STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTW, Medycyna ratunkowa, zdriowie publiczne


STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTW (UE I POLSKA).

ZMIANY W ORGANIZMIE LUDZKIM WYWOŁANE PROCESEM STARZENIA SIĘ

STARZENIE SIĘ CZŁOWIEKA

proces patofizjologiczny, który związany jest ze zmianami strukturalnymi i czynnościowymi komórek i tkanek, prowadzącymi do osłabienia zdolności adaptacyjnych organizmu. Jak dotąd nie wyjaśniono ostatecznie jego przyczyn.

NIEKTÓRE TEORIE STARZENIA

SCENARIUSZ EUROSTATU DLA UE25

(wariant podstawowy)

2005-2050

2005-2010

2010-2030

2030-2050

Całkowita liczba ludności

-2,1%

(-9642)

+1,2%
(+5444)

+1,1%
(+4980)

-4,3%
(-20066)

Dzieci (0-14)

-19,4%

(-14415)

-3,2%

(-2391)

-8,9%

(-6411)

-8,6%

(-5612)

Młodzież (15-24)

-25,0%

(-14441)

-4,3%

(-2488)

-12,3%

(-6815)

-10,6%

(-5139)

Młodzież dorosła (25-39)

-25,8%

(-25683)

-4,1%

(-4037)

-16,0%

(-15271)

-8,0%

(-6375)

Dorośli (40-54)

-19,5%

(-19125)

+4,2%

(+4170)

-10,0%

(-10267)

-14,1%

(-13027)

Pracownicy starsi (55-64)

+8,7%

(+4538)

+9,6%

(+5024)

+15,5%

(+8832)

-14,1%

(-9318)

„Seniorzy” (65-79)

+44,1%

(+25458)

+3,4%

(+1938)

+37,4%

(+22301)

+1,5%

(+1219)

Osoby w podeszłym wieku (80+)

+180,5%

(+34026)

+17,1%

(+3229)

+57,1%

(+12610)

+52,4%

(18187)

Od kilku lat zmniejsza się liczba mieszkańców Polski, przede wszystkim z powodu malejącej liczby urodzeń. Równocześnie zwiększa się średnia długość życia Polaków.

Eksperci GUS przewidują gwałtowne starzenie się społeczeństwa - do 2030 r. ludność Polski zmniejszy się o 2,5 mln, a średni wiek mieszkańców wzrośnie z 37 do ponad 45 lat.

Obserwowana w latach 90-tych depresja urodzeniowa w dalszym ciągu utrzymuje się. Od 1989 r. poziom reprodukcji nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń.

W 2003 r. współczynnik dzietności wynosił 1,22 i był najniższy od ponad 50 lat (najbardziej korzystną sytuację demograficzną określa współczynnik kształtujący się na poziomie 2,1-2,15, tj. kiedy w danym roku na jedną kobietę w wieku 15-49 lat przypada średnio 2 dzieci).

gwałtownym starzeniem się ludności. Znaczny Okres po 2020 roku będzie charakteryzował się przyrost nastąpi w najstarszych grupach wieku. Liczba osób w wieku 85 lat i więcej wzrośnie do 2010 r. o 50 % i osiągnie pół miliona, a w 2030 r. do prawie 800 tys. (obecnie liczba osób w tym wieku wynosi niespełna 320 tys.).

Zmniejszeniu liczby urodzeń towarzyszy spadek liczby zgonów (od 1991 r.) i wydłużanie się życia. Dla 2003 r. średnia oczekiwana długość życia mężczyzn wynosiła 70,5 roku, kobiet zaś 78,9 roku.

W stosunku do 1990 r. trwanie życia mężczyzn wydłużyło się o 4 lata, zaś kobiet o 3,4 roku.

Liczba emerytów na 100 osób w wieku produkcyjnym

2000 rok 2030 rok

Irlandia 17 26

Słowacja 17 30

Polska 18 33

Czechy 20 38

Holandia 20 40

Luksemburg 21 31

Dania 22 40

Austria 23 46

Norwegia 23 39

Szwajcaria 23 53

Bułgaria 24 33

Niemcy 24 46

Belgia 25 43

Hiszpania 25 42

Grecja 26 43

Włochy 27 47

ZMIANY W POSZCZEGÓLNYCH UKŁADACH ZWIĄZANE Z PROCESEM STARZENIA SIĘ
Układ sercowo-naczyniowy

zmiany czynnościowe

Stan się określa mianem „serca starczego” i charakteryzuje się jako ograniczoną tolerancję wysiłku i skłonność do ujawniania się niewydolnością krążeniową

Starzenie się a funkcja układu sercowo - naczyniowego

¯ objętość krążącej krwi ( osocze i krwinki czerwone )

¯ podatność lewej komory ® ¯ faza wczesnego napełniania komór w spoczynku i w czasie wysiłku ® ważniejsza rola fazy późnego napełniania komór (skurczu przedsionków)

Wzrost ciśnienia późnorozkurczowego - u osób starszych

­ objętości wyrzutowej zależy w większym stopniu od mechanizmu Franka-Starlinga

W czasie maksymalnego wysiłku - mniejsza siła skurczu, wyższe ciśnienie tętnicze i zwiększony opór naczyniowy

VO2max (maksymalna pojemność tlenowa) to maksymalne zużycie tlenu przez wyczerpany organizm (zdolność do wysiłków długotrwałych)

układ oddechowy

układ ruchu

Sarcopenia - spadek masy mięśniowej wraz z wiekiem

Przyczyny:

Proces starzenia się związany jest z szeregiem zmian strukturalnych i czynnościowych:

a) spadek beztłuszczowej masy ciała (15% między 3 i 8 dekadą życia)

b) spadek masy mięśni szkieletowych (sarkopenia)

c) wzrost % zawartości tkanki tłuszczowej

d) spadek podstawowej przemiany materii (BMR) i całkowitego wydatku energetycznego

e) spadek siły i mocy mięśni

f) elastyczności mięśni, ścięgien i wiązadeł

Spadek masy, siły i mocy mięśni szkieletowych jest częstą przyczyną niepełnosprawności i braku stabilności posturalnej.

W jakim stopniu zmiany związane z wiekiem są nieuchronną konsekwencją starzenia się?

Starzenie się:

a) genetycznie uwarunkowany proces starzenia się

b) współistnienie szeregu chorób ograniczających sprawność fizyczną

c) siedzący tryb życia

d) niedożywienie

Przyczyny spadku masy mięśniowej:

- zmiany hormonalne [siarczan dehydroepiandrosteronu (dehydroepiandrosterone sulphate - DHEAS), insulinopodobny czynnik wzrostu I (insulin-like growth factor I - IGF-I) i testosteron]

- choroby przewlekłe

- spadek aktywności ruchowej

Utrata masy mięśniowej wraz z wiekiem jest jednym z najważniejszych czynników powodujących obniżanie się VO2max

Framingham study:

40 % kobiet w wieku 55-64

45 % kobiet w wieku 65-74 nie jest w stanie

65 % kobiet w wieku 75-84 podnieść 4,5 kg.

Spadek siły mięśniowej o 30 % między 50 a 70 r.ż.

Spadek siły mięśniowej o 30 % między 70 a 80 r.ż.

Spadek siły mięśniowej jest wynikiem zmniejszania się masy mięśniowej, w mniejszym stopniu funkcji.

Stabilność posturalna - termin wskazujący na niewielkie prawdopodobieństwo utraty równowagi podczas stania lub poruszania się.

Stabilność posturalna obniża się wraz z wiekiem wzrasta prawdopodobieństwo upadku i powikłań z tym związanych.

Przyczyny:

- zanik masy mięśniowej i sprawność układu ruchu

- leki ( głównie uspokajające )

- hipotonia ortostatyczna

- funkcja OUN oraz wzroku

Gibkość - termin określający zakres ruchu w obrębie jednego lub kilku stawów

¯ gibkość w wyniku:

- zmiany struktury tkanki łącznej wraz z wiekiem

( głównie spadek elastyczności kolagenu )

- bólu związanego ze współistniejącymi zmianami chorobowymi

- niedostatecznej siły mięśniowej

Większość badań wskazuje na poprawę gibkości różnych stawów w wyniku ćwiczeń fizycznych

Układ pokarmowy - zmiany związane z procesem starzenia no ogół nie ograniczają prowadzenia normalnego trybu życia

Zmiany inwolucyjne:

następstwa miażdżycy

UKŁAD IMMUNOLOGICZNY

Naturalne zmiany odporności organizmu związane z wiekiem zwiększają nie tylko podatność na zakażenia, ale również osłabiają odpowiedź immunologiczną w walce z patogenami. Skutkiem obniżonej aktywności limfocytów T jest upośledzenie odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego i humoralnego oraz obniżenie tolerancji immunologicznej na własne antygeny. Zmiany w poszczególnych narządach w przebiegu starzenia się dodatkowo predysponują do zwiększonego ryzyka infekcji, które u osób starszych często cechują się dłuższym i cięższym przebiegiem.

SKUTKIEM WW. ZMIAN JEST OBNIŻENIE ODPOWIEDZI TYPU KOMÓRKOWEGO

Zmiany w zakresie odpowiedzi typu humoralnego są prawdopodobnie wtórne. Przypuszcza się, że wynikają z upośledzenia funkcji limfocytów T. Nasilona produkcja cytokin o profilu Th2 sprzyja zwiększonej aktywności limfocytów B i zwiększonej produkcji niektórych klas i typów przeciwciał (Ig)

odpowiedź nieswoista

uk. nerwowy

Reprezentatywna próba starszych Polaków:

Nadwaga (BMI>25) - 66% (71% kobiet,

58% mężczyzn)

Nadciśnienie tętnicze (JNC VI) - 74%

U hospitalizowanych pacjentów w wieku 65-75 lat u 47,7% kobiet i 49,8% mężczyzn rozpoznano chorobę niedokrwienną serca

Losowo dobrana grupa mieszkańców Łodzi

w wieku 65-79 lat

Kobiety Mężczyźni

(n=177) (n=123)

Wiek 70.0 (4.1) 70.2 (4.2)

BMI 29.2 (4.9) 27.0 (3.9)

% tkanki tłuszczowej 39.3 (5.9) 30.8 (4.6)

WHR 0.84 (0.06) 0.94 (0.06)

Obwód łydki 37.1 (4.9) 37.4 (3.8)

MNA 24.8 (3.0) 24.4 (2.6)

U 42% respondentów stwierdzono nadwagę (BMI: 25-30)

a u 33,3% otyłość (BMI>30)

Kobiety Mężczyźni

(n=177) (n=123)

Cukrzyca (%) 17.5 17.9

Nadciśnienie tętnicze (%) 68.4 65.9

Ch.n.s. (%) 37.3 37.3

Dolegliwości ze strony

układu ruchu (%) 37.9 22.8

Stan odżywienia osób starszych:

- niedożywienie białkowo-energetyczne

EPIDEMIOLOGIA NIEDOŻYWIENIA

* W środowisku domowym:

- niewystarczająca podaż pokarmowa: 20 %

- niedożywienie: 4 % (Euronut Seneca).

* W szpitalu lub DPS:

- niewystarczająca podaż pokarmowa:

30-40% osób starszych

- niedożywienie: 20-60% wg różnych kryteriów

Zbyt niska podaż białka jako przyczyna sarkopenii.

Dzienne zapotrzebowanie wg WHO:

0.91 ± 0.043 g × kg-1 × d-1

Zalecane dzienne spożycie (RDA) w USA:

0,8 g × kg-1 × d-1

U osób starszych dzienna dobowa podaż białka powinna wynosić 1.25g× kg-1 × d-1

(1.0 - 1.5 g × kg-1 × d -1)

Ok. 50% osób > 60 r. życia spożywało mniej (USA)

Ok. 25 % mężczyzn i kobiet spożywało

mniej niż 0.86 i 0.81 g × kg-1 - d-1

Niska podaż kalorii: 1400 kcal w wieku 65 lat

Przyczyny niedożywienia

Zmiany pato-fizjologiczne związane z wiekiem:

+ zmiany składu ciała,

+ zmniejszenie stężenia GH-IGF1, DHEAS, testosteronu,

+ zmniejszenie wydatku energetycznego

Anoreksja osób starszych:

- aktywność ruchowa,

- szybko osiągane uczucie sytości (CCK)

- stany chorobowe (cytokiny),

- depresja,

- leki,

- nadmierna dieta.

Niedostateczna podaż:

- niepełnosprawność

Nadmierny katabolizm:

- przewlekłe choroby zapalne

- infekcje

Niepełnosprawność osób starszych

Prewencja (zapobieganie) ?

czy

Leczenie (rehabilitacja) ?

Prewencja chorób:

Rehabilitacja to przywracanie maksymalnie możliwego samodzielnego życia w rodzinie i społeczności, zdolności do pracy zawodowej, aktywności społecznej i twórczej.

Rehabilitacja medyczna, ukierunkowana na przywrócenie sprawności chorych, stanowi fundamentalną część szerokiego procesu rehabilitacji

U osób młodych dąży się przeważnie do pełnego przywrócenia utraconych w następstwie choroby lub wypadku sprawności, umiejętności i statusu społecznego.

Ze względu na nieostrą granicę między stanem zdrowia a stanem chorobowym u osób starszych prewencja jest w znacznym stopniu zintegrowana z rehabilitacją

promocja zdrowia prewencja rehabilitacja

„zdrowy” podopieczny w starszym wieku

udar mózgu, zawał mięśnia sercowego, zapalenie płuc, złamanie szyjki kości udowej, choroba nowotworowa, choroba Alzheimera, Parkinsonizm...

Rehabilitacja medyczna wykorzystuje środki terapeutyczne fizjoterapii (kinezyterapię, fizykoterapię i masaż), terapię zajęciową, farmakoterapię, psychoterapię i poradnictwo psychologiczne oraz zaopatrzenie ortopedyczne.

Razem z rehabilitacją społeczną i czasami zawodową stanowi integralny model postępowania rehabilitacyjnego z pacjentem w podeszłym wieku

Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem, jest najważniejszą metodą oddziaływania w rehabilitacji (prewencji, promocji zdrowia) osób starszych.

Obejmuje ćwiczenia lecznicze oraz metody kinezyterapeutyczne.

Aktywność fizyczna osób starszych

- wydolność aerobowa

- siła mięśni

- gibkość, równowaga i koordynacja

Cel:

Utrzymanie sprawności funkcjonalnej

Activities of Daily Living (ADL)

Instrumental Activities of Daily Living (IADL)



Wyszukiwarka