MALENDOWSKI1


GENEZA I ROZWÓJ STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH:

STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE JAKO DYSCYPLINA:

TEORIA STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH:

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE

Systematyka czynników:

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE:

  1. środowisko geograficzne:

    1. położenie i ukształtowanie geograficzne terytorium państwowego i linii brzegowej, klimat, rodzaje gleby i surowce,

    2. podział na państwa morskie i kontynentalne,

    3. wpływ czynnika na międzynarodowe położenie i postępowanie państw wynika ze zmienności jego funkcji w SM, np. morza, środowisko lądowe,

    4. szkoła determinizmu geograficznego - Halford J. Mackinder - usytuowanie lądów i mórz, ich zasoby, możliwości komunikacyjne determinują rozwój państw; najlepsze było kontynentalne położenie,

    5. teorie determinizmu geograficznego miały uzasadnienie w XIX wieku co związane było z intensywną ekspansją gospodarczą i polityczną na lądzie i mórz,

  2. czynnik demograficzny:

    1. kiedyś liczba ludności pełniła rolę decydującą w określaniu potęgi państwa, a prężność demograficzna służyła uzasadnianiu ekspansji terytorialnej pod pretekstem przeludnienia,

    2. od XIX - XX wieku w przyroście demograficznym widziano jedno ze źródeł militarnej siły państwa,

    3. na spadek znaczenia tego kryterium wpłynął postęp naukowo-techniczny,

  3. czynnik narodowy:

    1. państwa jednorodne narodowościowo są rzadkością, granice państw nie pokrywają się z granicami zasiedlenia narodowego,

    2. występowanie mniejszości narodowych co może być przyczyną problemów wewnętrznych; problem kurdyjski,

    3. sposoby rozwiązania problemu po jakie sięgano:

      1. zapewnienie mniejszościom narodowym ochrony pod nadzorem organizacji międzynarodowych,

      2. przesiedlanie lub wymiana mniejszości narodowych,

      3. przyznanie mniejszości narodowej autonomii przez państwo, na terenie którego zamieszkuje,

  4. czynnik ideologiczny:

    1. u podłoża tkwią struktury społeczno-ustrojowe państw, ich zróżnicowanie w zależności od systemu ideologicznego oraz przynależność do odmiennych systemów światowych,

    2. rezultatem są różnice w postrzeganiu zjawisk i procesów międzynarodowych,

    3. jednym z przejawów wpływu tego czynnika był rozwój światowego procesu rewolucyjnego i zmieniający się w rezultacie międzynarodowy układ sił,

  5. czynnik religijny:

    1. w przeszłości religia odgrywała znaczącą rolę w polityce i była przyczyną naturalnej solidarności i konfliktów,

    2. jest istotny w formowaniu się narodów oraz utrzymywaniu świadomości narodowej przez mniejszości narodowe,

    3. sprzyja w kształtowaniu się ruchów nacjonalistycznych,

    4. obecnie wpływa na politykę państw słabo rozwiniętych - islamskie i postkomunistyczne.

CZYNNIKI REALIZUJĄCE:

  1. czynniki ekonomiczno-techniczne:

    1. potencjał gospodarczy, postęp w nauce i technice,

    2. ważne jest rozróżnienie między potęgą ekonomiczną państwa a jej wykorzystaniem na arenie międzynarodowej,

    3. potencjał gospodarczy stanowi podstawę potęgi, jeśli jest świadomie wykorzystywany jako narzędzie polityki zagranicznej,

    4. życie gospodarcze podlega procesom internacjonalizacji, a jego wpływ na międzynarodowe stosunki polityczne stale wzrasta czego dowodzi walka o źródła surowców, rynek zbytu, miejsca inwestycji kapitałów i transfer technologii,

    5. postęp naukowo-techniczny wymusza zmiany w formach stosunków między państwami; stwarza zagrożenia terrorystyczne,

    6. czynniki gospodarcze oddziałują też za pośrednictwem doktryn i instytucji - np. doktryna protekcjonizmu,

  2. czynniki wojskowe:

    1. kiedyś wojna była powszechnie dopuszczalnym instrumentem rozwiązywania sporów,

    2. dziś ograniczone jest posługiwanie się siłą wojskową, ius ad bellum (zakaz stosowania siły i groźby jej użycia) jest całkowicie zakazane przez prawo międzynarodowe,

    3. wyścig zbrojeń,,

    4. posiadanie broni jądrowej jest jednym z wyznaczników mocarstwowości w krajach rozwijających się,

    5. klub atomowy - RPA, Izrael, Indie, Pakistan, podejrzewa się Iran i Koreę Północną,

    6. cały czas przeznacza się ogromne sumy na zbrojenia,

  3. czynniki organizacyjno-społeczne:

    1. instytucje państwowe i międzynarodowe, ich organizacji i współdziałanie,

    2. istotne są procesy decyzyjne oparte na zbieraniu i selekcji informacji, ocenie sytuacji, diagnozowaniu i prognozowaniu,

  4. czynniki osobowościowe:

    1. wybitne jednostki, których działania są usankcjonowane przez systemy wewnątrzpaństwowe,

    2. człowiek to osoba uwarunkowana biopsychicznie, socjologicznie i politycznie, ale ulega wpływom otoczenia,

    3. gorszy stan zdrowia przywódcy może mieć poważny wpływ na sytuację międzynarodową.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA BEZPIECZEŃSTWO I SUWERENNOŚĆ PAŃSTW:

  1. czynnik gospodarczy:

  • czynnik finansowy: