2443


Prawo autorskie, wykaz zagadnień 2014/2015

  1. Historyczny rozwój prawa autorskiego

  2. Koncepcja romantycznego autorstwa i jej wpływ na kształt regulacji prawa autorskiego

  3. Koncepcja monistyczna i dualistyczna prawa autorskiego

  4. Pojęcie utworu

  5. Rodzaje utworów

  6. Pojęcie pomysłu i jego ochrona

  7. Utwór inspirowany

  8. Utwór zależny

  9. Wyłączenia spod ochrony autorskoprawnej

  10. Autor

  11. Współautorstwo

  12. Utwory połączone

  13. Utwór pracowniczy

  14. Autorskie prawa osobiste

  15. Prawo do autorstwa

  16. Prawo do integralności

  17. Prawo do pierwszego udostepnienia utworu publiczności

  18. Prawo do nadzoru autorskiego

  19. Autorskie prawa majątkowe

  20. Przeniesienie prawa

  21. Licencje

  22. Otwarte licencje

  23. Rodzaje licencji

  24. Pole eksploatacji

  25. Forma prawna umów i jej uzasadnienie

  26. Czas trwania autorskich praw osobistych i majątkowych

  27. Droit de suite

  28. Dozwolony użytek osobisty

  29. Dozwolony użytek publiczny

  30. Plagiat

  31. Rodzaje plagiatu

  32. Odpowiedzialność prawna za plagiat

  33. Ochrona autorskich praw osobistych

  34. Ochrona autorskich praw majątkowych

  35. Prawo do wizerunku

  36. Prawa pokrewne

  37. Prawo do artystycznych wykonań

  38. Prawo do fonogramu

  39. Prawo do wideogramu

  40. Prawo autorskie a informacja publiczna

  1. Historyczny rozwój prawa autorskiego

Impulsem do zmian było wynalezienie ruchomej czcionki drukarskiej w połowie XV wieku (tutaj jednak głównie drukarze i władza zabezpieczała swoje interesy majątkowe, twórcy byli zaś na ich łasce lub niełasce). Dla twórców lepsze czasy przyszły dopiero z początkiem XVIII wieku. W roku 1709 wydano angielski status Królowej Anny zaś w końcu XVIII wieku w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej wydano kolejne akty.

Od tego momentu autorowi przysługiwało wyłączne prawo dysponowania swoim utworem. Diametralnie zmieniło się podejście do więzi autora z utworem. Co więcej uznano ją za prawo naturalne. Każdy sposób użytku z dzieła był poddany monopolowi autora.

Tradycyjnie rozwój idei praw autorskich dzieli się na cztery główne okresy: okres przywilejów (XIV - XVIII w.), okres ustawodawstw narodowych (1710-1886 r.) okres internacjonalizacji prawa autorskiego (1886 r. - 1994 r.), oraz okres globalizacji, trwający od 1994 r. 

  1. Koncepcja romantycznego autorstwa i jej wpływ na kształt regulacji prawa autorskiego

  2. Koncepcja monistyczna i dualistyczna prawa autorskiego

Model dualistyczny (Francja, Włochy, Hiszpania, Polska) charakteryzuje się wyodrębnieniem dwóch samodzielnych praw autorskich: prawem majątkowym i prawem osobistym. Różnice zachodzące między nimi dotyczą: czasu trwania, zasady określenie uprawnionego podmiotu, dopuszczalności i reguły obrotu, środki ochrony.

Model monistyczny (Niemcy)traktuje uprawnienia osobiste i majątkowe jako składniki jednolitego, niezbywalnego prawa służącego twórcy, przedmiotem obrotu mogą tu być poszczególne uprawnienia, z tym że obrót ten nie oparty jest na cesji praw, lecz na ustanowieniu ich na rzecz innej osoby.

  1. Pojęcie utworu

..każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

  1. Rodzaje utworów

Ze względu na zależność od siebie

Polskie prawo autorskie rozróżnia następujące typy utworów

pierwotne - stworzone oryginalnie przez jednego lub grupę twórców

Ponadto w obiegu prawniczym jest też pojęcie "utworu z zapożyczeniami", które zawiera fragmenty utworów pierwotnych wykraczających poza zwykłe cytaty, ale jednak nie tyle aby go uznać za opracowanie utworu pierwotnego. Zapożyczenia stanowią potencjalne naruszenie majątkowych i osobistych praw twórców utworu pierwotnego, dlatego w praktyce odnoszą się do nich wszystkie zasady obowiązujące do opracowań, choć w zakresie proporcjonalnym do ilości i objętości owych zapożyczeń.

Ze względu na naturę

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych wymienia szczegółowo następujące rodzaje utworów

  1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),

  2. plastyczne,

  3. fotograficzne,

  4. lutnicze,

  5. wzornictwa przemysłowego,

  6. architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,

  7. muzyczne i słowno-muzyczne,

  8. sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,

  9. audiowizualne (w tym filmowe).

Utwory są w Polsce zasadniczo chronione jednakowo niezależnie od ich natury, z wyjątkiem utworów audiowizualnych programów komputerowych. W przypadku utworu audiowizualnego ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wymienia dokładnie kogo się uznaje za współtwórców takiego dzieła oraz ustala relacje między producentem i twórcami

W przypadku programów komputerowych ustawa uściśla zasady korzystania, dystrybucji i kopiowania programów i silnie ogranicza prawo do dozwolonego użytku (np: nie zezwala na pożyczanie i kopiowanie programów nawet w kręgu rodziny i najbliższych znajomych). Nie istnieje też w stosunku do programów prawo cytatu

  1. Pojęcie pomysłu i jego ochrona

  1. Utwór inspirowany

Przepisy PrAut nie definiują wprost utworu inspirowanego2. Artykuł 2 ust. 4 PrAut stwierdza jedynie, że „za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem”. Odwołując się do generalnej definicji utworu z art. 1 PrAut, można jednak powiedzieć, że dziełem inspirowanym jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia, posiadający tę dodatkową cechę, że asumpt twórczy do jego powstania dał cudzy utwór.

  1. Utwór zależny

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie definiuje wprost istoty utworu zależnego. Niemniej art. 2 ustawy określa prawem zależnym konieczność uzyskania zgody twórcy utworu pierwotnego na rozporządzanie i korzystanie z opracowania. W tym kontekście bez trudu można wskazać, iż opracowany utwór stanowi właśnie utwór zależny. Przykładami opracowania są m.in. tłumaczenie, przeróbka i adaptacja. Istnienie utworu zależnego wiąże się z twórczą ingerencją w utwór pierwotny. Element twórczy jest tu kluczowy, stanowiąc przesłankę objęcia utworu zależnego ochroną.

Opracowanie cudzego utworu jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Oznacza to zatem, iż stworzone przez twórcę opracowania dzieło stanowi utwór w rozumieniu ustawy, czyli przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Konsekwencją takiego ujęcia byłoby przyznanie twórcy utworu zależnego wszystkich praw twórcy utworu pierwotnego, co w oczywisty sposób naruszałoby jego interesy. Z tego też powodu ustawodawca wprowadził kilka ograniczeń praw twórców utworów zależnych.

Jednym z nich jest wspomniana na wstępie zasada konieczności uzyskania zgody twórcy utworu pierwotnego na rozporządzanie i korzystanie z utworu zależnego. Co prawda podjęcie inicjatywy twórczej nie wymaga zatem zgody twórcy utworu pierwotnego, jednak czerpanie jakichkolwiek korzyści z utworu zależnego jest niemożliwe do czasu uzyskania zgody. Jest to istotne ograniczenie majątkowych praw twórcy utworu zależnego. Można zatem dokonać twórczego tłumaczenia książki ulubionego pisarza, jednak wyłącznie na użytek własny lub najbliższych przyjaciół.

Jeszcze dalej idące ograniczenia dotyczą baz danych i programów komputerowych, gdyż zezwolenie twórcy jest konieczne także na sporządzenie opracowania, a nie tylko na rozporządzanie nim.

Należy również pamiętać, iż ustawa wymaga, by na egzemplarzach opracowania wymienić twórcę i tytuł utworu pierwotnego. Tym samym więź twórcy utworu pierwotnego z utworem pierwotnym zostaje niejako przeniesiona w ramach autorskich praw osobistych również na utwór zależny, którego byt, pomimo twórczego wkładu twórcy utworu zależnego, uzależniony jest od istnienia utworu pierwotnego.

  1. Wyłączenia spod ochrony autorskoprawnej

Wyłączone spod ochrony prawno-autorskiej są natomiast:

  1. Autor

Autor - osoba, która stworzyła dzieło (utwór w rozumieniu prawa autorskiego). W znaczeniu potocznym twórca dzieła pisanego. Oprócz autora wyróżnia się również współautorów w sensie osób, jakie przyczyniły się do stworzenia utworu (współtworzyły utwór), a także twórców wykonawców, jakim przysługują prawa pokrewne.

Autorowi (współautorom) przysługują osobiste i majątkowe prawa autorskie do utworu. Pierwsze są niezbywalne, a drugie podlegają obrotowi cywilnoprawnemu na zasadach określonych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

  1. Współautorstwo

  1. Utwory połączone

Utwór połączony - utwór, który powstał w wyniku połączenia przez twórców ich odrębnych utworów w celu wspólnego rozpowszechniania np. utwór słowno-muzyczny, literacko-plastyczny i inne

  1. Utwór pracowniczy

Zgodnie z art. 12 ust. 1 prawa autorskiego, jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

  1. Autorskie prawa osobiste

Autorskie prawa osobiste - zespół uprawnień, jakie przysługują twórcy utworu. Autorskie prawa osobiste chronią „intelektualny” związek twórcy z jego dziełem. W prawie polskim pojęcie autorskich praw osobistych reguluje art. 16). Jest to rodzaj szczególnej więzi niezbywalnej i nie podlegającej zrzeczeniu się, łączącej twórcę z jego utworem, a wyrażającej się w prawie:

W przypadku programów komputerowych zakres ochrony autorskich praw osobistych jest węższy. Autorom programów komputerowych przysługują bowiem jedynie prawa:

  1. Prawo do autorstwa

Spośród wszystkich naruszeń autorskich praw osobistych największe emocje zawsze wywołują sprawy dotyczące plagiatów, a więc naruszenia prawa do autorstwa. Plagiaty zdarzają się wszędzie, tzn. w każdej dziedzinie twórczości, a więc również w architekturze. Przywłaszczenie autorstwa cudzego projektu, bądź jego twórczego fragmentu,

  1. Prawo do integralności

Jednym z autorskich praw osobistych, chroniących nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, jest prawo do nienaruszalności treści i formy utworu, określane potocznie mianem prawa do integralności utworu. W przepisach nie znajdziemy terminu „prawo do integralności utworu”, jednak powszechnie używa się tego sformułowania na określenie całego szeregu różnorodnych uprawnień twórcy, chroniących formę i treść jego dzieła.

  1. Prawo do pierwszego udostepnienia utworu publiczności

Autor ma wyłączne i niezbywalne prawo wynikające z autorskiego prawa osobistego do decyzji o pierwszym udostępnieniu swojego dzieła publiczności.

  1. Prawo do nadzoru autorskiego

1. Korzystający z utworu jest obowiązany umożliwić twórcy przed rozpowszechnieniem utworu przeprowadzenie nadzoru autorskiego. Jeżeli wniesione w związku z nadzorem zmiany w utworze są niezbędne i wynikają z okoliczności od twórcy niezależnych, koszty ich wprowadzenia obciążają nabywcę autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcę.
2. Jeżeli twórca nie przeprowadzi nadzoru autorskiego w odpowiednim terminie, uważa się, że wyraził zgodę na rozpowszechnianie utworu.
3. Jeżeli ustawa lub umowa nie stanowią inaczej, za wykonanie nadzoru autorskiego nie przysługuje twórcy odrębne wynagrodzenie.
4. Twórcy utworu plastycznego przysługuje prawo do sprawowania odpłatnego nadzoru autorskiego.
5. Sprawowanie nadzoru autorskiego nad utworami architektonicznymi i architektoniczno-urbanistycznymi regulują odrębne przepisy.

  1. Autorskie prawa majątkowe

Autorskie prawa majątkowe - zespół uprawnień, jakie przysługują twórcy, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ekonomicznych tych uprawnień. Najistotniejszą częścią autorskich praw majątkowych jest tzw. prawo do korzystania i rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji (tzw. monopol autorski).

  1. Przeniesienie prawa

  1. 22. 23. Licencje

Licencja - dokument prawny lub umowa, określająca warunki korzystania z utworu, którego dana licencja dotyczy. Właściciel praw autorskich, znaku towarowego lub patentu może (i często to robi) wymagać od innych posiadania licencji jako warunku użytkowania lub reprodukowania licencjonowanego utworu.

Rodzaje licencji[

Wyróżnia się licencje: pełną, wyłączną, niewyłączną, otwartą, przymusową oraz sublicencje.

    1. Pole eksploatacji

pole eksploatacji - w terminach prawa autorskiego - określenie sposobu, w jaki może być wykorzystywany utwór. W Polsce ustawa nie definiuje tego pojęcia bezpośrednio, a jedynie wymienia przykłady pól eksploatacji, które powinny być traktowane jako odrębne np.: druk, zapis magnetyczny, dystrybucja techniką cyfrową, najem i wypożyczanie, publiczne wykonanie, reemisja w mediach itp.

Zgodnie z polskim prawem autorskim autor utworu ma, poza nielicznymi wyjątkami, jako jedyny prawo zezwalać na użycie swojego utworu na określonych przez siebie polach eksploatacji Ponadto, prawo autorskie uznaje za nieważne wszystkie przeniesienia praw, jeśli nie określają one precyzyjnie pól eksploatacji. Umowa nie może także zawierać klauzuli przekazania praw na wszystkie pola eksploatacji

    1. Forma prawna umów i jej uzasadnienie

 licencyjna jest to umowa, na podstawie której twórca uprawnia licencjobiorcę do korzystania z utworu w określony sposób. W odróżnieniu od umów o przeniesienie  autorskich poprzez umowy licencyjne autor nie wyzbywa się praw, a jedynie upoważnia do korzystania z utworu na określonym polu eksploatacji.

Umowy licencyjne zgodnie z art. 67 ust.2 ustawy o utorskich i prawach pokrewnych dzieli się na:

Licencja wyłączna musi być udzielona w formie pisemnej pod rygorem nieważności, natomiast ustawodawca nie przewidział, żadnej koniecznej formy do udzielenia licencji niewyłącznej.

Zatem licencja niewyłączna jest ważna niezależnie od formy w jakiej jej udzielono.

Treść umów licencyjnych można kształtować w dowolny sposób. Jednak konieczne jest zawarcie oznaczenia utworu oraz pól eksploatacji. Powinno się także uwzględniać w umowie miejsce i czas korzystania z utworu.

Korzystanie z utworu

W przypadku licencji wyłącznej, podobnie jak przy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, uznaje się za konieczne wymienienie pól eksploatacji, na których licencjobiorca będzie korzystał z utworu.

Umowa o przeniesienie praw autorskich - umowa zawierana między stronami, o przeniesienie praw. Dotyczy wyłącznie autorskich praw majątkowych co do utworu jako, że autorskie prawa osobiste są niezbywalne oraz wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. (art. 53 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).

Umowa powinna zawierać następujące elementy:

Zdefiniowanie stron umowy 

jasny i dokładny opis stron z danymi jednoznacznie je identyfikującymi (Imię, Nazwisko, nr. pesel w przypadku osoby fizycznej, nazwa, reprezentant i nr KRS (osoba prawna).

Przedmiot umowy

Dzieło, utwór lub inna rzecz, do której autor przekazuje majątkowe prawa autorskie nabywającemu. Winna zawierać bardzo dokładny opis w celu uniknięcia wszelkich nieporozumień.

Pole eksploatacji 

określa w jakim zakresie, na jakich płaszczyznach nabywający może rozporządzać utworem; prawo do dzierżawy, najmu, publicznego wystawiania, publikowania, utrwalania i zwielokrotniania etc.

Zakres czasowy umowy 

umowa może być podpisana na czas określony lub nieokreślony; w tym drugim przypadku będzie ważna do czasu rozwiązania lub w przypadku umowy z osobą fizyczną wygaśnie wraz z jej śmiercią jeśli wcześniej nie została rozwiązana.

Autorskie prawa majątkowe są ograniczone w czasie, i trwają:

Jeżeli z mocy ustawy autorskie prawa majątkowe przysługują innej osobie niż twórca:

Inny jest okres obowiązywania praw pokrewnych:

Autorskie prawa osobiste  Prawo to nigdy nie wygasa i jest, z natury rzeczy, niezbywalne, nie można się go zrzec ani przenieść na inną osobę.

prawo twórcy do otrzymywania procentowego wynagrodzenia od ceny jego dzieła odsprzedawanego kolejnemu właścicielowi

1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.

2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.

Dozwolony użytek może mieć także charakter publiczny. O ile dozwolony użytek prywatny (osobisty) ograniczał się jedynie do kręgu osób pozostających w relacjach towarzyskich czy rodzinnych, dozwolony użytek publiczny zezwala na nieodpłatne (co do zasady) korzystanie z już rozpowszechnionego utworu na różne sposoby, które powodują udostępnienie go nieograniczonej publiczności. Przykłady dozwolonego użytku publicznego pokazuje poniższa tabela:

Przykłady dozwolonego użytku publicznego

Biblioteka wypożyczająca książki

Przytoczenie fragmentu cudzej książki we własnym utworze np. w celu wyjaśnienia poruszonej kwestii (cytat)

Wyświetlenie ekranizacji lektury szkolnej na lekcji języka polskiego poświęconej tej lekturze

Publiczne wykonanie wiersza współczesnego poety podczas szkolnej akademii

Wykonanie i rozpowszechnienie w internecie fotografii pomnika wystawionego na stałe w miejscu publicznym

Zasady dozwolonego użytku publicznego są nieco bardziej skomplikowane od zasad dozwolonego użytku osobistego. 

skopiowanie cudzej pracy/pomysłu (lub jej części) i przedstawienie pod własnym nazwiskiem. Splagiatowaną pracą może być np. obraz, grafika, fotografia, odkrycie, piosenka, wiersz, wynalazek, praca magisterska, praca doktorska, publikacja naukowa. W Polsce istnieje rozbudowany czarny rynek prac naukowych pisanych na zamówienie, w tym przez pracowników uczelni

Plagiat jawny polega na przejęciu całości lub fragmentu cudzego utworu i opatrzeniu go własnym nazwiskiem.

Plagiat ukryty występuje wtedy, gdy autor przejmuje fragmenty z cudzego utworu bez podania źródła i pierwotnego autora, a następnie wplata je do własnych wywodów. Odnosi się to nie tylko do dosłownych zapożyczeń (słowo w słowo, kopiowanie), ale również na odwzorowaniu danego utworu przy użyciu innych wyrazów, oddających jednak dokładnie tę sama treść i konstrukcję myślową (rodzaj wywodu)

Autoplagiat - powtórzenie wcześniejszych utworów lub ich części tego samego twórcy w nowym dziele.

Odpowiedzialność karna 
• grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3

Odpowiedzialność cywilna
• zaniechanie naruszenia,
• wydanie uzyskanych korzyści 
• zapłacenie podwójnej - a w przypadku gdy naruszenie było zawinione - potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia
• zapłata na Fundusz Promocji Twórczości

ART. 78 1. Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

2. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, po jego śmierci z powództwem o ochronę autorskich praw osobistych zmarłego może wystąpić małżonek, a w jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa.

3. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, osoby wymienione w ust. 2 są uprawnione w tej samej kolejności do wykonywania autorskich praw osobistych zmarłego twórcy.

4. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, z powództwem, o którym mowa w ust. 2, może również wystąpić stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy.

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych

ART 79. 1. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

1) zaniechania naruszania;

2) usunięcia skutków naruszenia;

3) naprawienia wyrządzonej szkody:

a) na zasadach ogólnych albo

b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;

4) wydania uzyskanych korzyści.

2. Niezależnie od roszczeń, określonych w ust. 1, uprawniony może się domagać:

1) jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd;

2) zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu, o którym mowa w art. 111, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek.

3. Sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe.

4. Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec na wniosek uprawnionego o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia, w szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet należnego odszkodowania lub zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.

5. Domniemywa się, że środki i materiały, o których mowa w ust. 4, są własnością osoby, która naruszyła autorskie prawa majątkowe.

6. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed dostępem, zwielokrotnianiem lub rozpowszechnianiem utworu, jeżeli działania te mają na celu bezprawne korzystanie z utworu.

7. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub zmiany bez upoważnienia jakichkolwiek elektronicznych informacji na temat zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, a także świadomego rozpowszechniania utworów z bezprawnie usuniętymi lub zmodyfikowanymi takimi informacjami.

ART 801. Sąd właściwy do rozpoznania spraw o naruszenie autorskich praw majątkowych miejsca, w którym sprawca wykonuje działalność lub w którym znajduje się jego majątek, także przed wytoczeniem powództwa rozpoznaje, nie później niż w terminie 3 dni od dnia złożenia w sądzie, wniosek mającego w tym interes prawny:

1) o zabezpieczenie dowodów oraz o zabezpieczenie związanych z nimi roszczeń;

2) o zobowiązanie naruszającego autorskie prawa majątkowe do udzielenia informacji i udostępnienia określonej przez sąd dokumentacji mającej znaczenie dla roszczeń, o których mowa w art. 79 ust. 1;

3) o zobowiązanie innej niż naruszający osoby do udzielenia informacji, które mają znaczenie dla roszczeń, określonych w art. 79 ust. 1, o pochodzeniu, sieciach dystrybucji, ilości i cenie towarów lub usług naruszających autorskie prawa majątkowe, jeżeli:

a) stwierdzono, że posiada ona towary naruszające autorskie prawa majątkowe, lub

b) stwierdzono, że korzysta ona z usług naruszających autorskie prawa majątkowe, lub

c) stwierdzono, że świadczy ona usługi wykorzystywane w działaniach naruszających autorskie prawa majątkowe, lub

d) została przez osobę określoną w lit. a, b lub c wskazana jako uczestnicząca w produkcji, wytwarzaniu lub dystrybucji towarów lub świadczeniu usług naruszających autorskie prawa majątkowe,

a powyższe działania mają na celu uzyskanie bezpośrednio lub pośrednio zysku lub innej korzyści ekonomicznej, przy czym nie obejmuje to działań konsumentów będących w dobrej wierze.

2. Sąd, dopuszczając dowód lub rozpoznając wnioski, o których mowa w ust. 1, zapewnia zachowanie tajemnicy przedsiębiorcy i innych tajemnic ustawowo chronionych.

3. Od obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, może uchylić się ten, kto według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego mógłby jako świadek odmówić zeznań lub odpowiedzi na zadane mu pytanie.

4. W uzasadnionych przypadkach sąd może uzależnić wydanie postanowienia o zabezpieczeniu dowodów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, od złożenia kaucji.

5. Zażalenia na postanowienia sądu w sprawach, o których mowa w ust. 1, sąd rozpoznaje w terminie 7 dni.

6. Do zabezpieczenia dowodów stosuje się odpowiednio art. 733, art. 742 i art. 744-746 Kodeksu postępowania cywilnego.

Prawa pokrewne - rodzaj praw o własności intelektualnej, podobnych do praw autorskich. W polskim prawie reguluje je ustawa z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity). Objęcie ochroną tych praw to novum w polskich regulacjach prawa autorskiego.

Prawa pokrewne to prawa podmiotowe:

Katalog praw pokrewnych wydaje się nie być zamknięty, jednak jest to kwestia sporna w nauce prawa. Polska ustawa wymienia wprost jako prawa pokrewne:

  1. prawa do artystycznych wykonań,

  2. prawa do fonogramów i wideogramów,

  3. prawa do nadań programów,

  4. prawa do pierwszych wydań - (dodane w ramach nowelizacji ustawy w 2000),

  5. prawa do wydań naukowych i krytycznych - (dodane w ramach nowelizacji ustawy w 2000),

Prawa pokrewne są ograniczone czasowo. Wygasają zasadniczo po upływie:

Prawa pokrewne chronią głównie interesy podmiotów, dzięki którym utwory są rozpowszechniane, np. wykonawców utworów, producentów fonogramów. Źródłem praw pokrewnych nie jest twórczość autorska w rozumieniu prawa autorskiego. Dlatego, jako uprawnienia dotyczące odmiennego dobra prawnego, prawa pokrewne powstają równolegle do praw autorskich i nie naruszają ich. Natomiast w konkretnym przypadku wykonywanie praw pokrewnych może się wiązać z koniecznością uzyskania wstępnej zgody uprawnionego z prawa autorskiego, jeśli łączy się z wykorzystaniem chronionych utworów.

umowy międzynarodowe dotyczące praw pokrewnych rozszerzają regulacje krajowe na podmioty zagraniczne. Umowy te to:

Przez artystyczne wykonania rozumie się w szczególności: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób w sposób twórczy przyczyniających się do powstania wykonania. Każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod .  Jest to niezależnie od jego , przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Artyście wykonawcy tego typu utworów artystycznych przysługuje, w granicach określonych przepisami prawa, wyłączne prawo do:

a) wskazywania go jako wykonawcy, z wyłączeniem przypadków, gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte,
b)  o sposobie oznaczenia wykonawcy, w tym zachowania anonimowości albo posłużenia się pseudonimem,
c) sprzeciwiania się jakimkolwiek wypaczeniom, przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które mogłyby naruszać jego dobre imię;

a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania - wytwarzania określoną techniką egzemplarzy artystycznego wykonania, w tym zapisu magnetycznego oraz techniką ,
b) w zakresie obrotu egzemplarzami, na których artystyczne wykonanie utrwalono - wprowadzania do obrotu, użyczania lub  egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechniania artystycznego wykonania w sposób inny niż określony w punkcie b - nadawania, reemitowania oraz odtwarzania, chyba że są one dokonywane za  wprowadzonego do obrotu egzemplarza, a także publicznego udostępniania utrwalenia artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

1. Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych.
2. Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór audiowizualny.
3. Domniemywa się, że producentem fonogramu lub wideogramu jest osoba, pod której nazwiskiem lub firmą (nazwą) fonogram lub wideogram został po raz pierwszy sporządzony.
4. Bez uszczerbku dla praw twórców lub artystów wykonawców, producentowi fonogramu lub wideogramu przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania z fonogramu lub wideogramu w zakresie:
1) zwielokrotniania określoną techniką;
2) wprowadzenia do obrotu;
3) najmu oraz użyczania egzemplarzy;
4) publicznego udostępniania fonogramu lub wideogramu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
5. W przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania wprowadzonego do obrotu fonogramu lub wideogramu, producentowi przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia.

Informacja publiczna - definicja.
Definicja „informacji publicznej” ujęta została w ustawie o dostępie do informacji publicznej, która w art. 1 ust. 1 stanowi, że informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych oraz że podlega ona udostępnieniu i ponownemu wykorzystywaniu na zasadach i w trybie określonym w tej ustawie. Ustawa zawiera także szeroki katalog informacji, które organy administracji publicznej mają obowiązek na żądanie udostępniać. Katalog ten należy jednak traktować jedynie jako przykład spraw podlegających udostępnieniu, a nie jako ostateczne i zamknięte wyliczenie.

Do informacji publicznej odnosi się również art. 61 Konstytucji, który stanowi, że obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Dodatkowo, mamy też prawo do dostępu do dokumentów oraz wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Konflikt praw?

Żądając udostępnienia informacji publicznej, może zdarzyć się, że wniosek nasz będzie obejmował także  „materiały”, które zostały przygotowane na zlecenie i są wykorzystywane (np. w sprawie administracyjnej) przez jednostki administracji publicznej (m.in. mapy, plany, ekspertyzy), a więc stanowiące pewien „utwór”. Rozstrzygnąć należy zatem czy utwór ten mieści się w pojęciu „utworu” z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czy też jest wyłączony spod tej regulacji, a jeżeli uznać go za „utwór” rozstrzygnąć, któremu z praw - dostępowi do informacji publicznej czy prawu twórcy należy przyznać ochronę i tym samym walor pierwszeństwa.

Problem ten był wielokrotnie przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego, który stwierdził, że informację publiczną stanowi całość akt postępowania prowadzonego przez organ administracji publicznej - w tym zarówno dokumenty wytworzone, jak i posiadane przez organ w związku z konkretną sprawą. Co do zasady zatem, udostępnieniu podlegać będzie wszystko, co znajduje się w aktach postępowania, niezależnie od tego, czy będzie to dokument urzędowy, czy prywatny. Bez znaczenia pozostaje również to, czy dokument znajdujący się w aktach ma charakter "wewnętrzny", czy "roboczy".

Zdaniem NSA kryterium decydującym o udostępnieniu poszczególnych dokumentów w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej jest nie ich autorstwo, tylko przesądzenie, że służą one realizowaniu zadań publicznych i zostały wytworzone na zlecenie organów administracji publicznej, jeżeli jednocześnie ich treść nie narusza prywatności osoby fizycznej bądź tajemnicy przedsiębiorcy.

W innym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny określił jednak pewne granice 
wskazując, że opinie ekspertów nie są informacją publiczną, jeżeli nie dotyczą konkretnego aktu będącego już przedmiotem toczącego się procesu legislacyjnego. Są natomiast dokumentem wewnętrznym służącym gromadzeniu informacji, które w przyszłości mogą zostać wykorzystane w procesie decyzyjnym.
Należy także przyjąć, iż nie stanowią informacji publicznej odręczne zapiski, notatki, wersje robocze i inne materiały niewykorzystane wprost do procesu planistycznego.
Takie podejście jest jednak jednostkowe. W przeważającej mierze orzecznictwo zmierza do szerszego ujęcia tego zagadnienia zobowiązując organ do udostępnienia całości akt sprawy i posiadanych utworów.

Koronnym argumentem przemawiającym za udostępnianiem całości akt sprawy jest walor konstytucyjności obywatelskich praw do informacji publicznej i dążenie do zapewnienia jak największej przejrzystości funkcjonowania organów administracji publicznej. Dyskusyjne jest natomiast czy, w odniesieniu do praw autorskich - w przypadku braku uregulowania tej kwestii w umowie - nakazywanie organom przez Sąd udostępniania zamówionych utworów 
nie ingeruje zbyt mocno w prawo twórcy do decydowania o losie stworzonego przez siebie utworu.


Wyszukiwarka