TEOLOGIA MORALNA

• odwołuje się do OBAJWIENIA BOZEGO

• jest tą częścią teologii, która w świetle Objawienia Bożego (ST i NT) szuka norm dla ludzkiego postępowania, które jest działaniem wolnym i rozumnym

• MORALNOŚĆ - nauka o tym co jest moralnie dobre, a co moralnie złe

POWOŁANIE BOŻE - Bóg, który mnie kocha mówi mi co mam robić, żeby być szczęśliwym tu na ziemi(pomimo cierpienia i niesprawiedliwości) i po śmierci

• POWOŁANIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM

• Powołania indywidualne

• ABRAHAM - szedł do ziemi obiecanej

• MOJŻESZ - wyprowadził naród wybrany z niewoli egipskiej

• JONASZ - nie wypełnił powołania i zjadł go wieloryb

• POWOŁANIE APOSTOŁÓW

• Każdy otrzymuje swoje powołanie

• Bóg uzdalnia człowieka do wypełniania zadanie, obdarowuje go zadaniem

• DARY OD BOGA

• ŻYCIE

• ŁASKA UŚWIĘCAJĄCA

• cząstka świętości Boga

• bilet do raju

• grzech odbiera człowieczeństwo

• Święci - ludzie żyjący w stanie łaski uświęcającej

• ŁASKA UCZYNKOWA

• przejściowe obdarowanie darem Bożym

• zachęta do czynienia dobra

• CHARYZMAT

• nadprzyrodzona pomoc w związku z powierzeniem człowiekowi specjalnych i jemu tylko właściwych zadań we wspólnocie wierzących

• 7 SAKRAMENTÓW ŚWIĘTYCH

• wzywają nas do tego, abyśmy sami stawali się sakramentem

CZŁOWIEK PODMIOTEM MORALNOŚCI

• bycie człowiekiem odgórnie wyznacza nam zadania

• w człowieku są elementy stałe i zmienne

• ELEMENTY STAŁE:

• ISTOTA CIELESNO DUCHOWA

• ciało ożywione przez ducha

• ciało + duch = człowiek

• ciało ulega przemijaniu

• śmierć jest skutkiem grzechu pierworodnego

• śmierć jest strachem, obawą, lękiem, trudem

• człowiek z natury jest śmiertelny

• po śmierci - oddzielenie duszy od ciała, za życia - walka ducha z ciałem (trzeba dążyć do rządków duszy nad ciałem)

• dusza nadaje człowiekowi godność wrodzoną, dlatego jest on wyjątkowy i panuje nad innymi stworzeniami

• ISTOTA ROZUMNA I WOLNA

• rozum jest otwarty na nieskończoność, prowadzi nas do Boga

• człowiek jest w stanie dojść do tego, że Bóg istnieje - porządek i piękno świata

• nauki humanistyczne budują wątpliwość co do istnienia Boga

• sumienie jest miejscem dla Boga, każdy je posiada

• ci, którzy nie otwierają się na Boga żyją wbrew swojej naturze

• WOLNA WOLA - zdolność do wyborów, odróżnianie dobra od zła

• ograniczają nas miejsce, zwyczaje i prawo

• człowiek nie ma wolności absolutnej

• wobec Boga jesteśmy najbardziej wolni

• aby poznać Boga oprócz rozumu potrzebna jest wiara

• im coś ma mniejsza wartość moralną tym jest bardziej uzależniające

• WOLNOŚC WEWNĘTRZNA - zależy nie tylko od nas np. wolność słowa, wyznania

• WOLNOŚC ZEWNĘTRZNA - jesteśmy wolni wybierając dobro

• WOLNOŚĆ ABSOLUTNA - zbliżamy się do niej realizując wolę Boga

• ISTOTA RELIGIJNA

• ISTOTA SPOŁECZNA

• jesteśmy zdolni do miłości, dlatego jesteśmy skazani na życie wśród ludzi

• jeśli nie będziemy kochać nie będziemy w pełni ludźmi

• można żyć wśród ludzi ale być samotnym

• drugi człowiek jest granicą wolności

• ELEMENTY ZMIENNE:

• HISTORIA = czas + miejsce

• ludzie pochodzą z różnych miejsc, czasów i środowisk

• aby poznać człowieka należy poznać historię jego życia i warunki w jakich funkcjonuje

• historia wpływa na człowieka

• człowiek wpływa na historię - może zmieniać rzeczywistość

• w historię ludzkości wszedł Bóg, dlatego mówimy o historii zbawienia

• życie człowieka, poprzez chrzest, jest osobistą historią zbawienia

• CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY

• GLOBALIZACJA (wpływ informacji i techniki)

• ludzie są dzisiaj mniej wrażliwi na zło i cierpienie - przy dużym natłoku informacji człowiek nie ma kiedy zastanowić się nad tym co się wydarzyło

• nie do wszystkich trafiają argumenty rozumowe, ludzi trzeba wzruszać, pobudzać ich emocje

• technika może zawładnąć życiem człowieka

• umasowienie życia - wielkie ludzkie skupiska

• ludzie żyją blisko siebie, ale nie zwracają na siebie uwagi, nie pomagają

• telewizja i Internet kształtują ludzkie postępowanie

• nastawienie konsumpcyjne - branie, nie dawanie

• brak ludzkiej inicjatywy, ludzie nie chcą dawać z siebie dobra

• popieranie rozwiązać krótkoterminowych, brak odpowiedzialności za decyzje podjęte na całe życie

PRAWO MORALNE

• NORMA MORALNA - wrodzona, stała reguła.

• każdy człowiek wie co jest dobre a co złe

• określa wartość moralną czynów ludzkich

• siła wyznaczająca kierunek działania

• siła zobowiązująca - to co trzeba czynić

• BLIŻSZA - sumienie

• DALSZA - prawo Boże

• SUBIEKTYWNA - bliska sumieniu, każdy ją ma

• OBIEKTYWNA - istniała przed nami i będzie istnieć po nas

• PRAWO MORALNE - św. Tomasz z Akwinu - narzędzie rozumne mające na uwadze dobro wspólne i ogłoszone przez prawowitą władzę. Dotyczy tylko ludzi.

• ZW. NA PRAWODAWCE

• BOSKIE

• NATURALNE

• POZYTYWNE - prawo spisane na górze Synaj

• LUDZKIE

• RELIGIJNE

• ŚWIECKIE

• ZW. NA SPOSÓB OGLOSZENIA

• NATURALNE

• FIZYCZNE

• MORALNE

• POZYTYWNE

• OBJAWIONE

• RELIGIJNE

• ŚWIECKIE

• ZW. NA TREŚĆ

• ZAKAZUJĄCE - obowiązuje zawsze

• NAKAZUJĄCE - obowiązuje, ale w niektórych sytuacjach człowiek może być zwolniony z odpowiedzialności np. niemożność fizyczna

• ZW. NA SPOSÓB ZOBOWIĄZANIA

• OSOBOWE TERYTORIALNE

• PRAWO WIECZNE - św. Augustyn - plan rozumu Bożego i nakaz woli Bożej, wprowadzający i ustalający określony porządek natury. Wydzielone tylko dla ludzi - rozum i wolna wola.

PRAWO NATURALNE

• pewien porządek działania wyznaczony ludziom w akcie stworzenia, człowiek powinien poznawać je rozumem

• św. Augustyn - odbicie prawa wiecznego w rozumie ludzkim

• św. Tomasz z Akwinu - uczestnictwo prawa wiecznego w istotach rozumnych

• PRZYMIOTY PRAWA NATURALNEGO (NIE MYLIĆ Z PRAWEM NATURY!!)

• AUTONOMICZNOŚĆ - właściwe każdemu człowiekowi

• OBIEKTYWNOŚĆ - każdy człowiek o nim wie i je poznaje

• POWSZECHNOŚĆ - obowiązuje wszystkich ludzi

• NIEZMIENNOŚĆ - nie może przestać obowiązywać

• PRAWO POZYTYWNE BOSKIE

• STARY TESTAMENT

• do każdego przykazania są nakazy(365) i zakazy(280) OBOWIĄZUJE!!!

• prawo obrzędowe - księga kapłańska i księga liczb / nas nie obowiązuje

• prawo sądownicze / nas nie obowiązuje

• NOWY TESTAMENT

• prawo miłości - „będziesz miłował bliźniego...”

• prawo Chrystusowe cechuje MAKSYMALIZM RZĄDAŃ

• przebaczaj 77 razy

• daj jałmużnę każdemu, kto prosi, nie domagaj się zwrotu

• nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi

• uczniowie wyrzekli się dotychczasowego życia

• na ucztę zapraszaj biedaków i żebraków

• nadstaw drugi policzek

• miłuj swoich nieprzyjaciół

• wyznacznikiem postępowania jest chrzest

• nowe życie z chrztu jest NORMĄ DZIAŁANIA

• „żyj na miarę dziecka Bożego”

• Otrzymujemy łaskę uświęcającą - siłę do wypełniania zadania

• Kazania na Górze

• Człowiek nie jest w stanie sam wypełnić prawa Nowego Testamentu, do tego potrzebna jest łaska Boża

• PRAWO POZYTYWNE LUDZKIE

• KANONICZNE

• nazwa pochodzi od kanonów

• jest komentarzem do przykazań Bożych

• 5 Przykazań Kościelnych

• należy je zachowywać

• ŚWIECKIE

• Konstytucja

• GODZIWE - zgodne z prawem Boskim

• SPRAWIEDLIWE - równomiernie rozkładające obowiązki między ludzi

• PRAWDZIWIE POTRZEBNE - dla dobra wspólnego

• MOŻLIWE DO WYPEŁNIENIA fizycznie i moralnie

• jeśli prawo świeckie jest niedoskonałe należy dążyć do jego doskonalenia

• ZWYCZAJOWE

• powstaje samorzutnie i niedostrzegalnie

• zachowywać należy te zwyczaje, które służą dobru

• należy dostosowywać je do rzeczywistości

SUMIENIE (myśli są mnie na nie) - głos, który niezależnie od postępowania będzie oskarżał

• subiektywna norma moralna

• zjawisko powszechne

• zdolnośc rozróżnienia dobra i zła moralnego

• wcześniej w Piśmie Świętym nazywane było „sercem”

• sumienie potrzebuje kształtowania i wychowania, bo nie zawsze potrafimy odróżnić dobro od zła

• sąd rozumu praktycznego orzekający o zasadach ogólnych, o dobru lub złu konkretnego działania człowieka

• TEOLOGIA

• DOMINIKANIE - ujęcie INTELEKTUALISTYCZNE

• rola rozumu w sumieniu

• sumienie to rozum, który odwołuje się do serca

• FRANCISZKANIE - ujęcie WOLONTARYSTYCZNE

• rola woli w sumieniu

• wrodzone nastawienie woli do czynienia dobra

• WSPÓŁCZESNOŚĆ

• sumienie jest funkcją osoby ludzkiej

• sumienie odwołuje się do całego człowieka

• sumienia nie da się wychować tak jak chcemy, czasem nie potrafi „być cicho”

• ASPEKT RELIGIJNO MORALNY

• sumienie jest najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium, gdzie człowiek przebywa sam na sam z Bogiem

• według sumienia człowiek będzie sądzony

• jeśli w sumieniu nie ma głosu Boga to jest bezużyteczne

• PODZIAŁ ZW. NA STOSUNEK DO CZYNNOŚCI

• PRZEDUCZYNKOWE - czyn, który ma być wykonany

• POUCZYNKOWE - ocena czynu już wykonanego

• PODZIAŁ ZW. NA STOSUNEK DO PRAWA NATURALNEGO

• PRAWDZIWE - uznaje za dobre to co jest dobre(zgodnie z prawem naturalnym)

• FAŁSZYWE - osądza niezgodnie z prawem naturalnym

• PODZIAŁ ZW. NA PEWNOŚĆ W OCENIE

• PEWNE - bez roztropnej obawy pobłądzenia osądza jakiś czyn

• WĄTPLIWE - człowiek nie może się zdecydować za którym stanem moralnym ma się opowiedzieć

• NORMATYWNOŚĆ SUMIENIA

• sumienie musi być normowane „norma normans”

• sumienie jest normą normującą „norma normata”

• należy dbać o to by mieć sumienie dobre

• poznawaj prawa rządzące życiem moralnym

• w kwestiach trudnych korzystaj z dobrych rad ludzi

• usuwaj przeszkody, które utrudniają należytą ocenę czynu np. nałogi

• sumienie może pobłądzić

• BŁĘDY SUMIENIA

• SUMIENIE NIEPOKONALNIE BŁĘDNE

• wtedy, gdy nie podejrzewamy, że jesteśmy związani jakimś prawem

• gdy odczuwamy wątpliwości, staramy się znaleźć prawdę, ale mimo to pozostajemy w błędzie - „chcę wiedzieć, ale nikt mi nie pomaga”

• dobra wola - „chcę zmienić zdanie”

• wiąże wolę ludzką w takim samym stopniu jak sumienie prawdziwe - trzeba go słuchać!!!

• PO CZYM JE POZNAJEMY?

• nie pytam innych, bo nie mam wątpliwości co do czynu

• mogę pytać, ale nikt mnie nie wyprowadzi z błędu

• np. jeśli dziecko jest przekonane że przeklinanie jest grzechem śmiertelnym to ma ono grzech śmiertelny

• SUMIENIE POKONALNIE BŁĘDNE

• błąd jest do pokonania, ale nic się nie czyni, aby go usunąć

• zła wola - „nie chcę zmienić zdania”

• ignorancja - brak wiedzy koniecznej

• nie wolno nim działać!!!

• może być tymczasowe

• pierwszym ruchem w walce jest usunięcie błędu

• jeżeli błąd odnosi się do czynów dobrych to należy je wykonać

• jeśli błąd odnosi się do czynów złych to nie wykonywać

• SZEROKIE

• lekceważy sobie grzechy

• nie widzi grzechu tam gdzie jest

• widzi grzech lekki tam gdzie jest ciężki

• Przyczyny:

• następstwo złego wychowania

• nieuporządkowane życie uczuciowe

• trwanie w nałogach

• PRZYTĘPIONE - inne grzechy dostrzega a np. seksu przed ślubem nie uważa za grzech

• FARYZEJSKIE

• widzi grzech wielki tam gdzie jest mały

• nie dostrzega grzechu np. eutanazja, aborcja - NIE! Kara śmierci - TAK!

• SKRUPULANCKIE

• mała rzecz a wielki niepokój

• nieuzasadniona obawa przed popełnieniem grzechu

• widzi grzech śmiertelny tam gdzie jest powszedni

• może być powodem choroby

• SUMIENIE DELIKATNE - sumienie robi się delikatne, gdy mamy większą świadomość, uczymy się, zgłębiamy wiedzę teologiczną

• SUMIENIE PEWNE

• stan umysłu, w którym uznaje się coś za prawdę bez obawy pobłądzenia

• PEWNOŚĆ METAFIZYCZNA - cokolwiek zaczyna istnieć ma swoją przyczynę

• PEWNOŚĆ FIZYCZNA - prawa fizyczne

• PEWNOŚC MORALNA - dotyczy działania i czynów ludzkich

• WĄTPLIWOŚĆ - całkowity brak racji przemawiający za, lub przeciw jakiemuś zdaniu

• WĄTPLIWOŚĆ W PRAWIE - brak pewności, czy jakieś prawo istnieje i w danych warunkach obowiązuje

• WĄTPLIWOŚĆ CO DO FAKTU - brak pewności, czy jakiś czyn został wykonany

• nie wolno działać sumieniem wątpliwym lecz przed czynem wątpliwość usunąć

• SPOSÓB BEZPOŚROEDNI USUWANIA WĄTPLIWOŚCI - odwołanie się do autorytetu godnego wiary

• SPOSÓB POŚREDNI USUWANIA WĄTPLIWOŚCI - odwołanie się do zasad ogólnych

1. Nigdy nie jest dopuszczalne czynienie zła, by wynikało z niego dobro

2. Złota zasada- wszystko, co byście chcieli, by ludzie wam czynili wy im czyńcie

3. Dobrą rzeczą jest nie czynić niczego, co twojego brata gorszy, razi, osłabia

4. Zasada prawdopodobieństwa - w wątpliwości należy opowiedzieć się po stronie zdania za którym przemawia większe prawdopodobieństwo (nie stosujemy w sprawach życia i śmierci)

5. Prawo wątpliwe nie obowiązuje (wątpliwość niepokonalna)

6. W wątpliwości przemawia stanowisko posiadających (np. sprawa zaginionego zegarka, gdzie potencjalny znalazca źle opisuje zgubiony przedmiot)

7. W wątpliwości należy opowiedzieć się za ważnością czynu (Czy moje małżeństwo jest ważne? JEST!)

8. W wątpliwości należy interpretować przywileje szeroko a obowiązki ściśle (przywilej - lepiej będzie jak przyjmę, że go nie mam, obowiązek - lepiej będzie jak przyjmę, że go mam)

9. Prawo zakazujące uprzedza prawo nakazujące

10. Prawo Boże wyprzedza prawo ludzkie

11. Obowiązek ze sprawiedliwości uprzedza obowiązek z miłości

12. Wśród ludzi pierwszeństwo mają obiektywnie bliżsi

• DOBRE SUMIENIE (pewne, prawdziwe, delikatne)

• FORMACJA SUMIENIA

• Trzeba je wychowywać do końca życia

• Brak formacji prowadzi do etyki sytuacyjnej - brak stałych norm, postępuje się zgodnie z wymogami danej sytuacji

• Co służy formacji?

• Środki naturalne

• Dobre wychowanie przez złe reakcje rodziców

• Praca nad sobą - poznanie siebie i swojego temperamentu

• Rachunek sumienia - rozważanie swoich czynów

• Środki nadprzyrodzone

• modlitwa

• Sakramenty święte

• słuchanie Słowa Bożego

• posłuszeństwo kierownikowi swojego sumienia

• ZDROWY ROZSĄDEK

• rozsądzanie zgodnie z ogólnymi wymaganiami życia

• umiejętność głębszej refleksji nad zaobserwowanymi zjawiskami

• poprawność myśleniamyslenie logiczne

• prawość woli dobra wola

CZYN LUDZKI I CZYN MORLANY

• CZYN CZŁOWIEKA

• nie interesuje nas od strony moralnej

• niezależny od człowieka

• nierozumny i niedobrowolny

• CZYN LUDZKI - rozumny i dobrowolny

• WEWNĘTRZNY - nie przejawia się na zewnątrz

• ZEWNĘTRZNY - poczęty wewnątrz i wykonany na zewnątrz

• ŚWIADOMOŚĆ (całkowita, wyraźna, aktualna czyn w pełni ludzki) - polega na akcie uwagi w stosunku do tego co się czyni

• PODZIAŁ ZW. NA FORMĘ

• CAŁKOWITA - gdy człowiek doskonale wie co czyni

• NIECAŁKOWITA - człowiek nie ogarnia tego co czyni

• PODZIAŁ ZW. NA PRZEDMIOT

• WYRAŹNA - zdawanie sobie sprawy ze wszystkich aspektów swego działania, wartości i następstw

• NIEWYRAŹNA - brak ujęcia całościowego

• PODZIAŁ ZW. NA SPOSÓB ISTNIENIA

• AKTUALNA - istnieje w chwili wykonywania czynu

• NIEAKTUALNA - aktualnie nie istnieje ale czyn jest zgodny z nastawieniem działającego

• CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE ŚWIADOMOŚĆ

• BRAK UWAGI - myślenie o czymś innym niż się robi

• IGNORANCJA - brak wiedzy koniecznej

• POKONALNA - nie uwalnia od odpowiedzialności!!

• 1 stopień lekki - na egzaminie coś zapomnę

• 2 stopień ciężki - „umiem wszystko oprócz jednego, liczę że tego pytania nie zada”

• 3 stopień zamierzona - ktoś czegoś nie wie i nie chce wiedzieć

• NIEPOKONALNA - uwalnia od odpowiedzialności!!

• nie może być usunięta, bo nie rodzą się podejrzenia co do braku wiedzy, albo rodzą się wątpliwości, ale pomimo starań nie da się ich wyjaśnić

• DOBROWOLNOŚĆ - człowiek zdaje sobie sprawę do jakiego celu dąży i dobrowolnie się na to decyduje

• DOSKONAŁA

• NIEDOSKONAŁA

• CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE DOBROWOLNOŚĆ

• PRZYMUS

• oddziaływanie pochodzące zewnątrz i napotykające na sprzeciw woli człowieka

• ważne jest, że sprzeciw przejawia się na zewnątrz

• jeśli działanie jest pod przymusem to znosi on odpowiedzialność

• LĘK

• pewne zaburzenie umysłu z powodu jakiegoś niebezpieczeństwa, które zagraża bezpośrednio albo w przyszłości

• wpływa na wolę, by uczyniła lub zaniechała czegoś, ze względu na zagrażające zło, które jest trudne do usunięcia

• WIELKI - gdy człowiek obawia się wielkiego zła zagrażającego bezpośrednio i trudnego do uniknięcia

• ABSOLUTNIE WIELKI - jest w stanie przekształcić każdego człowieka

• WZGLĘDNIE WIELK - groźba obiektywnie mała, ale w człowieku wywołuje wielki lęk

• MAŁY - gdy brakuje przymiotów lęku wielkiego

• ZE WZGLĘDU NA PRZYCZYNĘ:

• LĘK OD WEWNĄTRZ - depresja

• LĘK OD ZEWNĄTRZ - gdy inny człowiek zmusza nas do wykonania czegoś

• SŁUSZNIE WYWOŁANY - grożący ma prawo wywołania lęku (duży mężczyzna)

• NIESŁUSZNIE WYWOŁANY - grożący nie ma prawa wywołać lęku (dziecko z pistoletem)

• LĘK ZE WZGLĘDU NA SZACUNEK - np. podczas egzaminu

• NAŁOGI - trwała skłonność do wykonywania jednego rodzaju czynności

• NABYTE DOBROWOLNIE - ponosimy konsekwencje wyboru

• NABYTE NIEDOBROWOLNIE - nie ponosimy odpowiedzialności

• NABYTY I ODWOŁANY - zmniejszona odpowiedzialność

• AFEKTY

• silne uczucie pod wpływem którego popełnia się czyn

• zmniejszona dobrowolność

• „trzeba się z czymś przespać”

• UPRZEDZAJĄCE

• uprzedzają akt woli

• zmniejszają dobrowolność

• rodzą się z przyczyn niezależnych od woli, dlatego ich powstanie nie może być kontrolowane

• NASTĘPCZE

• zwiększają dobrowolność

• wywołanie przez wolę umyślnie celem łatwiejszego spełnienia zamierzonej czynności

MORALNOŚĆ CZYNU LUDZKIEGO

• ŹRÓDŁA CZYNU (jeśli wszystkie dobre to czyn jest DOBRY)

• PRZEDMIOT - wartość obiektywna ku której czynność zmierza ze swej natury

• DOBRY

• ZŁY

• OBOJĘTNY

• OKOLICZNOŚĆ - pewne warunki, które dochodzą z zewnątrz do czynności już ukonstytuowanej (przez przedmiot) i zmieniają ją w pewien sposób (kto? Kiedy? Co? Gdzie? Jakimi środkami? Itd.)

• WPŁYW OKOLICZNOŚCI NA MORALNĄ WARTOŚĆ CZYNU

• pewne okoliczności same z siebie wprowadzają czynności z przedmiotów obojętnych do porządku moralnego

• czynność z przedmiotu dobra staje się zła, ale czyn zły nie może stać się dobry

• w niektórych przypadkach okoliczności dodają całkiem nową moralność do moralności, która czyn otrzymuje z przedmiotu

• pewne okoliczności zmniejszają lub zwiększają dobro lub zło czynu jaką posiada on ze swojego przedmiotu

• INTENCJA

• cel działającego

• odpowiada na pytanie: dlaczego?

• nadaje czynowi ostateczną wartość moralną

• POCZYTALNOŚC SKUTKÓW CZYNU

• człowiek jest odpowiedzialny za skutek, który jest wprost zamierzony

• człowiek jest odpowiedzialny jeśli skutek jest zamierzony tylko pośrednio np. zaniedbanie

• człowiek ponosi odpowiedzialność jeśli skutek jest tylko przewidziany, wtedy jest chciany tylko w swojej przyczynie np. ktoś wie że po piciu robi awantury a i tak dalej pije

• czyny, które niosą ze sobą złe skutki, ale można je wykonać przy warunkach:

• sam cel musi być moralnie dobry np. amputacja nogi

• intencja musi być godziwa, skutek zły nie może być chciany lecz tylko tolerowany

• musi istnieć proporcjonalna racja usprawiedliwiająca takie działanie

• WSPÓŁUDZIAŁ W CZYNIE ZŁYM - pomoc w złej czynności głównie działającego

• FORMALNY - ma miejsce wtedy, gdy ktoś jest współautorem również intencji, a nie tylko czynu

• MATERIALNY - współudział tylko w czynności fizycznej

• BEZPOŚREDNI - w samej złej czynności (zawsze zły moralnie)

• POŚREDNI - nie ma udziału w samej czynności złej, tylko w tym co te czynność przygotowuje

• może być dozwolony gdy:

• czynność sama w sobie jest dobra lub moralnie obojętna

• istnieje proporcjonalnie wielka przyczyna np. pielęgniarka czyszcząca sprzęt aborcyjny, która chce zmienić pracę, ale na razie nie może bo jest w trakcie szukania

DOBRO MORALNE JAKO SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA - CNOTA

• stała dyspozycja wewnętrzna usprawniająca do moralnie dobrego działania

• pierwszym odruchem powinno być czynienie dobra

• 4 CNOTY KARDYNALNE(MORALNE) - wszytki cnoty pochodzą od nich

• celem działania moralnego jest ćwiczenie się w cnotach

• cnota jest po środku - niezbędny jest umiar

• żeby być człowiekiem dobrym moralnie trzeba mieć je wszystkie

• ROZTROPNOŚĆ

• SPRAWIEDLIWOŚĆ

• UMIARKOWANIE

• MĘSTWO

• 3 CNOTY BOSKIE

• WIARA - skoro wierze w Boga to postępuję według jego zasad

• NADZIEJA

• MIŁOŚĆ

ZŁO MORLANE W ŻYCIU LUDZKIM

• SKĄD WIEDZIEC O GRZECHU?

• ST

• grzech jest zerwaniem przymierza z Bogiem

• cały naród wybrany grzeszy

• za grzech karano śmiercią

• NT

• Jezus jako pierwszy miał prawo i moc odpuszczania grzechów

• grzech to bunt, niewola, odejście w ciemność, odwróceniem się od prawdy

• GRZECH

• czyn, słowo lub pożądanie przeciwne odwiecznemu prawu Bożemu

• odwrócenie się od Boga

• jest świadomym i dobrowolnym naruszeniem obiektywnego porządku moralnego

• POCZUCIE UTRATY GRZECHU

• MECHANIZMY OBRONNE

• RACJONALIZACJA

• próba usprawiedliwienia swojego czynu

• zakwestionowanie autorytetu np. dziecko nie uznaje autorytetu rodziców

• PROJEKCJA

• przerzucenie winy na innych, najczęściej pokrzywdzonych np. ja go nienawidzę, bo on mnie nienawidzi

• TŁUMIENIE

• człowiek wypiera wszystko ze świadomości, czyn przechodzi do podświadomości

• człowiek nie myśli o tym co jest złe

• treść można wymazać, ale ładunek emocjonalny zostaje w podświadomości, może się on przyczepić do innej treści

• dzisiaj nie nazywa się rzeczy po imieniu np.

• złodziejafera finansowa

• kłamcamija się z prawdą

• pijakprzestrzennie zagubiony

• biednyekonomicznie nieprzygotowany

• wariatpercepcyjnie inny

• bezdomnyprzemieszczający się właściciel posiadłości

• WYMIARY GRZECHU

• RELIGIJNY - przeciw Bogu

• PERSONALISTYCZNY

• przeciw temu, który go czyni

• człowiek przez grzech pozbawia się wolności

• zaciemnia rozum i osłabia wolę

• wymierzony przeciwko innym

• KOSMICZNY - wymierzony w cały świat żywych istot, w przyrodę

• RODZAJE GRZECHÓW

• KLASYFIKACJA TEOLOGICZNA

• ŚMIERTELNY - utrata łaski uświęcającej, strata życia duchowego, śmierć duszy

• POWSZEDNI - osłabia ale nie powoduje śmierci duszy

• WARUNKI ZAISTNIENIA:

• poważny przedmiot

• pełna świadomość

• całkowita dobrowolność

• KLASYFIKACJA ???

• WEWNĘTRZNE

• Grzeszne pragnienia (przyszłość)

• skuteczne

• nieskuteczne

• Grzeszne upodobania (teraźniejszość)

• Grzeszne zadowolenie (przeszłość)

• UZEWNĘTRZNIONE

• GRZECHY WOŁAJĄCE O POMSTĘ DO NIEBA

• bratobójstwo

• zoofilia

• krzywda wyrządzona bidnym, sierotom, wdowom

• odmawianie zapłaty za pracę

• PODZIAŁ GRZECHÓW:

• ZW. NA SPOSÓB TKWIENIA W USZY CZŁOWIEKA

• AKTUALNY - grzeszymy w chwili wykonywania

• HABITUALNY

• ZW. NA SPOSÓB POPEŁNIENIA

• WYKONANY - zrobiłem

• OPUSZCZENIA - nie zrobiłem

• ZW. NA POCZYTALNOŚĆ

• MATERIALNY - zły obiektywnie ale nie subiektywnie

• FORMALNY - wbrew własnemu sumieniu

• ZW. NA ŹRÓDŁO POWSTANIA

• SŁABOŚCI

• ZŁOŚCI

• Przeciwko cnotom

• Przeciwko przykazaniom

• Przez nadmiar, przez niedomiar

• PRZYCZYNA GRZECHU

• SPRAWCZA - człowiek mający wolna wolę popełnia grzech

• POBUDZAJĄCA

• OKAZJA DO GRZECHU - okoliczność zewnętrzna stwarzająca niebezpieczeństwo grzechu

• Element obiektywny - np. złe towarzystwo

• Element subiektywny - pewna osobista predyspozycja do grzechu

• BLIŻSZA - gdy jest prawdopodobieństwo rzeczywistego wystąpienia grzechu

• DALSZA - nigdy nie wolno dobrowolnie i bez uzasadnionego moralnie powodu narażać się na bliską okazję do grzechu

• POKUSA - nakłanianie kogoś do popełnienia grzechu

• ŹRÓDŁO POŻĄDLIWOŚCI

• ŹRÓDŁO „ZŁY ŚWIAT”

• ŹRÓDŁO SZATAN

• OBRONA PRZED POKUSAMI

• modlitwa

• akty i czyny przeciwne pokusie

• WADY MORALNE - przyzwyczajenie do czynienia zła

• WADY GŁÓWNE:

1. Pycha

2. Chciwość

3. Nieczystość

4. Zazdrość

5. Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu

6. Gniew

7. Lenistwo

CZŁOWIEK WOBEC ŚWIATA MATERIALNEGO

• ŚWIAT

• cała rodzina ludzka wraz ze wszystkim co ją otacza

• stworzony z miłości przez Boga

• poddany i wyzwolony przez miłość Chrystusa

• jako dzieło Boże jest dobry

• sam w sobie głosi piękno Boga

• uporządkowany

• stworzony dla człowieka

• człowiek jest ściśle związany ze światem materialnym, składa się z tych samych pierwiastków, dzięki temu człowiek czuje się dobrze, bo jest u siebie - więź solidarności między światem a człowiekiem

• świat jest zaniepokojony, bo człowiek upadł popełniając grzech

• grzech ludzki odcisnął piętno na świecie materialnym - zaczęło dziać się zło

• cały świat razem z człowiekiem czeka na powtórne przyjście Jezusa

• wtedy powstanie nowy świat i nowe niebo

• świat ma wymiar religijny, każda decyzja jego dotycząca będzie miała odbicie w przyszłości

• DZIEŁO KULTURY

• efekt pozytywnego zaangażowania człowieka w przetwarzanie świata materialnego

• właściwość człowieka stanowiąca jego atrybut i specyfikę

• powstaje dzięki świadomemu działaniu

• polega na przekazaniu energii pierwiastka duchowego

• DZIEŁA WYTWORY - np. rzeźba, teatr, muzyka itd.

• DZIEŁA CZYNNOŚCI - to co udoskonala człowieka i czyni go lepszym i piękniejszym

• tradycja

• kultura osobista

• praca

• CZŁOWIEK TWÓRCA - wykorzystuje to co istnieje i nadaje temu formę i znaczenie

• zadaniem każdego człowieka jest być twórcą własnego życia, ma czynić z niego arcydzieło sztuki

• BÓG STWÓRCA - powołuje do istnienia, stwarza coś z niczego

• ZASADY DZIAŁALNOŚCI KULTUROWEJ

1. kultura rozwija całego i pełnego człowieka

2. kultura rozwija całego człowieka w każdym człowieku

3. kultura jest dostępna dla wszystkich przez umiejętność czytania i pisania

• HIERARCHIA WARTOŚCI W KULTURZE

1. Kultura materialna - wytwory

2. Kultura społeczna - polityka, obyczaje, działalność artystyczna

3. Kultura duchowa - rozwój moralny i religijny

• jeśli kultura materialna ma znamiona duchowe mówi się że „cos jest na wysokim poziomie”

• rozwój powinien iść w kierunku od kultury materialnej do kultury duchowej

• MORLANOŚC W KULTURZE

• kultura z założenia jest moralnie dobra

• moralność jest niezbędna dla rozwoju kultury

• kultura ma służyć dobru

• ZAGROŻENIA KULTURY

• JPII „w imię przyszłości kultury” - o zagrożeniach kultury - to co zagraża człowiekowi zagraża kulturze

1. utrata sensu życia

2. funkcjonowanie stereotypu postępu - „kobieta postępowa”, legalizacja aborcji i eutanazji itd.

3. niewłaściwy kierunek wychowania i nauki

• MORALNY WYMIAR PRACY LUDZKIEJ

• praca jest czymś pośrednim między człowiekiem a wytworem

• działalność ludzka, przemyślana i zaplanowana angażująca energię cyśli i działanie fizyczne

• wszelkie czynności produkcyjne i usługowe

• na pracę trzeba spojrzeć oczami wiary - mamy odkryć religijny wymiar pracy, czas spędzany w pracy jest dążeniem do zbawienia

• TEOLOGICZNE ZNACZENIE PRACY

• współdziałanie z Bogiem Stwórcą - gdy człowiek nie współpracuje z Bogiem jest zmęczony

• jest udziałem w dziele Jezusa - trud związany z praca należy ofiarować Jezusowi

• ma wymiar eschatologiczny - to co robimy dziś będzie istniało i będzie świadczyło na naszą korzyść albo przeciwko nam

CDN.

6

---