary przemocy, dorastanie w rodzinach patologicznych
- fizyczne: przemoc, terroryzm
- środowiska (związane z poziomem , zanieczyszczenia, jakością środowiska)
- osamotnienie: brak relacji z drugim człowiekiem, brak wsparcia w rodzinie w sytuacjach trudnych, w szczególności dotyczy osób starszych
- ekonomiczne: ubóstwo, brak zabezpieczenia finansowego
- rozwojowe: utrudniony dostęp do nauki i oświaty, zacofanie kulturalne
2. Środowisko bezpieczeństwa (główne determinanty)
Środowisko bezpieczeństwa - to wszelkie, zewnętrzne i wewnętrzne, militarne i niemilitarne (polityczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe, informacyjne itp.) warunki bezpieczeństwa, warunki realizacji interesów danego podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa i osiągania ustalonych celów w tym zakresie. Charakteryzowane może być najpełniej przy pomocy czterech podstawowych kategorii, jakimi są: szanse, wyzwania, ryzyka i zagrożenia.
Szanse - to okoliczności sprzyjające realizacji interesów oraz osiąganiu celów. Generowane są głównie przez neutralne podmioty środowiska bezpieczeństwa. Mają zazwyczaj charakter szybko przemijający. Sztuka wykorzystywania szans staje się dzisiaj niewątpliwie coraz ważniejszą dziedziną szeroko rozumianej sztuki zarządzania bezpieczeństwem.
Wyzwania - to z kolei dylematy, przed jakimi stoi podmiot (społeczność międzynarodowa, państwo) w rozstrzyganiu spraw bezpieczeństwa. Często generowane są przez partnerów i sojuszników, którzy prezentują pewne oczekiwania. Wyzwania mogą być podjęte lub zignorowane. Podjęcie wyzwania łączy się z koniecznością wysiłków i poniesienia pewnych kosztów, co stwarza z kolei dodatkowe szanse w przyszłości. Zignorowanie wyzwań z zasady utrudnia czerpanie korzyści i w niekorzystnych warunkach może rodzić dodatkowe zagrożenia.
Ryzyka - to niepewności związane z własnym działaniem, z jego skutkami, to niebezpieczeństwo niepożądanych skutków własnego działania. Im bardziej jesteśmy aktywni w serze bezpieczeństwa, tym więcej ryzykujemy.
Zagrożenia - to pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływania na podmiot. To najbardziej klasyczny czynnik środowiska bezpieczeństwa. Rozróżnia się zagrożenia potencjalne i realne; subiektywne i obiektywne; zewnętrzne i wewnętrzne; militarne i niemilitarne (polityczne, ekonomiczne, społeczne, informacyjne, ekologiczne, przyrodnicze itp.); kryzysowe i wojenne, intencjonalne i przypadkowe (losowe).
3. Pojęcie Strategii - podejście Clausewitza i Sun Zi.
Strategia - nowe kierunki myślenia, oparte na prognozach, przewidywaniach;
Sun Zi - Podstawową tezą "Sztuki Wojny" Sun Zi jest to by pokonać przeciwnika mądrością a nie samą siłą. Mówił, że działania wojenne obejmują jednocześnie obszary polityki, ekonomii, działań militarnych oraz dyplomacji. Podstawowa koncepcja Sun Zi zawarta została w maksymie: "zwyciężać bez konieczności podejmowania walki". Oznaczało to osiąganie maksimum korzyści przy minimalnych kosztach i ryzyku. Chińska teoria prowadzenia walki mówi, że obydwaj przeciwnicy mogą być zwycięzcami, jak i przegranymi, natomiast ich wygrane czy też przegrane mogą być różne. Dostrzeżono więc, że walka ma tak naprawdę wymiar wielopoziomowy. Dostrzeżono też, że tak naprawdę sukces można osiągnąć samemu zachowując swobodę ruchów, podczas gdy przeciwnik ma ograniczone możliwości działania. To co dla jednej strony może być niewielką stratą, dla drugiej może stanowić wielką zdobycz. Oznaczało to "zdobycie punktów strategicznych" a więc "konkurencję".
Clausewitz - analizował pojęcie natarcia i obrony, uważał, że obrona jest silniejszą formą prowadzenia działań wojennych. Sądził, że celem samym w sobie nie jest pokonanie armii wroga, ale osiągnięcie konkretnych celów, zmuszenie go do działania, które chcemy osiągnąć. Jednakże nie uznawał kompromisów, sądził, że wroga trzeba zniszczyć, aby osiągnąć cel, nie koniecznie pokonać, ale zniszczyć. W opracowaniu przestrzegał także przed tym aby w ferworze walki, na polu bitwy dowódca nie zapominał o celu politycznym. Opowiadał się za tym aby główną kampanią kierowali nie wojskowi, a politycy, którzy cel polityczny mają zazwyczaj jasno określony.
4. Bezpieczeństwo narodowe, międzynarodowe, wewnętrzne.
Bezpieczeństwo narodowe - to ocena stopnia zaspokojenia podstawowych potrzeb ludzkich takich jak potrzeby istnienia, stabilności, tożsamości, dobrobytu. To zdolność narodu do ochrony jego wartości wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi.
Bezpieczeństwo międzynarodowe - o jego istocie stanowi zespół warunków, norm i mechanizmów międzynarodowych, które zapewniają każdemu państwu mniejsze lub większe poczucie pewności bezpieczeństwa istnienia, przetrwania i swobód rozwojowych bez nacisków z zewnątrz. Treścią bezpieczeństwa międzynarodowego jest eliminowanie zagrożeń dla istnienia, przetrwania, tożsamości oraz rozwoju państw i systemów międzynarodowych, jak też kształtowanie poczucia ich pewności.
Bezpieczeństwo wewnętrzne - to rzeczywisty stan stabilności wewnętrznej, który odzwierciedla brak występowania jakichkolwiek zagrożeń w normalnym funkcjonowaniu organów państwa oraz chroniony przez to państwo tryb życia obywateli
5. Human Security - 7 kat. bezpieczeństwa omów; (szkoła kopenhadzka, japońska, skandynawska; dwie wolności…).
Kocepcja human security:
• Freedom from want
• Freedom from fear
• Raport ONZ ds. Rozwoju 1994
• Bezpieczeństwo jednostki to bezpieczeństwo ekonomiczne żywnościowe, zdrowotne, ekologiczne, osobiste, społeczne I polityczne.
Koncepcja human security:
Kryteria konieczne do podjęcia pomocy humanitarnej
1. zagrożenia bądź przypadek łamania praw człowieka na dużą skale
2. jasne i obiektywne dowody na zaistnienie tego zagrożenia
3. rząd danego państwa nie chce bądź nie może podjąć kontr działań
4. sytuacja wymaga pilnego działania
5. użycie siły powinny nastąpić tylko wtedy kiedy występuje brak wyjaśnienia problemu
6. cel został jasno wytłumaczony społeczności międzynarodowej
7. cel jest ograniczony do zaprzestania naruszenia praw człowieka
8. akcja jest wspierana przez tych do których jest skierowana
9. istnieje wsparcie państw regionu
10. istnieje duże wsparcie sukcesu
11. powinno zostać zaplanowane przejście do fazy odnowy po konfliktowej
12. użycie powinno być proporcjonalne do zamierzonych celów
13. międzynarodowe prawo wojenne powinno być przestrzegane podczas całej akcji
Koncepcja human security (freedom from want, freedom from fear),szkoła kanadyjska , kopenhaska i japońska. Wymiary i istota bezpieczeństwa: ekonomicznego , żywnościowego, zdrowotnego, ekologicznego, osobistego , społecznego i politycznego.
Koncepcja human security po pierwsze oznacza bezpieczeństwo (safety) od problemów tak przewlekłych jak głód, choroby i prześladowania (freedom from want). Po drugie oznacza ochronę przed nagłymi i bolesnymi wypadkami w życiu codziennym -w domu, w pracy w społeczeństwie (freedom from fear). Bezpieczeństwo jednostki sprowadzono do siedmiu wymiarów: bezpieczeństwo ekonomiczne, żywnościowe, zdrowotne, ekologiczne, osobiste, społeczne i polityczne. Human security to pojęcie uniwersalne i dotyczy całej ludzkości. Jest zorientowane na człowieka. Wszystkie jego wymiary są połączone ze sobą. Jest łatwiejsze do zapewnienia poprzez prewencję niż późną interwencję.
Szkoła kopenhaska kładzie szczególny nacisk na społeczne aspekty bezpieczeństwa. Jej założenia były szeroko wykorzystywane w akcji „antyterrorystycznej” po 11 września 2001 - atakach na WTC. Wszystko sprowadza się do trzech kluczowych pojęć:
a) Sekurytyzacja: działanie liderów państw prowadzące do sformułowania, jakie sprawy powinny być traktowane priorytetowo w kategorii bezpieczeństwa.
- proces społecznej konstrukcji bezpieczeństwa.
- Akt mowy określający jakieś zagadnienie jako kwestię bezpieczeństwa.
-Przywołanie logiki bezpieczeństwa -nadzwyczajne sytuacje wymagają pilnej reakcji i nadzwyczajnych środków zaradczych.
- Przyjęcie tej logiki i podjęcie na jej bazie działań akceptowanych przez społeczeństwo.
Sektory Bezpieczeństwa: dotyczy różnych sektorów, gdzie mówimy o bezpieczeństwie. Lista sektorów jest przede wszystkim narzędziem pozwalającym na analizę zmiennych. Najważniejsze sektory to: Sektor polityczny, Sektor społeczny, Sektor ekonomiczny Sektor środowiskowy. Teoria sektorów bezpieczeństwa powinna być traktowana jako "rozszerzenie" tradycyjnego badania materii bezpieczeństwa, poprzez spojrzenie na bezpieczeństwo w nowych sektorach.
Regionalne kompleksy bezpieczeństwa: Zagrożenia generalnie występują regionalnie. Analizę bezpieczeństwa każdego z podmiotów międzynarodowych można zatem ograniczyć do analizy ich interakcji w regionie, współdziałania w zakresie bezpieczeństwa z innymi uczestnikami. Często zachodzą duże zależności pomiędzy podmiotami w regionie, rzadko pomiędzy całymi regionami - to właśnie stanowi przedmiot zainteresowań teoretyków Regionalnych Kompleksów Bezpieczeństwa.
Szkoła Kanadyjska skoncentrowała się głównie na konfliktach zbrojnych i związaną z tym koniecznością niesienia pomocy humanitarnej (freedom from fear). Naczelnym celem stała się ochrona jednostki i zagwarantowanie poszanowania praw człowieka. Podejście to łączy się z przyzwoleniem na użycie wojskowej siły na terenie innego państwa w imię obrony jednostki, co wzbudza szerokie kontrowersje. Bezpieczeństwo jednostki jest podstawą prowadzenia misji pokojowych:
Ochrona ludności cywilnej,
Operacje pokojowe,
Zapobieganie konfliktom,
Zarządzanie i odpowiedzialność za stabilizowane tereny,
Bezpieczeństwo publiczne.
6. Założenia strategii bezpieczeństwa publicznego.
Bezpieczeństwo zdrowia jest osiągane gdy państwo oraz jego obywatele są przygotowani do ochrony życia i zdrowia w warunkach normalnych i sytuacjach kryzysowych, poprzez ustawiczne monitorowanie zagrożeń, prowadzenie odpowiedniej profilaktyki, podejmowanie niezbędnych działań w celi ratowania ludzi, mienia i środowiska oraz zapewnienie poszkodowanym dostępu do odpowiednich ośrodków leczenia (szpitalne oddziały ratunkowe, centra urazowe, ośrodki leczenia oparzeń, ośrodki leczenia ostrych zatruć , centra rehabilitacyjne, centra pomocy psychologicznej) oraz przywracanie środowiska do stanu równowagi zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej, prawnej i nauki o bezpieczeństwie.
Zadania zdrowia publicznego:
- zapobieganie epidemią i rozprzestrzeniania się chorób
- ochrona przed zagrożeniami środowiskowymi
- zapobieganie zranieniom
- promowanie zdrowych zachowań
- reagowania na katastrofy naturalne i przeciwdziałanie ich skutkom
- zapewnienie dostępu do świadczeń zdrowotnych
7. Co system ratownictwa medycznego powinien zapewnić społeczeństwu?
- przysłanie przez dyspozytora odpowiednich służb w odpowiednim czasie;
- podjęcie właściwej pomocy w ramach pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy, medycznych czynności ratowniczych zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej;
- odpowiedni transport: -Zespół podstawowy (2 ratowników medycznych) -Zespół specjalistyczny (zespół podstawowy + lekarz specjalista + pielęgniarka) -Lotnicze Pogotowie Ratunkowe - HEMS
- przejęcie do najbliższego stosownego szpitalnego oddziału ratunkowego
8. Wymień i scharakteryzuj podmioty systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego (zespoły ratownictwa medycznego, ich skład, SOR - zadania, Centrum Powiadamiania Ratunkowego)
Ratownictwo Medyczne (Państwowe Ratownictwo Medyczne) - system, powołany w celu ratowania życia i zdrowia ludzkiego.
W skład systemu wchodzą
- centra powiadamiania ratunkowego (CPR),
- Zespoły Ratownictwa Medycznego (ZRM) (karetki typu S (Specjalistyczne) i
- P (Podstawowe), Lotnicze Pogotowie Ratunkowe (HEMS)
- Szpitalne Oddziały Ratunkowe (SOR).
- Zespoły Ratownictwa Medycznego oznaczone są znakiem Państwowego Ratownictwa Medycznego, ponadto na ambulansach znajduje się oznaczenie typu zespołu ratunkowego - litery (S) lub(P) w okręgu.
Pogotowie ratunkowe - jedna z jednostek organizacyjnych w systemie opieki zdrowotnej. Pogotowie ratunkowe świadczy usługi medyczne głównie poprzez niesienie pierwszej pomocy - w ramach ratownictwa medycznego, prowadzi ambulatoria oraz transport chorych.
Personel medyczny, uprawniony do wykonywania medycznych działań ratunkowych, reprezentują:
• pielęgniarki ratunkowe
• lekarze ratunkowi
• ratownicy medyczny.
Zespoły ratownictwa medycznego:
- S - Zespół wyjazdowy specjalistyczny, do 2010 r. również zespół reanimacyjny R (co najmniej trzy osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu),
- P - Zespół wyjazdowy podstawowy, do 2010 r. również zespół wypadkowy W (co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych),
- w skład powyższych zespołów wchodzi dodatkowo kierowca w przypadku gdy żaden z członków zespołu nie posiada prawa jazdy kategorii B oraz nie spełnia warunków, o których mowa w art. 95a ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.
- HEMS - bazy śmigłowców Lotniczego Pogotowia Ratunkowego( W skład którego wchodzi jeden pilot zawodowy, Ratownik Medyczny (CZAH - Członek załogi HEMS), Lekarz systemu).
Szpitalny oddział ratunkowy (w skrócie SOR) - jednostka organizacyjna szpitala i systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, utworzona w celu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej osobie w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
Działania szpitalnego oddziału ratunkowego polegają na:
- wstępnej diagnostyce
- podjęciu leczenia w zakresie niezbędnym dla stabilizacji funkcji życiowych osób, które znalazły się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego
Centrum Powiadamiania Ratunkowego (CPR) - działa w systemie ratownictwa medycznego i krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Głównym zadaniem CPR jest przyjmowanie (numery telefonów 999, 998, 112), analizowanie i wysyłanie przez dyspozytorów w miejsca zagrożeń odpowiednich służb. W CPR najczęściej działają razem służby dyspozytorskie straży pożarnej i pogotowia ratunkowego.
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe - służba ratownictwa medycznego, wykonująca w polskim systemie opieki zdrowotnej zadania z zakresu lotniczego transportu ratowniczego i sanitarnego. Pogotowie powstało w 2000 roku jako samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej podległy Ministrowi Zdrowia. Dyrektorem LPR jest dr n. med. Robert Gałązkowski
9. Pojęcie przestępstwa, rodzaje, wykroczenie - rodzaje.
Przestępstwo - jest to czyn człowieka; czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustaw obowiązującą w czasie jego popełnienia; czyn musi być zawiniony.
Trójpodział przestępstw (kodeks napoleoński):
1. zbrodnia - przestępstwo; złamanie praw natury np. zabójstwo człowieka,
2. występek - naruszenie umowy społecznej, np. kradzież,
3. wykroczenie - naruszenie przepisów policyjno-administracyjnych
Przestępstwem jest tylko taki czyn, który został zabroniony w pewien szczególny, kwalifikowany sposób pod groźba kary. Inne czyny zabronione, nie zagrożone taką sankcja, są tylko delikatnymi, czynami niedozwolonymi, bezprawnymi. Wywołują one skutki w innych dziedzinach prawa - prawo karne się nimi nie zajmuje. Przestępstwo jest to zawiniony czyn człowieka, społecznie niebezpieczny, zabroniony pod groźbą
kary. Sąd badając sprawę, nie jest obowiązany badać, czy popełnione przestępstwo było rzeczywiście społecznie szkodliwe. Samo umieszczenie danego czynu w k.k., wśród czynów przestępczych fakt ten przesądza. Każde przestępstwo ma charakterystyczne cechy, które pozwala je odróżnić od innych przestępstw. Cechy te nazywa się znamionami.
W każdym przestępstwie występują cztery elementy:
1. Podmiot przestępstwa - sprawca
2. Przedmiot przestępstwa - dobro, przeciwko któremu przestępstwo było bezpośrednio skierowane
3. Strona przedmiotowa przestępstwa - sposób popełnienia czynu i okoliczności faktyczne, w jakich do niego doszło
4. Strona podmiotowa przestępstwa - subiektywne okoliczności sprawy, okoliczności związane z psychiką sprawcy (wina sprawcy).
Podstawowe i najczęściej spotykane podziały przestępstw:
1. Ze względu na wysokość grożącej kary:
a. Zbrodnia - pozbawienie wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo kara śmierci
b. Występek - pozbawienie wolność przekraczające miesiąc, ograniczenie wolności lub grzywna powyżej 30 stawek dziennych
2. Z uwagi na skutek:
a. Materialne (Skutkowe)
• Działanie sprawcy
• Skutek tego działania
b. Formalne (Nie skutkowe) - dochodzie przez samo działanie sprawcy, bez względu na skutek
1. Ze względu na rodzaj winy sprawcy:
a. Umyślne
b. Nieumyślne
2. Ze względu na sposób zachowania się sprawcy:
a. Popełnione przez działanie
b. Popełnione przez zaniechanie
3. Przestępstwa można dzielić także na:
a. Zasadnicze - przestępstwa podobne do siebie, przy czym jedno z nich odgrywa rolę zasadniczą, a pozostałe różnią się dodatkowymi cechami
b. Kwalifikowane - przestępstwa posiadające takie same cechy dodatkowe, które powodują, że jest ono społecznie niebezpieczniejsze od zasadniczego
c. Uprzywilejowane - posiada takie dodatkowe cechy, które czynią je mniej niebezpiecznym niż przestępstwo zasadnicze
4. Ze względu na sposób ścigania:
a. Ścigane z urzędu
b. Ścigane z oskarżenia prywatnego - przestępstwa popełnione na szkodę jednostki, o niewielkiej szkodliwości społecznej
5. Ze względu na rodzaj dóbr chronionych przez prawo karne:
a. Polityczne - skierowane przeciwko podstawom ustroju państwa, a sprawa działa z pobudek politycznych
b. Pospolite
• Przeciwko życiu i zdrowi
• Przeciwko wolności
• Przeciwko wymiarowi sprawiedliwości
• Przeciwko dokumentom
• Inne
Wykroczeniem jest czyn zabroniony zagrożony karą aresztu, jednego miesiąca ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany.
Rodzaje wykroczeń:
Wykroczenia z działania - nie uwzględniają zakazu określonego zachowania się, np. art. 109 - zakaz zanieczyszczania, który ma charakter prawny; źródłem tego obowiązku może być ustawa lub umowa zobowiązująca dany podmiot do określonych czynności (art. 72 - zobowiązanie do zabezpieczenia miejsca)
Wykroczenia z zaniechania - polegają na niespełnieniu określonego obowiązku.
Wykroczenia formalne - najczęściej z zaniechania (art. 49) ustawa poddaje karze zachowanie ludzi nie warunkujące tej odpowiedzialności wystąpieniem jakiejś zmiany w świecie zewnętrznym.
Wykroczenia materialne (skutkowe) - zmiana w świecie zewnętrznym spowodowana zachowaniem się człowieka np. kradzież
Wykroczenie z naruszenia dobra - prowadzą do wyrządzenia konkretnej szkody - art. 124 - uszkodzenie mienia
Wykroczenia z narażenia na niebezpieczeństwo - może by konkretne (bp. Art. 86 - doprowadzony do działania konkretnego, przewidzianego) lub abstrakcyjne.(rozdz. 13 - wykroczenie przeciwko zdrowiu).
Wykroczenia trwałe - głównie polegają na zaniechaniu, sprawca wywołuje określony stan przeciw prawny przez niespełnienie wskazanego w ustawie obowiązku; ten stan utrzymuje się. Sprawca ten stan może przerwać np. zabezpieczyć niezabezpieczone wcześniej miejsce groźne dla zdrowia i życia.
Wykroczenia zbiorowe - ich istota polega na pewnej wielokrotności czynu (art. 105)
Wykroczenie kwalifikowane - to takie, które opierają się na kryterium nastawienia psychicznego sprawcy. (art. 58 par. 2, art. 51 par. 2)
Wykroczenie ciągle - polega na wielości zachować tego samego sprawcy, jeśli zostały podjęte w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru.
10. Przedmiot i zakres badań kryminologii, kryminalistyki, wiktymologii, medycyny sądowej, epidemiologii.
Kryminologia - to nauka społeczna zajmująca się badaniem i gromadzeniem całościowej wiedzy
na temat:
- przestępstwa jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego,
- przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego,
- sprawcy przestępstwa,
- ofiary przestępstwa,
- instytucji kontroli społecznej i mechanizmów kontrolnych, jakie tworzą społeczeństwa w celu zapobiegania przestępczości i jej zwalczania
Kryminalistyka - nauka o taktycznych zasadach i sposobach oraz o technicznych metodach i środkach rozpoznawania/wykrywania przestępstw
Jest nauką praktyczną opracowującą;
- zasady sprawnego działania, np. jak sprawnie przeprowadzić okazanie lub konfrontację, czy zatrzymanie (taktyka kryminalistyczna),
- możliwości, zasady i sposoby wykorzystania środków technicznych i laboratoryjnych środków badawczych (technika kryminalistyczna)
Wiktymologia - nauka o ofierze przestępstwa jej roli i podatności (predyspozycji) na przestępstwo. Analizuje między innymi typy ofiar oraz ich więzi emocjonalne ze sprawcą.
zadania ogólne:
a) diagnozowanie sytuacji,
b) interpretacja sytuacji,
c) zapobieganie zjawiskom niepożądanym,
d) przygotowywanie propozycji dotyczących tworzenia sytuacji pożądanych;
zadania szczegółowe:
a) edukacja społeczna w zakresie rozumienia stosunków społecznych, własnej
roli w społeczeństwie, odpowiedzialności za nieostrożność i prowokację,
ochrony samego siebie przed staniem się ofiarą,
b) pomoc na rzecz ofiar, która ma doprowadzić do pełnego powrotu poszkodowanej osoby do społeczeństwa (budowanie systemów pomocowych dla ofiar przestępstw),
c) psychoterapia i socjoterapia osób podatnych na uleganie sytuacjom zagrożenia.
Medycyna sądowa - jest często określana jako dziedzina pośrednia pomiędzy naukami medycznymi a prawnymi. Medycyna sądowa łączy wszystkie dziedziny lekarskie i szereg nauk poza medyczynych. Zadaniem medycyny sądowej jest przystosowanie wiedzy medycznej do potrzeb śledztwa i postępowania dowodowego w procesie karnym i cywilnym.
Kompetencje i zadania medyków sądowych różnią się w zależności od kraju. W Polsce do obowiązków należą:
- wykonywanie sekcji sądowo-lekarskich,
- opiniowanie w sprawach karnych i cywilnych,
- badanie osób żywych dla potrzeb postępowania karnego i cywilnego,
- na wezwanie sądu udział w rozprawach w charakterze biegłego,
- jeżeli zachodzi taka potrzeba obecność przy oględzinach miejsca zdarzenia.
Epidemiologia - nauka zajmująca się występowaniem, uwarunkowaniami i przebiegiem chorób w danej populacji, z uwzględnieniem jej struktury. Badanie przyczyn, rozwoju i szerzenia się chorób (zakaźnych i niezakaźnych) i stanów patologicznych.
Cele:
- badanie wpływu czynników fizycznych, chemicznych, warunków socjalnych oraz niedoboru koniecznych dla ustroju czynników na rozwój i szerzenie się chorób. - badanie poszczególnych chorób pod względem częstości zachorowań, zależnie od czasu, miejsca, wieku, zajęcia, warunków środowiskowych, itp. - zapobieganie chorobom i zwalczanie chorób - badania epidemiologiczne mogą dotyczyć także zwierząt i roślin.
Medycyna katastrof - Światowa Organizacja Zdrowia definiuje katastrofę jako zdarzenie powodujące śmierć, obrażenia i zniszczenie mienia o takim nasileniu, że dla ograniczenia jego skutków nie wystarczają działania podejmowane rutynowo. Z punktu widzenia służby zdrowia katastrofa to wydarzenie, w wyniku którego liczba ofiar i problemy medyczne przekraczają zdolności i możliwości istniejącego systemu ochrony zdrowia.
11. Bezpieczeństwo w zrównoważonym rozwoju
Polska uczestnicząc w Konferencji Narodów Zjednoczonych ŚRODOWISKO I ROZWÓJ oraz podpisując 3 dokumenty o charakterze deklaratywnym: deklarację z Rio, Program Działań Agenda 21, Deklarację zasad zrównoważonego rozwoju zarządzania lasami i 2 umowy globalne tj. konwencję w sprawie zmian klimatu i konwencję różnorodności biologicznej, zobowiązała się wdrażać zasady zrównoważonego rozwoju.
W 1991 r. Polska przyjęła Politykę Ekologiczna Państwa a w 2003 na szczycie ziemi i Johannesburgu uznano za kluczowe: zmianę wzorców produkcji i konsumpcji, racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, zapewnienie ochrony różnorodności biologicznej, wzrost korzystania z energii ze źródeł odnawialnych, minimalizacje niekorzystnego wpływu chemikaliów na zdrowie ludzkie, realizacje zobowiązań dot. pomocy dla państw najuboższych
przełomowym momentem we wprowadzaniu omawianej koncepcji było wprowadzenie jej do prawodawstwa krajowego, tzn. w 97 r koncepcje zrównoważonego rozwoju uznano za zasadę konstytucyjna art. 5
12. Bezpieczeństwo epidemiologiczne - podstawowe założenia.
Epidemiologia jest nauką zajmującą się badaniem warunków występowania, przyczyn i dróg szerzenia się chorób i różnych stanów patologicznych i fizjologicznych, metod zapobiegawczych w populacji i środowisku ludzi oraz zwierząt, a także środków zwalczających choroby natury infekcyjnej i nieinfekcyjnej.” Zatem z racji bardzo szerokiego ujęcia problematyki epidemiologicznej wyróżniamy:
- epidemiologia infekcyjna, w zakresie której czynnikami są drobnoustroje i ich produkty,
- epidemiologia nieinfekcyjna, zajmująca się zagrożeniami chemicznymi, radiacyjnymi, obrażeniami mechanicznymi i termicznymi oraz całym szeregiem zagrożeń natury psychicznej.
13. Bezpieczeństwo jądrowe, ochrona radiologiczna - podstawowe założenia.
Bezpieczeństwo jądrowe - całokształt zagadnień związanych z zabezpieczaniem i ochroną społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi, lub mogącymi wynikać, z awarii, uszkodzeń lub obecności systemów, obiektów, urządzeń i materiałów będących źródłem promieniowania radioaktywnego.
Podstawową dziedziną zainteresowania bezpieczeństwa jądrowego są reaktory jądrowe wytwarzające energię jądrową przekształcaną głównie w energię elektryczną.
Zwiększanie bezpieczeństwa tych obiektów można podzielić na:
zwiększanie bezpieczeństwa w trakcie projektowania i produkcji elementów paliwowych
zwiększanie bezpieczeństwa podczas eksploatacji reaktora,
zwiększanie bezpieczeństwa podczas wymiany i składowania wykorzystanych elementów paliwowych.
Ochrona radiologiczna - jest to zespół przedsięwzięć organizacyjnych oraz rozwiązań technicznych, mający na celu zminimalizowanie zagrożeń związanych z oddziaływaniem promieniowania jonizującego na organizm człowieka. Ma na celu zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom - ograniczenie ich skutków do poziomu tak niskiego, jak tylko jest to rozsądnie osiągalne, przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych, społecznych i zdrowotnych.
14. Bezpieczeństwo żywnościowe - podst. założenia.
Bezpieczeństwo żywnościowe - Food security: stworzenie warunków do zapewnienia ludności danego kraju (czy innej jednostki terytorialnej, np. UE) dostarczenia odpowiedniej ilości i jakości produktów żywnościowych.
Bezpieczeństwo żywnościowe rozpatrywane jest w trzech wymiarach: międzynarodowym (światowym), narodowym (krajowym) i gospodarstwa domowego.
Bezpieczeństwo żywnościowe na poziomie światowym analizowane może być w szerokim lub wąskim ujęciu. To pierwsze obejmuje wszystkie elementy systemu żywnościowego czyli między innymi produkcję, dystrybucję, zapasy, pomoc żywnościową, systemy informacji dotyczące produkcji i konsumpcji oraz programy wyżywieniowe. Wąskie ujęcie sprowadza się natomiast do poziomu zapasów żywności na świecie, a szczególnie poziomu zapasów zbóż
Bezpieczeństwo żywnościowe na poziomie krajowym określane jest jako podaż żywności dla celów konsumpcyjnych w danym kraju równą przynajmniej biologicznym potrzebom społeczeństwa przez cały rok.
bezpieczeństwo żywnościowe gospodarstw domowych - a ono miejsce wtedy, gdy wszystkie gospodarstwa domowe mają jednocześnie dostęp fizyczny i ekonomiczny do wystarczającej żywności dla wszystkich członków i gdzie nie istnieje ryzyko, że gospodarstwa utracą ten dostęp.
15. Program „Razem bezpieczniej”.
Program „Razem bezpieczniej” ma ograniczyć skalę zjawisk i zachowań, które budzą powszechny sprzeciw i poczucie zagrożenia. Jest on zgodny z przyjętym przez Radę Ministrów dokumentem „Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015”. Jednym z jego priorytetów jest „Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa”, w której realizację w pełni wpisuje się program „Razem bezpieczniej”.
Cele programu:
- wzrost realnego bezpieczeństwa w Polsce,
- wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców Polski
- zapobieganie przestępczości i aspołecznym zachowaniom,
- poprawienie wizerunku Policji i wzrost zaufania społecznego do tej i innych służb działających na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego,
16. Akcja społeczna „Przejrzysta Polska”.
Akcja społeczna „Przejrzysta Polska” trwała od stycznia do grudnia 2005 roku. Służyła promowaniu uczciwości i skuteczności w samorządach, pobudzaniu aktywności społecznej a przez to poprawie jakości życia publicznego. Adresatem akcji były samorządy terytorialne, które przy współpracy z organizacjami samorządowymi i lokalną społecznością chcą poprawić standardy sprawowania władzy i administrowania, wyeliminować korupcję i inne formy patologii.
6 zasad :
- Przejrzystość - celem zasady jest ułatwienie mieszkańcom dostępu do usług świadczonych przez Powiat.
- Przeciwdziałanie korupcji - celem zasady jest opracowanie i stosowanie kodeksu etycznego będącego zbiorem wartości i zasad, jakimi kierują się pracownicy urzędu, a także nieustająca edukacja pracowników w zakresie stosowania kodeksu.
- Partycypacja społeczna - celem zasady jest opracowanie programu współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi, zadanie to jest realizowane z udziałem organizacji pozarządowych.
- Przewidywalność - celem zasady jest skutecznie informowanie społeczeństwa o głównych założeniach rozwojowych Powiatu.
- Fachowość - celem zasady jest zagwarantowanie równego dostępu do stanowisk pracy i weryfikacja kandydatów na pracowników w oparciu o kryterium fachowości oraz zgodnie z ustawą o pracownikach samorządowych
- Rozliczalność - celem zasady jest umożliwienie mieszkańcom uzyskania informacji o projekcie oraz realizacji budżetu na rok
17. Główne założenia programu „Bezpieczny Poznań”.
Cel strategiczny: Poprawa jakości życia oraz atrakcyjności przestrzeni i architektury miasta (jakości życia)
Cele pośrednie:
- Zwiększenie atrakcyjności Poznania jako miejsca do zamieszkania.
- Rozwój kapitału społecznego, budowanie spójności społecznej oraz przeciwdziałanie zjawisko wykluczenia społecznego
Cele programu:
- Ograniczenie przestępczości.
- Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa.
- Wzrost skuteczności działań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańców.
Szczególne znaczenie mają przedsięwzięcia związane z następującymi zjawiskami:
- demoralizacja i przestępczość nieletnich
- narkomania
- przestępczość samochodowa i około samochodowa
- rozboje, pobicia, wymuszenia w miejscach publicznych
- bezpieczeństwo na drogach
- miejscowe i nadzwyczajne zagrożenia dla życia i zdrowia mieszkańców, ich mienia i środowiska
- bezpieczeństwo imprez masowych
18. Przegląd strategiczny - wnioski, rekomendacje.
1) Operacyjne:
• za punkt wyjścia w identyfikowaniu interesów narodowych i celów strategicznych w sferze bezpieczeństwa przyjąć interesy konstytucyjne (art. 5);
• w planowaniu działań w sferze bezpieczeństwa kierować się ewolucyjnym scenariuszem kształtowania się środowiska bezpieczeństwa;
• jako główny kierunek strategii operacyjnej przyjąć opcję zrównoważonego umiędzynarodowienia i usamodzielnienia w działaniach zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa;
• w 2013 r. wydać nową Strategię Bezpieczeństwa Narodowego, w 2014 r. - Polityczno-strategiczną dyrektywę obronną, a w 2015 r. - uruchomić drugi SPBN. Jednocześnie,
w ślad za dyrektywą, zaktualizować plan użycia Sił Zbrojnych RP oraz operacyjne plany funkcjonowania ministerstw, województw i samorządów w czasie zagrożenia i wojny, przy jednoczesnym zintegrowaniu ich z planami zarządzania kryzysowego.
2) Preparacyjne:
a) na poziomie legislacyjnym (bez zmian w obowiązującej Konstytucji) - przyjęcie lub znowelizowanie
ustaw:
• o kierowaniu bezpieczeństwem narodowym - cel: doprecyzowanie roli władz państwowych
w zintegrowanym systemie bezpieczeństwa narodowego w czasie pokoju, zagrożenia i wojny, w tym także w stanach nadzwyczajnych; zapewnienie funkcji kierowniczo-koordynacyjnej na poziomie ponad resortowym;
• o stanie wojennym - cel: doprecyzowanie roli i kompetencji naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych;
• o ratownictwie i ochronie ludności - cel: formalnoprawna synergia aktywności społecznej
i właściwych instytucji państwa;
• o obronności (powszechnym obowiązku obrony) - cel: zastąpienie ustawy o powszechnym
obowiązku obrony (uregulowanie kwestii dotyczących realizacji konstytucyjnego
obowiązku obrony ojczyzny oraz zadań i zasad funkcjonowania Sił Zbrojnych RP);
• o służbach specjalnych - cel: konsolidacja służb, określenie wspólnej pragmatyki, uporządkowanie kompetencji i uzyskanie interoperacyjności służb; stworzenie centrum integracji
informacji specjalnych;
• o czynnościach operacyjnych - cel: zdefiniowanie procedur i kompetencji w stosowaniu technik operacyjno-rozpoznawczych;
• o urzędzie ministra obrony narodowej - cel: reforma systemu dowodzenia i kierowania SZ RP;
• o utworzeniu zintegrowanej uczelni wojskowej oraz ponad resortowej uczelni bezpieczeństwa narodowego (Akademii Bezpieczeństwa Narodowego) - cel: konsolidacja wyższego szkolnictwa wojskowego.
b) na poziomie decyzji władzy wykonawczej (Prezydent, Rada Ministrów, ministrowie):
• utrzymanie w wieloletniej perspektywie budżetu obronnego na poziomie 1,95 proc. PKB;
• konsolidacja organizacyjna i dyslokacyjna Sił Zbrojnych RP oraz konsekwentna realizacja
priorytetów modernizacyjnych (obrona powietrzna, w tym przeciwrakietowa; mobilność
śmigłowcowa wojsk lądowych; zinformatyzowane systemy walki);
• utworzenie komitetu Rady Ministrów do spraw bezpieczeństwa narodowego (rządowego komitetu bezpieczeństwa narodowego) wraz z obsługującym go koncepcyjno-koordynacyjnym rządowym centrum bezpieczeństwa narodowego (RCBN - na bazie obecnego Rządowego Centrum Bezpieczeństwa);
• przyjęcie wieloletniego programu rozwoju (transformacji) systemu bezpieczeństwa narodowego (na bazie ,dotychczasowego programu pozamilitarnych przygotowań obronnych).
c) ewentualne zmiany konstytucyjne:
• wyeliminowanie niektórych zbyt szczegółowych, jak na ustawę zasadniczą, zapisów, nadając im charakter generalnych norm konstytucyjnych (za nadmiernie szczegółowe należałoby uznać np. literalne wymienianie konkretnych nazw instytucji, np. szef Sztabu Generalnego WP, dowódcy rodzajów Sił Zbrojnych);
• zrezygnowanie z odrębnej funkcji naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych na czas wojny lub co najwyżej przewidzenie jej tylko fakultatywnie. W razie utrzymania tej funkcji jako konstytucyjnej - zapewnienie prawnej możliwości wskazania już w czasie pokoju osoby przewidzianej do jej objęcia na wypadek wojny;
• usunięcie niejasności konstytucyjnej co do podległości Sił Zbrojnych RP w czasie wojny ministrowi obrony narodowej;
• jednoznaczne, bezwarunkowe określenie organu kierującego obroną państwa w czasie wojny. Kompetencje w tym zakresie nie powinny być dzielone z innym organem (zasada jednolitości kierowania w warunkach wojny);
• gdyby miała być utrzymana właściwa dla czasu pokoju zasada współdziałania dwóch organów (Prezydenta i Rady Ministrów), w tym jednego kolektywnego, w kierowaniu obroną państwa - nadanie konstytucyjnie Radzie Gabinetowej kompetencji organu właściwego do zapewnienia tego współdziałania. W skład Rady Gabinetowej czasu wojny powinni
dodatkowo być włączeni marszałkowie Sejmu i Senatu, jako potencjalni następcy Prezydenta;
• gdyby ewentualna nowelizacja Konstytucji RP zmierzała do zmiany obecnego modelu ustrojowego na prezydencki lub gabinetowy, należałoby:
- w modelu prezydenckim - zmienić formułę Rady Bezpieczeństwa Narodowego z organu
wyłącznie doradczego na konstytucyjny organ doradczo-koordynacyjny albo przekształcić
w takowy Radę Gabinetową;
- w modelu gabinetowym - w ogóle zrezygnować z konstytucyjnego usytuowania Rady Bezpieczeństwa Narodowego
19. Bezpieczeństwo pracy samorządu terytorialnego.
Zapewnienie bezpieczeństwa oraz porządku publicznego jest jednym z zadań własnych gminy oraz powiatu. W celu jego realizacji gminy m.in. tworzą straże miejskie, finansują Policję, wspierają programy walki z przemocą, a także organizują pozaszkolne zajęcia dla dzieci i młodzieży.
Działalność dzielnicowych
W celu jak najlepszej realizacji obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom samorządy coraz częściej podejmują ścisłą współpracę z Policją. Współpraca taka najlepiej objawia się przy tworzeniu rewirów dzielnicowych oraz dodatkowych posterunków Policji. W obecnej sytuacji finansów państwa tworzenie rewirów dzielnicowych i posterunków Policji w znacznej mierze zależy od możliwości budżetowych Policji. Z tych względów duże znaczenie ma tutaj współpraca samorządów z Policją. Społeczność lokalna i przedstawiciele samorządu lokalnego wpływają na tworzenie np. rewirów dzielnicowych poprzez sygnalizowanie potrzeby ich utworzenia oraz udzielanie Policji odpowiedniego wsparcia. Najczęściej objawia się ono poprzez bezpłatne użyczanie lokalu na posterunek Policji lub remontowaniu już istniejących pomieszczeń oraz pokrywaniu kosztów utrzymania dodatkowych etatów dzielnicowych. Gminy bardzo często decydują się także na wygospodarowanie ze środków budżetowych pieniędzy na zakup sprzętu łączności, samochodów, motocykli oraz paliwa do sprzętu transportowego. Taki rodzaj współpracy między samorządem a Policją niewątpliwie korzystnie wpływa na poprawę bezpieczeństwa mieszkańców gmin. To przecież dzielnicowi są najbliżej mieszkańców i słyszą o ich problemach.
Do zadań straży gminnej należy w szczególności:
• ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
• czuwanie nad porządkiem i kontrolą ruchu drogowego - w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym,
• współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,
• zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków zdarzenia,
• ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,
• współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
• doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób,
• informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,
Powoływanie straży miejskich
Uzupełnieniem pracy Policji i dzielnicowych, przyczyniającym się do poprawy bezpieczeństwa mieszkańców, może być powoływanie straży miejskich. Straż miejska to samorządowa umundurowana formacja powoływana do ochrony porządku publicznego na terenie gminy, mająca spełniać służebną rolę wobec społeczności lokalnej. Tworzy ją rada gminy, a koszty związane z funkcjonowaniem straży w całości pokrywane są z budżetu gminy. Straż miejska wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa miejscowego. Zakres zadań straży oraz ich efekty są jednak zróżnicowane w zależności od wyznaczanych przez gminy kryteriów współpracy z Policją, stanu zatrudnienia, wyszkolenia i doświadczenia strażników itp. W większości miast od wielu lat podstawową tendencją jest wyznaczanie strażom roli formacji wspomagających Policję w walce z przestępczością pospolitą, zakłóceniami porządku publicznego i spokoju oraz patologiami społecznymi (m.in. alkoholizmem, narkomanią). W tych też dziedzinach straże wykazują wzmożoną aktywność. Kolejnym priorytetem są zwykle zadania związane z estetyką miasta i ochroną środowiska. Patrole straży miejskiej pilnują np., by mieszkańcy nie zaśmiecali lasów lub parków, dzięki czemu odciążają Policję w karaniu tak drobnych wykroczeń.
Powiatowe komisje bezpieczeństwa
Współpraca jednostek samorządu terytorialnego z Policją na rzecz poprawy bezpieczeństwa lokalnego odbywa się w trakcie prac w powiatowych komisjach bezpieczeństwa i porządku.
Na podstawie ustawy o samorządzie powiatowym, w celu realizacji zadań starosty w zakresie zwierzchnictwa nad powiatowymi służbami, inspekcjami i strażami oraz zadań określonych w ustawach w zakresie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, tworzy się komisję bezpieczeństwa i porządku. Kadencja komisji trwa trzy lata, a do jej zadań należy:
• ocena zagrożeń porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na terenie powiatu,
• opiniowanie pracy Policji i innych powiatowych służb, inspekcji i straży, a także jednostek organizacyjnych wykonujących na terenie powiatu zadania z zakresu porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
• przygotowywanie projektu powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
• opiniowanie projektów innych programów współdziałania Policji i innych powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych wykonujących na terenie powiatu zadania z zakresu porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
• opiniowanie projektu budżetu powiatu - w zakresie porządku publicznego,
• opiniowanie projektów aktów prawa miejscowego i innych dokumentów w sprawach związanych z wykonywaniem zadań związanych z bezpieczeństwem obywateli,
• opiniowanie, zleconych przez starostę, zagadnień dotyczących porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli.
Skutkiem takich zadań komisji jest jeszcze lepsze opracowanie informacji o rzeczywistych zagrożeniach lokalnych oraz sporządzenie mapy zagrożeń, pozwalającej na przedstawienie skali oraz rozmieszczenia negatywnych zjawisk. Prawidłowo przeprowadzona analiza daje obraz zagadnień i pozwala określić strategiczne kierunki działań profilaktycznych. Dzięki temu takie jednostki jak Policja lub Straż Miejska mają lepszy obraz występujących zagrożeń i są lepiej przygotowane do walki z nimi.
Straż obywatelska
Na terenie gmin, w których lokalne społeczności czują się zagrożone różnego rodzaju przestępczością, powstają niekiedy grupy samoobrony. Najczęściej działają one na zasadach sąsiedzkiej pomocy, sąsiedzkiej czujności i straży obywatelskich. Działania tych grup polegają w szczególności na prewencyjnych obchodach miejsc zagrożonych oraz informowaniu organów porządkowych o zaistniałych zagrożeniach. Współpracujące z Policją, dobrze zorganizowane i działające zgodnie z prawem organizacje samoobrony istotnie wpływają na poprawę bezpieczeństwa najbliższego otoczenia, jak osiedle, ulica, blok, dom, parking czy ogródki działkowe. W większości gmin inicjatorami ich powstawania są przede wszystkim Policja i działkowicze. Niemniej jednak władze lokalne są coraz bardziej zainteresowane ich tworzeniem i wspieraniem.
Działania profilaktyczne
Władze samorządowe mogą skutecznie zapobiegać przestępczości i zagrożeniom także poprzez eliminację ich przyczyn, np. bezrobocia, braku opieki nad małoletnimi. Mogą one także zapobiegać przestępstwom, np. poprzez właściwe oświetlenie ulic, parkingów. Zgodnie z wieloletnimi badaniami prowadzonymi przez różne instytucje samorządowe i naukowe, najlepszą formą poprawy bezpieczeństwa i walki z przestępczością jest profilaktyka. Ważne są przede wszystkim profilaktyka prowadzona wśród dzieci i młodzieży oraz działania podejmowane na rzecz ich bezpieczeństwa.
Jedną z bardzo popularnych form pomocy dzieciom i młodzieży jest tworzenie i finansowanie gminnych świetlic socjoterapeutycznych i opiekuńczo-wychowawczych. Świetlice takie finansowane są najczęściej ze środków gminnych. Mogą do nich uczęszczać dzieci i młodzież z trudnych i patologicznych środowisk. W świetlicach mogą Dodatkowo są one pod stałą opieką pedagogów i psychologów, którzy pomagają im w rozwiązywaniu rodzinnych i osobistych problemów.
Inną profilaktyczną formą poprawy bezpieczeństwa mieszkańców jest tworzenie i finansowanie przez gminy placówek pomagających ofiarom przemocy w rodzinie. Najważniejszą funkcją takich placówek jest udzielanie pomocy psychologicznej osobom, które doświadczyły przemocy. Dodatkowo placówki takie bardzo często świadczą rodzinom poszkodowanym także pomoc materialną.
Monitoring miejski jest nie tylko narzędziem służącym w rozstrzyganiu spraw związanych z wykroczeniami, przestępstwami karnymi, ale również może być pomocny w zabezpieczaniu imprez sportowych i kulturalnych, czy też jest pomocny do szybkiej oceny sytuacji na ulicach, skrzyżowaniach, co znacznie ułatwia kierowanie ruchem. Z dostępnych danych i ekspertyz na temat zalet monitoringu miejskiego wynika, że w strefach objętych zasięgiem kamer następuje radykalne zmniejszenie napadów, wybryków chuligańskich, kradzieży, niszczenia mienia, wzrasta przestrzeganie zasad ruchu drogowego
Ochrona przeciwpożarowa w gminie i powiecie
Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej ochrona ta polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem.
Chodzi o:
• zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,
• zapewnienie sił i środków do zwalczania np. pożaru czy klęski żywiołowej,
• prowadzenie działań ratowniczych.
W praktyce oznacza to zapewnienie koniecznych warunków ochrony technicznej nieruchomościom i ruchomościom, tworzenie warunków organizacyjnych i formalnoprawnych, zapewniających ochronę ludzi i mienia, a także przeciwdziałających powstaniu lub minimalizujących skutki pożaru, klęski żywiołowej lub innego zagrożenia. Chodzi również o zapewnienie odpowiednich sił i środków do prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczych.
Zadania i obowiązki wynikające z ustawy o ochronie przeciwpożarowej zostały przepisane m.in. samorządom. Ochrona przeciwpożarowa jest zadaniem własnym gminy. To właśnie gmina ponosi koszty utrzymania, wyszkolenia, wyposażenia i zapewnienia gotowości bojowej jednostek ochotniczych straży pożarnych, a także obowiązana jest do zapewnienia umundurowania bojowego i ubezpieczenia członków ochotniczych straży pożarnych. Ochotnicze straże pożarne są natomiast jednostkami ochrony przeciwpożarowej i funkcjonuję na podstawie przepisów ustawy Prawo o stowarzyszeniach.
Zadania gminy i powiatu
Do zadań własnych powiatu w zakresie ochrony przeciwpożarowej należy prowadzenie analiz i opracowywanie prognoz dotyczących pożarów, klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń i prowadzenie analizy sił i środków krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze powiatu. Powiat będzie również właściwy w sprawach z zakresu budowania systemu koordynacji działań jednostek ochrony przeciwpożarowej wchodzących w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, jak również służb, inspekcji, straży oraz innych podmiotów biorących udział w działaniach ratowniczych na obszarze powiatu. Do powiatu należy również organizowanie systemu łączności, alarmowania i współdziałania między podmiotami uczestniczącymi w działaniach ratowniczych na obszarze powiatu.
Do ważnych zadań gminy w zakresie ochrony przeciwpożarowej należą m.in.:
• realizacja ustalonych przez wojewodę zadań krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze gminy,
• współpraca z komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej w zakresie realizacji zadań krajowego systemu ratownictwa gaśniczego,
• zaopatrzenie obszaru gminy w wodę do celów gaśniczych,
• realizacja zadań w zakresie zapewnienia ochrony przeciwpożarowej i innych miejscowych zagrożeń terenu, gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej,
• zapewnienie odpowiednich środków w budżecie gminy, w części dotyczącej ochrony przeciwpożarowej,
• współpraca ze starostwem oraz komendantem powiatowym (miejskim) PSP w zakresie ochrony przeciwpowodziowej oraz zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi lub środowiska na obszarze gminy,
• udzielanie pomocy jednostkom OSP funkcjonującym na obszarze gminy.
Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym jednym z zadań gminy jest wyposażenie i utrzymanie magazynu przeciwpowodziowego.