MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI
Międzynarodowe przepływy czynników produkcji to międzynarodowy ruch kapitału, pracy i technologii. Ziemi nie bierze się pod uwagę w MSG, ponieważ przepływ ma charakter incydentalny (Alaska, XIX w.). Motywacją dla przepływu jest chęć osiągnięcia zysku.
Przyczyny i skutki międzynarodowych przepływów kapitału.
Kapitał (w skali międzynarodowej) to kapitał finansowy, czyli środki, które przepływają przez granice, ale tylko w przypadku, gdy powstaje stosunek zobowiązania między importerem a eksporterem. Np. Polska zaciąga w Niemczech kredyt i płaci od niego odsetki. Albo np. Polska od akcji zagranicznych ściąga do kraju dywidendy. Stosunek zobowiązania nie powstaje w przypadku transferów jednostronnych.
Międzynarodowy przepływ kapitału zmiana struktury salda należności i zobowiązań danej gospodarki narodowej wobec zagranicy (pozycji zagranicy netto).
Szeroka definicja wszelkie odnotowane w bilansie płatniczym przepływy kapitału przez granice dokonywane przez wszystkie podmioty.
Wąska definicja dokonywane przez wszystkie podmioty inne niż Bank Centralny.
Kapitał trwały maszyny.
Kapitał obrotowy zapasy.
Klasyfikacja obrotów kapitałowych: kapitał pożyczkowy i kapitał produkcyjny.
Kapitałowe formy lokat:
Kapitał pożyczkowy wkłady gotówkowe i papiery wartościowe (bez akcji).
Kapitał produkcyjny bezpośrednio-produkcyjny (bezpośrednie inwestycje zagraniczne) oraz pośrednio-produkcyjny (inwestycje portfelowe).
Inwestycje portfelowe kupowanie akcji, ale nie większość. Większość to 50% + 1 akcja.
Podział przepływu kapitału ze względu na motywy:
O charakterze politycznym kredyty udzielane państwom, które się wspiera.
O charakterze humanitarnym też jest to stosunek zobowiązania. Są to kredyty niskooprocentowane (udzielane przez państwa i organizacje międzynarodowe). Nie są całkowicie bezinteresowne.
Podział przepływu kapitału ze względu na czas:
Krótkookresowy ruch kapitału okres spłaty wywiezionego lub przywiezionego kapitału nie przekracza 1 roku.
Długookresowy ruch kapitału okres spłaty przekracza 1 rok.
Podział przepływu kapitału ze względu na pochodzenie:
Przepływ kapitału ze źródeł publicznych przepływ z budżetów agend rządowych, budżetów lokalnych i budżetów organizacji międzynarodowych.
Przepływ kapitału ze źródeł prywatnych obejmuje wszelkie formy wywozu kapitału przez przedsiębiorstwa, banki komercyjne i osoby prywatne. Celem jest zysk.
Podział przepływu kapitału ze względu na charakter przepływu:
Autonomiczny dokonywany niezależnie od innych transakcji w bilansie płatniczym. Dokonywany jest przez podmioty w celu zmiany międzynarodowej pozycji wierzycielskiej lub dłużniczej.
Indukowany obejmuje te transakcje, które stanowią pasywne dopasowanie się określonych pozycji w bilansie kapitałowym do transakcji bieżących lub przepływów autonomicznych. Np. Bank Centralny dokonuje transakcji dewizowych w celu przywrócenia równowagi w bilansie obrotów bieżących.
Normalny z chęci zysku.
Anormalny by zróżnicować portfel.
Podział przepływu kapitału ze względu na formę kapitału:
Lokaty na rynku walutowym krótkookresowe lokowanie kapitału na zagranicznym rynku w formie depozytów krótkoterminowych oraz niektórych papierów wartościowych z myślą o uzyskaniu zysku większego niż możliwy do osiągnięcia na rynku krajowym.
Kredyt kupiecki eksporter kredytuje importera. Dostarczamy towar i czekamy 3 miesiące na spłatę (odroczony termin spłaty). Może być na rachunku otwartym (niezabezpieczony) np. kredyt udzielany między filiami jednej firmy. Albo może być wekslowy (zabezpieczony).
Kredyt handlowy To samo, co kupiecki, ale jest oprócz tego zabezpieczony wekslem (zawsze chyba jest zabezpieczony, w przeciwieństwie do kupieckiego; w necie i notatkach z kolejnych zajęć oba te rodzaje występują jako jeden typ kredytu, ale tylko na zajęciach było, że kupiecki może być i zabezpieczony i niezabezpieczony - M.)
Kredyt wiązany udzielamy kredytu, ale podmiot ten wykorzystuje środki na zakup od nas towaru.
Kredyt finansowy zwykły. Polega na postawieniu do dyspozycji kredytobiorcy określonych środków finansowych bez ograniczenia dotyczącego sposobu ich spożytkowania. Jest tańszy od kupieckiego.
Inwestycje portfelowe sprzedaż/kupno papierów wartościowych. Posiadanie papierów wartościowych z dwóch lub więcej krajów to mniejsze ryzyko i taki sam zysk. Przyczyną ekspansji inwestycji portfelowych jest długa stabilność państw zachodnich i postęp telekomunikacji.
Z inwestycjami portfelowymi wiąże się ryzyko walutowe, dlatego są one realizowane na międzynarodowym rynku finansowym (na tym rynku osoby fizyczne i prawne mieszkające lub zarejestrowane w różnych krajach wymieniają się środkami finansowymi). Podmiotami na tym rynku są banki, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, organizacje międzynarodowe o charakterze finansowym.
Do globalnych centrów finansowych zalicza się Londyn, Nowy Jork i Tokio. Do regionalnych zalicza się m.in. Amsterdam, Paryż i Warszawę.
Eurorynek pieniężny przedmiotem obrotu są eurowaluty i eurokredyty.
Eurowaluta pieniądz zdeponowany poza krajem jego emisji, np. dolar zrealizowany w Japonii to eurodolar, a jen zrealizowany w USA to eurojen. Eurowaluty powstały, bo ZSRR wolało lokować wpływy w bankach europejskich niż w USA. OPEC w latach 60. również.
Eurokredyty udzielane są na podstawie eurowalut. Niżej oprocentowane niż kredyty w USA, ponieważ tutaj nie ma obowiązku utrzymywania rezerw. Eurokredyt jest obciążony większym ryzykiem, ale można zaciągać duże kredyty.
LIBOR londyńska międzybankowa stopa procentowa (London Interbank Offered Rate). Jest odnośnikiem do udzielenia eurokredytu.
Eurorynek kapitałowy przedmiotem obrotu są euroobligacje.
Euroobligacje obligacje emitowane w innej walucie niż waluta kraju, w którym są emitowane.
Obligacje zagraniczne obligacje wypuszczane w innym kraju niż kraj emisji. Np. obligacje jankeskie, samurajskie itp. Mają dziwne nazwy.
Inwestycje bezpośrednie (Budnikowski) podejmowanie od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej za granicą lub też przejmowanie kierownictwa już istniejącego przedsiębiorstwa. Inwestycje te zdominowane są przez korporacje transnarodowe.
Referat ------------------------------------------------------------------------------------------------------
Inwestycje bezpośrednie (Międzynarodowy Fundusz Walutowy) to inwestycje podejmowane w celu uzyskania trwałego wpływu na działalność przedsiębiorstwa w innym kraju.
Inwestycje zagraniczne dzielą się na rzeczowe (dokonują ich firmy budujące fabryki, zwiększają w ten sposób aktywa rzeczowe) i kapitałowe (inwestor powiększa aktywa finansowe).
Różnice: inwestycje bezpośrednie a portfelowe inwestycje bezpośrednie są długotrwałe, bardziej stabilne, występuje zróżnicowany kapitał. Natomiast inwestycje portfelowe są krótkotrwałe, mniej stabilne i występuje tylko kapitał finansowy.
Inwestor instytucjonalny (kilku), krajowy, zagraniczny, strategiczny (min. 50% udziałów w inwestycji).
Podstawowe czynniki konkurencyjności:
Sposób zarządzania
Nauka i technologia
Sektor finansowy
Internacjonalizacja gospodarki
Wewnętrzna siła gospodarcza
Działalność rządu
Zasoby ludzkie
Infrastruktura
Koniec referatu---------------------------------------------------------------------------------------------
Eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej (tzw. Paradygmat OLI) twórcą J. Dunning. OLI - ownership, location, internacionalization). Wymienia cechy predestynujące przedsiębiorstwo do inwestycji zagranicznych. Są to:
produkt
lokalizacja
siła robocza, stawki płac
zasoby surowców
rozwój infrastruktury
prawodawstwo
system podatkowy, strefy ekonomiczne
Korzyści z internacjonalizacji działalności gospodarczej:
rosną korzyści finansowe
umacnianie pozycji
nowe rynki zbytu
Kryzys zadłużeniowy
Kryzys zadłużeniowy nie jesteśmy w stanie obsługiwać zadłużenia i splacać dalej rat. W Polsce wystąpił w latach 70. Kredyt był dostępny, bo instytucje finansowe miały duże pieniądze. W ten sposób oprócz Polski dużo państw rozwijających się wpadło w kryzys.
Plan Bakera MFW miał zapewnić rozwiązanie problemu, udzielając dalej kredytów, redukując zadłużenia i dokonując konwersji długu (w Polsce udziały kapitałowe).
Konwersja długu bezpośrednia (bank dostaje udziały w przedsiębiorstwie państwowym prywatyzowanym) i pośrednia (bank sprzedaje dług z dyskontem, a przedsiębiorstwo zamienia to sobie na udziały w danym kraju).
Ekokonwersja zamiast spłacać kredyt, inwestujemy w środowisko.
Technologia
Przepływ technologii w skali międzynarodowej odbywa się w formie:
wiedzy
procesów produkcyjnych
know how (wiedza jak zastosować technologię praktyce)
Kanały przepływu technologii:
wysyłanie pracowników na szkolenia
licencje, patenty (eksportują: USA, Japonia, Niemcy)
publikacje
konferencje naukowe
towary (kopiowanie)
Internet
kooperacja badawcza
Referat-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Międzynarodowy przepływ sił roboczej proces ciągły, wielokulturowy. Ograniczona mobilność spowodowana barierami politycznymi i prawnymi. Głównie migrują pracownicy o wyższym wykształceniu, wykwalifikowani robotnicy o średnim wykształceniu, oraz osoby bez doświadczenia zawodowego.
Przyczyny przepływu siły roboczej:
historyczne
społeczno-polityczne
demograficzne
ekonomiczne
prawne
Przyczyny ekonomiczne przepływu siły roboczej:
zróżnicowanie wysokości płac
różnice w kosztach
lepsze możliwości kształcenia
możliwość znalezienia pracy
Kierunki przepływu siły roboczej na świecie
W czasach nowożytnych migrowano do Nowego Świata. W XX wieku było razem 191 mln migrantów. Najwięcej obecnie przyjmują USA.
W Azji migracje można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne, a największym eksporterem są Chiny i Indie. Na Bliski Wschód przybywa 10% ogółu migrantów.
W Afryce najwięcej występuje migracji wewnętrznych, a migracje zewnętrzne są często nielegalne. Najwięcej emigruje z Afryki subsaharyjskiej z powodu konfliktów. Migrują głównie do USA i Europy Zachodniej.
W Ameryce Łacińskiej saldo migracji jest ujemne. Emigruje się głównie do USA.
W Europie występują 3 główne trendy migracyjne. Po rozpadzie ZSRR z republik postradzieckich do Rosji. Z nowoprzyjętych państw UE do państw „starej piętnastki”. Oraz z UE na cały świat.
Skutki przepływu siły roboczej
Dla państw eksportujących
pozytywne podniesienie stopy życiowej, zwiększenie zatrudnienia, powracający maja wyższe kwalifikacje
negatywne proces starzenia się, drenaż mózgów
Dla państw importujących
Pozytywne utrzymanie rozwoju gospodarczego
Negatywne zwiększenie konkurencji i bezrobocia
Cechy współczesnych migracji:
charakter zarobkowy
feminizacja (45% to kobiety)
duże zróżnicowanie
wzrost migracji średniookresowych
coraz więcej migrantów wykwalifikowanych
Koniec referatu---------------------------------------------------------------------------------------------
ZAGRANICZNA I MIĘDZYNARODOWA POLITYKA EKONOMICZNA
Zagraniczna polityka ekonomiczna cele są dobierane z punktu widzenia jednego państwa. Np. celem może być wzrost eksportu. Środkiem do tego będzie zachęcenie przedsiębiorców do eksportu, a narzędziem subsydia.
Inne cele ZPE: przyciągnięcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych, hamowanie importu, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, poprawa terms of trade (środkiem do tego jest zmiana specjalizacji), przyciągnięcie siły roboczej itp.
Międzynarodowa polityka ekonomiczna prowadzona z punktu widzenia grupy państw. Cele są wspólne. Np. zwiększenie zysków, liberalizacja handlu.
Cło
Cło opłata pobierana przy przekraczaniu granicy celnej,
Rodzaje ceł:
Ad valorem procent od wartości towaru
Specyficzne odpowiednia taryfa od ilości
Mieszane wykorzystywanie obu, albo tego, który jest wyższy
Minimalne stosowane w stosunku do państwa, wobec którego przyznaliśmy klauzulę najwyższego uprzywilejowania
Maksymalne stosowane w stosunku do państwa, któremu nie przyznaliśmy tej klauzuli
Preferencyjne wyjątki od klauzuli najwyższego uprzywilejowania, albo na towary z państw biednych (generalny system preferencji celnych)
Dyskryminacyjne restrykcyjne cła. Zaporowe - na konkretny towar ze wszystkich krajów. Retorsyjne - wojna celna. Wyrównawcze i antydumpingowe.
Eksportowe na towary wywożone. Stosuje się je, gdy występuje deficyt na dany towar, lub cło zastępuje podatki (uproszczenie systemu podatkowego na dany towar). Nakłada się także na surowce nieprzetworzone, by zniechęcić do przetwarzania ich za granicą.
Importowe opłata przy wjeździe. Najczęściej spotykany rodzaj cła.
Tranzytowe opłata za przejazd przez obszar celny, np. winiety i akcyza z benzyny.
Cło wyrównawcze odpowiedź na subsydia. Nakłada się cło na towar subsydiowany (tańszy), by podnieść jego cenę.
Cło antydumpingowe odpowiedź na szkodę dla gospodarki.
Cło autonomiczne samodzielna decyzja państwa o taryfie celnej.
Cło umowne umowa z partnerami handlowymi. Występuje częściej od cła autonomicznego obecnie.
Cło fiskalne nakładane na towary luksusowe (popyt na nie jest sztywny, więc jeszcze wyższa cena nie za szkodzi). Celem wprowadzenia jest wzrost wpływów do budżetu.
Cło ekspansywne wprowadza się w celu ochrony ceny monopolowej. Cena monopolowa jest wysoka, a państwo chroni monopol, jeśli firma należy częściowo do państwa.
Cło ochronne nakładane w celu ochrony rodzimych towarów.
a efekt redystrybucyjny; nadwyżka producenta, sprzedaje drożej niż musi (zobacz mały wykres w notatkach)
b efekt protekcyjny; wchodzą do produkcji wcześniej nieefektywni producenci; strata z powodu rezygnacji z wolnego handlu
c efekt fiskalny; ilustruje wzrost korzyści po uzyskaniu wpływów z cen
d efekt konsumpcyjny; rezygnacja z konsumpcji
a i c straty konsumentów rekompensowane zyskami innych podmiotów
b i d straty puste, ponieważ za stratami konsumentów nie idą zyski innych podmiotów
Incydencja ceł zmniejszenie ceny eksportowej.
Cło optymalne wielkość cła pozwalająca na maksymalizację osiąganych korzyści przez kraj wprowadzający cło.
Taryfa celna klasyfikacja towarów i odpowiadających im stawek celnych.
Taryfa jednokolumnowa traktowanie wszystkich towarów tak samo.
Taryfa wielokolumnowa niejednakowo.
Efekt kreacji handlu polega na wprowadzeniu unii celnej (zniesienie cła). Rośnie wtedy import, powstają nowe strumienie handlu. Wcześniej ograniczane towary teraz już nie są.
Efekt przesunięcia możemy sprowadzać od innych państw niż wcześniej, bo od towarów sprowadzanych dotychczasowo nie musimy płacić już cła.
Narzędzia/bariery parataryfowe
Opłaty wyrównawcze na rynku krajowym wprowadzamy stałą cenę (tzw. Cenę minimalną), np. na pszenicę. Skupujemy, kiedy jest nadwyżka i sprzedajemy, kiedy jest nieurodzaj. Narzędzie zakazane przez WTO.
Podatki tylko wtedy, gdy dyskryminują towary importowane. Dyskryminacja jest również zakazana.
Subsydia dla produkcji krajowej. Wielkość subsydiów eksportowych zależy od wielkości eksportu. Bezpośrednie - obniżenie podatków, niskooprocentowane kredyty. Pośrednie - np. na modernizację gospodarstw. Subsydia wpływają na terms of trade kraju subsydiującego negatywnie, ponieważ spada cena eksportowanych towarów.
Dumping stosowany przez przedsiębiorstwa. Polega na sprzedawaniu poniżej kosztów wytwarzania.
Dumping sporadyczny stosowany, gdy wystąpi nadwyżka towaru (trzeba się pozbyć, bo magazynowanie jest zbyt drogie).
Dumping łupieżczy stosowany by wytłuc konkurencję na rynku światowym. Państwa mogą wprowadzić procedury antydumpingowe wtedy. W przypadku dumpingu łupieżczego cena krajowa rośnie by rekompensować straty dumpingu na zagranicznym rynku.
Dumping stały spowodowany może być małą konkurencją na rynku krajowym, dlatego podnosi się bardzo cenę, by na rynku światowym sprzedawać po bardzo niskiej cenie, gdzie konkurencja jest większa. Wprowadzany jest także czasem jako zróżnicowanie ceny, by dostosować do zamożności społeczeństwa w danym kraju np. w biednym kraju afrykańskim.
Depozyty importowe importer wpłaca na nie oprocentowany rachunek sumę proporcjonalną do zrealizowanego importu, która po pewnym czasie jest mu zwracana. Gdy kogoś nie stać na depozyt, to wtedy bierze kredyt, ale już oprocentowany.
Opłaty fiskalne pobierane są przy towarach luksusowych, na które i tak jest sztywny popyt. Celem wprowadzenia jest zwiększenie wpływów do budżetu państwa.
Opłaty specjalne np. opłaty stemplowe. Im wyższe są dodatkowe opłaty, tym większy mają wpływ na cenę.
Narzędzia/bariery pozataryfowe
Kontyngenty taryfowe ograniczenie ilości towaru, którą można sprowadzić bez cła, albo opłacając niższe cło. Wprowadzane są by chronić produkcję krajową.
Kontyngenty ilościowe państwo określa wolumen (ilość towaru) importu lub eksportu w skali roku, lub innego okresu.
Licencje importowe pozwalają przestrzegać i nadzorować ograniczenia importowe (patrz: kontyngenty ilościowe). Mają postać wystawianych dokumentów.
Renta kontyngentowa to dodatkowy dochód np. za wystawienie licencji.
„Dobrowolne” ograniczenie eksportu pojawiły się w latach 60. XX wieku. Eksporter pod naciskiem importera zmniejsza eksport, bo np. importer zwiększy cła. Stosowane ze względów politycznych. Kiedy wycofano ograniczenia ilościowe, wprowadzono „dobrowolne” ograniczenie eksportu by uzyskać ten sam efekt. Przybierają one postać porozumienia. One również zostały wyeliminowane (obecne porozumienia są ważne do wygaśnięcia).
Ograniczenia dewizowe istniały, gdy istniał ZSRR. Jeżeli producenci sprzedawali coś za granicą, to uzyskiwali waluty wymienialne, które trzeba było przekazać wyznaczonym bankom.
Zakupy rządowe są narzędziem, jeśli chcemy oddziaływać na wymianę. Np. rząd kupi F-16, a USA u nas kupi coś innego. Z reguły jednak preferuje się towary krajowe.
Bariery techniczne, wymagania sanitarne wyznaczają standardy i normy bezpieczeństwa. Decydują czy dany towar nadaje się do wymiany. Powinny służyć bezpieczeństwu konsumentów. W relacjach Polska - Rosja doszły względy polityczne.
Wymóg składnika krajowego (tzw. przepisy domieszkowe) można produkować towar tylko z półproduktów pochodzących z danego kraju (np. naszego). Przepisy te są stosowane w telewizji, w radiu i usługach ogółem.
Reguły pochodzenia mówią, jaki procent produkcji na terenie ugrupowania integracyjnego powinien być zawarty w danym towarze, by uznać go za swój, czyli preferencyjny.
Minimalne wymogi eksportowe zmuszenie przedsiębiorców do eksportu. Sami nie chcą, bo są niekonkurencyjni. Przedsiębiorstwa obniżają cenę eksportową, podwyższając jednocześnie na rynku krajowym.
Plusy wolnego handlu:
sprzyja specjalizacji, która daje możliwość zwiększenia produkcji
korzyści wynikające ze zwiększenia produkcji
Plusy protekcjonizmu:
chroni przedsiębiorstwa krajowe
chroni zatrudnienie
chroni handel artykułami rolnymi
chroni początkujące gałęzie gospodarki
chroni droższą produkcję krajową
chroni produkcję wojskową
chroni produkcję towarów mających wpływ na terms of trade państwa
Protekcjonizm na dłuższą metę nie jest korzystny, ponieważ drożeje produkcja krajowa i zmniejsza się eksport.
Cele i zasady GATT/WTO
Zasady GATT/WTO:
zasada niedyskryminacji i równego traktowania
stosowanie tzw. klauzuli najwyższego uprzywilejowania (nie można przyznać tylko jednemu partnerowi szczególnych korzyści) i klauzuli narodowej (produkt importowy powinien być traktowany tak samo jak krajowy)
zasada wzajemności (nikt nie jest zobowiązany do ustępstw bez uzyskania tych samych ustępstw od partnera)
zasada możliwości interwencji handlowej
Cele GATT:
liberalizacja handlu
zapewnienie stabilnych warunków rozwoju handlu światowego i wzrostu gospodarczego
Cele WTO - doszły do celów GATT:
wdrażanie postanowień Rundy Urugwajskiej 1986 (dalsza liberalizacja handlu, wzmocnienie zasad funkcjonowania obrotu gospodarczego, ustanowienie wielostronnych zasad prowadzenia handlu usługami)
stworzenie forum negocjacyjnego
kształtowanie zasad MSG
Polska w GATT/WTO
1957 nawiązanie współpracy z GATT
1960 członkostwo stowarzyszone
1967 pełnoprawne członkostwo
1990 wniosek o renegocjację (nie udało się wypełnić procedur do powstania WTO)
1 I 1995 obserwator w WTO
1995 członkostwo w WTO
Polska zobowiązała się do:
obniżenia stawek celnych (1995-2001) na produkty tekstylno-odzieżowe, skórzane, szklarskie, hutnicze itp.
zapewnienia zgodności przepisów prawa wewnętrznego do przepisów WTO (1998, Ustawa o Kodeksie Celnym)
przyjęcia TRIPS (Prozumienie w sparwie handlowych aspektów praw własności intelektualnej)
przyjęcia TRIMS (Porozumienie w sprawie środków dotyczących inwestycji i związanych z handlem)
GATS Układ ogólny w sprawie handlu usługami
4
Wyszukiwarka