Przywra krwi(Schistosoma haematobium)- cykl życiowy
Przywry te są pasożytami człowieka. Forma dorosła żyje w naczyniach krwionośnych jamy brzusznej i pęcherza moczowego. Samica składa jaja zaopatrzone w kolec. Dzięki temu larwy przebijają się do światła pęcherza moczowego i na zewnątrz. W wodzie rozwijają się w miracidia, czyli orzęsione larwy. Po wniknięciu do żywiciela pośredniego, ślimaka wodnego(rodzaj: Bulinus, Physopsis, Planorbis), w jego ciele przekształcają się w sporocysty. Sporocysty rozmnażają się na drodze partenogenezy. W ten sposób w ciele ślimaka pojawia się około 200 tysięcy cerkarii. Cerkarie przywry krwi (opuszczają ciało ślimaka po 4 do 8 tygodniach) posiadają specjalne gruczoły, których wydzielina powoduje rozpuszczenie tkanki żywiciela ostatecznego. Ułatwia to wnikanie larw do wewnątrz organizmu. Larwy po wydostaniu się z ciała ślimaka muszą w ciągu 3 dni znaleźć sobie żywiciela ostatecznego. Po wniknięciu do naczyń krwionośnych dostają się do płuc, gdzie dobierają się ze sobą parami. Następnie razem wędrują do miejsc w organizmie, w których osiądą i osiągną pełną dojrzałość. Najczęściej atakują wątrobę, jelito grube i pęcherz moczowy. Najczęściej zarażeniu przywrą krwi ulegają pracownicy pól ryżowych w Azji. Choroba ta występuje również w Egipcie.
Systematyka
Domena eukarioty
Królestwo zwierzęta
Typ płazińce
Gromada przywry wnętrzniaki
Rząd Stringeiformes
Rodzina Schistosomatidae
Rodzaj Schistosoma
Gatunek Przywra krwi
Nazwa systematyczna
Schistosoma haematobium
(Bilharz, 1852)
Przywra krwi (Schistosoma haematobium) - pasożytnicza przywra. Wywołuje chorobę zwaną schistosomatozą lub bilharcjozą. W organizmie człowieka żyje w naczyniach krwionośnych i żywi się krwią. Postać dorosła może żyć nawet do kilkunastu lat.
Wymiary i dymorfizm płciowyDymorfizm płciowy jest wyraźny, samce są większe, szersze i krótsze od samic i różnią się pokrojem ciała - mają bruzdę, do której wchodzi samica. Samce osiągają długość 10-15 mm i szerokość 1 mm, a samice długość 15-20 mm i szerokość 0,3 mm.
WystępowaniePółnocna Afryka, Bliski Wschód, Indie, Australia. Wolnożyjące stadia larwalne żyją w środowisku wodnym.
ŻywicieleŻywicielem pośrednim jest ślimak z rodziny Bulinidae, żywicielem ostatecznym jest człowiek lub małpa.
Cykl życiowyPierwszym stadium rozwoju jest miracidium. Larwa ta żyje ok. 48 godzin. W tym czasie wnika do organizmu ślimaka. Tam przekształca się w sporocystę. Sporocysta rozmnaża się partenogenetycznie dając drugie pokolenie sporocyst, a następnie cerkarie, które opuszczają ciało ślimaka i wwiercają się w skórę żywiciela ostatecznego. Wędrują z krwią do płuc, potem do serca a na koniec do dużego obiegu krwi. Tam osiągają dojrzałość. Po kopulacji samice wędrują do naczyń włosowatych pęcherza moczowego i tam składają jaja. Jaja posiadają kolec, dzięki któremu dostają się do wnętrza pęcherza moczowego, a potem z moczem do wody, gdzie wykluwa się z nich miracidium.
Tasiemiec mózgowy (kręćkowy) jest to pasożyt zwierząt roślinożernych( żywiciel pośredni) i mięsożernych(żywiciel bezpośredni), po zjedzeniu onkosfery przez np. owce dostaje się do krwioobiegu żywiciela a stamtąd do mózgu gdzie dalej się rozwija (cenurus), rozwój tego tasiemca w mózgu żywiciela powoduje napady "kręćka" (owca nie kontroluje swoich odruchów i zachowań przez jakiś czas), i zazwyczaj podczas takiego ataku zostaje zaatakowana i zjedzona przez mięsożercę np. wilka u którego rozwija się postać dorosła (rozwija się w jelitach a onkosfery są wydalane poza organizm z kałem który ląduję na ziemi lub jakimś badylu który owca zjada).
Tasiemiec kręćkowy (Taenia multiceps) - kosmopolityczny pasożyt przewodu pokarmowego psowatych. Występuje przede wszystkim na obszarach hodowli owiec, które są jego żywicielami pośrednimi
MorfologiaDojrzały tasiemiec osiąga około 1 m długości i 3-5 mm szerokości; strobila składa się z 200-250 proglotydów. Skoleks jest gruszkowaty, z czterema przyssawkami i podwójnym wieńcem 22-32 haczyków.
Cykl życiowyProglotydy maciczne wydalane są z kałem żywiciela ostatecznego - psa albo innego gatunku z rodziny psowatych - i uwalniają onkosfery. Te zarażają żywiciela pośredniego: owce, kozy, muflony, rzadziej inne zwierzęta i wyjątkowo człowieka. U żywiciela pośredniego rozwija się cerkoid typu cenur; larwa osiedla się w narządach wewnętrznych, przede wszystkim w rdzeniu kręgowym lub mózgowiu. Cenur ma zdolność rozmnażania wegetatywnego; przez paczkowanie wytwarza skoleksy. Rozwija się 2-3 lata i osiąga dojrzałość, stając się inwazyjnym dla żywiciela ostatecznego. Skoleksy zjedzone przez psa w jelicie osiągają dojrzałość po upływie 8-72 dni.
CenurozaChoroba wywołana przez cenury rozwijające się w narządach wewnętrznych, przede wszystkim w mózgowiu, określana jest jako cenuroza lub kołowacizna (u zwierząt). Objawy zależą od lokalizacji larwy w mózgowiu i wynikają ze zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego.
LeczenieLeczenie polega na chirurgicznym usunięciu pasożyta.
Tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana) - należący do tasiemców, kosmopolityczny pasożyt tylnej części jelita cienkiego człowieka. Występuje bardzo często w krajach o klimacie ciepłym i suchym, gdzie infestacja u dzieci może osiągać nawet 10%. W Polsce inwazje tego pasożyta rejestrowane są sporadycznie. Pasożyt ten stanowi rzadki przykład tasiemca, którego rozwój przebiega w ciele jednego żywiciela, wyeliminowany jest żywiciel pośredni. Tasiemiec ten odznacza się wyjątkową dla Cestoda możliwością rozwoju monoksenicznego. Pełny cykl rozwojowy odbywa się w kosmkach i świetle jelita cienkiego człowieka. Do zarażenia dochodzi poprzez zabrudzone kałem ręce, pożywienie lub zabawki.
MorfologiaDługość strobili dojrzałych tasiemców waha się w granicach 2-8 cm. Kulisty, mały skoleks uzbrojony jest w pojedynczy wieniec 20-28 małych haków. Na brzegach skoleksu rozmieszczone są 4 przyssawki. Liczba proglotydów waha się od 100 do 800. Charakterystyczną cechą proglotydów jest zawsze większa szerokość niż długość oraz jednostronne położenie zatok płciowych. W członach hermafrodytycznych znajdują się trzy liniowo ułożone jądra, krótka torebka cirrusa, trójpłatowy jajnik położony centralnie i leżący za nim mały zbity żółtnik. Proglotydy maciczne wypełnia workowata macica zawierająca 80-180 lekko owalnych żółtawych jaj o wymiarach 50-53 um x 37-41 um.
Cykl rozwojowyJaja uwalniają się w jelicie żywiciela przez odrywanie się i pękanie ostatnich członów. Onkosfera, uwolniona z otoczek, w kosmkach jelitowych człowieka przekształca się w następne stadium rozwojowe - cysticerkoid. Przeobrażenie w cysticerkoid we wnętrzu kosmka jelitowego odbywa się w ciągu 93-96 godzin (około 4 doby). W czasie następnych 9-50 godzin cysticerkoid wydostaje się z rozpadającego się kosmka do światła jelita. Cysta otaczająca skoleks odpada w świetle jelita, uwalniając skoleks, który przytwierdza się do błony śluzowej jelita i w ciągu 10-20 dni rozwija się w strobilarną postać tasiemca. Po upływie 30 dni od zarażenia stwierdza się jaja tasiemca w kale. Żywotność postaci dojrzałej trwa kilka tygodni. Inwazja utrzymuje się długo dzięki łatwości odnawiania się populacji pasożytów, głównie w wyniku uproszczenia cyklu rozwojowego poprzez wyeliminowanie żywiciela pośredniego, co sprzyja samozarażeniu. Niekiedy może zachodzić tzw. autoendoinwazja polegająca na przekształceniu się uwolnionych w jelicie onkosfer w cysticerkoidy, a następnie w dojrzałe tasiemce, u tego samego osobnika żywicielskiego. Formą inwazyjną są jaja tasiemca, które trafiają do organizmu człowieka drogą pokarmową. Dzieci zarażają się hymenolepiozą częściej i intensywniej. U osób dorosłych intensywność zarażenia jest zwykle niewielka, a objawy kliniczne skąpe. U dzieci liczba wydalanych z kałem jaj tasiemca ulega okresowym wahaniom, często w zależności od stanu zdrowia dziecka.
Tasiemiec psi (Dipylidium caninum) - gatunek tasiemca, pasożytujący u psowatych, kotowatych i innych mięsożernych ssaków, a także sporadycznie u człowieka. Choroba wywoływana przez tasiemca psiego, dipylidoza (ang. dipylidosis), zazwyczaj ma u człowieka przebieg bezobjawowy.
Cykl życiowy tasiemca psiego.Tasiemiec psi jest kosmopolitycznym pasożytem, spotykanym w jelicie cienkim psów, kotów, lisów i innych mięsożernych ssaków. Skoleks tasiemca psiego wyposażony jest w cztery przyssawki i 4-7 rzędów haczyków. Proglotydy tego gatunku, po oderwaniu się od strobilii, mają zdolność samodzielnego poruszania się. Żywicielem pośrednim pasożyta są owady (larwy pcheł i postaci imaginalne wszołów), larwa typu cysticerkoid rozwija się w ich hemocelu. Po metamorfozie larw cysticerkoid pozostaje w ich organizmie.
DipylidozaObjawy i przebiegWiększość infestacji Dipylidium caninum jest bezobjawowa. Zwierzęta zarażone tasiemcem przejawiają zachowania wskazujące na świąd okolicy odbytu (takie jak pocieranie nią o trawę lub chodnik). Mogą wystąpić objawy zaburzenia pracy przewodu pokarmowego. Najbardziej zaskakującą cechą zarażenia jest wydalanie proglotydów pasożyta. Mogą one być znajdywane w okolicy odbytu, w kale, pieluchach, niekiedy w pomieszczeniach w których przebywają zwierzęta i zarażone dzieci. Świeżo wydalone proglotydy mają zdolność ruchu i mogą być omyłkowo brane za czerwie much.
EpidemiologiaTasiemiec psi spotykany jest na całym świecie. Zarażenia ludzi notowano w Europie, na Filipinach, w Chinach, Japonii, Argentynie i USA.
RozpoznanieRozpoznanie opiera się na stwierdzeniu jaj lub proglotydów pasożyta w kale. Pojedyncze jajo jest okrągłe lub owalne i ma wielkość 35-40 µm (31-50 µm x 27-48 µm)i zawiera onkosferę zaopatrzoną w sześć haczyków. Jaja tworzą pakiety; w pakiecie znajduje się 5-15 (niekiedy więcej) jaj
LeczenieLekiem z wyboru jest prazykwantel w jednorazowej dawce 5-10 mg/kg masy ciała p.o., ewentualnie niklozamid (jednorazowo 2 g p.o. w dwóch dawkach w odstępie godzinnym)
Wyszukiwarka