1. OPISZ GENEZĘ SPOCZYNKOWEGO POTENCJAŁU KOMÓRKOWEGO.
Zasadniczą funkcją neuronu jest przekazywanie informacji zakodowanej w postaci impulsu nerwowego. Impuls nerwowy - to fala depolaryzacji przemieszczająca się wzdłuż błony komórkowej. Przewodzenie impulsów nerwowych przez neuron wiąże się procesami elektrochemicznymi przebiegającymi w błonie komórkowej. Potencja spoczynkowy błony komórkowej- Pomiędzy wnętrzem komórek pobudliwych a płynem zewnątrzkomórkowym występuje stale w spoczynku różnica potencjału elektrycznego, czyli potencjał spoczynkowy błony komórkowej. Jest on spowodowany właściwościami błony komórkowej, przez którą jony o dodatnim ładunku elektrycznym przenikają z trudnością. Wnętrze neuronu ma ładunek ujemny w stosunku do otoczenia. Ujemny potencjał spoczynkowy wewnątrz neuronu wynosi od -60 do -80 mV, średnio -70 mV. Do powstania i utrzymania potencjału spoczynkowego spełnione muszą być następujące warunki: Różnica stężeń jonowych (przed wszystkim sodowych i potasowych) po obu stronach błony komórkowej, utrzymana przez działanie pompy sodowo - potasowej; Różnica przepuszczalności błony komórkowej dla jonów, duża dla K+ i względnie mała dla Na+. 2. POWSTANIE POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO ORAZ PRZEJŚCIE IMPULSU PRZEZ SYNAPSĘ NERWOWO - NERWOWĄ (POBUDZAJĄCĄ LUB HAMUJĄCĄ).Potencjał czynnościowy- bodziec działający na błonę komórkową neuronu zmienia jej właściwości, co z kolei wywołuje potencjał czynnościowy. Do wnętrza neuronu przez otwierające się kanały dla prądu jonów sodowych napływają jony Na+ zgodnie z gradientem stężeń (aktywacja sodowa), co powoduje wyrównanie ładunków elektrycznych pomiędzy wnętrzem, a otoczeniem. Zjawisko to określa się jako depolaryzację błony komórkowej. Potencjał błon osiąg wartość dodatnią (około +35 mV), tzw. nadstrzał. Aktywowane kanały sodowe ulegają stopniowo inaktywacji, a dodatkowo, z niewielkim opóźnieniem, depolaryzacja progowa powoduje otwarcie kanałów potasowych, przez które jony K+ wydostają się z neuronu (aktywacja potasowa). Oba te procesu powodują powrót do stanu początkowego, czyli repolaryzacji błony komórkowej. Pęcherzyki synaptyczne zawierają transmitery i modulatory chemiczne. transmitrey pobudzające:Acetylocholina (Ach), Aminy (dopomina, adrenalina, noradrenalina, serotonina, histamina), Aminokwasy (kwas asparaginowy i glutaminowy). TRANSMITERY HAMUJĄCE: Kwas gamma-aminomasłowy -GABA, Glicyna. Transmitery przenoszą informacje przez szczelinę synaptyczną na błonę postsynaptyczną. Ilość transmitera decyduje o sile bodźca. Transmitery pobudzające łącząc się z receptorem zwiększają przepuszczalność błony postsynaptycznej dla jonów sodu Na+ (aktywacja sodowa) i zapoczątkowują proces powstania potencjału czynnościowego na błonie postsynaptycznej. Transmitery hamujące zwiększają przepuszczalność błony postsynaptycznej dla jonów chlorowych Cl- oraz jonów K+ powodując hiperpolaryzację błony postsynaptycznej. 3 NARYSUJ WYKRES ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY SIŁĄ BODŹCA I CZASEM JEGO TRWANIA (ZAZNACZ NA WYKRESIE REOBAZĘ I CHRONAKSJĘ I ZDEFINIUJ JE) ORAZ NAPISZ O CZYM MÓWI PRAWO „PRAWO WSZYSTKO ALBO NIC”. Reobaza - to najmniejsze natężenie prądu elektrycznego niezbędne do wywołania pobudzenia; Chronaksja - czas trwania bodźca o sile podwójnej reobazy. prawo „wszystko albo nic” - jeżeli na komórkę nerwową zadziała bodziec progowy lub wyższy to wywoła on zawsze taką samą maksymalną reakcje („wszystko”). Jeżeli bodziec będzie podprogowy to nie wywoła żadnej reakcji („nic”). 4. ROLA SKŁADOWYCH ŁUKU ODRUCHOWEGO (Z UWZGLĘDNIENIEM SZCZEGÓLNIEJ ROLI OŚRODKA NERWOWEGO) NA PRZYKŁADZIE ODRUCHU MONOSYNAPTYCZNEGO I POLISYNAPTYCZNEGO. Ośrodek nerwowy - zespół komórek nerwowych regulujących określoną, jednorodną czynność, (np. ośrodek oddechowy). Od czynności ośrodka nerwowego zależy, czy odruch wystąpi, jaki będzie jego okres utajnionego pobudzenia oraz jaka będzie wielkość, zakres i czas trwania pobudzenia narządu wykonawczego. Przewodzenie impulsów w ośrodkach różni się przede wszystkim ze sposobem przekazywania stanu pobudzenia z jednego neuronu na drugi, co zachodzi za pośrednictwem synaps. Monosynaptyczne - (odruch na rozciąganie), w którym łuk odruchowy zawiera jedną synapsę pomiędzy drogą dośrodkową, a drogą odśrodkową (odruch ten nazywa się odruchem dwuneuronowym). Do odruchów monosynaptycznych zalicza się odruch na rozciąganie. Polisynaptyczny - (odruch cofania, odruch zginania) - odruch cofania i zginania są typowymi odruchami polisynaptycznymi występującymi w odpowiedzi na bodźce uszkadzające (zazwyczaj bólowe), działające na skórę, tkanki podskórne oraz mięśnie. Odpowiedzą jest skurcz mięśnia zginacza oraz zahamowanie mięśni prostowników tak, że część kończyny podlegająca drażnieniu ulega zgięciu i odsunięciu od działającego bodźca (odruch obronny). 6. SCHARAKTERYZUJ JEDNOSTKĘ MOTORYCZNĄ I KURCZLIWĄ WŁÓKIEN WOLNO KURCZLIWYCH (ST) I SZYBKO KURCZLIWYCH (FT). jednostką kurczliwości - jest sarkomer. Sarkomerem nazywamy odcinek leżący pomiędzy sąsiednimi błonami granicznymi. Obejmuje on połówki nici aktynowych oraz całe nici miozynowi.Warunkiem zadziałania sarkomeru jest: Sprawny funkcjonalnie układ białek kurczliwych, Progowy impuls nerwowy, Energia (odpowiedni poziom ATP), Obecność Ca++. jednostka motoryczną - jest to motoneuron wraz z unerwionymi przez siebie komórkami mięśniowymi. Jednostki motoryczne wolno kurczące się (ST) cechują się długim czasem skurczu, bardzo dużą odpornością na zmęczenie, najmniejszą siłą. Monomery tych jednostek mają niski prób pobudliwości. Jednostki motoryczne szybko kurczliwe (FT) cechują się krótkim czasem skurczu, dużą wrażliwością na zmęczenie. Monomery tych jednostek przewodzą impuls szybko lecz próg pobudliwości jest dosyć wysoki. 7 SCHARAKTERYZUJ ROLĘ JONÓW WAPNIA (CA --) W SKURCZU MIĘŚNIA SZKIELETOWEGO. Przy udziale jonów Ca++ następuję uwolnienie acetylocholiny z pęcherzyków synaptycznych W dalszym etapie skurczu, uwalniane jony wapnia ze zbiorniczków końcowych siateczki sarkplazmatycznej wnikają następnie pomiędzy białka kurczliwe i łączą się z podjednostkami C Tropiny. W wyniku tego miofilament cienki (aktyna) łączy się z miofilamentem grubym (miozyną). 8. PODAJ I OPISZ ŹRÓDŁA ENERGII DO PRACY MIĘŚNIOWEJ. Skurcz mięśnia wymaga dopływu energii. Podstawowym źródłem energii jest ATP, które powstaje z połączenia się wodoru i tlenu na łańcuchu oddechowym mitochondriów - jest to energia, która zostaje zakumulowana w postaci wiązań wysokoenergetycznych ATP. Kontynuowanie pracy mięśniowej wymaga ciągłej resyntezy tego związku. FOSFOKREATYNA +ADP kreatyna + ATP (enzym kinaza kreatynowa); ADP + ADP AMP + ATP (enzym miokinaza); (glikogen + 1ATP w warunkach beztlenowych) Glukoza + 2ATP 2 mole kwasu mlekowego + 4 mole ATP; (glikogen + 1ATP w warunkach tlenowych) Glukoza + 2ATP 6CO2 + 6H2O + 40 ATP. 9. SKURCZ IZOMETRYCZNY, IZOTONICZNY, AUKSOTONICZNY, TĘŻCOWY ZUPEŁNY I NIEZUPEŁNY: Skurcz izometryczny - stała jest długość mięśni a zmienia się napięcie. Skurcz izotoniczny - stałe jest napięcia, a zmienia się długość mięśnia. Skurcz auksotoniczny - skurcz mieszany, w pierwszej fazie jest to skurcz izometryczny, w drugiej izotoniczny. Skurcz tężcowy zupełny - nowy impuls działa przed fazą rozkurczową mięśnia, występuje wówczas zjawisko nakładania się na siebie kolejnych skurczów. Skurcz tężcowy niezupełny - nowy impuls działa podczas fazy rozkurczu mięśnia. 9.d. ekscentryczna i koncentryczna czynność miofibryli. Skurcz koncentryczny - zbliżanie się przyczepów mięśnia, ilość angażowanych jednostek motorycznych, wzrost napięcia mięśniowego (praca dodatnia). Skurcz ekscentryczny - oddalanie się przyczepów mięśnia, zmniejszanie ilości angażowanych jednostek motorycznych, spadek napięcia mięśniowego (praca ujemna). 9. AKOMODACJA OKA I KONWERGENCJA OKA: akomodacja oka- to przystosowanie oka do wyraźnego widzenia na różną odległości, u człowieka polega na zmianach siły załamania światła w zależności od odległości od przedmiotu. konwergencja oka - zdolność oczu do śledzenia obserwowanego przedmiotu po przez zmianie położenia gałek ocznych, dzięki temu zjawisku człowiek morze określić swoja odległość od przedmiotu. 9. SUMOWANIE SIĘ BODŹCÓW W CZASIE I PRZESTRZENI. Sumowanie przestrzenne - występuje wówczas, kiedy kilka synaps w jednym czasie przewodzi bodziec. Sumowanie czasowe - kolejne występujące po sobie postsynaptyczne potencjały pobudzające, częściowo nakładają się na siebie i coraz bardziej depolaryzują błonę komórkową, impulsy nerwowe przechodzone są w odstępie <5 ms, sumują się. 10. ROLA KRWI W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA (ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ROLI ERYTROCYTÓW I LEUKOCYTÓW). Rola krwi w organizmie człowieka. transportowa - (przemieszczanie wraz z krwią): Tlenu z płuc do tkanek, Dwutlenku węgla z tkanek do płuc, Substratów energetycznych do tkanek, Substancji budulcowych do tkanek, Produktów przemiany materii z tkanek do nerek i wątroby, magazynowanie - (stała obecność we krwi): Hormony tarczycy i steroidowe po związaniu z białkami osocza. wyrównywanie - (funkcja homeostatyczna): Ciśnienia osmotycznego we wszystkich tkankach, Stężenia jonów wodorowych we wszystkich tkankach [H+], a tym samym wyrównanie pH, Różnicy temperatur między tkankami (utrzymanie względnie stałej temperatury wewnętrznej). ochronna - (funkcja obronna), Tworzy zaporę przed inwazją drobnoustrojów chorobotwórczych, Eliminuje substancje obce dzięki przeciwciałom, Pomaga utrzymać ciągłość śródbłonka naczyniowego (hemostaza). Rola erytrocytów i leukocytów. erytrocyty - krwinki czerwone, biorą udział w transporcie tlenu i dwutlenku węgla. leukocyty - krwinki białe, uczestniczą w obronie organizmu przed patogenami. Dzielimy je na dwie duże grupy: GRANULOCYTY: Obojętnochłonne (neutrofile), Zasadochłonne (eozynofile), Kwasochłonne (bazofile). AGRANULOCYTY: Limfocyty T, Limfocyty Th, Limfocyty Ts, Limfocyty Tc, Limfocyty B, Monocyty - są to komórki żerne. 11. PRZEDSTAW ILOŚCIOWY I JAKOŚCIOWY SKŁAD KRWI ORAZ OPISZ ROLĘ ERYTROCYTÓW W TRANSPORCIE TLENU I DWUTLENKU WĘGLA. Jakościowy i ilościowy skład krwi. Całkowitą objętość krwi możemy podzielić na: elementy upostaciowane (morfotyczne) do których należą: Erytrocyty (krwinki czerwone) w ilościach 4,6-5,4 x 1012/ L czyli około 4,6 - 5,4 miliona na 1mm3 krwi, Leukocyty (krwinki białe) w ilościach 4-10 x 109/L czyli około 4-10 tysięcy na 1mm3 krwi (czyli średnio 7,5 tys.). Trombocyty (płytki krwi) w ilościach 140-440x109/L czyli około 140-440 tysięcy na 1mm3 krwi (średnio 250 tys.), elementy nieupostaciowane (składniki osocza krwi): Roztwór osocza w 90% objętości stanowi woda reszta to: Składniki nieorganiczne: Na+, K+, Ca2+, Mg2+, Cl-, HCO3-, PO43-, SO42-. Składniki organiczne: białka osocza (globuliny, albuminy, fibrynogen), lipidy osocza (cholesterol, hormony steroidowe, chylomikrony, wolne kwasy tłuszczowe), składniki pozabiałkowe (glukoza, aminokwasy, mocznik, amoniak, bilirubina, kreatyna, itp.) Transport tlenu - tlen dyfunduje z pęcherzyków płucnych do naczyń włosowatych okalających pęcherzyk płucny (konieczny jest gradient ciśnienia parcjalnego równy 60 mmHg) zostaje na bardzo krótko rozpuszczony w osoczu krwi na zasadzie rozpuszczalności fizycznej gazów w płynach. Cząsteczki tlenu rozpuszczone w osoczu natychmiast dyfundują do erytrocytów i wiążą się chemicznie z hemoglobiną. Dzięki dwuwartościowemu żelazu (Fe2+) zawartemu w cząsteczce hemu w hemoglobinie, każdy hem może związać cząsteczkę dwuatomowego tlenu (O2) tworząc w ten sposób utlenioną hemoglobinę czyli oksyhemoglobinę (Hb4O8).Hb4 + 4 O2 Hb4O8 W ten sposób transportowane jest około 95% tlenu, a pozostałem 5% tlenu transportowane jest w postaci fizycznie rozpuszczonej w osoczu. Transport dwutlenku węgla. Transport dwutlenku węgla- dwutlenek węgla dyfundujący (na zasadzie różnicy ciśnień parcjalnych - dla CO2 równy 6 mmHg) z tkanek do krwi przepływającej przez naczynia włosowate rozpuszcza się w osoczu, a stamtąd przenika do erytrocytów. Pod wpływem enzymu znajdującego się w cytoplazmie erytrocytów - anhydrazy węglanowej - wchodzi w reakcję z wodą i powstaje kwas węglowy. Część CO2 łącząc się z grupami aminowymi (-NH2) aminokwasów, białek osocza i hemoglobiny tworzy karbaminiany. Większość karbaminianów tworzy się w erytrocytach po połączeniu się CO2 z grupami aminowymi Hb i powstaje karbaminohemoglobina. Z tkanek do płuc na drodze fizycznej jest transportowane 6% CO2, pozostałe 94% transportowane jest w postaci związanej chemicznie jako wodorowęglany (84-88%) i jako karbaminiany (6-10%). 12. OPISZ BUDOWĘ HEMOGLOBINY ORAZ CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZDOLNOŚĆ WIĄZANIA HEMOGLOBINY (HB) Z TLENEM (O2).Budowa hemoglobiny. Hemoglobina - czerwony barwnik krwi zawarty w erytrocytach; zbudowana jest z białka globiny (składającego się z 4 łańcuchów polipeptydowych) i 4 cząsteczek hemu. Każda cząsteczka hemu połączona jest z jednym łańcuchem polipeptydowym. Istnieją trzy frakcje hemoglobiny różniące się od siebie budową łańcucha polipeptydowego w globinie. Wyróżniamy hemoglobinę: A1 (97%),A2 (2,5%) oraz typ F hemoglobina płodowa (0,5). Dzięki dwuwartościowemu żelazu (Fe2+) zawartemu w cząsteczce hemu w hemoglobinie, każdy hem może związać cząsteczkę dwuatomowego tlenu (O2) tworząc w ten sposób utlenioną hemoglobinę czyli oksyhemoglobinę (Hb4O8). Czynniki wpływające na zdolność wiązania hemoglobiny (Hb) z tlenem (O2). Prężność tlenu (pO2) - wraz ze zwiększeniem prężności tlenu we krwi zwiększa się wysycenie Hb tlenem. Przy pO2 we krwi wynoszącym 12,7 kPa (95 mm Hg) już 97,5% Hb jest całkowicie wysycane tlenem. Prężność dwutlenku węgla (pCO2) - zwiększenie prężności dwutlenku węgla we krwi zmniejszy stopień wysycenia Hb tlenem. Temperatura - wraz ze spadkiem temperatury krwi przy zachowaniu tej samej prężności tlenu (pO2) zwiększa się wysycenie Hb tlenem. pH- zmniejszenie pH krwi spowodowane wzrostem stężenia wolnych jonów wodorowych (H+) zmniejsza stopień wysycenia Hb tlenem. 2,3-difosfoglicerynian - (2,3-DPG) - syntezowany w erytrocycie w pobocznym torze glikolitycznym w stężeniu 4,5 mmol/l. Odgrywa kluczową rolę w regulacji powinowactwa Hb do tlenu. Wzrost stężenia 2,3-DPG w erytrocycie zwiększa łącznie się w związku z łańcuchami β hemoglobiny i powinowactwo Hb do tlenu maleje. Zmniejsza to stopień wysycenia Hb tlenem dlae zwiększa możliwości oddawania tlenu tkankom, przesuwając krzywą dysocjacji w prawo. 13. OPISZ GDZIE I W JAKIM PROCESIE POWSTAJĄ ERYTROCYTY, ORAZ CO JEST GŁÓWNYM CZYNNIKIEM STYMULUJĄCYM TEN PROCES. Erytropoeza - jest to proces powstawania krwinek czerwonych w układzie krwiotwórczym. W życiu płodowym erytrocyty wytwarzane są w śledzionie i wątrobie, a po urodzeniu proces ten odbywa się w szpiku kostnym czerwonym (jamy kości). Erytropoetyna - EPO - jest zasadniczym czynnikiem wzrostowym, pobudzającym i stymulującym erytropoezę. EPO jest hormonem o budowie glikoproteinowej wytwarzanym w 85% w nerkach i w 15% w wątrobie, przez komórki śródbłonka naczyń włosowatych. Głównym bodźcem pobudzającym wytwarzanie i uwalnianie EPO jest spadek prężności tlenu (pO2) we krwi tętniczej. Również aminy katecholowe działając przez β-receptory adrenergiczne zwiększają wydzielanie EPO.14. GRUPY KRWI- AGLUTYNOGENY I AGLUTYNINY. grypy krwi - na podstawie występowania aglutynogenów w otoczkach krwinek czerwonych został dokonany podział na cztery główne grupy krwi: A,B,AB,0. U ludzi, u których aglutynogen A znajduje się w otoczce krwinek czerwonych, w osoczu występuje aglutynina anty-B, czyli beta. W grupie krwi B w osoczu występuje aglutynina anty-A czyli alfa. W grupie krwi AB oba aglutynogeny AiB znajdują się w otoczce krwinek, a osocze jest wolne od aglutynin. Natomiast w osoczu grupy 0 znajdują się aglutyniny anty-B, czyli beta i anty-A, czyli alfa. 15. HEMOLIZA OSMOTYCZNA KRWINEK - otoczka erytrocytów jest błoną półprzepuszczalną, przez którą cząsteczki wody dyfundują z łatwością. W warunkach fizjologicznych dyfundująca woda dąży do wyrównania ciśnienia osmotycznego między krwinką a roztworem, w którym jest zanurzona (osoczem). W erytrocycie i w roztworze 0,9% NaCl ciśnienie osmotyczne jest jednakowe i wynosi 310 mOsm, czyli jest izotoniczne. W takich warunkach ta sama ilość wody dyfunduje przez otoczkę erytrocytu w obu kierunkach. Gdy zanurzymy erytrocyt w roztworze o większym ciśnieniu osmotycznym, czyli hipertonicznym np. 1,5% NaCl, cząsteczki wody chcąc wyrównać różnicę ciśnień będą dyfundować na zewnątrz i erytrocyt obkurczy się. Gdy zanurzymy erytrocyt w roztworze o mniejszym ciśnieniu osmotycznym, czyli hipotonicznym np. 0,3% NaCl, cząsteczki wody będą dyfundowały do wewnątrz erytrocytu aż do momentu, w którym otoczka pęknie. Pękanie erytrocytów zaczyna się w roztworze 0,48% NaCl, a w 0,33% NaCl hemoliza jest całkowita.16. HEMOSTAZA - pojęcie to obejmuje szereg procesów warunkujących zdolność do utrzymania krwi w łożysku naczyniowym i zachowania ciągłości śródbłonka naczyń krwionośnych. W procesach tych główna rola przypada; Właściwościom samych naczyń krwionośnych, które w przypadku uszkodzenia ściany naczynia reagują skurczem mięśniówki naczyniowej w wyniku, czego światło naczynia zwęża się i ulega zamknięciu. Trombocytom i tworzeniu się z nich czopu trombocytarnego. Czynnikom osoczowym krzepnięcia krwi powodującym zmianę jednego z białek osocza - fibrynogenu- na fibrynę, która wraz z czopem trombocytarnym tworzy skrzep krwi.17.KRZEPNIĘCIE KRWI - istotą tego procesu jest wytworzenie skrzepu krwi powstającego w wyniku zmiany hydrofilnego fibrynogenu - czynnik I w hydrofobną fibrynę - czynnik Ia. W procesie tym bierze udział enzym trombina - czynnik IIa, która w osoczu występuje w postaci nieaktywnej protrombiny - czynnik II. W tworzeniu fibryny (włóknika krwi) uczestniczy 13 czynników. Istnieją dwa mechanizmy aktywujące proces krzepnięcia krwi: zewnątrzpochodny i wewnątrzpochodny, które w rzeczywistości mogę przebiegać równocześnie. Mechanizmy te różnią się tylko kilkoma początkowymi reakcjami kaskady procesu krzepnięcia krwi, a końcówka obu mechanizmów przebiega tak samo tworząc tzw. drogę wspólną. 18. CIŚNIENIE TĘTNICZE(BP) - DEFINICJA, WARTOŚĆ, REGULACJA, METODA POMIARU. Ciśnienie tętnicze krwi BP - czyli siła z jaką krew napiera na ściany naczyń oraz przeciwdziałająca temu naciskowi siła sprężystości naczynia. Wzajemne oddziaływanie siły nacisku i sprężystości w poprzek ściany naczyń pomaga przemieszczać krew wzdłuż osi naczyń. Jako wielkość fizyczna charakteryzuje się naprężeniem w danym punkcie, a liczbowo równa jest stosunkowi siły prostopadle działającej na powierzchnie do pola tej powierzchni. Ciśnienie to jest zmienne i zależy od: pojemności minutowej serca, oporu obwodowego, objętości krwi krążącej, właściwości biofizycznych ścian naczyń i lepkości krwi. Średnia amplituda wahań wynosi od 9,3 kPa (70 mmHg) ciśnienia rozkurczowego do 16 kPa (120 mmHg) ciśnienia skurczowego. Ciśnienie tętnicze krwi skurczowe - BPs - ciśnienie systoliczne, mierzone podczas skurczu komór (szczyt wyrzut komór) w warunkach prawidłowych u dorosłego człowieka wynosi 13,3 - 18,7 kPa (100-1400 mmHg). Ciśnienie tętnicze krwi rozkurczowe - BPd - ciśnienie diastoliczne, mierzone podczas rozkurczu komór. W warunkach prawidłowych u dorosłego człowieka wynosi 9,3 - 10,6 kPa (70-80 mmHg). 19. ROLA UKŁADU RENINA - ANGIOTENSYNA. Spadek ciśnienia tętniczego w tętniczkach nerkowych w wyniku zmniejszenia objętości krwi oraz płyny zewnątrzkomórkowego, jest bezpośrednim czynnikiem wpływającym na wydzielanie reniny z nerek. Aparat przykłębuszkowy nerek wydziela do krwi glikoproteinę o właściwościach enzymatycznych. Renina powoduje przemianę białka osocza - angiotensynogenu - w angiotensynę I. Ta następnie wędrując z krwią do płuc ulega dalszym przemianom w śródbłonku naczyń włosowatych, gdzie za sprawą enzymu konwertującego zmienia się angiotensynę II (fizjologicznie aktywną). Angiotensyna II łączy się z receptorami AT1A powoduje to aktywację fosfolipazy C (przez białko błonowe G) i wywołuje wzrost stężenia jonów Ca2+ w komórkach mięśni gładkich naczyniowych i ich skurcz. Powoduje to wzrost całkowitego obwodu oporu naczyniowego i podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi. 20. AUTOMATYZM SERCA.Rytmiczne skurcze serca mają miejsce pod wpływem bodźców powstałych w nim samym tzw. automatyzm serca. Węzeł przedsionkowo-zatokowy i przedsionkowo-komorowy i pęczek Hisa tworzą tzw. układ przewodzący serca. Impulsy do skurczu serca powstają w węźle przedsionkowo-zatokowym. Węzeł ten stanowi rozrusznik serca I rzędu i wysyła bodźce z częstotliwością 70 razy na minutę. Rozrusznik II rzędu to węzeł przedsionkowo komorowy częstotliwość od 40 do 60 razy na minutę, rozrusznik III rzędu to komórki pęczka Hisa, częstotliwość 30-40 razy. 21. REGULACJA PRACY SERCA. Czynność serca podlega regulacji przez układ nerwowy wegetatywny oraz kalecholaminy i tzw. czynniki miejscowe (prostaglandyny, trombosan, tlenek azotu, CO2, H+, K+). Ośrodek przyspieszający pracę serca - zlokalizowany jest w rogach bocznych rdzenia kręgowego na poziomie segmentów piersiowych Th1-Th5. Stąd wysyłane są impulsy do zwojów pnia współczulnego i zwojów współczulnych szyjnych. Następnie włóknami współczulnymi zazwojowymi - Cs (zwoje gwiaździste) docierają do serca. Na zakończeniach włókien Cs uwalniana jest noradrenalina (NA) działająca pobudzająca na serce. Ośrodek zwalniający pracę serca - zlokalizowany jest w rdzeniu przedłużonym (jądro grzbietowe nerwu błędnego). Stanowią go neurony należące do części przywspółczulnej układu autonomicznego, które przekazują pobudzenie za pośrednictwem włókien eferentnych nerwów błędnych oraz przywspółczulnych neuronów zwojowych w samym sercu. Przekaźnikiem synaptycznym w tym wypadku jest acetylocholina (ACh) działająca hamująco na czynności serca. 23. OPISZ ODDYCHANIE ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE. Oddychanie - to pobór i wykorzystanie tlenu dla potrzeb wytwarzania energii. Obejmuje: Oddychanie zew - proces wymiany gazowej między powietrzem atmosferycznym, a pęcherzykami płucnymi, dyfuzja gazów oddechowych przez barierą pęcherzykowo - włośniczkową oraz transport tlenu i dwutlenku węgla przez krew do komórek i z komórek. Oddychanie wew - wewnątrzkomórkowe procesy związane ze zużyciem tlenu na potrzeby przemian metabolicznych. Proces zachodzi na łańcuchu oddechowym wewnętrznej błony mitochondrialnej. 26. OPISZ HORMONY ODPOWIEDZIALNE ZA POZIOM CUKRU WE KRWI (MECHANIZM ICH DZIAŁANIA). Insulina - anaboliczny hormon białkowy (→ hormony peptydowe) wytwarzany w komórkach β wysp trzustkowych (Langerhansa), zbudowany z 51 aminokwasów tworzących dwa łańcuchy polipeptydowe — A i B, połączone dwoma wiązaniami dwusiarczkowymi; antagonista → glukagonu; ma ważny udział w regulacji metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek, przede wszystkim zmniejsza zawartość glukozy we krwi, stymulując syntezę → glikogenu; stymuluje też syntezę triacylogliceroli; niedobór insuliny powoduje cukrzycę. Glukagon - hormon peptydowy wytwarzany i wydzielany do krążenia przez komórki wewnątrzwydzielnicze A wysp trzustkowych ssaków; zbudowany z 29 aminokwasów; działa glikogenolitycznie (pobudza rozkład glikogenu w wątrobie), glukoneogennie (pobudza glukoneogenezę w wątrobie), lipolitycznie (pobudza wykorzystywanie tłuszczy), ketogennie (stymuluje wytwarzanie ciał ketonowych w wątrobie) oraz hiperglikemizująco (podnosi poziom glukozy we krwi); w większych stężeniach zwiększa kurczliwość mięśnia sercowego (działanie inotropowe dodatnie). 27. WYJAŚNIJ SKRÓTY: HR - częstotliwość wyrzutowa serca. BP - ciśnienie tętnicze krwi. Q - pojemność minutowa. SV - pojemność wyrzutowa serca, VE - wentylacja płuc, VC - pojemność życiowa płuc, TV - objętość oddechowa, VO2 - maksymalna wartość poboru tlenu, EKG- elektrokardiogram, mmHg - milimetry słupa rtęci, Kpa - kilo Pascal. 28. WYJAŚNIJ I ZDEFINIUJ POJĘCIA: hemostaza - to szereg procesów warunkujących zdolność do utrzymania krwi w łożysku naczyniowym i zachowania ciągłości śródbłonka naczyń krwionośnych. HOMEOSTAZA - to dynamiczna równowaga w środowisku wewnętrznym organizmu utrzymana mimo wpływu środowiska zewnętrznego. Zaburzenie homeostazy prowadzi do choroby a nawet śmierci człowieka. Zaburzenie to jest takie przesunięcie równowagi, że mechanizmy obronne nie mogą przywrócić stanu równowagi. Osocze - płynna część krwi stanowiąca około 55% TVB, składająca się w 90% z wody oraz składników organicznych i nieorganicznych osocza. Surowica krwi - płynna cześć krwi (osocze) pozbawiona fibrynogenu i niektórych pozostałych czynników krzepnięcia krwi. Wskaźnik hematokrytu - Hct- stosunek objętości masy elementów morfotycznych krwi do całkowitej objętości krwi wyrażony w procentach; zasadniczo jest wykładnikiem funkcji układu krwiotwórczego ale również może obrazować zmiany objętości osocza spowodowane np. odwodnieniem, wymiotami, biegunką. Wartość referencyjna hematokrytu: 42-50% dla mężczyzn, 36-45% dla kobiet. Grupy krwi - w skład błony powierzchniowej otoczki erytrocytów wchodzą struktury polisacharydowe nazywane antygenami. Ich obecność w błonie uwarunkowana jest genetycznie. Antygenów wykryto kilkadziesiąt i zakwalifikowano je do tzw. układów grupowych, których jest ponad 20. Antygeny grupowe występują u ludzi z różną częstością i ich obecność lub brak jest powodem ogromnej liczby kombinacji genotypowych erytrocytów. Przetoczenie erytrocytów z antygenem, którego biorca nie ma, naraża biorcę na wytwarzanie przeciwciał alogenicznych skierowanych do antygeny erytrocytów dawcy. Przeciwciała te niszczą przetoczone krwinki powodując ich aglutynację (zlepienie), co przy silnych reakcjach stanowić może bezpośrednie zagrożenie życia. elektrokardiografia (EKG): Polega na rejestracji zmian potencjałów powstałych na powierzchni ciała lub w jego wnętrzu pod wpływem depolaryzacji i repolaryzacji serca. Za pomocą elektrod rejestruje się różnice potencjałów powstające w wyniku czynności bioelektrycznej serca. pojemność wyrzutowa serca (SV), minutowa (Q), częstotliwość skurczów (HR): SV - objętość wyrzutowa serca- jest to ilość krwi, jaką wtłacza jedna z komór serca do odpowiedniego zbiornika tętniczego podczas jednego cyklu pracy serca (skurczu). W spoczynku SV średnio wynosi 70-80 mL. Q - pojemność minutowa serca - jest to ilość krwi, jaką tłoczy jedna z komór serca do odpowiedniego zbiornika tętniczego w czasie jednej minuty i w spoczynku wynosi około 5,4 L/min (90 mL/s). Q = SV x HR. Przeliczając pojemność minutową serca na 1m2 powierzchni ciała otrzymujemy tzw. wskaźnik serowy, który w spoczynku wynosi około 3,2 L/min/m2. HR - częstotliwość wyrzutowa serca- jest to parametr sercowy określający częstotliwość występowania cykli pracy serca (skurczu i poprzedzającej go czynnością bioelektrycznej) w jednostce czasu. Wartość HR odpowiada częstotliwości wyładowań w węźle zatokowo-przedsionkowym i w spoczynku wynosi średnio 72 skurczeń/min. DIAPEDAZA - zdolność leukocytów do przechodzenia przez ścianę naczyń włosowatych do tkanek. CHEMOTAKSJA - zdolność leukocytów do kierowania się w stronę ognisk zapalnych i ognisk rozmnażania ustrojów chorobotwórczych. FAGOCYTOZA - zdolność leukocytów do pożerania bakterii, grzybów i wirusów a następnie do trawienia ich w lizosomach za pomocą enzymów hydrolitycznych. Anatomiczna przestrzeń nieużyteczna (martwa)- jest równa pojemności komór nosa, jamy ustnej, gardła krtani, tchawicy, oskrzeli i oskrzelików górnych i dolnych dróg oddechowych. Nie zachodzi w niej wymiana gazowa między zawartym w niej powietrzem, a krwią z przyczyn anatomicznych. Objętość przestrzenia anatomicznie nieużytecznej wynosi ok. 150 ml. Rola przestrzenia nieużytecznej: Zmiana właściwości fizykochemicznych powietrza, Usuwanie ciał stałych. Fizjologiczna przestrzeń nieużyteczna - obejmuje pewną cześć pęcherzyków płucnych, które są w niewielkim stopniu oplecione naczyniami włosowatymi. Przestrzeń ta jest mała. Może się zwiększyć u ludzi chorych. Pojemność życiowa płuc - objętość powietrza wprowadzanego do układu oddechowego podczas maksymalnego wdechu wykonywanego z poziomu maksymalnego wydechu bądź objętość powietrza usuwanego z układu oddechowego podczas maksymalnego wydechu wykonywanego z poziomu maksymalnego wdechu. Wentylacja minutowa płuc (VE) - ilość powietrza wprowadzana do układu oddechowego lub usuwana z układu oddechowego w ciągu minuty. Zależy od: Głębokości poszczególnych oddechów(VT), Liczby oddechów w jednostce czasu (fr) Wentylacja minutowa płuc w spoczynku wynosi: VE = VT x fr VT - objętość oddechowa (ok. 500ml), fr - liczba oddechów w ciągu minuty (ok. 15 oddechów/min), VE - wentylacja minutowa płuc ok. 8 l/min
1