Słowniczek
Akcja - jest rodzajem papieru wartościowego emitowanego przez spółki akcyjne; przez akcję rozumie się:
a) ułamek kapitału zakładowego spółki akcyjnej - kapitału akcyjnego,
b) ogół praw i obowiązków służących akcjonariuszowi względem spółki akcyjnej,
c) dokument wystawiony przez spółkę akcyjną, który reprezentuje ogół tych praw i obowiązków.
Aktywa - wszystkie środki gospodarcze znajdujące się w posiadaniu przedsiębiorstwa i posiadające wymierną wartość pieniężną; aktywa dzieli się na aktywa trwałe (np. ziemia, budynki, maszyny, wartości niematerialne i prawne) oraz aktywa bieżące (min. zapasy, należności, gotówka).
Amortyzacja środków trwałych - stopniowe odpisywanie początkowego kosztu (kosztu zakupu) tych środków, pomniejszające ich wartość księgową.
Analiza finansowa - zespół metod badania sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa; analiza finansowa pomaga wykryć i określić przyczyny powodujące niewykonanie przewidywanych zadań oraz ocenić rezultaty bieżącej i planowanej działalności.
Analiza płynności - część analizy finansowej mierząca zdolność firmy do regulowania zobowiązań krótkoterminowych (bieżących).
Analiza przebiegu produkcji (production flow analysis) - metoda grupowania elementów stosowana w organizacji produkcji opartej na technologii grup. Podstawą wyodrębnienia grup kryterium zgodności/podobieństwa operacji technologicznych lub ich sekwencji.
Analiza rentowności - część analizy finansowej oceniająca zdolność firmy jako całości lub też jej poszczególnych składników majątkowych i kapitałowych do generowania zysku.
Analiza sprawności (aktywności firmy) - część analizy finansowej służąca do pomiaru efektywności wykorzystania zasobów przedsiębiorstwa.
Analiza trendu liniowego - metoda statystyczna polegająca, najogólniej, na “rzutowaniu” przeszłości i teraźniejszości w przyszłość lub inaczej - na określaniu najbardziej prawdopodobnych przyszłych wielkości interesującego nas procesu przy założeniu, że jego “kierunek” i dynamika nie zmienią się. Wyznaczenie trendu jest poszukiwaniem podstawowego związku (zależności) między różnymi czynnikami (zmiennymi) “uwolnionymi” od wpływu zdarzeń nadzwyczajnych i przypadkowych.
Analiza zadłużenia - część analizy finansowej pozwalająca określić stopień zadłużenia majątku firmy oraz pozwalająca ustalić możliwość spłaty (pokrycia) długów.
Artefakty kulturowe - widoczne przejawy kultury organizacyjnej, do których zaliczają się artefakty fizyczne, tj. wytwory materialne danej kultury, artefakty behawioralne, a więc ceremonie, rytuały, oraz artefakty językowe, czyli specyficzny język organizacji oraz jej mity i legendy.
Auditing (audyt) - rewizja, przegląd, niezależne sprawdzanie i ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa.
Autonomizacja - zjawisko funkcjonalnego niedopasowania elementu (elementów) struktury, polegające na osłabieniu lub zaniku związku między celami, zadaniami, działaniami i zasobami zużywanymi przez wyodrębnioną formalnie część organizacji a realizacją celów całości. W wyniku autonomizacji następuje obniżenie sprawności funkcjonowania organizacji.
Autorytet - 1) prawo rozkazywania i zdolność do nakazywania posłuszeństwa wobec siebie (H. Fayol);
2) zdolność podejmowania decyzji, które są przyjmowane do wykonania bez kwestionowania i oporu (H. Simon).
Autorytet formalny (urzędowy) - zinstytucjonalizowane uprawnienie do podejmowania decyzji i wydawania poleceń w imieniu firmy (H. Fayol).
Autorytet formalny (wynikający z nominacji) - zgodne z normami prawa upoważnienie do dysponowania zasobami firmy, udzielone przez właściciela.
Autorytet osobisty - zdolność do nakazywania posłuszeństwa płynąca z inteligencji, wiedzy, doświadczenia, wartości moralnej, z daru rozkazywania, położonych zasług itd. (H. Fayol).
Badanie czasu i ruchów (time and motion study)- wyróżnianie elementarnych ruchów roboczych, mierzenie czasów ich trwania i tworzenie nowej ich sekwencji po to, by zmniejszyć sumę wysiłku i czasu potrzebnego do wykonania poszczególnych zadań. Dział badania pracy rozwinięty przez klasyków scientific management .
Banknot - jest znakiem pieniężnym w formie pieniądza papierowego, który na mocy decyzji władzy państwowej ma na danym terytorium charakter prawnego środka płatniczego; stanowi powszechny ekwiwalent i nie jest wymienialny na pieniądz kruszcowy.
Bilans -sprawozdanie finansowe przedstawiające zestawienie poszczególnych składników majątku firmy (aktywa) i źródeł jego finansowania (pasywa) w okreslonynm dniu kończącym okres obrachunkowy.
Biurokracja - 1) w znaczeniu modelowym oznacza opisany przez M. Webera typ idealnej organizacji; jest celowo obmyśloną, abstrakcyjną konstrukcją, przedstawiającą strukturę i zasady funkcjonowania instytucji opartej na przesłankach racjonalnych i legalnych, w założeniu sprawnej i wolnej od zakłóceń; 2) w znaczeniu socjologicznym jest ukształtowaną historycznie warstwą urzędniczą, zaangażowaną w wykonywanie władzy publicznej w danym społeczeństwie (popularni biurokraci); 3) w znaczeniu praktycznym (i potocznym) - to ogół przejawów niesprawnego funkcjonowania instytucji zorganizowanych w oparciu o założenia modelowe, najczęściej określamy je mianem biurokratyzmu.
Biznesplan - instrument (narzędzie) planowania; zwięzły program finansowo-marketingowych nowych lub rozwojowych zamierzeń ..lub przedsięwzięć przedsiębiorstwa.
“Błędne koło” biurokracji - mechanizm funkcjonowania instytucji biurokratycznych, polegający na tym, że negatywne skutki działań potęgują się tym bardziej, im bardziej kierownictwo instytucji próbuje im przeciwdziałać, posługując się typowymi biurokratycznymi narzędziami.
Budżet - roczny plan finansowy przedsiębiorstwa; plan przychodów i wydatków firmy na dany okres; budżet jest punktem odniesienia przy kontroli finansowej przedsiębiorstwa.
Budżetowanie - Planowanie przychodów i wydatków przedsiębiorstwa lub poszczególnych jego części składowych; budżetowanie dzieli się na operacyjne i finansowe; szczegółowymi budżetami operacyjnymi są m.in. budżety kosztów i przychodów ze sprzedaży; budżety finansowe obejmują z kolei budżety gotówki i budżety źródeł finansowania działalności firmy.
Cash flows - przepływy pieniężne (gotówkowe) w firmie ukazujące różnicę między wpływami gotówki a wydatkami gotówkowymi przedsiębiorstwa w danym okresie sprawozdawczym; analiza cash flows służy do oceny sytuacji finansowej firmy lub oceny opłacalności danego przedsięwzięcia inwestycyjnego.
Centra inwestycji - ośrodki odpowiedzialności zarówno za realizowane przez daną firmę zyski, jak i dodatkowo za opłacalność ich inwestowania.
Centra kosztów - ośrodki odpowiedzialności za utrzymywanie w danej firmie przyznanych limitów wydatków budżetowych lub uznaniowych.
Centralizacja - proces polegający na przejmowaniu lub przekazywaniu uprawnień decyzyjnych ze szczebli niższych na wyższe.
Centra obróbcze - jednomaszynowe zespoły realizujące wiele operacji, takich jak: toczenie, frezowanie, wiercenie.
Centra przychodów - ośrodki odpowiedzialności za zrealizowanie określonej wartości sprzedaży przez przedsiębiorstwo.
Centra zysków - wyodrębnione części przedsiębiorstwa, które samodzielnie realizują i naliczają zyski oraz są odpowiedzialne za zrealizowanie określonej ich wysokości.
Centrum (ośrodek) zysku - wyodrębniona część przedsiębiorstwa samodzielnie realizująca wynik finansowy (zysk) i odpowiedzialna za jego wysokość; w centrum zysku “pod jednym dachem” i pod jednym kierownictwem znajduje się cały proces prowadzący do wytworzenia określonego produktu sprzedawanego określonym klientom i przynoszącego określony efekt finansowy w wyniku poniesienia określonych (finansowo i rzeczowo) nakładów.
Chronocyklografia - technika badania ruchów roboczych i czasów ich trwania.
Chronometraż - pomiar czasu trwania ruchów elementarnych (mikroruchów).
Consulting - działalność doradcza dla organizacji, realizowana przez wyspecjalizowanych i niezależnych od organizacji ekspertów.
Controlling - system zarządzania koordynujący procesy planowania, kontroli oraz zasilania w informacje i umożliwiający tym samym sterowanie przedsiębiorstwem z punktu widzenia wyznaczonych celów; controlling nie zastępuje zarządzania, ale wspomagając, opiniując i doradzając czyni zarządzanie możliwym.
Cykl działania zorganizowanego (cykl organizacyjny) - przedstawienie kolejno następujących po sobie działań ukierunkowanych na osiągnięcie celu i uwzględniających stopniowe doskonalenie. W wersji podstawowej, opracowanej przez H. Le Châteliera, składa się z pięciu etapów.
Cykl produkcyjny wsadu - czas, jaki upływa od wejścia surowca do procesu technologicznego, do pierwszej operacji, aż do wyjścia z niego produktu - wyniku operacji ostatniej.
Cyklografia - technika badania przebiegu (kolejności i przestrzennego rozmieszczenia) ruchów roboczych.
“Czarna skrzynka” - metoda cybernetyczna ułatwiająca poznanie (opis i analizę) złożonych systemów i oddziaływanie na nie bez konieczności uwzględniania wszystkich elementów i powiązań między nimi; stosując “czarną skrzynkę” upraszczamy - nie wnikamy w wewnętrzną strukturę ani w mechanizmy funkcjonowania wszystkich podsystemów, lecz ograniczamy się di analizy zależności, jakie zachodzą pomiędzy zmianami na wyjściach badanego subsystemu “pod wpływem” zmian na jego wejściach.
Czas rzeczywisty - czas, jaki wynika z potrzeb realizacji operacji technologicznych maszyny sterowanej komputerem, a nie ten, jaki jest wyrazem “wewnętrznych” zdolności do wykonania przez elektroniczną maszynę cyfrową czynności przetwarzania danych.
Decentralizacja - przekazywanie uprawnień decyzyjnych z wyższych szczebli na niższe.
Delegowanie uprawnień - szczególny rodzaj decentralizacji, sprowadzający się do czasowego upoważnienia konkretnego podwładnego do podejmowania ściśle określonych decyzji i działań w sprawach należących do kompetencji jego przełożonego.
Depozyt - jest to kwota pieniężna ulokowana w banku na czas oznaczony (wkład terminowy) lub nieoznaczony (wkład awista).
Domena działania organizacji - obraz firmy uzyskany dzięki odpowiedzi na pytania: jakie potrzeby rynku ma ona zaspokajać, jaką firma chce i może być teraz i w przyszłości oraz na czym polegać ma jej doskonałość w obsługiwanym przez nią segmencie otoczenia?
Dominacja kulturowa - narzucanie organizacji odmiennego kulturowo stylu zarządzania i kultury jednostki macierzystej.
Droga służbowa - ściśle wyznaczona kolejność komunikowania się organizacji “w pionie”.
Dystans władzy - wymiar kultury różnicujący stopień, w jakim społeczeństwo jest skłonne zaakceptować fakt, że władza jest podzielona nierównomiernie.
Dywersyfikacja - rozszerzenie sfery działania organizacji, np. poprzez wprowadzenie nowych rodzajów wyrobów, metod, nowych dostawców, odbiorców itp.
Dywizjonalizacja struktur organizacyjnych - proces polegający na wyodrębnianiu w ramach przedsiębiorstwa (korporacji) części funkcjonujących niemal niezależnie od centrali, dysponujących prawie całkowitą swobodą operacyjną.
Dzwignia finansowa - wspomaganie długiem finansowania działalności przedsiębiorstwa, wywołujące w pewnych warunkach wzrost wartości stopy zwrotu z kapitału własnego (wartości finansowej firmy).
Efekt Hawthorne - zaobserwowana w trakcie badań zespołu E. Mayo w Hawthorne, polega na tym, że samo wkroczenie badaczy do organizacji, samo badanie podsystemu społecznego, wywiera wpływ na procesy społeczne, na podstawy, emocje i zachowania jednostek i grup.
Ekwifinalność - zdolność systemów do osiągania podobnych wyników różnymi drogami; w organizacjach jest ona możliwa dzięki dostosowaniu strategii, struktur, procedur, kultury organizacyjnej itp. do konkretnych warunków.
Elastyczny system produkcyjny (ESP) - system techniczny, w którym przepływy materiałów i energii, ich transformacja oraz procesy regulacyjne są zintegrowane w sposób zapewniający automatyczną i ciągłą realizację zadań produkcyjnych. System ten tworzą zespoły maszyn (robotów) sterowane komputerem, mogące wykonywać czynności obróbcze lub montażowe różnych elementów według różnych programów bez potrzeby zatrzymywania maszyn w celu ich przestrojenia (przezbrojenia).
Elastyczne stanowisko produkcyjne (EStP) - stanowisko o określonym stopniu autonomii zdolności do wielofunkcyjnej obróbki zróżnicowanych elementów.
Emisja akcji - jest to oferowanie przez spółkę akcyjną swym potencjalnym akcjonariuszom sprzedaży nowych akcji; oferta ta może być skierowana do ściśle oznaczonej grupy osób albo do bliżej nie oznaczonego adresata; ponadto oferta może wiązać się z tworzeniem kapitału akcyjnego spółki, tzn. z powstaniem spółki, lub może dotyczyć jego powiększenia w spółce już istniejącej.
Empatia - wczuwanie się w motywy, postawy i emocje innych ludzi (“wchodzenie w ich buty”), rozumienie dlaczego zachowują się tak, a nie inaczej.
Entropia - tendencja systemu do osiągnięcia równomiernego rozkładu energii; wzrost entropii oznacza wzrost nieuporządkowania organizacji, rozpadanie się jej struktury.
Etnocentryzm - postawa polegająca na ignorowaniu różnic kulturowych i faworyzowaniu własnej kultury narodowej.
Formalizacja - zapis celów, budowy organizacji oraz reguł (zasad, metod, procedur) w niej obowiązujących; mechanizm koordynacji polegający na ograniczeniu dowolności zachowań jednostek i grup przez narzucenie im pisemnych norm uwarunkowań, przebiegu i rezultatów działań.
Formalizacja (2) - proces, w którym cele i strukturę instytucji utrwala się w organizacyjnych przepisach, tworząc wzorce zachowań i zależności oraz procedury działania.
Formuła “siedem s” - zaproponowany przez R. Pascale'a i A. Athosa sposób analizy systemów zarządzania, oparty na wyróżnieniu siedmiu podstawowych elementów (zmiennych): 1) strategii (strategy), struktury formalnej (structure), 3) sformalizowanych procedur (systems), 4) pracowników (staff), 5) stylu i kultury zarządzania (style), 6) kwalifikacji, umiejętności, talentów menedżerów i firm (skills), 7) podstawowych idei, wartości, norm i celów “obowiązujących” w konkretnej organizacji (superordinate goals).
Funkcje kierownicze (f. zarządzania, f. administracyjne w ujęciu H. Fayola) - powiązane ze sobą logicznie grupy czynności, które powinny być wykonane w sposób ciągły przez każdego kierownika (menedżera). Obecnie wyróżnia się najczęściej: 1) planowanie, 2) organizowanie, 3) przywództwo, 4) kontrolę.
Funkcje przedsiębiorstwa - wyodrębnione i powiązane ze sobą logicznie grupy czynności, których ciągłe wykonanie warunkuje realizację celów firmy. Według Fayola podstawowymi są funkcje: 1) techniczne, 2) handlowe, 3) finansowe, 4) ubezpieczeniowe, 5) rachunkowościowe, 6) administracyjne.
Giełda papierów wartościowych - jest najistotniejszą częścią rynku kapitałowego, w tym rynku wtórnego; prowadzi działalność w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi, promuje ten obrót i upowszechnia informacje z nim związane; jest barometrem całej gospodarki; ocenia więc możliwości rozwojowe przedsiębiorstw na niej notowanych oraz wycenia kapitał na niej zgromadzony.
Globalizacja - integracja ekonomiczna w skali globu wyrażająca się w konsolidacji rynków międzynarodowych i regionalnych w rynek globalny, w ujednoliceniu wzorców konsumpcji i standardów technicznych. Wiąże się z pojawieniem się przemysłów globalnych.
Globalna konfiguracja - świadome rozmieszczenie różnych działalności firmy w różnych krajach w skali globu z myślą o maksymalnej efektywności.
Globalna koordynacja - koordynacja (wzajemne uzgodnienie i harmonizacja) działań firmy realizowanych w różnych krajach, z różnych
Gra pasożytnicza - gra społeczna, w której zasoby organizacyjne używane są w celu wymiany “usług” między jednostkami i koalicjami w sposób określony głównie przez interesy osobiste i partykularne grupowe (A.K. Koźmiński, A.M. Zawiślak).
Gra produktywna - gra społeczna, w wyniku której odejmowane są działania nie przewidziane przez formalne normy, zasady i procedury, ale sprzyjające trwaniu i rozwojowi organizacji oraz tworzeniu nadwyżek dóbr, usług i wartości (A.K. Koźmiński, A.M. Zawiślak).
Gra społeczna - specyficzny rodzaj wzajemnych oddziaływań (interakcji) jednostek i grup społecznych, które na przemian generując i redukując niepewność decyzyjną i manipulując emocjami, prowadzą do wyników niemożliwych do przewidzenia w oderwaniu od kontekstu tych interakcji (A.K. Koźmiński, A.M. Zawiślak).
Gracz społeczny - aktywny uczestnik gry, podejmujący decyzje w oparciu o kalkulację włanych, zmiennych wartości, preferencji, celów, interesów oraz zmiennych ocen szans i zagrożeń związanych z zachowaniami innych, a jednocześnie osoba popychana do działania przez specyficzny instynkt gry, osoba, dla której sama gra i jej przebieg są często ważniejsze niż uzyskany wynik (A.K. Koźmiński, A.M. Zawiślak).
Grupa autonomiczna - grupa robocza o dużym stopniu samodzielności w zakresie wykonywani zadań oraz funkcji pozawykonawczych, jak planowanie czy kontrola; liczy najczęściej od kilku do kilkunastu osób i jest kierowana przez “oddolnie” wybranego lidera; ponosi pełną odpowiedzialność za uzyskane wyniki.
Grupa społeczna - dwie lub więcej osób, między którymi zachodzą bezpośrednie interakcje (kontakty “twarzą w twarz”); jednostki te muszą mieć wspólny cel (cele), muszą akceptować i realizować (pod groźbą sankcji) pewne wspólne wartości i normy; grupa społeczna ma swoją strukturę z wyraźnie zaznaczającą się osobą przywódcy. Podstawowymi rodzajami grup wyróżnianymi w organizacjach są grupy formalne i nieformalne.
Grupa kapitałowa - grupa przedsiębiorstw połączona więzami kapitałowymi, czyli posiadaniem udziałów.
Grupowanie - proces wyodrębniania jednostek organizacyjnych poprzez:
- patrząc “od dołu”: skupianie stanowisk organizacyjnych w komórki, a tych w większe jednostki organizacyjne,
- patrząc “od góry”: hierarchiczną dekompozycję celów instytucji (firmy) na cele cząstkowe (coraz bardziej szczegółowe cele niższych rzędów) i organizowanie wokół nich wyodrębnionych strukturalnie pionów, komórek, stanowisk pracy.
W wyniku grupowania następuje:
- stworzenie struktury zarządzania (stanowisk kierowniczych);
- wydzielenie zasobów, wyposażenia i urządzeń dla poszczególnych jednostek;
- stworzenie podstaw dla konstrukcji systemu ocen poszczególnych jednostek organizacyjnych i pracowników;
- określenie granic poszczególnych części struktury; granice te - z jednej strony - sprzyjają wzmocnieniu koordynacji wewnątrz jednostek organizacyjnych, z drugiej zaś - stwarzają bariery dla koordynacji między tymi jednostkami.
Harmonogram - wykres przestawiający rozkład czynności (zadań, zdarzeń) w czasie.
Hierarchia - takie uporządkowanie w ramach struktury organizacyjnej, które ustala stosunki nadrzędności i podporządkowania, czyli wprowadza podział na przełożonych i podwładnych oraz określa tzw. drogę służbową.
Hierarchia organizacyjna - układ podległości stanowisk i jednostek organizacyjnych; złożona z kolejnych szczebli drabina (piramida) stanowisk kierowniczych od najniższych, którym podporządkowane są jedynie stanowiska wykonawcze, przez pośrednie, obejmujące kilka wyodrębnionych samodzielnych stanowisk, komórek lub większych jednostek, aż do dyrektora naczelnego, któremu podlegają wszyscy i wszystko wewnątrz organizacji.
Hierarchia potrzeb - koncepcja, zgodnie z którą kolejność zaspokajania potrzeb przez poszczególnych ludzi nie jest przypadkowa; potrzeby układają się bowiem w “hierarchię względnej przewagi” i są zaspokajane kolejno, kolejno tez przejmują rolę głównych czynników pobudzających do działania. Według A. Maslowa hierarchia ta składa się z siedmiu grup potrzeb.
Homeostat (samoregulator) - urządzenie utrzymujące zmiany zachodzące w systemie (odchylenia od norm) w ściśle określonych, założonych granicach.
Homeostaza - to mechanizm samoregulacji, utrzymujący określoną zmienną (wielkość regulowaną), np. temperaturę ciała człowieka, na pożądanym poziomie.
Indoktrynacja - ustawiczne lansowanie i wpajanie uczestnikom organizacji wybranych wartości i norm, na których opiera ona swe bieżące funkcjonowanie i chce budować rozwój.
Indos (żyro) - forma przenoszenia praw z weksla; ma formę pisemnego oświadczenia umieszczonego na wekslu lub na karcie dodatkowej, tzw. przedłużku; zawiera co najmniej podpis zbywcy (indosanta). Indos powinien być bezwarunkowy. Warunki, od których uzależniono indos uważa się za nienapisane. Indos przenosi wszystkie prawa z weksla. Indos częściowy jest nieważny.
Indosant - osoba przenosząca prawa z weksla na drodze indosu.
Indosatariusz - osoba nabywająca prawa wekslowe przez indos.
Indywidualne planowanie kariery -proces, podczas którego konkretna osoba wytycza sobie cel lub cele profesjonalne, które zamierza osiągnąć, i wyznacza ścieżkę kariery.
Inkermentalizm kulturowy - zmiana ewolucyjna (stopniowa)kultury organizacyjnej.
Instrukcja - zapis określający cechy działania lub zespołu działań (treść, formy, wykonawców, czas, narzędzia, sposoby). Przykładami instrukcji organizacyjnych są: 1) instrukcja k a n c e l a r y j n a, regulująca obieg pism i dokumentów, 2) instrukcje t e c h n o l o g i c z n e i t e c h n i c z n e, określające przebieg procesów wytwarzania i sposoby realizacji operacji technicznych, 3) w y k ł a d n i e n o r m p r a w n y c h, wskazujące na sposób realizacji przepisów, 4) instrukcje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, postępowania w przypadku pożaru itd.
Instrumenty finansowe - są to roszczenia (zobowiązania) odnoszące się do majątku jednych podmiotów w stosunku do innych. Instytucje finansowe są to podmioty, które dominującą część swojego majątku mają w postaci aktywów finansowych, a więc w formie zobowiązań majątkowych innych podmiotów; można je podzielić na instytucje wyłącznie pośredniczące w dystrybucji instrumentów finansowych (mają za zadanie jedynie usprawnienie obrotu już istniejącymi lub wchodzącymi na rynek instrumentami, np. biura maklerskie), a także na takie, które kreują instrumenty finansowe (oprócz funkcji reprezentowanych przez podmioty pośredniczące w systemie finansowym --same tworzą własne instrumenty).
Instytucjonalizacja - umiejętność przywódcy transformacyjnego do sformalizowania procesów zmian.
Jednolitość kierownictwa - zasada postulująca, aby w każdym zespole był tylko jeden kierownik i jeden plan realizowany przez wszystkich (H. Fayol).
Jednostka organizacyjna - podporządkowana jednemu kierownikowi część organizacji, składająca się z kilku komórek i ewentualnie samodzielnych stanowisk: np. filia, zakład, pion.
Jedność rozkazodawstwa - zasada, zgodnie z którą każdy pracownik powinien otrzymywać polecenia tylko od jednego przełożonego i przed nim tylko odpowiadać za swoje działania (H. Fayol).
Joint venture - wspólne przedsięwzięcie lub wspólne przedsiębiorstwo.
Just-in-time (JIT) - system produkcji “dokładnie na czas”. Jego istotą jest niezwykle ścisłe, napięte elastyczne planowanie i sterowanie ruchem materiałów oraz części “do” i “z” procesu wytwarzania tak, aby zminimalizować czas oczekiwania, by dostarczyć je w odpowiednie miejsce w “ostatnim momencie”. Dąży się, innymi słowy, głównie do minimalizacji strat z tytułu nadprodukcji, zapasów produkcji w toku oraz kosztów magazynowania.
Kanał dystrybucji - wewnętrzna struktura przedsiębiorstwa oraz instytucje zewnętrzne, za pomocą których towary lub usługi przemieszczane są z miejsca ich wytworzenia do miejsc konsumpcji.
Kanban - element systemu produkcyjnego Toyoty. W ścisłym rozumieniu słowo to oznacza stosowaną w Toyota Motor Co. kartę wyrobu. W rozumieniu szerszym kryje się pod nim system informacyjny i autonomiczny system planowania, rozdziału oraz kontroli realizacji zadań produkcyjnych. Ujmując rzecz inaczej, na Kanban składają się poszczególne karty wyrobów (części), sposób ich cyrkulacji oraz analizy.
Kariera - droga rozwoju profesjonalnego, kolejne zdobywanie coraz wyższych stanowisk (kariera pionowa) i (lub) specjalizacji (kariera pozioma, alternatywna).
Kary (wzmocnienia negatywne) - wywołujące negatywne emocje (uczucia) bodźce, które sprzyjają osłabieniu lub eliminacji zachowań niepożądanych (karanych).
Kierowanie - powodowanie pożądanych zachowań innych osób, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz organizacji.
Kierowanie II - oddziaływanie przełożonego na zachowanie podwładnego (podwładnych) w związku z realizacją zadań organizacyjnych i w ramach określonych organizacyjnymi przepisami.
Kładka (most) Fayola - zasada, która umożliwia skracanie drogi służbowej, dzięki uprawnieniu pracowników różnych komórek organizacyjnych do bezpośredniego “poziomego” komunikowania się.
Koalicja - grupa społeczna powstała w wyniku nieformalnych wpływów i uzgodnień wokół celów i interesów uznanych przez jej uczestników (pojedyncze osoby lub grupy) za wspólne; koalicje są rodzajami porozumień zawieranych najczęściej w celu prowadzenia gry o organizacyjne zasoby.
Kobiecość kultury - cecha kultury oznaczająca jej zdominowanie przez stereotyp człowieka łagodnego, opiekuńczego, współczującego.
Koło jakości - mała grupa pracowników, którzy dobrowolnie deklarują wypełnianie zadań w zakresie zarządzania jakością w miejscu pracy. Podstawa rozwiązania organizacyjnego stosowanego w wielu przedsiębiorstwach japońskich.
Komisja Papierów Wartościowych - jest to organ kontrolujący rynek papierów wartościowych; centralny organ administracji rządowej w sprawach publicznego obrotu papierami wartościowymi; do zadań Komisji należy: sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego orotu papierami wartościowymi oraz nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych; inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych oraz ochronę inwestorów; współdziałanie z organami administracji rządowej, Narodowym Bankiem Polskim oraz instytucjami i uczestnikami publicznego obrotu papierami wartościowymi w zakresie kształtowania polityki gospodarczej Państwa zapewniającej rozwój rynku papierów wartościowych; upowszechnianie wiedzy o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartościowych.
Kompatybilność - zdolność do współpracy (współdziałania) różnych urządzeń, maszyn lub części.
Komunikowanie się - obieg informacji wewnątrz organizacji oraz wymiana informacji z otoczeniem; sztuka komunikowania się polega z jednej strony na przekazywaniu właściwym adresatom we właściwym czasie komunikatów, które zostaną zrozumiane zgodnie z intencją nadawcy i wywołają zamierzony przez niego skutek; z drugiej - na zdolności do właściwego odbioru komunikatów nadawanych przez innych.
Koncepcja firmy - sformułowanie dla bliższej i dalszej przyszłości alternatywnych odpowiedzi na pytania: co chcemy osiągnąć i kim chcemy być dla naszych klientów?
Koncepcje behawioralne - koncepcje przywództwa, w ramach którego poszukiwano wyjątkowych zachowań, charakterystycznych dla liderów.
Koncepcje kwalifikacyjne - koncepcje przywództwa, w ramach których poszukiwano zestawu cech charakterystycznych dla przywódców.
Koncepcja władzy - koncepcje przywództwa, w ramach których starano się zidentyfikować źródła władzy, poprzez które przywódca wpływa na inne osoby.
Konflikt organizacyjny - sytuacja, w której co najmniej dwie wzajemnie od siebie zależne strony spostrzegają, że ich wartości, cele, interesy, zadania, zachowania itd. są ze sobą sprzeczne; to sytuacja, w której do przekonań tych dostosowują swoje zachowania, odwzajemniając reakcje i “wymieniając” emocje, także w formie agresji.
Kontrola - sprawdzanie zgodności rzeczywiście realizowanych działań i ich wyników z przyjętymi założeniami.
Kontrola - (2) proces działania kierownictwa organizacji, którego naczelnym celem jest regulowanie i korygowanie wszelkich czynności dla zapewnienia ich przyszłej sprawności i skuteczności; kontrola może być wewnętrzna i zewnętrzna, funkcjonalna (np. produkcji, finansowa) i instytucjonalna, wstępna (ex ante) bieżąca i następna (ex post).
Korzyści doświadczenia - realizowane przez firmę z tytułu zdobywania i wykorzystywania w procesie uczenia się coraz to nowych doświadczeń wynikających z podejmowania działań na nowych rynkach, w nowych krajach i w nowych przemysłach. Wyrażają się w kulturze organizacyjnej, procedurach, strukturach i strategiach.
Korzyści skali - realizowane przez firmę z racji wielkości (skali) produkcji. Wyrażają się w niższych kosztach, wyższej jakości i lepszym dostosowaniu do potrzeb rynku.
Korzyści zasięgu - realizowane przez firmę z racji zróżnicowania profilu działalności. Wyrażają się w jednoczesnym przywództwie technologicznym w kilku podstawowych technologiach stosowanych we wszystkich dziedzinach, w których firma działa.
Koszt jakości (cost-of-quality, COQ) - koszt związany z wytwarzaniem, odszukiwaniem i naprawianiem wadliwych produktów oraz eliminowanie tych, z których nie można usunąć usterek.
Koszty - finansowe odzwierciedlenie zużytych czynników produkcji oraz działań pozagospodarczych przedsiębiorstwa, stanowiące element rachunku ekonomicznego firmy; koszty mogą być ukazane według rodzaju, miejsc ich powstawania albo mogą być podzielone na koszty stałe (ich wielkość nie zmienia się wraz ze zmianą wielkości produkcji) i zmienne (których poziom zmienia się wraz ze zmianą wielkości produkcji).
Kredyt - jest to stosunek ekonomiczny wynikający ze świadczenia przez jedną ze stron (wierzyciela) na rzecz drugiej (dłużnika) określonej wartości w towarze lub pieniądzu, na warunkach zwrotu równowartości w późniejszym terminie.
Księga służb - zbiór wewnętrznych przepisów organizacyjnych, określających zadania, uprawnienia i odpowiedzialność poszczególnych stanowisk i jednostek organizacyjnych; określa się w niej często zasady i formy współpracy, sposoby oceny, itp.
Kształcenie i rozwój - elementy systemu personalnego mające na celu uzupełnienie wiedzy niezbędnej do prawidłowego wykonywania przez pracownika zadań na aktualnym stanowisku oraz rozwój dodatkowej wiedzy, umiejętności i kompetencji pod kątem awansu, przesunięcia lub zmiany organizacyjnej; kształcenie i rozwój są również sposobami poszerzania horyzontów uczestników organizacji, rozwijania takich cech, jak innowacyjność i przedsiębiorczość; mogą tez być stosowane jako nagrody samoistne.
Kształtowanie potencjału społecznego organizacji - wybór kierunków i sposobów świadomego tworzenia ilościowych i jakościowych charakterystyk grupy społecznej złożonej z osób zatrudnionych w organizacji i współpracujących z nią.
Kultura - kolektywne zaprogramowanie umysłu, które wyróżnia jedną grupę społeczną od innych (G. Hofstede); sprowadza się do schematycznych sposobów myślenia, odczuwania i reagowania, nabytych i przekazywanych głównie przez symbole, czyli twory grup ludzi, konkretyzujące się w postaci artefaktów; sedno kultury stanowią tradycyjne wyobrażenia, a w szczególności przypisywane im wartości (Kroeber, Kluckhohn).
Kultura indywidualna (społeczeństwo indywidualistyczne) - kultura, w której jednostka postrzegana jest jako podstawowa komórka społeczna.
Kultura kolektywistyczna (społeczeństwo kolektywistyczne) - kultura, w której za podstawową komórkę społeczną uznaje się grupę: rodzinę, klan, organizację. W takiej kulturze zarówno więzi organizacyjne, jak i identyfikacja z grupą są zwykle bardzo silne.
Kultura organizacyjna - zbiór dominujących wartości i norm postępowania charakterystycznych dla danej organizacji, podbudowany założeniami co do natury rzeczywistości i przejawiający się poprzez artefakty.
Kulturowa dywergencja - oddalanie się kultur od siebie, poszukiwanie własnej tożsamości kulturowej, nawiązywanie do tradycji.
Kulturowa konwergencja - zbliżenie, wzajemne upodabnianie się kultur.
Linia - zbiór wszystkich pracowników i (lub) komórek i jednostek organizacyjnych zaangażowanych w realizację podstawowych zadań dla funkcjonowania organizacji.
W węższym zakresie: kierownicy liniowi, czyli kierownicy jednostek i komórek, w których realizowane są kluczowe dla firmy działania.
Linia - (2) popularne określenie tych wszystkich, którzy w organizacji wydają polecenia i odpowiadają za ich wykonanie; służy przede wszystkim odróżnieniu grupy decydentów od pracowników sztabowych.
Linia średnia - kierownicy liniowi szczebli pośrednich między naczelnym kierownictwem a częścią wykonawczą (rdzeniem operacyjnym).
Logistyka - wszystkie działania związane z fizycznym przepływem towarów, gwarantujące, że materiały do produkcji, a następnie produkty, zostaną dostarczone we właściwym czasie do określonego miejsca; na logistykę składa się system zaopatrzenia i dystrybucji produktów firmy.
Logistyka (logistics) (książka) - termin zaczerpnięty ze sfery wojskowości, gdzie oznacza organizację i ruch wojsk oraz sprzętu. Obecnie jest powszechnie stosowany w teorii i praktyce zarządzania i odnosi się do szczegółowego planowania tych działań w organizacji, które wiążą się ze zmianami w rozmieszczeniu zasobów.
Luz organizacyjny (organizational slack) - nadwyżka zasobów, różnica między ogólnymi zasobami organizacji a sumą koniecznych wypłat na rzecz uczestników i otoczenia (R.M. Cyert, J.G. March); to pula rezerwowych zasobów umożliwiających utrzymanie (i osiąganie) tego, czego oczekują uczestnicy organizacji także w okresach dla niej niekorzytstnych.
Marketing - kompleksowa działalność przedsiębiorstwa na drodze: producent - konsument.
Marketing - (2) zbiór działań przedsiębiorstwa związany z promocją i sprzedażą wytwarzanych produktów; marketing jest sposobem działania firmy na rynku, opartym na wykorzystaniu zespołu zintegrowanych instrumentów i czynności, mających na celu poznanie oraz celowe kształtowanie potrzeb odbiorców towarów i usług.
Metoda - to uświadomiony i uporządkowany sposób działania złożonego, powtarzalny z racji swojej skuteczności.
Metoda łączna - jest to oferta sprzedaży akcji skierowana do oznaczonego adresata, bez względu na to, czy dotyczy tworzenia lub powiększania kapitału akcyjnego danej spółki.
Męskość kultury - charakterystyka kultury odzwierciedlająca wysoki stopień, w jakim jej uczestnicy postrzegają siebie jako istoty posiadające “z natury” cechy uznane za typowo męskie, takie jak agresywność, aktywność, nastawienie na konkurencję i walkę.
Międzynarodowe organizacje gospodarcze - powstałe w wyniku umów międzypaństwowych organizacje, których celem jest rozpowszechnianie w krajach członkowskich określonych standardów, norm i form oraz metod działalności gospodarczej, a także prowadzenie działalności monitorującej, analitycznej i wymiana informacji.
Międzynarodowe porozumienia producentów - dotyczą wielkości produkcji, cen i sprzedaży produktu lub grupy produktów, będących masowo przedmiotem handlu międzynarodowego.
Misja organizacji - fundamentalny (często zresztą nieosiągalny), a równocześnie unikatowy stan przyszły, do którego organizacja zmierza. Misja jest ogólnym stwierdzeniem najbardziej podstawowych intencji. Często zamieszcza się ją w statutach organizacyjnych i (lub)corocznych sprawozdaniach firm.
Misja organizacji - (2) to zestaw względnie trwałych dążeń, celów, na które zorientowane są lub powinny być działania podejmowane przez jej uczestników; to samookreślenie się organizacji poprzez odpowiedź na pytania; 1. Po co organizacja istnieje? 2. Do czego ma dążyć? 3. Co ma osiągnąć? 4. Czyje i jakie potrzeby powinna zaspokajać? 5. Jakie jest jej społeczne posłannictwo?
Mobilizacja - umiejętność przywódcy transformacyjnego do wywołania w organizacji procesów zmierzających do realizacji jego wizji.
Model - obraz jakiegoś fragmentu rzeczywistości uproszczony ze względu na elementy i własności, które w danym momencie nie wydają się istotne. Modele są przedstawieniami stanów, przedmiotów lub zdarzeń, są mniej złożone niż rzeczywistość i stąd łatwiejsze w użyciu do celów badawczych. Modelami łatwiej jest się posługiwać i manipulować niż przedmiotami rzeczywistymi (R.L. Ackoff).
Modele interakcji kulturowej - stereotypy postaw wobec interakcji kulturowej w ramach organizacji wielonarodowej: model dominacji kulturowej, model współistnienie kulturowego i model współpracy kulturowej.
Model kapitału ludzkiego - podejście do zarządzania potencjałem społecznym opierające się na założeniu, że człowiek uczy się i zmienia całe życie; organizacja stawia na zatrudnienie długookresowe i traktuje personel jako zasób, w który można i należy inwestować.
Model sita w zarządzaniu potencjałem społecznym - podejście, zgodnie z którym organizacja jest przede wszystkim selekcjonerem zasobów ludzkich; dobiera najlepszych spośród możliwych kandydatów na pracowników i stopniowo “odsiewa” gorszych.
Model systemowy - celowe i “wielowymiarowe” (wieloaspektowe) uproszczenie, ujmujące badany obiekt, zjawiska i procesy w ich złożoności (zasada niezbędnej różnorodności), wzajemnych powiązaniach i dynamice.
Morale pracownika - stosunek do organizacji jako całości, do grupy pracowniczej, której jest się członkiem, roli organizacyjnej, jaką się pełni itp.
Motywacja do pracy - stan gotowości psychicznej pracownika do wykonywania zadań organizacyjnych. Organizacje tworzą systemy motywacyjne, czyli zestawy bodźców wywierających wpływ na zachowanie ich uczestników.
Nagrody (wzmocnienie pozytywne) - wywołujące pozytywne emocje (uczucia) bodźce, które sprzyjają utrwaleniu zachowań pożądanych (nagradzanych).
Należności - długi klientów firmy wobec niej; są to nie zapłacone przez odbiorców rachunki (faktury) za otrzymane produkty przedsiębiorstwa.
Negocjacje - jedna z najbardziej efektywnych społecznie metod rozwiązywania konfliktów interpersonalnych, konfliktów interesów; cechami negocjacji są : 1) wzajemna zależność stron o zbliżonej pozycji, 2) postrzeganie sprzeczności interesów, 3) dążenie do zmiany zachowania partnera i niezmienności zachowania własnego, 4) sytuacja targu (wymiany), w której trzeba z czego zrezygnować, by coś zyskać.
Niepewność - brak informacji o przyszłych zdarzeniach, nieprzewidywalność utrudniająca określenie wariantów działania, ich skutków i dokonanie wyboru; miarą niepewności jest różnica między informacjami posiadanymi i niezbędnymi do podjęcia decyzji.
Nisza rynkowa - wyodrębniona na rynku grupa odbiorców lub wyodrębniona geograficznie część rynku.
Non-profit organization - organizacja, dla której zysk nie jest podstawowym celem.
Normy i wartości - uświadamiane i nieuświadamiane kryteria, które pozwalają odróżnić stany pożądane od niepożądanych w tym dobro od zła.
Normy i wartości - (2) składniki kultury określające, co jest uznawane za grzech, a co za cnotę, co jest godne pożądania i cenne, a czego należy unikać i wystrzegać się itp.
Normy i wartości deklarowane - normy i wartości głoszone przez uczestników organizacji, utrwalone niekiedy na piśmie, zazwyczaj silnie akcentowane w wypowiedziach.
Normy i wartości kultury organizacyjnej - prawo moralne organizacji, określające, co uznawane jest za dobre, co za złe, co jest cnotą, a co grzechem, do czego należy dążyć, a czego unikać. Dzielą się na: normy i wartości deklarowane oraz normy i wartości rzeczywiście przestrzegane.
Normy i wartości rzeczywiście przestrzegane - normy i wartości, które rzeczywiście “kierują” postępowaniem i postawami uczestników organizacji.
Obligacja - jest to papier wartościowy, który zawiera zobowiązanie emitenta do zapłaty posiadaczowi jego nominalnej wartości wraz z oprocentowaniem, za przedstawieniem kuponów odsetkowych, na warunkach podanych w obligacji lub w ogólnych warunkach subskrypcji.
Opcja - jest to instrument finansowy dający prawo zakupu sprzedaży papieru wartościowego (lub innego wystandaryzowanego kontraktu) po ustalonej cenie. Dwoma podstawowymi rodzajami opcji są: opcja call (daje właścicielowi możliwość zakupu papierów wartościowych), opcja put (daje właścicielowi możliwość sprzedaży papierów wartościowych).
Optymalizacja - proces polegający na minimalizacji lub maksymalizacji określonej funkcji kryterialnej. Przykładowo, minimalizacja czasu wykonania ciągu operacji technologicznych może polegać na takim ich rozłożeniu, aby łączny czas realizacji zadania (funkcja-kryterium) był najmniejszy z możliwych w danych warunkach.
Organizacja formalna - system koordynacji działań jednostek i grup, które różnią się preferencjami , dostępną im informacją, interesami, posiadaną wiedzą oraz kwalifikacjami [March, Simon, 1993].
Organizacja ucząca się (zdolna do uczenia się) - organizacja adaptująca się do zmiennych warunków oraz zapewniająca stałe doskonalenie się uczestników, czyli nabywanie przez nich nowych umiejętności, możliwości, wzorców działania; istotnym elementem uczenia się jest uzyskiwanie informacji na temat popełnianych przez siebie błędów i wskazówek, w jaki sposób należy te błędy skorygować.
Organizacyjne plany karier - plany precyzujące organizacyjne kariery w kontekście przyszłych potrzeb firmy, ustalające potencjalnych kandydatów do awansu; istotnym elementem tych planów jest księga dziedziczeń, zawierająca listę możliwych następców osób zajmujących konkretne stanowiska pracy.
Organizowanie - grupowanie zasobów materialnych i ludzkich oraz ustalanie relacji między nimi.
Otoczenie organizacji - wszystko to, co znajduje się na zewnątrz niej i co: 1) wywiera na nią wpływ (obecnie), 2) może wywierać na nią wpływ (teraz i/lub w przyszłości) oraz na co organizacja 3) oddziałuje (obecnie) i 4) może oddziaływać (teraz i/lub w przyszłości). Każda organizacja ma tzw. otoczenie ogólne i specyficzne otoczenie zadaniowe, złożone z różnych subotoczeń.
Papiery wartościowe - są to wszelkie dokumenty uosabiające prawa majątkowe, przy czym ważność i możliwość ich przenoszenia związane są z posiadaniem dokumentu; jest to dokument mający stwierdzić lub stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego, utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób, że może stanowić samodzielny przedmiot obrotu publicznego.
Pasywa - określają źródła kapitałów wykorzystywanych w firmie do finansowania aktywów; na pasywa składają się kapitały własne oraz kapitały obce (zobowiązania).
Personel pomocniczy - pracownicy sztabowi i obsługi, którzy bezpośrednio wspomagają działania podstawowe.
Piramida uzdolnień - koncepcja, zgodnie z którą w zależności od miejsca w hierarchii organizacyjnej różnie kształtują się najbardziej pożądane proporcje uzdolnień (kwalifikacji) kierowników (H. Fayol).
Plan - projekt przyszłego, przewidywanego funkcjonowania organizacji, ujęty w postaci zbioru przyszłych działań rozłożonych w czasie.
Plan operacyjny - zbiór decyzji określających poszczególne zadania i działania konieczne do poprawnego ich wykonania w przewidzianym ściśle czasie oraz warunki wewnętrzne oraz zewnętrzne, które muszą być dotrzymane przy realizacji poszczególnych czynności i zadań.
Planowanie karier - proces łączenia indywidualnych planów karier pracowników z planami organizacyjnymi; odbywa się na ogół na wyższym szczeblu drabiny hierarchicznej; odpowiedzialnym za to planowanie jest dział personalny.
Planowanie personelu - proces mający na celu identyfikację przyszłych organizacyjnych potrzeb (wymogów stawianych wobec systemu personalnego) oraz przygotowanie programów przejścia od stanu istniejącego do pożądanego.
Plan strategiczny - zbiór decyzji określających cele przedmiotu planowania i ich zmiany wynikające z konieczności przystosowania się do zmian w otoczeniu, zasoby niezbędne do osiągnięcia założonych celów oraz sposoby ich pozyskania, rozmieszczenia i użytkowania
Plan taktyczny - plan obejmujący ustalenia co do sposobów przydzielenia zasobów na poszczególne działalności “wyznaczone” planem strategicznym oraz ustalenia reguł efektywnego ich wykorzystania w średnim horyzoncie czasowym.
Planowanie - (wg. Zarządzanie teoria i praktyka) proces tworzenia planu; jedna z funkcji kierowniczych; planować można tylko to, na co ma się wpływ; przyszłe zdarzenia, pozostające poza kontrolą planującego, może on tylko przewidywać lub prognozować; planowanie to ustalanie celów, ich rodzaju, pożądanego poziomu oraz czasu i miejsca ich osiągania, a także dobór metod ich realizacji.
Planowanie - określanie sekwencji przyszłych działań oraz środków niezbędnych do ich zrealizowania.
Płaca - podstawowy składnik systemu wynagrodzeń, wydatki pieniężne oraz rzeczowe ponoszone przez organizację na opłacenie pracy wykonywanej przez jej uczestników; do najczęściej występujących składników płac należą: płaca zasadnicza, premia, dodatek stażowy oraz dodatek funkcyjny.
Pole planu - zakres tematyczny planu.
Policentryzm - decentralizacja geograficzna, wysuwanie na pierwszy plan różnic kulturowych i przypisywanie im dużego znaczenia.
Potrzeby materiałowe brutto - potrzeby w zakresie materiałów i części wynikające z planu produkcji i różnych normatywów, czyli z odpowiedzi na pytania: co, w jakiej ilości i kiedy powinno być wprowadzone do obróbki lub montażu?
Potrzeby materiałowe netto - materiały i części poddane obróbce lub montażowi w konkretnym okresie.
Prawo harmonii doboru - w ujęciu K. Adamieckiego brzmi: harmonijnym nazwiemy taki dobór jednostek wytwórczych, aby miały one jak najbardziej zbliżone do siebie produkcje wzorcowe i aby łączny koszt straconego czasu był jak najmniejszy.
Prawo harmonii działania - w ujęciu K. Adamieckiego brzmi: współpraca urządzeń powinna być tak zorganizowana, aby każda czynność odbywała się w swoim czasie, aby wyeliminowane były przestoje i tzw. wąskie gardła.
Prawo harmonii duchowej - w ujęciu K. Adamieckiego brzmi: pracownicy przedsiębiorstw powinni czuć się częścią jednego organizmu i działać jak jeden organizm.
Produktywność - miernik określający efektywność wykorzystywanych czynników produkcji; jest to np. relacja wielkości lub wartości sprzedaży na jednego zatrudnionego albo jedną roboczogodzinę itp.
Profit organization - organizacja nastawiona na zysk.
Prognozowanie - przewidywanie przyszłych zdarzeń, procesów lub stanów rzeczy oparte na racjonalnych przesłankach i specjalnych metodach, tzn. na podstawie rzeczywistych danych i określonych procedur, które są różne i zależą od charakteru prognozowanych zdarzeń.
Programowanie - uporządkowany i planowo rozłożony w czasie zbiór zadań i działań niezbędnych do zrealizowania konkretnego celu w określonym terminie; program jest uszczegółowionym i skonkretyzowanym planem działania, zaakceptowanym i przyjętym do realizacji.
Promesa akcyjna - stanowi przyrzeczenie przydziału akcji przy zakładaniu spółki lub przy podwyższaniu kapitału akcyjnego; stosuje się ją zazwyczaj w sytuacji, gdy spółka, która emitowała obligacje, chce spłacić dług wobec nabywców obligacji w formie niegotówkowej.
Próg rentowności - taka wielkość lub wartość sprzedaży, przy której przychody pokrywają koszty ich uzyskania (firma w progu rentowności nie osiąga zysków, ale nie ma także i straty w działaniu).
Przemienność (rotacja) czynności - sposób przeciwdziałania negatywnym skutkom nadmiernej specjalizacji, polegający najczęściej na przechodzeniu pracownika z jednego stanowiska na inne w ustalonych odstępach czasu.
Przemysł globalny - taki, w którym pozycja konkurencyjna firmy w jednym kraju jest poważnie uzależniona od jej pozycji w innych krajach.
Przetarg (bargaining) - proces osiągania porozumienia, które ustala warunki współdziałania różnych podmiotów - to, co każda ze stron wniesie i co otrzyma w wyniku zawartej umowy.
Przewaga konkurencyjna - zdolność do uzyskiwania przewagi nad konkurentami poprzez pozyskiwanie klientów i realizację wysokich marż.
Przychody - łączna wartość sprzedaży na rynku krajowym i zagranicznym wyrobów, usług towarów, materiałów, patentów i licencji będących rezultatem działalności gospodarczej firmy.
Przywódca (lider) - osoba, która potrafi oddziaływać na zachowania innych, bez użycia siły.
Przywództwo - oddziaływanie na zachowania innych; rodzaj społecznego wpływu, który pojawia się wówczas, gdy jedna osoba - przywódca - jest zdolna do powodowania pożądanego przez siebie zachowania kogoś innego, kto ulega jej z powodu więzi, jaka ich łączy(społecznego stosunku, jaki zachodzi między nimi), z powodu autorytetu, jakim obdarzył przywódcę.
Przywództwo (2) - zdolność do nakłaniania ludzi do robienia tego, czego wcale nie chcą, i do polubienia tego (H. Truman).
Przywództwo transakcyjne - koncepcja podkreślająca ciągłą wymianę pomiędzy liderem a uczestnikami grupy. Przywódca tego typu jest graczem reagującym na oczekiwania zespołu.
Przywództwo transformacyjne - podtyp przywództwa transakcyjnego, opierający się na szczególnej wymianie, zakładającej pełne zaangażowanie lidera i uczestników grupy w realizację jego wizji.
Public relations - działania zmierzające do wytworzenia pozytywnego obrazu firmy w opinii publicznej.
Publiczna emisja akcji - jest to oferta sprzedaży akcji skierowana do bliżej nie oznaczonego adresata, bez względu na to, czy dotyczy tworzenia lub powiększania kapitału akcyjnego danej spółki.
Rdzeń operacyjny - pracownicy wykonawczy w obszarze działalności podstawowej.
Regionalne ugrupowania handlowe - międzypaństwowe porozumienia i umowy służące ułatwieniu współpracy, a zwłaszcza wymiany handlowej pomiędzy podmiotami gospodarczymi leżącymi w kilku na ogół sąsiadujących ze sobą krajach należących do tego samego regionu.
Regulacja - prostszy przypadek sterowania, ograniczający się do przeciwdziałania nadmiernym odchyleniom układu regulowanego od pożądanej normy.
Regulamin organizacyjny - zbiór podstawowych dokumentów zarządzania , zawierający schemat organizacyjny, księgę służb i podstawowe instrukcje.
“Reguła przekory” (zasada bezwładności) - zastosowana przez K. Adamieckiego do organizacji brzmi: każda zmiana rodzi opór ludzi.
Rekrutacja - przyciąganie przez organizację wystarczająco dużej, z punktu widzenia celów selekcji, puli kandydatów; akcja rekrutacyjna powinna być prowadzona zgodnie z ustaleniami planu personelu.
Rekta - weksel, papier wartościowy imienny, w którym jego wystawca wyłączył obiegowy charakter weksla przez zamieszczenie zwrotu “nie na zlecenie”; prawa z takiego weksla mogą być przeniesione tylko i wyłącznie w drodze cesji i wydania weksla.
Remitent - pierwszy indosant.
Rola przywódcy - rola społeczna polegająca na wytyczaniu celów, mobilizacji zespołu do ich osiągnięcia oraz na tworzeniu zespołów organizacyjnych i materialnych warunków działania.
Rozpiętość kierowania - liczba podwładnych podległych bezpośrednio konkretnemu przełożonemu. Wyróżnia się rozpiętość kierowania: a) f o r m a l n ą - określoną w przepisach organizacyjnych, b) r z e c z y w i s t ą - równą liczbie pracowników, którymi faktycznie kieruje dany kierownik, c) p o t e n c j a l. n ą - najbardziej efektywną w danych warunkach.
Rozpiętość kierowania (2) - liczba podwładnych, którzy są (powinni być) bezpośrednio podporządkowani jednemu przełożonemu. Wyróżnia się następujące rodzaje rozpiętości kierowania: 1) formalna, 2) rzeczywista, 3) potencjalna.
Rozszerzenie pracy - powierzenie pracownikowi czynności dodatkowych, związanych z jego dotychczasowymi zadaniami i o podobnej “naturze”.
Równowaga organizacyjna - pojęcie rozumiane jest dwojako: 1) jako stan, czyli pewien względnie trwały i zmienny tylko w określonych granicach układ relacji między organizacją i jej otoczeniem oraz wewnątrz organizacji; 2) jako warunek skuteczności zarządzania, który jest spełniony wtedy, gdy organizacja jest zdolna do sterowania sobą (formułowania celów i powodowania ich realizacji) oraz utrzymania swej struktury jako elementu wyraźnie wyodrębnionego z otoczenia; jest to warunek konieczny do trwania i rozwoju organizacji (A.K. Koźmiński, K. Obłój).
Rymesa - weksel zaopatrzony w indos i przeniesiony na inną osobę.
Rynek depozytowy - obejmuje wszystkie czynności związane z tworzeniem depozytów.
Rynki finansowe - są miejscem, na którym dokonuje się obrót instrumentami finansowymi; na rynkach finansowych mogą być prowadzone operacje za pomocą instrumentów krótko- i długoterminowych; w pierwszym przypadku mamy do czynienia z rynkiem pieniężnym, w drugim - z rynkiem kapitałowym; gdy przedmiotem kupna i sprzedaży są walory obce oraz instrumenty finansowe, których wartość jest wyrażona w obcych walutach, wówczas mówi się o rynku dewizowym (walutowym).
Rynek pozagiełdowy - na tym rynku w obiegu znajdują się papiery wartościowe, które zostały dopuszczone do publicznego obrotu, lecz nie są notowane na giełdzie; umożliwia obecność na rynku kapitałowym firmom, które nie spełniają wymogów dopuszczenia do notowań giełdowych.
Rynek pieniężny hurtowy - obejmuje duże transakcje zawierane zarówno pomiędzy bankami, jak i bankami a instytucjami niefinansowymi - emitentami instrumentów finansowych, funduszami.
Rynek pieniężny detaliczny - obejmuje przede wszystkim krótkoterminowe kredyty bankowe o niskiej wartości transakcji; oprócz tego do rynku detalicznego zalicz się obrót papierami wartościowymi, także o niskiej wartości.
Rynek pierwotny - jest to rynek, na którym emitent sprzedaje swoje zobowiązania; pieniądze za sprzedane papiery wartościowe trafiają właśnie do niego; na tym rynku inwestorzy nabywają papiery wartościowe po stałej cenie emisyjnej, która nie może ulec zmianie aż do końca okresu emisyjnego określonego przez emitenta, przy czym w przypadku emisji akcji okres ten nie może przekroczyć trzech miesięcy.
Rynek wtórny - na tym rynku obrót papierami wartościowymi odbywa się pomiędzy inwestorami; emitenci są z niego wyłączeni; nie następuje zasilanie kapitałem emitaenta papierów wartościowych; występuje przede wszystkim na giełdach papierów wartościowych, a w określonych przypadkach (poza nimi; wpływa on na mobilizację kapitału.
Saaty'ego technika - metoda matematyczna pozwalająca na określenie hierarchii ważności poszczególnych stakeholders.
Schemat organizacyjny - graficzny model (odwzorowanie), ukazujący poszczególne elementy organizacji (stanowiska, komórki, jednostki organizacyjne), ich podstawowe funkcje oraz więzi hierarchiczne.
Segment rynku - jednorodna pod względem preferencji i potrzeb grupa odbiorców.
Selekcja - zbieranie informacji o kandydatach na uczestników organizacji i wybór osoby (osób) najbardziej odpowiedniej (odpowiednich) na wakujące stanowisko (stanowiska) pracy. Sekcji dokonujemy wśród kandydatów, którzy zgłosili się w wyniku akcji rekrutacyjnej.
Siatka kierownicza - metoda obejmująca graficzne przedstawienie stylów kierowania, będą narzędziem analizy, oceny i doskonalenia stosowanego przez kierownika stylu. Twórcami tej metody są Blake i Mouton.
Silne strony organizacji - kontrolowane przez nią całkowicie lub częściowo zasoby, które wyróżniają się w sposób pozytywny w otoczeniu i w gronie jej konkurentów.
Słabe strony organizacji -te aspekty funkcjonowania firmy, które ograniczają sprawność i mogą blokować jej rozwój w przyszłości.
Sojusze strategiczne - formy współdziałania i współpracy przedsiębiorstw obliczone na realizację celów strategicznych.
Specjalizacja przedmiotowa w produkcji - polega na tym, że z wielu wyrobów wytwarzanych w fabryce wydział wykonuje tylko te, które mają pewne wspólne właściwości techniczne.
Specjalizacja technologiczna w produkcji - wydziały odpowiadają kolejnym fazom produkcji. Realizuje się w nich zbliżone do siebie procesy technologiczne, niezależnie od tego jakich wyrobów one dotyczą.
Społeczna rola organizacyjna - zespół (opis) oczekiwanych zachowań, zadań i czynności, które zostały przyporządkowane określonym pozycjom w strukturze formalnej; to standaryzowane wzorce zachowań wymaganych od wszystkich osób pozostających w określonej zależności funkcjonalnej względem organizacji, niezależnie od ich indywidualnych cech, życzeń, zobowiązań itp.
Sprzężenie zwrotne (feedback) - termin zapożyczony z cybernetyki, oznaczający - najogólniej - oddziaływanie zmian zachodzących na wyjściach z systemu (układu) na jego wejścia.
Sprzężenie zwrotne (feedback) (2) - mechanizm bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania zmian na wyjściach danego systemu na stan jego wejść; polega najogólniej na tym, że system otrzymuje informacje dotyczące efektów włąsnego działania, dostosowując do nich kolejne reakcje, odpowiedzi, czyny. Wyróżniamy sprzężenie zwrotne dodatnie i ujemne.
Stakeholders - przede wszystkim organizacje i grupy społeczne w otoczeniu firmy, które są w jakiś sposób uzależnione od niej i (lub) które wpływają (mogą wpływać) na jej funkcjonowanie.
Standard (norma) - reguła, przepis, wzorzec, zasada postępowania, wymóg technologiczny, wydajnościowy, jakościowy itp.
Standaryzacja - mechanizm koordynacji polegający na tworzeniu i utrwalaniu jednolitych norm zachowań, przebiegu i treści działań oraz ich rezultatów lub kwalifikacji.
Standaryzacja (2) - proces polegający na produkcji identycznych wyrobów, posługiwaniu się ujednoliconymi narzędziami, stosowaniu identycznych metod. Może się także przejawiać w podobieństwie organizacji i systemów zarządzania, zachowań ludzi, sposobów pracy, wypoczynku itd.
Stawka w grze - każde dobro, wartość, zasób, którego pożądanie zostało “zaszczepione” ludziom przez uniwersalny system kulturowy społeczeństwa i stało się przedmiotem społecznej gry.
Sterowanie - proces ukierunkowany na zapewnienie celowego działania systemu w zmieniających się warunkach zewnętrznych, realizowany przez zmianę pożądanych norm.
Stopień unikania niepewności - stopień, w jakim społeczeństwo czuje się zagrożone sytuacjami niepewności i stara się tych sytuacji unikać.
Strategia - ustalenie długofalowych celów (strategicznych) i sposobów ich realizacji.
Strategia marketingowa - ogólne zamierzenie i zarazem dążenie przedsiębiorstwa w zakresie produkcji i sprzedaży wybranego produktu na wybranym rynku.
Strategia organizacji - przyjęta przez jej kierownictwo spójna koncepcja działania, której wdrożenie ma zapewnić osiągnięcie fundamentalnych celów długookresowych w ramach wybranej domeny działania.
Strategiczne zarządzanie potencjałem społecznym organizacji - zarządzanie personelem ściśle powiązane z formułowaniem i realizacją strategii organizacji; z jednej strony, strategia personalna może wyznaczyć kierunek organizacji jako całości, może zawierać w sobie przewagę konkurencyjną; z drugiej - system kadrowy powinien być tak skomponowany, by maksymalnie umożliwić realizację strategii firmy.
Struktura organizacyjna - 1) układ elementów organizacji oraz więzi łączących je w zorganizowaną całość; 2) zestaw wszystkich sposobów, przy użyciu których rozdziela się zadania organizacji między jej różnorodne elementy (stanowiska, komórki i inne wewnętrzne jednostki organizacyjne), a następnie doprowadza do ich skoordynowania, by zapewnić sprawne funkcjonowanie organizacji (H. Mintzberg). Przykładowe struktury: a) formalna - określona w dokumentach organizacyjnych, b) rzeczywista - faktycznie istniejące elementy i więzi formalne, nieformalne, niesformalizowane.
Styl kierowania - względnie trwały i powtarzalny sposób oddziaływania przełożonego na zachowania podwładnych; w najbardziej popularnej typologii wyróżnia się dwa style kierowania: autokratyczny i demokratyczny.
Styl kierowania (zarządzania) (2) - względnie trwały, powtarzalny w dłuższym okresie sposób oddziaływania przełożonych na podwładnych.
Styl kierowania autokratyczny - sposób oddziaływania przełożonego na zachowania podwładnych, charakteryzujący się: centralizacja władzy, przewagą decyzji jednoosobowych, poleceń służbowych i kar, stosunkowo dużym dystansem w kontaktach z podwładnymi, brakiem uczestnictwa przełożonego w realizacji zadań grupowych.
Styl kierowania demokratyczny - sposób oddziaływania przełożonego na zachowania podwładnych, charakteryzujący się: decentralizacją władzy, współudziałem podwładnych w podejmowaniu decyzji, przewagą nagród w motywowaniu, brakiem dystansu w układzie przełożony-podwładny, uczestnictwem kierownika w pracach jego zespołu.
Substytucja - zastąpienie, możliwość zaspokojenia tej samej potrzeby różnymi produktami.
Symulacja - tworzenie kontrolowanych i dynamicznych odwzorowań sytuacji rzeczywistych. Może przyjąć postać eksperymentowania na abstrakcyjnym modelu matematycznym (np. wybranego procesu technologicznego), gry decyzyjnej (dotyczącej np. rozdziału organizacyjnych zasobów w sytuacji ich deficytu), modelu treningowego (jak w przypadku naziemnego trenowania pilotów) itd. Jej szczególnym rodzajem jest symulacja komputerowa.
System - to zestaw składników, między którymi zachodzą wzajemne stosunki (interakcje), które połączone są ze sobą bezpośrednio lub pośrednio (R.I. Ackoff).
System informacyjny - formalny zespół środków ludzkich i kapitałowych oraz programów, których funkcjonowanie przejawia się w zbieraniu, kodowaniu, magazynowaniu, przetwarzaniu, odnajdywaniu, komunikowaniu, dekodowaniu i użytkowaniu danych dla podejmowania decyzji i zarządzania (Kriebel, Van Horn).
System karier alternatywnych - rozwiązanie polegające na przydzieleniu pracownikom szczególnie twórczym lub pragnącym rozwijać swe specyficzne umiejętności (np. techniczne) zadań umożliwiających im rozwój, jakiego pragną, i tworzenie dostosowanej do ich celów ścieżki kariery; pracownicy otrzymują stopnie specjalizacyjne i uzyskują możliwość ubiegania się o coraz wyższe tytuły, podobnie jak ma to miejsce w placówkach naukowych.
System motywacyjny - system oddziaływań organizacji na swoich uczestników, którego celem jest zachęcanie ich do podejmowania zachowań korzystnych oraz unikanie zachowań niekorzystnych z punktu widzenia firmy.
System ocen pracowników - formalna metoda określonego wartościowania (ewaluacji) pracy i uczestnictwa osób zatrudnionych w organizacji; ocena obejmuje zazwyczaj zarówno ilościowe jak i jakościowe aspekty uczestnictwa.
System zarządzania finansami - jeden z podsystemów przedsiębiorstwa, w którym odbywa się sterowanie, regulacja, magazynowanie oraz fizyczny przepływ materiałów, części, podzespołów, półproduktów i wyrobów gotowych “do”, “w” i “z” systemu produkcji.
System finansowy - jest to mechanizm przepływu siły nabywczej między podmiotami gospodarczymi (niefinansowymi), składający się z instrumentów, rynków oraz instytucji finansowych, a także zasad na jakich działają; podstawową jego funkcją jest tworzenie ogólnie akceptowanego środka wymiany (pieniądza) oraz zapewnienie mu ruchu w gospodarce.
Sytuacyjne koncepcje przywództwa - koncepcja przywództwa zakładająca konieczność dopasowania zachowań lidera i cech podwładnych oraz warunków otoczenia i typu zadań.
Sztab - pracownicy i (lub) jednostki organizacyjne wpływające pośrednio na realizację celów głównych organizacji przez pomoc kierownikom i pracownikom liniowym w realizacji ich funkcji lub specjalistyczne porady czy usługi. W ujęciu klasycznym sztab nie ma uprawnień do wydawania poleceń i podejmowania decyzji, ma natomiast uprawnienia do udzielania rad i konsultacji. Wyróżnia się: a) sztab o s o b i s t y, odciążający kierownika w pracy merytorycznej lub biurowej (asystent, sekretarka), b) sztab sp e c j l i s t y c z ny, pozwalający kierownikom i szeregowym pracownikom linii uwolnić się od spraw istotnych, ale nie związanych bezpośrednio z działalnością podstawową firmy (radca prawny, sekcja badań rynku, dział analiz ekonomicznych).
Sztab (2) - komórka organizacyjna, w skład której wchodzą specjaliści-doradcy przyporządkowani jakiemuś ze szczebli kierowniczych, opiniujący, oceniający i przygotowujący ekspertyzy dla decydentów.
Świadectwo depozytowe - występuje w publicznym obrocie papierami wartościowymi; jest ono wydawane przez bank lub innego pośrednika za złożenie akcji w krajowym depozycie papierów wartościowych; ma charakter imienny; osoba wymieniona w tym dokumencie jest uprawniona do wszystkich praw reprezentowanych przez akcję; nie jest papierem wartościowym.
Świadectwo założycielskie - jest dokumentem imiennym wydawanym przez spółkę jako forma wynagrodzenia za oddane usługi osobom, które uczestniczyły przy zakładaniu spółki; nie jest ono papierem wartościowym; daje natomiast prawo uczestniczenia w podziale czystego zysku spółki w granicach określonych przez statut, po uprzednim odliczeniu na rzecz akcjonariuszy określonej w statucie minimalnej dywidendy.
Technologia grup - ogólna koncepcja dekompozycji procesu produkcji oraz opisu i grupowania jego składowych w powiązaniu z procesem sterowania.
Technostruktura - pracownicy zajmujący się tworzeniem, aktualizowaniem i kontrolowaniem przestrzegania obowiązujących w organizacji standardów.
Teoria X i YD. McGregora - dwa przeciwstawne stereotypy (modele) pracownika, przyjmowane często nieświadomie i będące, zdaniem McGregora, oparciem dla oddziaływań kierowniczych oraz podstawą przeświadczenia przełożonego, że jego określone zachowanie wywoła konkretną, dającą się przewidzieć reakcję podwładnego.
Therblig - nazwa ruchu elementarnego powstała od anagramu nazwiska Gilbreth; Frank i Lilian Gilbreth'owie wyodrębnili 17 takich mikroruchów.
Timing (wyczucie odpowiedniego momentu) - umiejętność spowodowania działania nie za wcześnie i nie za późno, lecz w momencie , w którym system gotów jest zareagować spontanicznie, odpowiedzieć na bodźce zgodnie z oczekiwaniami.
Transakcja terminowa - jest to transakcja z terminem wykonania w przyszłości, ale po cenie ustalonej z góry, już w momencie zawarcia transakcji; są zawierane w celu bądź uchronienia się przed stratami wynikającymi z wahań cen giełdowych, bądź dla wykorzystania zmiany cen instrumentów w czasie; przykładowymi transakcjami terminowymi są: kontrakt forward (sprzedający kontrakt zobowiązuje się dostarczyć dany towar w przyszłości po ustalonej cenie; jest on sporządzony na konkretne zamówienie obu stron) oraz kontrakt future (ustandaryzowany kontrakt forward, tzn. ustalona jest ilość i jakość towaru oraz termin dostawy) - negocjowana (ustalona na giełdzie) jest jedynie cena.
Trasant - wystawca weksla.
Trasat - osoba, która ma zapłacić kwotę wekslową.
Trening kierowniczy - metoda doskonalenia poprzez ćwiczenie określonych umiejętności oraz cech osobowości kierowników, takich jak: umiejętność podejmowania racjonalnych decyzji, oporność na stres, wiara we własne możliwości, aktywność, postawa “ku ludziom”.
Układ gry - względnie stały zestaw uczestników przez dłuższy czas rozgrywających między sobą gry o różne stawki, uwarunkowany przede wszystkim przez struktury formalne i nieformalne, stwarzające określone układy interesów i narzucające powtarzalne interakcje (A.K. Koźmiński, A.M. Zawiślak).
Wartość emisyjna akcji - jest to kwota, którą akcjonariusz musi zapłacić spółce, aby objąć jedną akcję; jest to cena, za jaką spółka sprzedaje swoje akcje; nie może być niższa od wartości nominalnej; przy pokrywaniu akcji gotówką, gdy wartość emisyjna jest wyższa od wartości nominalnej, to nadwyżka musi być pokryta w całości; cenę emisyjną określa się na podstawie kondycji finansowej spółki oraz prawdopodobnych przyszłych wypracowanych przez spółkę zysków; można ją uznać za cenę rynkową obrotu pierwotnego.
Wartość nominalna akcji - jest to kwota, na którą opiewa dokument akcji; kwota ta powstaje w wyniku podzielenia kapitału akcyjnego przez liczbę akcji w danej spółce akcyjnej; zgodnie z postanowieniami Kodeksu handlowego, wszystkie akcje muszą mieć jednakową wartość nominalną, nie może być ona jednak mniejsza niż 1 zł.
Wartość produktu dla klienta - zdolność do zaspokojenia jego potrzeb.
Wartość rynkowa - jest to cena, którą akcja osiąga na przykład na giełdzie papierów wartościowych; odnosi się jedynie do wtórnego obrotu akcjami spółki; może być niższa zarówno od ceny emisyjnej, jak i od wartości nominalnej.
Weksel - papier wartościowy, w którym wystawca albo sam przyrzeka zapłatę określonej sumy pieniężnej, albo poleca zapłatę osobie trzeciej; wystawca przyjmuje bezwarunkową odpowiedzialność za zapłatę weksla i poddaje się wszelkim rygorom Prawa wekslowego.
Wewnętrzny ograniczony rozrachunek gospodarczy - przyznanie wyodrębnionej części organizacji uprawnień do sprzedawania swoich produktów i prowadzenia własnego rachunku zysków i strat.
Wewnętrzny rynek pracy - osoby zatrudnione w firmie, wśród których, w procesie wewnętrznej rekrutacji, poszukuje się kandydatów na wolne stanowiska.
Wierzchołek strategiczny - naczelne kierownictwo wraz z osobistym personelem pomocniczym.
Więzi organizacyjne - powiązania między elementami struktury organizacyjnej. Mogą być: a) h i e r a r c h i c z n e, czyli nadrzędności - podporządkowania, b) f u n k c j o n l n e, wynikające ze specjalizacji w obrębie organizacyjnych funkcji, czyli grup czynności powiązanych ze względu na realizację określonych, powtarzalnych celów, c) t e c h n i c z n e, wynikające z usytuowania w ciągu technologicznym, d) i n f o r m a c y j n e, związane ze zbieraniem, przechowywaniem, przetwarzaniem i przekazywaniem danych.
Wizja - określenie przyszłego stanu organizacji, jaki ma ona osiągnąć, przy uwzględnieniu czynników otoczenia.
Władza - “prawdopodobieństwo, że pewne lub wszystkie polecenia, pochodzące z danego źródła, znajdą posłuch w danej grupie osób” (M. Weber jako podstawowe typy władzy wyróżnił władzę 1) charyzmatyczną, 2) tradycyjną, 3) racjonalną.
Wskaźniki ekonomiczno-finansowe - wielkości zmiennych (na ogół relacje dwóch wartości) niezbędnych do określenia sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa.
Wspólne przedsiębiorstwo - przedsiębiorstwo będące wspólna własnością kilku przedsiębiorstw.
Wspólne przedsięwzięcie - przedsięwzięcie o ograniczonym zakresie i czasie trwania, realizowane wspólnie przez kilka przedsiębiorstw.
Współistnienie kulturowe - poszukiwanie kompromisu między kulturą kraju macierzystego organizacji a kulturami krajów gospodarzy. Uwagę koncentruje się na poszukiwaniu rozwiązań
Współpraca kulturowa - przewaga interakcji opierających się na założeniu, że stałe współdziałanie kultur może wnieść nowe wartości i przyczynić się do rozwoju pracowników i całej organizacji. Współpraca kulturowa jest procesem, w którym strategia organizacji i jej procedury są tworzone na bazie indywidualnych wzorców kulturowych uczestników organizacji, ale nie ograniczają się do nich.
Wykres Gantta - wykres zaawansowania robót (rodzaj harmonogramu), umożliwiający płynne porównanie planowanego i faktycznego przebiegu prac.
Wymiary kultury - według G. Hofstede są nimi: indywidualizm bądź kolektywizm danej kultury, odczuwany przez jej uczestników dystans władzy, stopień unikania niepewności oraz męskość lub kobiecość.
Wytwarzanie w klasie światowej - technologie, wyposażenie, metody i organizacja produkcji umożliwiające skuteczną konkurencję międzynarodową i globalną.
“Wyuczona nieudolność” - zespół ludzkich zachowań, które sprawiają, że sformalizowane organizacje stopniowo obniżają efektywność swego działania; polega ono na tym, że stosowane w przeszłości i nagradzane działania (wyuczone) w zmienionych warunkach prowadzą do reakcji niewłaściwych (nieudolnych).
Wzbogacanie pracy - sposób przeciwdziałania negatywnym skutkom nadmiernej specjalizacji, polegający na włączeniu w zakres wykonywanych przez pracownika zadań także czynności przygotowawczych i (lub) kontrolnych, a także niektórych czynności kierowniczych.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie - zakup zagranicznych aktywów w celu uzyskania nad nimi kontroli i możliwości zarządzania nimi.
Zagraniczne inwestycje portfelowe - to zakup zagranicznych papierów wartościowych (akcji, obligacji i innych) w celu uzyskania prawa pasywnego inwestora (czyli uprawnienia do dywidendy) i możliwości obrotu nimi na rynkach kapitałowych.
Założenia kulturowe - niekwestionowany zbiór aksjomatów, na których opiera się kultura organizacyjna; zbiór uproszczonych odpowiedzi na najbardziej podstawowe pytania, dotyczące w szczególności: natury człowieka, natury relacji międzyludzkich, organizacji, natury otoczenia, relacji między organizacją a otoczeniem. Są najtrwalszym i niedostępnym bezpośredniemu oglądowi składnikiem kultury organizacyjnej.
Zapasy - zasoby zachowane i przewidziane do przyszłego wykorzystania lub sprzedaży.
Zarządzanie - (1) swego rodzaju “wędrówka przez chaos”, której istotą jest panowanie nad różnorodnością i przekształcanie potencjalnego konfliktu we współpracę; (2) konstruowanie rzeczywistości z dostępnych zarządzającemu elementów: pomysłów, ludzi i relacji między nimi, instytucji formalno-prawnych, środków materialnych (maszyn, urządzeń, budynków, materiałów, wyrobów gotowych itp.) i pieniężnych, a także praw do dysponowania nimi. “Zarządzanie dotyczy przede wszystkim ludzi. Jego celem jest takie współdziałanie wielu osób, które pozwala zneutralizować słabości i maksymalnie wykorzystać talenty i silne strony uczestników” [Drucker, 1988, s. 76].
Zarządzanie dynamiczne - filozofia i techniki zarządzania umożliwiające skuteczne wprowadzanie nowości na rynek globalny w możliwie jak najkrótszym czasie.
Zarządzanie międzykulturowe - zarządzanie skoncentrowane na zachowaniach organizacyjnych przebiegających w układach międzynarodowych, na interakcjach ludzi pochodzących z różnych kultur, grających różne role organizacyjne. Zarządzanie międzykulturowe opiera się na założeniu, że kultura wpływa na normy i wartości, postawy i schematy zachowań uczestników organizacji (N. Adler).
Zarządzanie potencjałem społecznym organizacji - funkcja koncentrująca się na rekrutacji i selekcji pracowników, ich nagradzaniu, karaniu i rozwoju.
Zarządzanie produkcją - działalność praktyczna i nurt w ramach teorii organizacji i zarządzania zajmujący się naukowym rozwiązaniem problemów związanych z realizacją funkcji produkcji.
Zarządzanie przez cele (ZPC) - systemowa metoda zarządzania, polegająca najogólniej na zespołowym określaniu tego, czego oczekuje się od każdej jednostki, komórki organizacyjnej i każdego pracownika, ocenie tego, co już zostało osiągnięte, oraz formułowaniu i realizowaniu planów usprawnień.
Zasada (reguła) “20-80” - ma wiele postaci, jedna z nich brzmi: 80% wyników osiąganych przez każdego menedżera jest konsekwencją realizacji zaledwie 20% jego zadań i działań, podczas gdy aż 80% działań “odpowiada” jedynie za 20% efektów.
Zasięg kierowania - liczba wszystkich podwładnych podległych danemu kierownikowi bezpośrednio i pośrednio.
Zasób - to najogólniej wszelkiego rodzaju potencjalna zdolność do działania, uwarunkowana m.in. czynnikami materialno-technicznymi i psychospołecznymi; konkretnymi postaciami zasobów są np. 1) dobra materialne, szczególnie pieniądze, 2) usługi, zezwolenia, ulgi, koncesje, przydziały, 3) zdolność i chęć do działania, 4) warunki i możliwości działania - “układy”, “wpływy”, specyficzne umiejętności, 5) wiedza (know-how), 6) prestiż, 7) czas oraz, co najważniejsze 8) informacje i 9) władza.
Zero Defects, czyli wytwarzanie bez braków - jedna z koncepcji totalnego zarządzania jakością (Total Quality Management, TQM), opracowana przez Philipa Crosby'ego. Obejmuje wszystkie fazy wytwarzania wyrobów (od projektowania, poprzez przygotowanie technologii, do produkcji lub montażu) oraz etak komercjalizacji, wraz ze świadczeniem usług posprzedażowych. Zakłada się wyeliminowanie wszelkich błędów i braków, odrzucając możliwość zaakceptowania nawet minimalnego procentu wyrobów odbiegających od standardów jakości.
Zewnętrzny rynek pracy - aktywna zawodowo część populacji poza organizacją, poszukująca kandydatów na pracowników. Na ten rynek skierowana jest rekrutacja zewnętrzna.
Zmiana kulturowa - “przejście” od jednego do innego typu kultury organizacyjnej, np. od kultury anty- do proefektywnościowej. Zmiana może być nie planowana (najczęściej przybiera wówczas postać “błędnego koła:) oraz planowana. Ze zmianą planowaną mamy do czynienia wtedy, gdy zostanie określony cel zmiany i metody jego osiągnięcia. Zmiana planowana może mieć postać rewolucji kulturowej lub zmiany stopniowej (inkrementualizmu kulturowego).
Zobowiązania - wierzytelności pieniężne (długi) firmy wobec jej dostawców, pracowników, budżetu państwa, kredytodawców.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
1