MATERIAŁY Z ONKOLOGII
Dysplazja
Anaplazja
brak zróżnicowania komórek, charakterystyczna dla nowotworów złośliwych,
Protoonkogen
Antyonkogen (gen supresorowy)
gen działający hamująco na procesy proliferacji komórkowej (geny bramkowe), bądź stabilizująco na procesy utrzymujące stabilność genetyczną komórki (geny opiekuńcze),
Onkogen
gen powodujący transformację komórki normalnej w komórkę nowotworową,
Proces przekształcenia protoonkogenu w onkogen nazywamy onkogenezą.
Markery nowotworowe (antygeny nowotworowe)
antygeny znajdujące się na powierzchni błony komórkowej, rzadziej w cytoplazmie komórki nowotworowej,
Nowotwór
to niekontrolowana proliferacja komórek organizmu, które nie różnicują się w typowe komórki danej tkanki i wcale lub niewłaściwie reagują na sygnały z organizmu,
Nowotwór łagodny
utworzony z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych, o budowie mało odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek,
jest dobrze ograniczony, często otorbiony, rośnie wolno, rozprężająco (uciskając sąsiadujące tkanki),
nie daje przerzutów, a po należytym jego usunięciu nie powstaje wznowa - jest całkowicie wyleczalny,
jego szkodliwy wpływ na ustrój może być spowodowany wydzielaniem hormonu, krwawieniami, czy też zamknięciem światła naczynia, uciskiem nerwu albo umiejscowieniem w ważnym dla życia narządzie np. sercu, rdzeniu kręgowym.
Nowotwór graniczny
zajmuje pośrednie miejsce między nowotworem złośliwym a łagodnym
od nowotworu złośliwego różni się brakiem destrukcyjnego naciekania penetrującego do podścieliska,
może dawać implanty do błon surowiczych i narządów jamy otrzewnej,
najczęściej spotykany to śluzowy guz graniczny jajnika
Nowotwór złośliwy
nowotwór o małym zróżnicowaniu tkanek, za to o skłonności do odrywania się komórek.
komórki potrafią oderwać się od rosnącego guza, dotrzeć do naczyń krwionośnych i zawędrować wraz z krwią lub chłonką w odległe miejsce organizmu, gdzie dają początek nowemu guzowi
daje częste wznowy,
charakteryzuje się szybkim wzrostem, atypią i brakiem torebki
Nowotwór miejscowo złośliwy
charakteryzuje się co najmniej jedną z trzech cech: albo dużą masą tkankową uciskającą otoczenie, albo zdolnością naciekania i niszczenia otoczenia lub zdolnością wszczepiania,
nie daje przerzutów, ale daje nawroty po zabiegach operacyjnych, nawet uznawanych za radykalne; dlatego też nowotwory te wymagają starannego podejścia chirurgicznego z uwzględnieniem szerokich granic wycięcia,
obraz mikroskopowy może być typowy dla nowotworu złośliwego,
Klasyfikacja nowotworów
ze względu na stopień zróżnicowania histologicznego - grading (G1, G2, G3)
klasyfikacja wg FIGO - ze względu na stopień zaawansowania klinicznego - staging
Klasyfikacja wg systemu TNM,
Metody leczenia nowotworów złośliwych
leczenie chirurgiczne,
chemioterapia,
radioterapia,
immunoterapia,
hormonoterapia,
Leczenie operacyjne prowadzi do wyleczenia jeśli istnieje możliwość usunięcia wszystkich komórek nowotworowych z organizmu.
Chemioterapia
chemioterapia zabija głównie komórki dzielące się, stąd oprócz komórek nowotworowych zabija również prawidłowe komórki macierzyste organizmu,
ponieważ komórki macierzyste najobficiej występują w szpiku i nabłonkach, najczęstsze i najpoważniejsze działania niepożądane chemioterapii to uszkodzenie szpiku i nabłonków przewodu pokarmowego,
Radioterapia
Podział ze względu na sposób napromieniania:
brachyterapia, BTH: leczenie przy użyciu źródła promieniowania znajdującego się w bezpośrednim kontakcie z guzem;
teleterapia, RTH: leczenie z zastosowaniem źródła umieszczonego w pewnej odległości od tkanek (50-100cm)
NOWOTWORY TRZONU MACICY
Mięśniak (myoma)
jest to niezłośliwy nowotwór wywodzący się z komórek mięśni gładkich macicy lub komórek warstwy mięśniowej naczyń krwionośnych błony mięśniowej macicy.
najczęściej występujący nowotwór macicy, stanowiący najczęstsze wskazanie do histerektomii,
klinicznie mięśniaki ujawniają się u około 25-30% kobiet po 30-35 r.ż., ale przy zastosowaniu nowoczesnych technik obrazowania ich wykrywalność się zwiększa.
występują zarówno u kobiet w wieku rozrodczym, jak również w okresie pomenopauzalnym.
najczęstszą lokalizacją mięśniaków jest trzon macicy (90%). Rzadko występują pojedynczo (10%), najczęściej są liczne, zróżnicowane pod względem wielkości i lokalizacji.
Objawy kliniczne
przy szybkim wzroście guza mogą pojawić się objawy sygnalizujące rozwój stanu zapalnego wywołane martwicą dużego guza i wtórnym nadkażeniem,
duże mięśniaki mogą być przyczyną problemów z zajściem w ciążę, jak również z jej donoszeniem i porodem,
małe mięśniaki, nawet jeśli są liczne, nie dają dolegliwości.
Objawy kliniczne
Do powikłań natury ogólnej w mięśniakach macicy należą:
- niedokrwistość jako następstwo długotrwałych, silnych krwawień z takimi objawami towarzyszącymi jak bicie serca, bóle i zawroty głowy,
- przyspieszony OB - może być związany z martwicą w obrębie mięśniaka,
Rozpoznanie
charakterystyczny wywiad,
badanie ginekologiczne,
ocena USG z użyciem TVS.
W rozpoznaniu różnicowym należy wziąć pod uwagę guza jajnika, jak również mięsaka macicy.
Leczenie
Leczenia wymagają tylko takie pacjentki, u których obecność mięśniaków jest powodem dolegliwości.
Pacjentki z mięśniakami macicy o przebiegu bezobjawowym powinny zgłaszać się do kontroli co 6 m-cy.
Sposoby leczenia
leczenie operacyjne - najczęściej stosowane
leczenie farmakologiczne,
metody alternatywne: embolizacja tętnic macicznych
Leczenie operacyjne
Wybór sposobu operacji i zakresu zabiegu zależy od:
- wieku pacjentki,
- wielkości, lokalizacji i liczby mięśniaków,
- chęci zachowania płodności.
Mięśniakomięsak gładkokomórkowy
Nowotwór złośliwy pochodzenia mezenchymalnego.
Występuje przede wszystkim u kobiet w 5. i 6. dekadzie życia ( średni wiek 55 lat).
Najczęstszą lokalizacją mięsaków jest trzon macicy.
Nowotwór ten może powstać pierwotnie z utkania mięśni gładkich lub wtórnie przez transformację złośliwą mięśniaka ( 0,1-0,8% mięśniaków ulega takiej transformacji)
Mięsaki występują najczęściej u kobiet leczonych w przeszłości z powodu innych nowotworów, szczególnie u tych poddanych radioterapii miednicy mniejszej.
Objawy kliniczne
Zbliżone są do dolegliwości występujących w przypadku obecności mięśniaków.
Na pierwszy plan wysuwają się dolegliwości związane z szybko powiększającym się guzem.
Makroskopowo i w ocenie USG rozróżnienie mięsaka od mięśniaka nastręcza duże trudności.
Najważniejszą cechą patomorfologiczną charakteryzującą stopień złośliwości tego nowotworu jest wysoka aktywność mitotyczna
Przerzuty odległe zlokalizowane często w płucach powstają na drodze krwionośnej.
Leczenie
podstawowe to wycięcie macicy z przydatkami,
uzupełniające - radioterapia - stosowana szczególnie w sytuacji wysokiego indeksu mitotycznego i przy nieradykalnym leczeniu operacyjnym,
przy współistnieniu przerzutów odległych - chemioterapia.
RAK BŁONY ŚLUZOWEJ TRZONU MACICY (CARCINOMA ENDOMETRII)
Charakterystyka epidemiologiczna
Rak endometrium jest piątym, co do częstości występowania, nowotworem u kobiet w Polsce. Stanowi on 6,0% wszystkich nowotworów rozpoznawanych u kobiet.
Najwyższe wartości współczynnika zachorowalności notuje się dla kobiet w wieku 55-74 lata. Szczyt zachorowalności przypada w Polsce na grupę wiekową 60-64 lata, natomiast w Wielkopolsce 55-59 lat.
Rozpatrując czynniki ryzyka rozwoju raka endometrium należy zwrocić uwagę na:
czynniki hormonalne (w tym HTZ i antykoncepcję hormonalną),
czynniki reprodukcyjne,
rasę,
status socjo-ekonomiczny,
dietę,
współistnienie innych chorób,
czynniki dziedziczne,
palenie papierosów.
Czynniki hormonalne
Czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe trzonu macicy jest stosowanie przez kobiety estrogenowej terapii zastępczej.
Czynniki reprodukcyjne
Wczesny wiek pierwszej miesiączki i późny wiek menopauzy są czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe trzonu macicy.
Ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy trzonu macicy spada wraz z liczbą przebytych ciąż i porodów.
Antykoncepcja hormonalna
Stosowanie doustnej antykoncepcji zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór trzonu macicy.
Redukcja zagrożenia rośnie wraz z czasem stosowania środków antykoncepcyjnych.
Inne choroby
Rak błony śluzowej trzonu macicy najczęściej występuje u kobiet z triadą chorób:
- otyłość,
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca.
Czynniki dziedziczne
Rak endometrium występuje w dziedzicznym zespole Lynch II (rak jajnika, niepolipowaty rak okrężnicy, rak endometrium).
Objawy kliniczne
Podstawowym objawem jest nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych. W przypadku kobiet po menopauzie im więcej czasu upływa od menopauzy do nieprawidłowego krwawienia, tym większe jest ryzyko, że przyczyną krwawienia jest rak endometrium.
Przyczyną nieprawidłowych krwawień z dróg rodnych są również nieprawidłowe rozrosty endometrium.
W diagnostyce nieprawidłowych krwawień z macicy bardzo pomocna jest ultrasonografia przezpochwowa.
Endometrium uznaje się jako pogrubiałe, gdy całkowita szerokość jego echa przekracza 4-5 mm u kobiet po menopauzie niestosujących HTZ i powyżej 8 mm u kobiet stosujących HTZ.
Jeśli grubość endometrium przekracza 12 mm u kobiety po menopauzie, to zachodzi podejrzenie rozwoju nowotworu lub stanu przednowotworowego endometrium.
Rozpoznanie ostateczne stawia się na podstawie badania histopatologicznego materiału uzyskanego z biopsji wykonanej za pomocą aspiratora typu Pipelle lub podczas histeroskopii, lub z wyskrobania kanału i jamy macicy.
Stopień zaawansowania klinicznego raka endometrium wg FIGO (wersja skrócona)
Stopień I - rak ograniczony do trzonu macicy włącznie z cieśnią
Stopień II - rak przechodzi na szyjkę i nacieka szyjkę macicy
Stopień III - rak przechodzi poza macicę (otrzewna, pochwa, węzły chłonne miednicy mniejszej)
Stopień IVa - naciekanie nowotworowe błony śluzowej pęcherza moczowego lub odbytnicy
Stopień IVb - przerzuty odległe, powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych lub przerzuty w jamie brzusznej
Objawy w zaawansowanym raku endometrium
ropno-krwiste upławy i ropomacicze w przypadku zamknięcia ujścia wewnętrznego kanału szyjki przez egzofityczny guz wypełniający jamę macicy.
Leczenie
Podstawą jest leczenie operacyjne - zakres zabiegu zależy od stopnia zaawansowania klinicznego raka.
W wyższych stopniach zaawansowania klinicznego leczenie jest złożone i polega na wielokierunkowej terapii: chirurgicznej, chemioterapii, radioterapii i hormonoterapii.
RAK SZYJKI MACICY
Charakterystyka epidemiologiczna
Rak szyjki macicy jest drugim, co do częstości występowania, nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce.
Rozpatrując czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy, bierzemy pod uwagę:
Infekcje wirusowe
Najważniejszym czynnikiem ryzyka w raku szyjki macicy jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego HPV (Human papilloma virus)
HPV jest wirusem onkogennym, występującym pod wieloma postaciami, przy czym do typów odgrywających istotną rolę w etiologii raka szyjki macicy należą wirusy HPV 16, 18, 31, 33.
Choroby przenoszone drogą płciową
Choroby przenoszone drogą płciową zwiększają ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy.
Wiek inicjacji seksualnej
Dla określenia stopnia ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy ważny jest wiek inicjacji seksualnej. Rozpoczęcie współżycia seksualnego w młodym wieku zwiększa zagrożenie powstania tego nowotworu.
Liczba partnerów seksualnych
Stosunki seksualne z różnymi partnerami zwiększają ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.
Prawdopodobieństwo zachorowania na raka szyjki macicy zwiększają częste stany zapalne pochwy wywołane przez: Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, HSV-2, EBV, CMV, a także współistniejące zakażenie HIV.
Ryzyko jest wyższe w przypadku
dużej liczby ciąż i porodów,
wcześniej leczonych nieprawidłowości w obrębie szyjki macicy,
palenia papierosów,
narażenia na czynniki rakotwórcze,
niskiego statusu społeczno -ekonomicznego,
stosowania antykoncepcji.
Badanie cytologiczne wymazu z szyjki macicy
Obniżony poziom zachorowalności na nowotwory złośliwe szyjki macicy obserwuje się u kobiet, które regularnie uczestniczą w badaniach skriningowych polegających na pobraniu wymazu do badania cytologicznego. Badania te pozwalają na wykrycie nowotworu w fazie umożliwiającej podjęcie efektywnego leczenia.
Polega na pobraniu z tarczy części pochwowej szyjki macicy, strefy przejściowej i kanału szyjki macicy do głębokości ok. 1 cm materiału komórkowego, przeznaczoną do tego szpatułką lub szczoteczką, oddzielnie dla tarczy + strefa przejściowa oraz dla kanału szyjki.
Materiał pobiera się „zdrapując” komórki z powierzchni.
Pobrany materiał należy rozprowadzić równomiernie, cienką warstwą na szkiełku podstawowym, nie rozcierać, aby nie zniszczyć komórek oraz natychmiast utrwalić w 96% alkoholu lub za pomocą utrwalacza w aerozolu (aby komórki nie wyschły).
Badanie cytologiczne jest łatwą, niebolesną, bezpieczną i tanią metodą diagnostyczną.
Warunki do pobrania rozmazu
Rozmaz należy pobrać przed badaniem ginekologicznym i badaniem USG z użyciem sondy dopochwowej oraz nie w czasie miesiączki.
Pacjentka powinna wstrzymać się od współżycia przez okres 2 - 3 dni poprzedzających badanie, w tym okresie nie powinna również zakładać do pochwy leków w postaci globulek. Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do pobrania rozmazu.
Rak szyjki macicy- rekomendacje
badaniami profilaktycznymi polegającymi na corocznej kontroli cytologicznej powinny być objęte kobiety po ukończeniu 25 r. ż., lub najpóźniej 3 lata po rozpoczęciu współżycia,
Klasyfikacja wymazów cytologicznych:
- skala Papanicolau - 5-stopniowa
- skala Bethesda
Skala wg Papanicolau:
I i II st. - wyniki prawidłowe,
III st. - ze zmianami dysplastycznymi lub silnie zapalnymi, wymaga dalszej diagnostyki,
IV i V st. - z komórkami atypowymi (nowotworowymi).
Klasyfikacja wg systemu Bethesda (TBS)
dostarcza pełniejszych informacji w postaci dokładnego opisu stwierdzanych zmian, zgodnego z terminologią patomorfologiczną. Ponadto informuje, czy materiał pobrano w sposób reprezentatywny, stwarzający możliwość jego oceny oraz czy obraz jest prawidłowy.
Stan przedrakowy
Stanem przedrakowym dla szyjki macicy jest dysplazja (dysplasia colli uteri), w przypadku szyjki macicy określana jako wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy - CIN (cervical intraepithelial neoplasia). Wyróżniamy trzy stopnie dysplazji: mały, średni i duży (CIN1, CIN2, CIN3). CIN3 obejmuje również raka przedinwazyjnego szyjki macicy - CIS (carcinoma in situ).
Kolposkopia
Pozwala na ocenę architektoniki powierzchni nabłonka oraz podnabłonkowego łożyska naczyniowego części pochwowej szyjki macicy, pochwy i sromu.
Standardowy kolposkop może powiększać obraz od 5 do 50 razy.
Jeśli istnieje duże podejrzenie obecności CIN, zwłaszcza CIN 3 lub raka inwazyjnego, na zakończenie badania można pobrać pod kontrolą kolposkopu z obszaru najbardziej podejrzanego wycinek do badania histopatologicznego. Zawsze należy także wyskrobać kanał szyjki macicy.
Pobranie wycinków z szyjki macicy do badania histopatologicznego
Jeśli nie dysponujemy kolposkopem, pobieramy cztery wycinki z ectocervix i wykonujemy skrobanie diagnostyczne kanału szyjki. Jeśli możemy ocenić szyjkę za pomocą kolposkopu, wykonujemy celowane pobranie wycinków tylko z miejsc podejrzanych.
Klasyfikacja klinicznego zaawansowania raka szyjki macicy wg FIGO (wersja skrócona)
Stopień I - Rak ograniczony do macicy:
Ia - rak przedkliniczy, rozpoznawany wyłącznie na podstawie badania histopatologicznego,
Ib - zmiana stwierdzana klinicznie lub zmiany rozpoznawane mikroskopowo o wymiarach większych niż w stopniu 1a2 (5 x 7 mm)
Stopień II - Rak przekracza granice szyjki macicy, nie dochodzi do ścian kostnych miednicy, nie nacieka dolnej 1/3 pochwy,
Stopień III- Rak dochodzi do ścian kostnych miednicy; zajmuje pochwę, przekraczając 1/3 dolną część; objawy wodonercza lub nieczynnej nerki,
Stopień IV - Rak przechodzi poza obszar miednicy mniejszej, zajmuje śluzówkę pęcherza moczowego lub odbytnicy, daje przerzuty odległe,
Objawy
Nie powoduje specyficznych objawów. Dopiero przy znacznym stopniu zaawansowania nowotworu występują:
- krwiste upławy o przykrym zapachu,
- krwawienia międzymiesiączkowe,
- krwawienia kontaktowe,
- bóle podbrzusza i okolicy krzyżowo-lędźwiowej.
W skrajnych przypadkach przy wysokim zaawansowaniu klinicznym dominuje:
- wyniszczenie,
- niesymetryczne obrzęki kończyn dolnych,
- bolesne oddawanie moczu i stolca,
- objawy narastającej niewydolności nerek.
Leczenie:
- operacyjne,
- radioterapia
- chemioterapia - tylko w sytuacjach braku pozytywnej reakcji terapeutycznej na leczenie operacyjne, operacyjne + radioterapię, radioterapię bez chirurgii, stosuje się dodatkowo chemioterapię,
Rak szyjki macicy w ciąży
Rak szyjki macicy w przebiegu ciąży występuje z częstością 1 na 3000 ciąż, wg danych USA 1,2 na 10 000 ciąż
Rozpoznanie raka szyjki w ciąży: badanie cytologiczne, kolposkopia, wycinki z szyjki macicy, w szczególnych przypadkach konizacja szyjki.
RAK JAJNIKA
Charakterystyka
Rak jajnika jest czwartym, co do częstości występowania, nowotworem wśród kobiet w Polsce.
Czynniki ryzyka:
- nierództwo,
- wczesna pierwsza miesiączka,
- późna menopauza,
- uwarunkowania genetyczne
- hormonalne leczenie niepłodności.
Ryzyko zachorowania zmniejsza każda kolejna ciąża, stosowanie antykoncepcji hormonalnej przed 45 r.ż., karmienie piersią.
Wykrywanie raka jajnika
Rak jajnika najczęściej rozwija się bezobjawowo.
Dlatego znaczna część kobiet zgłasza się do lekarza z bardzo zaawansowanym procesem chorobowym
Rozpoznanie
Badanie ginekologiczne wykonywane u wszystkich kobiet w wieku rozrodczym raz w roku oraz w wieku około- i pomenopauzalnym raz na pół roku są w chwili obecnej jedyną metodą wczesnego wykrywania nieprawidłowości w obrębie jajnika.
Również ultrasonografia a w szczególności dopochwowa jest szczególnie przydatna jako badanie skriningowe.
Ocena ultrasonograficzna
Cechy obrazu UGS przemawiające za rakiem jajnika:
obecność litej lub cystyczno - litej zmiany, z grubymi przegrodami i znacznie pogrubiałą torebką i wyroślami brodawkowatymi skierowanymi do wewnątrz lub na zewnątrz zmiany
zmiana obecna w obydwu jajnikach,
przepływy naczyniowe o niskim lub bardzo wysokim oporze, RI < 0,4 lub > 0.8
Markery nowotworowe
Najbardziej znanym markerem nowotworowym, charakterystycznym dla raka jajnika jest antygen Ca 125. Stężenie podwyższone ( > 35 U/ml) występuje u około 80% chorych z rakiem jajnika.
Niestety marker ten nie jest swoisty dla raka jajnika .
Jego podwyższone stężenie występuje również w przypadku:
- raka endometrium,
- raka jajowodu,
- raka trzustki,
- endometriozy,
- stanów zapalnych przydatków.
Diagnostyka mikroskopowa
Jest podstawową i jedyną metodą rozpoznawania zmian o charakterze złośliwym.
W przypadku raka jajnika postawienie ostatecznego rozpoznania jest możliwe dopiero po wykonaniu laparotomii i oddaniu tkanek do badania histopatologicznego.
Objawy kliniczne
Pojawiają się późno, najczęściej, gdy guz ma już ponad 7 cm wielkości.
Pacjentki zgłaszają:
- ból podbrzusza,
- zwiększenie obwodu brzucha - wywołane samą zmianą lub wodobrzuszem,
- dolegliwości związane z uciskiem guza na struktury sąsiednie, rozciąganiem otrzewnej czy rozsiewem nowotworowym,
U 15% pacjentek występują objawy ze strony dróg moczowych, układu pokarmowego, a niekiedy krwawienia z pochwy.
Przerzuty z raka jajnika:
-węzły chłonne miednicy mniejszej,
- płuca,
- kości,
- pochwa.
Na szczególną uwagę zasługuje sytuacja, w której rozpoznany zostaje obustronny rak śluzowy jajników. Zawsze należy wówczas różnicować ten nowotwór z przerzutem do jajnika raka przewodu pokarmowego (guz Krukenberga)
Klasyfikacja stopnia zaawansowania wg FIGO (wersja skrócona):
Stopień I - guz ograniczony do jajników
Stopień II - guzy jednego lub obu jajników z zajęciem narządów miednicy mniejszej
Stopień III - guz jednego lub obu jajników, przerzuty wewnątrzotrzewnowe poza miednicą mniejszą, przerzuty do węzłów pozaotrzewnowych
Stopień IV - guz jednego lub obu jajników, przerzuty odległe
Leczenie
W dalszym ciągu pomimo olbrzymiego postępu w chemioterapii przyjmuje się, że postępowaniem z wyboru w guzach jajnika jest leczenie operacyjne.
Każdorazowo należy jednak rozpatrzyć możliwość wdrożenia postępowania kompleksowego obejmującego uzupełniające leczenie skojarzone - operację uzupełnioną chemioterapią. Często ten sposób terapii pozwala na osiągnięcie najbardziej zadowalających wyników.
Radioterapia
Ostatnim elementem leczenia raków jajnika jest radioterapia.
Jest to uzupełniająca metoda terapii, stosowana po leczeniu operacyjnym.
Promienioczułość raków jajnika jest zróżnicowana.
RAK SUTKA
Charakterystyka epidemiologiczna
Rak piersi jest pierwszym, co do częstości występowania, nowotworem u kobiet w Polsce.
Czynniki ryzyka:
- wczesna pierwsza miesiączka,
- późna menopauza
- wysokie stężenie hormonów estrogenowych,
- nierództwo,
- długotrwała HTZ,
- występowanie raka sutka w najbliższej rodzinie,
- mutacje w genach BRCA1 i BRCA2.
Czynnikiem ochronnym jest karmienie piersią.
Diagnostyka gruczołu sutkowego
Samokontrola
Badanie podmiotowe
Badanie przedmiotowe
Mammosonografia (poniżej 35 r.ż.)
Mammografia z mammosonografią (powyżej 35 r.ż.)
Badanie mikroskopowe materiału biopsyjnego
Objawy występujące w raku sutka
Guz wyczuwalny w badaniu palpacyjnym,
Wciągnięcie brodawki sutkowej lub skóry nad guzem,
Objaw „skórki pomarańczowej”,
Wyciek z brodawki sutkowej,
Owrzodzenie skóry,
Powiększenie węzłów chłonnych pachowych.
Leczenie
Leczenie zmian złośliwych sutka uwarunkowane jest stopniem ich zaawansowania klinicznego.
W stopniu 0, I i II możliwe jest wykonanie oszczędzających zabiegów operacyjnych, które polegają na usunięciu guza w granicach tkanek zdrowych lub całego kwadranta sutka. Decyzję o usunięciu węzłów chłonnych pachowych podejmuje się po ocenie węzła wartowniczego.
Operację oszczędzającą możemy wykonać, gdy:
rak nie jest wieloogniskowy,
margines zdrowych tkanek w usuniętej zmianie wynosi minimum 1 cm,
operowana zmiana nie jest wznową,
brak uprzednio przebytego napromieniania gruczołu sutkowego.
Jako leczenie uzupełniające po operacyjnym usunięciu zmiany stosuje się radioterapię i niekiedy hormonoterapię (tamoksyfen) i (lub) chemioterapię.
Rokowanie gorsze w przypadku:
większego stopnia zaawansowania nowotworu,
wyższego stopnia złośliwości histologicznej nowotworu (G3),
młodego wieku chorej ( < 35 r.ż.),
wyższego indeksu proliferacji,
braku receptorów estrogenowych i progesteronowych w guzie.
3
Wyszukiwarka