Elementarne podstawy, Studia, Teoretyczne podstawy edukacji


Teoretyczne podstawy pedagogiki wczesnoszkolnej

1. Cele kształcenia i wychowania na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej. Programy autorskie. Dobór i układ treści programowych i ich operacyjny charakter.

Cele kształcenia - wymagania ogólne:

Celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym,

emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i estetycznym. Ważne jest również takie

wychowanie, aby dziecko w miarę swoich możliwości było przygotowane do życia w zgodzie z samym sobą, ludźmi i przyrodą. Należy zadbać o to, aby dziecko odróżniało dobro od zła, było świadome przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty

narodowej) oraz rozumiało konieczność dbania o przyrodę. Jednocześnie dąży się do

ukształtowania systemu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania

i rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki

w klasach IV-VI szkoły podstawowej, a także zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;

1. Edukacja polonistyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego w zakresie wypowiadania się. Dbałość o kulturę języka. Początkowa nauka czytania i pisania. Kształtowanie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych.

2. Język obcy nowożytny. Wspomaganie dzieci w porozumiewaniu się z osobami, które mówią innym językiem.

Zalecane jest organizowanie dzieciom również pozalekcyjnych form nauki języka obcego nowożytnego, np. zajęć w szkolnym klubie, spotkań czytelniczych w bibliotece, seansów filmowych w świetlicy szkolnej itp.

3. Edukacja muzyczna. Wychowanie do odbioru i tworzenia muzyki: śpiewanie i muzykowanie, słuchanie i rozumienie.

Oprócz zajęć typowo muzycznych zaleca się włączanie muzyki do codziennych zajęć szkolnych jako tła tematu przy organizacji aktywności ruchowej, w celu wyciszenia itp.

4. Edukacja plastyczna. Poznawanie architektury, malarstwa i rzeźby. Wyrażanie własnych myśli i uczuć w różnorodnych formach plastycznych. Przygotowanie do korzystania z medialnych środków przekazu.

Każde dziecko jest uzdolnione. Nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać.

W trosce o to, aby dzieci odczuwały satysfakcję z działalności twórczej, trzeba stwarzać

im warunki do prezentowania swych osiągnięć, np. muzycznych, wokalnych,

recytatorskich, tanecznych, sportowych, konstrukcyjnych.

5. Edukacja przyrodnicza. Wychowanie do rozumienia i poszanowania przyrody ożywionej i nieożywionej.

Wiedza przyrodnicza nie może być kształtowana wyłącznie na podstawie pakietów

edukacyjnych, informacji z Internetu oraz z innych tego typu źródeł. Edukacja

przyrodnicza powinna być realizowana także w naturalnym środowisku poza szkołą. W

sali lekcyjnej powinny być kąciki przyrody. Jeżeli w szkole nie ma warunków do

prowadzenia hodowli roślin i zwierząt, trzeba organizować dzieciom zajęcia w ogrodzie

botanicznym, w gospodarstwie rolnym itp.

6. Edukacja społeczna. Wychowanie do zgodnego współdziałania z rówieśnikami

i dorosłymi.

7. Edukacja matematyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz kształtowanie

wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci.

8. Zajęcia komputerowe. Zajęcia komputerowe należy rozumieć dosłownie jako zajęcia z komputerami, prowadzone w korelacji z pozostałymi obszarami edukacji. Należy zadbać o to, aby w Sali lekcyjnej było kilka kompletnych zestawów komputerowych z oprogramowaniem odpowiednim do wieku, możliwości i potrzeb uczniów

9. Zajęcia techniczne. Wychowanie do techniki (poznawanie urządzeń, obsługiwanie i szanowanie ich) i działalność konstrukcyjna dzieci.

10. Wychowanie fizyczne. Kształtowanie sprawności fizycznej dzieci i edukacja zdrowotna. Zaleca się, aby zajęcia z dziećmi prowadzone były na boisku, w sali gimnastycznej itp. Czas realizacji tego obszaru kształcenia ma być przeznaczony na rozwijanie sprawności fizycznej uczniów.

11. Etyka. Przybliżanie dzieciom ważnych wartości etycznych na podstawie baśni, bajek i opowiadań, a także obserwacji życia codziennego. Ze względu na specyfikę dziecięcego rozumowania, w trakcie zajęć z etyki zaleca się analizę zachowania postaci literackich (z baśni, bajek, opowiadań itp.), filmowych i telewizyjnych. Uniknie się wówczas kłopotów wychowawczych wynikających z nadmiernej, nieuzasadnionej i pochopnej nieraz krytyki wydarzeń z udziałem rówieśników.

Okoń twierdzi, że opracowanie programu szkolnego wymaga wielu warunków, ale niezależnie od tych warunków, istnieją kryteria inne, niejako uniwersalne, które musza być respektowane w każdym systemie dydaktycznym w każdych warunkach społecznych. Oto te kryteria, które uwzględniają wymagania związane: 
1. Z dzieckiem i w ogóle rozwijającym się człowiekiem poddawanym edukacji
2. Ze zmieniającym się społeczeństwem
3. Z rozwojem kultury, w tym w głównym stopniu nauki.

 Ad. 1. Treścią tego kryterium jest rozwijający się człowiek. Tutaj Okoń podkreśla konieczność dostosowania programu do możliwości uczniów, a co za tym idzie - potrzebę znajomości tych możliwości. Okoń akcentuje konieczność uwzględnienia w tworzeniu programów teorii rozwoju nie tylko intelektualnego, ale też stron osobowości: emocjonalnej, moralno - społecznej oraz sprawnej, samodzielnej i twórczej działalności praktycznej.

Ad. 2. Zakresem tego kryterium jest zmieniające się społeczeństwo. Podkreśla, że potrzeby i możliwości społeczne należy rozpatrywać nie tylko w kontekście teraźniejszości, ale także w perspektywie przyszłości. Np. dawna doktryna kształcenia ogólnego, która hołdowała encyklopedyzmowi i intelektualnemu kształceniu nie może być pomysłem na dziś ani na jutro tym bardziej.

Ad. 3. To kryterium obejmuje rozwój kultury oraz w jej obrębie nauki. Kultura wg autora to wszelkie wartości, proces tworzenia ich i uczestnictwa w nich. Taka kultura ma swe odbicie w treści kształcenia gdy wprowadza się ją jako pewien program działalności uczącej się młodzieży. Wówczas na taki program składają się czynności związane z : poznawaniem wybranych dóbr kultury, wytwarzaniem przez młodzież różnych wartości, przeżywaniem wartości kulturalnych.

2. Geneza i istota kształcenia zintegrowanego. Psychopedagogiczne podstawy zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej. Planowanie pracy w systemie kształcenia zintegrowanego. Płaszczyzny integracji w edukacji wczesnoszkolnej.

Kształcenie na etapie wczesnoszkolnym jest łagodnym przejściem od wychowania przedszkolnego do edukacji prowadzonej w systemie szkolnym.

Jedną z koncepcji w ramach nowego wychowania była idea Owidiusza Decroly'ego. Jego metoda ośrodków zainteresowań polegała na tym, że nauka zorganizowana była według ośrodków tematycznych. Tak więc nie było podziału na odrębne przedmioty nauczania. Dzieci zdobywał określone wiadomości i umiejętności w środowisku naturalnym jakim była szkoła, środowisko społeczne i życie rodzinne. Poznawanie rzeczy polegało na obserwowaniu, kojarzeniu oraz wyrażaniu poprzez opowiadanie, pisanie i działalność plastyczno techniczną.

Jedną z odmian nauki całościowej było także nauczanie łączne. Koncepcja nauczania łącznego zrodziła się w 1919 roku na terenie Austrii. Inicjatorem wprowadzenia nauczania łącznego był Karol Linke. Zamiast przedmiotów wprowadzono całościowe jednostki życia jako jednostki nauczania. W najniższych klasach ośrodkami nauczania miało by najbliższe otoczenie dziecka, następnie - życie i krajobraz miejsca rodzinnego, w dalszych klasach - szerszy krąg zagadnień.

Założenia teoretyczne integralnej edukacji wczesnoszkolnej wprowadziła w latach sześćdziesiątych J. Walczyna, która była pionierem integracji w Polsce. Jej zdaniem pod wpływem celowo zorganizowanej działalności dydaktyczno- wychowawczej osobowość ucznia może się wszechstronnie rozwijać. Zamieniła ona przedmioty nauczania na kierunki kształcenia.
Nawiązaniem do nauczania łącznego była także propozycja tzw. integracji nauczania początkowego (B. Suchodolski). Istotą tej koncepcji jest wyodrębnienie pięciu kierunków kształcenia odpowiadających, obiektywnym formom rozwoju cywilizacji i działalności człowieka a następnie ich integracja w toku pracy wychowawczo- dydaktycznej szkoły. Wyróżniono następujące kierunki kształcenia:
- poznawanie narzędzi społecznego porozumiewania się przez słowo i liczbę
-Kształcenie przyrodniczo-techniczne
-Kształcenie społeczne
-Kształcenie artystyczne
Ideę integracji w edukacji wczesnoszkolnej sformułował również w latach siedemdziesiątych R.Więckowski. zamiast programów nauczania poszczególnych przedmiotów proponował on opracowanie rezultatów kształcenia, za które odpowiedzialny był nauczyciel oraz organizacje wychowania i nauczania w ramach systemu szkolnego.

a) Integracja w edukacji to sposób nauczania mający na celu pokazywanie związków między wszystkimi przedmiotami oraz ukazywanie nauki jako całości.

Istotą całościowej edukacji jest nabywanie kompetencji przez aktywne działanie, uczenie się wszystkimi zmysłami, czyli doświadczanie „tu i teraz” świata i ludzi. Inaczej mówiąc za punkt wyjścia przyjmuje się założenie iż dziecko w młodszym wieku szkolnym zdobywa wiedzę o świecie i samym sobie. Współczesny system nauczania początkowego winien sprzyja wszechstronnemu rozwojowi osobowości dzieci i przygotowywać je do nauki na wyższych szczeblach kształcenia, tak więc koncepcją najbardziej sprzyjającą wszechstronnemu rozwojowi dziecka jest nauczanie integralne. Zatem przemiany jakie zachodzą obecnie w wielu dziedzinach naszej rzeczywistości wyznaczają nowe zadania edukacji szkolnej. Podejmując te wyzwania, edukacja powinna wspomaga i ukierunkowywać wielostronny rozwój człowieka.
Idea nauczania zintegrowanego najlepiej może by realizowana właśnie na szczeblu nauczania początkowego. Zamiast tradycyjnych programów wprowadza się tzw. podstawy programowe, lekcyjną formą organizacyjną nauczania zastępuje się inną formą zwaną dniem pracy i aktywności dzieci. Zajęcia edukacyjne prowadzi nauczyciel według ustalonego przez siebie planu, dostosowując czas zajęć i przerw do aktywności uczniów.

Zajęcia nie mogą być prowadzone w sposób wyrywkowy lecz całościowo. Po wybraniu aktualnego tematu, np. Warszawa- nasza stolica, powitanie wiosny, trzeba zastanowi się nad jego realizacją, między innymi także nad doborem takich rodzajów zajęć które dostarcza dzieciom przeżyć i wiadomości na określony temat, pobudzą ich zainteresowania, stworzą okazje do rozwijania sprawności, umiejętności, oraz będą kształtowały właściwy stosunek dzieci do ludzi i przyrody.
Szereg odpowiednio dobranych zajęć powinien mieć charakter kompleksowy, wynikający z wybranego tematu. Przygotowując zajęcia dotyczące wybranego tematu trzeba pamiętać o tym ze nie wszystkie można powiązać treściowo. Pojedyncze ziajecie nie powinno być czym oderwanym od całości pracy, lecz Stanowic integralną część opracowywanego aktualnie zagadnienia i prowadzić do realizacji zadań które wytycza program dydaktyczno-wychowawczy. Zajęcia powinny by prowadzone z zaangażowaniem nauczyciela. Nauczyciel powinien mieć indywidualne podejście do każdego ucznia.

W aktualnym procesie modernizacji szkoły pojęcie integracji jest związane z wieloma aspektami jej funkcjonowania. Można wyodrębnić kilka płaszczyzn w tym zakresie. Należą do nich:

- integracja procesu dydaktyczno-wychowawczego,

przedmiotów,

poszczególnych działów w ramach przedmiotów,

- integracja przedszkola ze szkołą,

- integracja oddziaływań w środowiskowym systemie wychowania

Integracja międzyprzedmiotowa i wewnątrzprzedmiotowa :

Gwałtowny rozwój wiedzy, jak i nowoczesne technologie operowania nią sprawiają, iż klasyczny zabieg fragmentaryzowania wiedzy staje się zbędny. W nowej rzeczywistości realne staną się koncentryczne programy jednoczesnego nauczania różnych treści. Wieloaspektowe poznawanie rzeczywistości ułatwi powstanie w świadomości uczniów spójnego obrazu świata.

Wyróżnia się wiele form i postaci integracji treści kształcenia :

- integracja pełna (nauczanie łączne)

- integracja częściowa, wybiórcza, międzyprzedmiotowa w postaci nauczania skorelowanego

- integracja synchroniczna (wiązanie treści w tym samym czasie) i asynchroniczna ( wiązanie treści opracowywanych obecnie lub później)

- integracja bierna - treści już skorelowane w programie

- integracja czynna - nauczyciel sam lub wespół z uczniami wyszukuje zbliżone treści

3. Charakterystyka głównych kategorii dydaktycznych w aspekcie właściwości psychofizycznych dziecka oraz procesu harmonijnego kształtowania jego osobowości. Metody wspierania aktywności edukacyjnej uczniów. Formy organizacji procesu kształcenia . Formy organizacji aktywności uczniów. Środki dydaktyczne w edukacji wczesnoszkolnej. (3 godziny)

Metody wspierania aktywności edukacyjnej uczniów należy rozumieć jako sposób pracy nauczyciela z uczniami zastosowany z myślą o tym, aby umożliwić im rozwój oczekiwać poznawczych i równocześnie sposób ich zaspokajania czy osiągania. To także sposób który może być wielokrotnie wykorzystywany i posiada szeroki zakres zastosowania.

0x08 graphic
0x01 graphic

Metody informacyjne - nauczyciel przekazuje uczniom gotowe informacje do przyswojenia, zrozumienia i zapamiętania. dostarczają uczniom informacji z założeniem, że uczeń będzie poszerzać swoją wiedzę), wyróżniamy tu:

- wyjaśnienie próba odpowiedzi na pytanie „co by było gdyby?”, „dlaczego?”. „ co się stanie jeśli?”. Ukazanie pewnych zależności między poszczególnymi elementami zagadnienia oraz związków przyczynowo skutkowych.

- opis podanie suchych faktów. Zaznajamianie z pewnymi zjawiskami, wydarzeniami, osobami, sytuacjami. Podawanie charakterystycznych i szczegółowych cech opisywanego przedmiotu.

- narracja charakteryzuje ją barwny opis i dynamika. Nauczyciel na podstawie jakiegoś zjawiska rozpościerającego się w określonym czasie, opisuje sytuacje.

Metody heurystyczne - odgrywają istotną rolę w rozwiązaniu problemów i są stosowane do poszukiwania pomysłów. Termin heurystyka wywodzi się od greckiego słowa "heuriska", które oznacza umiejętność dokonywania odkryć. Sama heurystyka jest umiejętnością, zdolnością wykrywania nowych faktów oraz relacji między faktami, dzięki którym dochodzi są do nowych prawd. Istotą metod heurystycznych jest dochodzenie do nowych rozwiązań przez sformułowanie hipotezy, co jest przeciwstawne czynnościom uzasadniającym.

Nauczyciel stwarza uczniom możliwość poszukiwania i dociekań prawdy

- dyskusja polega na wzajemnej wymianie myśli. Nauczyciel pełni rolę prowadzącego.

- dialog jest to rozmowa co najmniej dwóch osób. Wszyscy stają się partnerami. Wytwarza umiejętność słuchania, zadawania pytań, formułowania odpowiedzi i dochodzenia do kompromisu.

- metody problemowe uczeń staje w sytuacji, kiedy nie wszystkie elementy danego problemu są przed nim ujawnione, i drogą prób i błędów dochodzi do prawdy.

Przez formy organizacyjne pracy pedagogicznej rozumie się rozplanowane w czasie i przestrzeni powiązane ze sobą wzajemne czynności nauczyciela i dzieci. Formy organizacyjne obejmują typowe sytuacje wychowawcze, naturalne i celowo zorganizowane, powtarzające się systematycznie lub okolicznościowo w rozkładzie dnia.

Organizacja nauczania dzieli się na dwie odrębne formy - pracę szkolną i pracę pozaszkolną.

Natomiast formami organizacji aktywności uczniów są aktywność indywidualna i aktywność zbiorowa.

0x08 graphic
0x01 graphic

Zajęcia szkolne uczniów - lekcyjne i pozalekcyjne - wymagają zastosowania zróżnicowanych form organizacyjnych. Wynika to stąd, że zajęcia te mają przygotowywać dzieci i młodzież do życia, w życiu zaś zmuszeni jesteśmy pracować w różnych sytuacjach, w różnych układach społecznych, dlatego ważnym zadaniem szkoły jest wyrobienie u uczniów umiejętności pracy zarówno jednostkowej, jak i grupowej czy zbiorowej.

Każde dziecko ma swoisty, jemu tylko właściwy sposób uczenia się, odbierania bodźców płynących z otoczenia i reagowania na nie, indywidualny typ doświadczenia intelektualnego, społecznego itp. Zatem między poszczególnymi dziećmi, należącymi organizacyjnie do określonej klasy szkolnej, bądź odpowiednich zespołów występują dość znaczne niejednokrotnie różnice indywidualne. Uwzględnienie tychże różnic w pracy edukacyjnej w warunkach powszechnego kształcenia jest sprawą podstawową. Proponuje się więc nauczanie zróżnicowane, jako próbę przezwyciężenia niedostatków nauczania jednolitego.

W warunkach zbiorowego nauczania możemy organizować zarówno jednakowe typy sytuacji, w których będzie zachodziło uczenie się, jak i różne dla odpowiednich zespołów dzieci. W pierwszym przypadku będziemy mieli do czynienia z nauczaniem jednolitym, natomiast w drugim ze zróżnicowanym. Jednolity sposób nauczania to innymi słowy jednakowy dla wszystkich dzieci w danej klasie szkolnej bądź innego typu zespołach, niezależnie od faktu występowania m.in. różnic indywidualnych, zróżnicowany natomiast to wyodrębnienie dzieci według pewnych cech i organizowanie symptomatycznych dlań sytuacji uczenia się.

Następną koncepcją jest propozycja nauczania zróżnicowanego. Treść pracy, według tej koncepcji, jest jednolita, natomiast tok organizacyjny czynności uczniów ma charakter zróżnicowany. Innymi słowy: wszyscy uczniowie mają osiągnąć założone efekty dydaktyczno-wychowawcze, określone najogólniej w programie nauczania. Aby tego dokonać, w odpowiednim momencie procesu dydaktyczno-wychowawczego różnicuje się stopień trudności problemów, poleceń, ćwiczeń itp. Ze względu na określone różnice intelektualne uczniów należących organizacyjnie do tej samej klasy szkolnej. Trudność tychże poleceń stopniowo wzrasta i w efekcie wszyscy uczniowie osiągają założone wymagania programowe. Nauczanie zróżnicowane obejmuje zatem w tym przypadku organizację pracy uczniów, ma więc charakter organizacyjny.

Organizację pracy ucznia na lekcji dzieli się na pracę indywidualną i pracę zbiorową. Pojęcie praca indywidualna dzielimy na: indywidualną pracę jednolitą i indywidualną pracę zróżnicowaną.

Pracę zbiorową dzielimy również na dwa pojęcia podrzędne: na pracę zbiorową jednolitą i na pracę zbiorową zróżnicowaną. Kryterium dla podziału zarówno pojęcia praca indywidualna, jak i praca zbiorowa na określone pojęcia podrzędne jest treść poleceń lub problemów przewidzianych do rozwiązania przez uczniów. Jeżeli więc treść problemów lub poleceń jest jednakowa dla wszystkich uczniów w klasie, wówczas wystąpi praca indywidualna lub zbiorowa o charakterze jednolitym, jeżeli natomiast treść tychże problemów poleceń jest zróżnicowana pod względem stopnia trudności, wówczas wystąpi praca indywidualna zbiorowa o charakterze zróżnicowanym.

Praca grupowa zróżnicowana polega na równoczesnym rozwiązywaniu na lekcji lub w domu przez stałe kilkuosobowe grupy zadań różnych, przy czym zadań może być albo tyle, ile jest grup, albo mniej. Zadania rozwiązywane przez poszczególne grupy składają się z reguły na określoną całość np. zestawienie informacji o jakimś wydarzeniu.

Możemy wyróżnić trzy podstawowe typy koncepcji różnicowania w pracy edukacyjnej: różnicowanie treściowe, metodyczno-organizacyjne i treściowo organizacyjne.

Typ różnicowania zwany treściowym polega najogólniej na opracowywaniu co najmniej trzech różnych wariantów programów szkolnych dostosowanych do wyodrębnionych poziomów dzieci w określonym wieku. Koncepcją zróżnicowania treściowego w kształceniu możemy obejmować zarówno wszystkie dzieci w określonym wieku, jak i tylko pewne grupy dzieci.

Środki dydaktyczne - to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Skracają i urozmaicają proces nauczania, wywołując wrażenia i spostrzeżenia, będące tworzywem pozwalającym w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości

W edukacji wczesnoszkolnej środki dydaktyczne występują w różnych miejscach. Przede wszystkim zapoczątkowują proces edukacyjny, pomagają w przekazywaniu uczniom wiedzy, sprawności lub rozwiązywaniu problemów; są wykorzystywane do utrwalania uprzednio opracowywanych zagadnień. W pierwszym przypadku środki dydaktyczne są najczęściej wykorzystywane do organizowania określonych sytuacji problemowych. Mają zaciekawić uczniów treścią projektowaną do poznania, mają więc one niejako umotywować dalszą naukę zmierzającą do zadawalającego poznania określonych tematów. W tym celu na początku nauczyciel pokazuje film, obraz, odtwarza nagranie magnetofonowe, czyta tekst i dzieci uświadamiają sobie pewne “luki” w zakresie danych tematów. Powstaje więc sytuacja problemowa (czynnikiem organizującym ją jest dany środek).
Środki dydaktyczne mogą być również wykorzystywane w procesie przyswajania nowych zagadnień. Nauczyciel wymaga od dzieci w tym przypadku wykorzystania danych im środków dla poznawania odpowiednich treści. W trzecim natomiast przypadku sytuacja jest nieco odmienna. Dzieci poznały już pewien zakres treści. Środki dydaktyczne są tutaj wykorzystywane do utrwalania nabytej już wiedzy. Porównywanie przez dzieci wiedzy już przyswojonej z wiedzą odzwierciedloną za pomocą eksponowanego środka dydaktycznego pozwala im dostrzec nowe elementy w posiadanej wiedzy. Dzięki temu ich wiedza jest lepiej utrwalona i pogłębiona, nabiera walorów operatywnych i może stanowić również materiał inspirujący do dalszej pracy poznawczej.

Za kryterium podziału przyjmuje się rodzaj eksponowanych przez nie bodźców: wzrokowych, słuchowych i wzrokowo-słuchowych. Stąd podział na środki techniczne i środki konwencjonalne:

W zależności od ich doboru, techniki stosowania metod i form nauczania pełnią wielorakie funkcje:

Motywacyjną Wywołują pozytywne motywy uczenia się przez budzenie zainteresowania przedmiotem poznania. Stąd bierze się gotowość uczenia się, oglądania, spostrzegania, mówienia, rysowania, konstruowania itp.

Poznawczą Występuje w procesie poznawania i zapamiętywania, zbliża uczniów do poznawania rzeczywistości.

Kształcącą Rozwijają zdolności poznawcze (myślenie, spostrzegawczość, wyobraźnia), wyzwalają aktywność uczniów, wdrażają do samodzielnej pracy.

Dydaktyczną Służą jako materiał ilustracyjny przy słownym opracowaniu treści, do utrwalania wiadomości, a także kontroli i oceny stopnia opanowania wiedzy przez uczniów.

Kontrolną Umożliwiają kontrolowanie wiadomości i sposób myślenia, ocenianie stopnia opanowania wiadomości i umiejętności.

Wychowawczą Pomagają w kształceniu odpowiednich postaw, opinii oraz poglądów wobec określonych zjawisk, procesów i osób. Wywołują przeżycia.

Klasyfikacja środków dydaktycznych wg R. Więckowskiego:

  1. Techniczne

  • Konwencjonalne