Wykład 1
Pozycja leku roślinnego na tle suplementu diety.
Wiedza o leku roślinnym Farmakognozja (naukowe podstawy stosowania surowców roślinnych w farmacji)
Fitoterapia (kliniczne zastosowanie surowców roślinnych)
Farmakognozja
-Farmakologia
-Toksykologia
-Technologia postaci leku
Fitofarmaceutyk => suplement diety
Lek roślinny leczniczy produkt roślinny (produkt o wysokiej powtarzalnej jakości skuteczności i bezpieczeństwie stosowania)
Lek roślinny Lek syntetyczny
Monoekstrakty
-standaryzacja
-badania kliniczne
Standaryzacja
-potwierdzenie tożsamości surowca (budowa anatomiczna, morfologiczna, zapach, smak wg monografii farmakopealnej)
-badania fitochemiczne wg normy farmakopealnej
-analiza czystości (wilgotność, zawartość popiołu, zanieczyszczeń organicznych i mineralnych, zanieczyszczeń pochodzenia roślinnego i zafałszowań wg normy farmakopealnej)
oznaczenie zawartości związków czynnych wg normy farmakopealnej
oznaczenie zawartości związków odpowiedzialnych za działania niepożądane wp normy farmakopealnej
Kontrola jakości
otrzymywanie surowca, kolejne etapy produkcji, wyrób gotowy, badania stabilności w okresie ważności
Nowoczesny lek roślinny
Lek roślinnyLek syntetyczny
-GAP- Dobra praktyka rolnicza- zbiór norm pozwalających otrzymać bezpieczny surowiec roślinny z zachowaniem wymogów ochrony środowiska
-GMP- Dobra Praktyka Wytwarzania- zespół podstawowych norm organizacji produkcji, który zapewnia odpowiednią jakość bezpieczeństwo i skuteczność leków
-zaopatrzenie w surowiec, magazynowanie, wytwarzanie, pakowanie, kontrola jakości, dystrybucja
Lek roślinny-pojedynczy ekstrakt lub mieszanina ekstraktów roślinnyc SYNERGIZM
Klasyczna farmakologia, badania molekularno-biologiczne, badania kliniczne
Synergizm-mechanizmy
synergistyczne, wielokierunkowe (targetowe) efekty
farmakokinetyczne lub fizykochemiczne efekty- wzrost rozpuszczalności, poziomu wchłaniania i biodostępności związków czynnych obecnych w ekstraktach roślinnych
eliminacja lub częściowa neutralizacja działań ubocznych jako wynik obecności odpowiednich związków w ekstrakcie roślinnym
LEK ROŚLINNY
Wymagania jakościowe produktów leczniczych roślinnych
-Ustawa Prawo Farmaceutyczne z 6 września 2001
-Ustawa o zmianie ustawy Prawo farmaceutyczne z 30 marca 2007
-Dyrektywa 2001/33 UE
-Farmakopea Eur/Farmakopea PL/Farmakopea kraju członkowskiego UE lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu
-Wytyczne EMEA
-WHO Quality control for medical plant material
EMEA-Europejska Agencja ds Leków
WHO-Światowa Organizacja Zdrowia
Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Medycznych i Materiałów Biobójczych
Wymagania jakościowe produktów leczniczych roślinnych
Prawo farmaceutyczne- art. 2 pkt. 33a
Definicja-produkt leczniczy roślinny produkt leczniczy zawierający jako składniki czynne jedna lub więcej substancji roślinnych albo jeden lub więcej przetworów roślinnych albo jedna lub więcej substancji roślinnych w połączeniu z jednym lub więcej przetworem roślinnym
Definicja-substancja roslinna
-są wszystkie, głównie całe, podzielone na części lub pocięte rośliny, części roślin, glony, grzyby, porosty nie przetworzone, zazwyczaj wysuszone lub świeze
-niektóre wydzieliny, które nie zostały poddane określonemu procesowi, mogą być uznane za substancje roślinne
-substancje roślinne są szczegółowo definiowane przez użytą część rośliny i nazwę botaniczną
Definicja-przetwór roślinny
-jest przetwór otrzymany przez poddanie substancji roślinnej procesom takim jak: ekstrakcja, destylacja, wyciskanie, frakcjonowanie, oczyszczanie, zagęszczanie i fermentacja
-przetworami są w szczególności rozdrobnione lub sproszkowane substancje roślinne, nalewki, wyciągi, olejki i wyciśnięte soki
Rodzaje substancji czynnej roślinnej
-substancja roślinna- Valerianae radix
-wyciągi- Valerianae radicis extractum siccum
-inne przetwory = olejki, soki, maceraty
Kategorie produktów leczniczych roślinnych:
-ugruntowane zastosowanie medyczne
(pełna dokumentacja- bezpieczeństwo, Skuteczność: dokumentacja bibliograficzna)
-tradycyjny roślinny produkt leczniczy
(uproszczona procedura-bezpieczeństwo, skuteczność na podstawie długoletniego stosowania w lecznictwie)
Tradycyjny roślinny produkt leczniczy
-stosowany tradycyjnie przez co najmniej 30 lat przed złożeniem wniosku , w tym co najmniej 15 lat w państwie członkowskim UE lub państwie członkowskim EFTA
Ugruntowanie zastosowanie medyczne
-ugruntowane zastosowanie lecznicze we Wspólnocie od co najmniej 10 lat z potwierdzoną skutecznością i przy akceptowanym poziomie bezpieczeństwa, spójność ocen naukowych
Procedury rejestracyjne
Wymagane dla leków roślinnych= leczniczych produktów roślinnych
Rodzaj produktu/wymagania |
Nowy produkt |
Produkt o ugruntowanym zastosowaniu medycznym |
Produkt tradycyjny |
Skuteczność |
Nowe badania |
Dane bibliograficzne |
Tradycyjne stosowanie |
Bezpieczeństwo |
Nowe badania |
Dane bibliograficzne |
Raport eksperta, Dane bibliograficzne lub nowe badania |
Monoekstrakty- leki roślinne z pojedynczego surowca
Preparaty z wyciągiem z Ginkgo biloba, Hypericum perforatum, w grupie 3 najlepiej sprzedawanych fitofarmaceutyków
Panax ginseng C.A. Mey- Araliaceae- 1 bilion dolarów- roczna wartość sprzedaży
Anthodium chamomillae-Asteraceae
Cynarae Herba-Cynara scolymus L.-Asteraceae
Echinacea purpurea (L.) Moench. Herba- Asteraceae - roczny dochód ze sprzedaży preparatów 300 mln dolarów USA, 25 mln Kanada
Harpagophyti radix
Valerianae radix- Valeriana officinalis-Valerianaceae
Salicis cortex
Sylibi mariani fructus
Alii sativi bulbus
Sennae folium
Aesculi hippocastani semen
Serenoe repentis fructus
Fitofarmaceutyki- Leki roślinne
Wymagania (Niemcy, Austria, Francja, Szwajcaria, Polska)
Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Medycznych i Materiałów Biobójczych
Główny Inspektor Farmaceutyczny
Suplement dietyśrodek dietetyczny
(USA, Skandynawia, Dania)
-brak kontroli jakości (gorsza jakość, działania niepożądane)
-brak wskazań oraz opisu działania
-sposób użycia oraz dawkowanie
Ustawa o Bezpieczeństwie Żywności i Żywienia
-wartość rynku- 16 bilionów dolarów rocznie
50-60% Amerykanów
-130 produktów zawierających witaminy, związki mineralne, aminokwasy, surowce roślinne
-profilaktyka chorób serca i układu krążenia
-poprawa ogólnej kondycji organizmu, wzrost sprawności fizycznej
-walka z nadwagą, nadmierną tuszą, profilaktyka nadwagi
Definicja suplementu diety
Witaminy, związki mineralne, aminokwasy, surowce roślinne (z wyjątkiem tytoniu) oraz składniki pochodzenia roślinnego jako pojedyncze lub preparaty złożone
Suplement diety
-nie spełnia norm leku roślinnego, brak kontroli jakości
-prosta i niekosztowna droga wprowadzenia na rynek leczniczych surowców roślinnych
-brak potwierdzenia bezpieczeństwa i skuteczności działania
USA-cel-wprowadzenie nowych regulacji prawnych
Suplement diety
Podstawy prawne: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 czerwca 2007 r.
w sprawie rejestru produktów wprowadzanych po raz pierwszy do obrotu na terytorium RP jako środki spożywcze
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r.
w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety
(Dz.U. z dnia 24 października 2007)
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne (tekst jedn, Dz.U. z 2008 poz. 271 z późn. Zm.)
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia
(Dz.U. z 2006 r. Nr 171, poz. 1225 z późn.zm.) oznakowanie środka spożywczego nie może przypisywać mu właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia lub odwoływać się do takich właściwości
SUPLEMENT DIETY-obowiązująca definicja
Środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy albo inny fizjologiczny.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety (Dz.U. z dnia 24 października 2007)
Suplementy diety wprowadzane do obrotu znakuje się umieszczając na opakowaniu następujące informacje:
-określenie „suplement diety”
-nazwy kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt lub wskazanie ich właściwości
-porcję produktu zalecaną do spożycia w ciągu dnia
-ostrzeżenie dotyczące nieprzekraczania zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia
-stwierdzenie że suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety
PROCEDURY REJESTRACYJNE
Główny Inspektor Sanitarny
-powiadomienie o wprowadzeniu do obrotu
-projekt etykiety
Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, medycznych i materiałów Biobójczych
Obowiązek wydawania opinii o właściwościach środka spożywczego objętego powiadomieniem (nie ustala zalecanej dawki dziennej do spożycia substancji roślinnej w suplementach diety)
Dokumentacja
-skład jakościowy i ilościowy
-projekt etykiety
-powiadomienie o pierwszym wprowadzeniu do obrotu produktu jako suplementu diety
Komisja ds. kwalifikacji produktów z pogranicza-organ opiniodawczo-doradczy Ministra Zdrowia (Dziennik Urzędowy MZ 2005, nr 8 poz. 32)
-brak listy suplementów diety objętych powiadomieniem do Głównego Inspektora Sanitarnego
-Stworzenie rejestru suplementów diety dopuszczonych do obrotu i jej ciągła aktualizacja
-nadzór nad jakością i bezpieczeństwem stosowania występujących w obrocie
- np importowane mieszanki ziołowe na odchudzanie zawierające sibutraminę, NLPZ, hydrokortyzon
Substancje roślinne z których przetwory mogą być stosowane jako produkty lecznicze z zaznaczeniem możliwości stosowania jako suplementu diety
Przetwory
Aloe arborescens, Ginseng radix, Cinchonae cortex, Paulinia cupana (guarana), Colae embryo, Cynarae folium, herba, Eucalypti folium
Substancje roślinne mogą być stosowane jako pojedyncze produkty lecznicze roślinne z zaznaczeniem możliwości stosowania jako suplementy diety
Pojedyncze produkty lecznicze
Absynthi herba, Foenugraeci semen, Fucus,
Krajowa Rada Suplementów i Odżywek
Brak dawek, warunków stosowania
Producenci
-Aboca
-Gal
-Herbapol Kraków
-Herbapol Pruszków
-Herbapol Lublin
-Herbapol Poznań
-Aflofarm
-Tymofarm
Aboca
-organiczna uprawa roślin leczniczych (bez pestycydów, środków ochrony roślin, nawozów sztucznych)
-kontrolowany zbiór surowców
-kontrolowana ekstrakcja i liofilizacja
-produkcja nowoczesnych postaci leków zgodnie z zasadami GMP (GMP for Food and Suplements)
-kontrola jakości
Polski rynek leków roślinnych
-250 mln euro (rok 2006/2007)
- 25% rynku leków OTC (leki bez recepty, dietetyki), 1/3 wydatków Polaków przeznaczona na produkty roślinne
-Ranga w grupie krajów Europy środkowej i Wschodniej podobnie jak rynek niemiecki w Europie Zachodniej
-tradycyjne produkty zielarskie: mieszanki i ziołowe (duża rola) oraz syropy i tabletki otrzymywane ze sproszkowanych ziół
-nowoczesne postaci leku- w mniejszości
-specyfika rynku- preparaty roślinne w chorobach układu krążenia i serca (Cardol,
Neocardina, Cardioboonisol, farmakopealne krople nasercowe Gutta Cardiaceae)
(główne składniki Tinctura Convalariae, Tinctura Crateagi) najczęściej stosowane w geriatrii leki roślinne oraz Intractum Vinci obniżający cisnienie tętnicze krwi (Świezy surowiec)
-preparaty aloesowe, jako leki o działaniu immunostymulującym ( ze Świezego surowca) (Biostymina, Biotron C)
Aloes arborescens (uprawiany w Polsce) A.barbadensis, A.vera Europa zachodnia
-preparaty ze Świezych roślin (intrata) oraz sproszkowanych surowców roślinnych- duże znaczenie
-Profilaktyczne leki roślinne, stosowane w innych krajach europejskich w geriatrii i pediatrii, w Polsce nie odgrywają większej roli)
-leki rośline w chorobach przewodu pokarmowego- od kilkudziesięciu lat najlepsza sprzedaż i wyjątkowo duże znaczenie
Sylimarol,Raphacholin, Alax
-tabletki o działaniu uspokajającym-Tabletki uspokajające
-Amol
Leki roślinne najczęściej stosowane w Polsce
- w przewlekłych chorobach przewodu pokarmowego (obstrukcje, zaburzenia wydzielania żółci, kamica żółciowa)
-w przewlekłych chorobach układu oddechowego (zwłaszcza nawracające infekcje GDO)
-w profilaktyce i leczeniu wspomagającym schorzeniu układu krążenia (miażdżyca, żylaki podudzia)
-w profilaktyce i leczeniu schorzeń układu moczowego (nawracające infekcje dróg moczowych i profilaktyka kamicy moczowej)
-w leczeniu wspomagającym zaburzenia samopoczucia
-w leczeniu wspomagającym łagodnego przerostu gruczołu krokowego
-w leczeniu wspomagającym schorzeń narządu ruchu (zwłaszcza średnio nasilonych bólów mięśniowych i stawowych)
-środki pomocnicze, uzupełniające terapię, łagodzące przykre objawy, usuwające przyczynę schorzeń
Wykład 2 - Aktywność farmakologiczna izoflawonoidów
Izoflawonoidy- jedna z najczęściej badanych grup związków naturalnych
Liczne badania epidemiologiczne w obrębie populacji wschodnioazjatyckiej wskazuja na szereg korzyści wynikających ze stosowania diety sojowej (bogatej w izoflawony):
-niższa zapadalność na nowotwory hormonozależne
-mniejsze zagrożenie chorobami układu krążenia
-zmniejszone ryzyko występowania osteoporozy
-łagodzenie skutków menopauzy
Kilka tysięcy populacji dotyczących działania farmakologicznego izoflawonoidów w ciągu ostatnich dwudziestu lat
Izoflawonoidy wykazują strukturalne podobieństwo do endogennych estrogenów zwierzęcych
17B-estradiol genisteina
Podobieństwo genisteiny względem estradiolu wiąże się z przestrzennym rozmieszczeniem grup hydroksylowych
Izoflawonoidy wykazują powinowactwo do receptorów estrogenowych ER(alfa) i ER(beta)
ER(alfa) Antagonistyczne (duże stężenia)
ER(Beta)Agonistyczne (małe stężenia)
W przeciwieństwie do estradiolu izoflawony odziaływują głównie na receptory Beta (podwzgórze, przysadka, płuca, grasica)
Ponadto izoflawony na drodze receptorowej mogą ingerować w proces uwalniania gonadotropin i przerywać sprzężenie zwrotne osi: podwzgórze-przysadka-gonady
Składowe estrogennego działania izoflawoów:
wiązanie z receptorami ERregulacja hormonów płciowych na poziomie transkrypcji
kompetytywne blokowanie dostępu endogennego estradiolu do ER- działanie antyestrogenne
Efekty hormonalnej aktywności izoflawonów
-stymulują ogólnie szlak rozrodczy u samic ssaków
-u kobiet w wieku przed menopauzalnym wpływają na długość cyklu menstrualnego i koncentrację hormonów płciowych
-u miesiączkujących kobiet dochodzi do przedłużenia fazy folikularnej, obniżenia poziomu hormonu lutenizującego (LH) i podwyższenia osoczowego stężenia prolaktyny
-nie stwierdzono wyraźnego wpływu fitoestrogenów sojowych na równowagę hormonalną u kobiet po menopauzie
Izoflawony a naturalny estradiol
-izoflawony charakteryzują się niższym powinowactwem do receptorów ER niż naturalny 17Beta-estradiol
-w równoważnych dawkach działanie hormonalne izoflawonów jest 100.000-500.000 razy słabsze od estradiolu
-regularna dieta sojowa dostarcza do organizmu izoflawony na poziomie 100-1000 razy większym niż endogenny estradiol- w stężeniach tych związki te mogą konkurować z 17Beta-estradiolem poprzez wiązanie z receptorem ER
-najsilniejszą aktywność estrogenną charakteryzują się także izoflawony takie jak: genisteina, daidzeina, glycyteina, formononetyna oraz biochanina A
-niepokój budzi fakt stosowania u niemowląt diety wyrównawczej, opartej o preparaty mlekozastępcze przygotowane na bazie białek sojowych
-dzieci karmione wyłącznie „mlekiem sojowym” otrzymują dzienną dawkę izoflawonów na poziomie 20 mg/kg masy ciała. Ilośc ta przekracza 13.000 do 20.000 razy poziom estradiolu oznaczanego w surowicy, u niemowląt kontrolnych !!!
-uważa się że długa ekspozycja dzieci na wysokie dawki fitoestrogenów może w przyszłości zaburzać funkcję układu rozrodczego !!!
Wpływ izoflawonów na przekaźnictwo komórkowe
-izoflawony regulują przewodzenie sygnalizacji komórkowej w różnych modelach doświadczalnych In vivo
genisteina, daidzeina i biochanina A hamują aktywności:
-kinazy tyrozyny
-transformującego czynnika wzrostowego beta (TGF-Beta)
-czynnika wzrostowego dla śródbłonków naczyniowych (VEGF)
w zależności od dawki, wspomniane związki hamują (>=25 mikrogram/ml) lub stymulują (<=0.25 mikrogram/ml) wzrost komórek
-powyższe typy aktywności wydają się szczególnie istotne w przypadku potencjalnego zastosowania izoflawonów w chorobach nowotworowych
Wielokierunkowa aktywność izoflawonów warunkuje ich złożone działanie farmakologiczne:
-działanie przeciwnowotworowe
-łagodzenie skutków menopauzy
-zapobieganie osteoporozie
-wpływ na układ sercowo-naczyniowy
-wpływ na ośrodkowy układ nerwowy
-działanie antydipsotropowe - leczenie uzależnień
-aktywność immunostymulująca i przeciwzapalna
-aktywność przeciwdrobnoustrojowa
DZIAŁANIE PRZECIWNOWOTWOROWE
mechanizm przeciwnowotworowego działania izoflawonów jest złożony
wiąże się m.in. z hormonalną aktywnością tych związków
jest to szczególnie istotne w przypadku nowotworów hormonozależnych
Na działanie izoflawonów składa się:
-obniżanie, w dawkach terapeutycznych, wynoszących od 113 do 207 mg/dobę o 25% poziom krążącego w osoczu 17Beta-estradiolu i o 45% stężenie progesteronu
-hamowanie aktywności dehydrogenazy 3Beta i 17Beta-hydroksysteroidowej, 5alfa-reduktazy oraz aromatazy
-selektywne wiązanie z receptorami estrogenowymi ER (zwłaszcza ERBeta)
-powodowanie wzrostu ekspresji receptora estrogenowego
-przeciwnowotworowego działania fitoestrogenów nie można w pełni wyjaśnić jedynie na podstawie aktywności hormonalnej tych związków
izoflawony mogą zapobiegać procesom nowotworzeni poprzez:
-przekształcenie genotoksycznych metabolitów w formy nieaktywne
-wpływ na białka uczestniczące w przekazywaniu sygnałów komórkowych
-hamowanie ekspresji receptora EGF (czynnik wzrostowy dla śródbłonków naczyniowych) na poziomie transkrypcji bądź przez bezpośrednią inhibicję kinazy tyrozyny, aktywnej w wielu tkankach zmienionych nowotworowo
-indukcję czynnika transkrypcyjnego białka p53, uznanego za jeden z najważniejszych supresorów karcynogenezy
-hamowanie aktywności topoizomeraz I i II DNA, odpowiedzialnych za uszkodzenia DNA
-hamowanie wzrostu komórek nowotworowych przez:
*stymulację produkcji transformującego czynnika wzrostowego beta (TGF-Beta)
*indukcje apoptozy komórek m.in. z pośrednictwem hamowania aktywności kinazy Akt
-antyproliferacyjne działanie związane z blokadą cyklu komórkowego w fazie G2-M
-modelowanie aktywności białek regulujących cykl komórkowy, zmniejszając ekspresję cyklazy-Beta i zwiększając ekspresję białka p21
-hamowanie angiogenezy
Izoflawony jako potencjalne leki przeciwnowotworowe
-aktywność przeciwnowotworową izoflawonów badano w warunkach in vitro oraz in vivo na szeregu linii nowotworowych pochodzenia ludzkiego i zwierzęcego
-najwięcej prac dotyczy wybranych linii komórkowych ludzkiego nowotworu sutka z obecnym receptorem estrogenowym (MC7 ER+) bądź bez receptora estrogenowego (MDAMB 231-ER-)
-wyniki badań są bardzo niejednoznaczne
-uogólniając wydaje się że efekt działania izoflawonów w modelu raka piersi zależy bezpośrednio od dawki fitoestrogenu oraz schematu i czasu podania omawianych związków
-badania epidemiologiczne wykazały że genisteina może pełnić rolę w zapobieganiu powstawania nowotworu sutka jedynie w przypadku podawania jej za pośrednictwem diety sojowej u kobiet przed osiągnięciem dojrzałości płciowej
-niskie dawki genisteiny przyjmowane przez chore z rozpoznanym nowotworem sutka mogą stymulować proliferację estrogenowozależnego nowotworu
Izoflawony jako potencjalne leki przeciwnowotworowe:
Inne badania
-genisteina była aktywna w przypadku przeszczepionego ortotropowo ludzkiego raka gruczołu krokowego, wrażliwego na androgen, hamując proliferację komórek nowotworowych i wykazując działanie antyandrogenne i antyangiogenne
-działania protekcyjnego genisteiny nie wykazano jednoznacznie na lini komórkowej ludzkiego nowotworu jelita grubego
-genisteina oraz daidzeina hamowały adhezję komórek czerniaka myszy do macierzy pozakomórkowej, co wiązało się bezpośrednio z utratą inwazyjności tego nowotworu
-genisteina oraz daidzeina wywierały działanie antyprzerzutowe i antyproliferacyjne w modelu raka płuc LLC oraz w raku pęcherza moczowego oraz przełyku
Izoflawony jako potencjalne leki przeciwnowotworowe:
WNIOSKI
-ostateczne wyjaśnienie roli izoflawonów w prewencji oraz leczeniu chorób nowotworowych wymaga dalszych badań opartych o ujednolicone schematy doświadczalne
-omawiane związki w szczególności genisteina mogą być stosowane w prewencji pierwotnej, w zapobieganiu powstawaniu zmian nowotworowych oraz ostrożnie w prewencji wtórnej, w celu ograniczenia powstawania nawrotów i przerzutowania
ZAPOBIEGANIE OBJAWOM MENOPAUZY
-w populacjach wschodnioazjatyckich niezwykle rzadko występują dolegliwości związane z klimakterium takie jak uderzenia gorąca tachykardia wahania nastroju bezsenność, nadpobudliwość oraz suchość pochwy
-brak wspomnianych objawów u Azjatek wiąże się z dietą bogatą w produkty sojowe, zawierające izoflawony
-regularnie przyjmowanie fitoestrogenów w postaci pokarmów bądź w formie preparatów leczniczych skutecznie uzupełnia niedobór estrogenów charakterystyczny dla klimakterium
-mechanizm działania izoflawonów w łagodzeniu objawów menopauzy nie został do końca wyjaśniony
-stwierdzono że genisteina oraz pochodne izoflawony hamują nadmierną aktywność podwzgórzowego generatora impulsów GnRH występującą m.in. w przebiegu niedoboru endogennych estrogenów
-zgodnie z powyższym systematyczne stosowanie izoflawonów prowadzi do redukcji charakterystycznych dla nadmiernej aktywności GnRH, skokowych wyrzutów LH, uderzeń gorąca oraz ustapienia nadpobudliwości oraz tachykardii
-przyjmowanie preparatów zawierających wyciągi z soi oraz pluskwicy groniastej-Cimicifuga racemosa stanowi alternatywę dla terapii hormonozastępczej (HRT)
ZAPOBIEGANIE OSTEOPOROZIE
Badania na zwierzętach:
-Badania przeprowadzone na samicach szczurów pozbawionych jajników wykazały że pochodne genisteiny i daidzeiny wywierają efekt osteoprotekcyjny
-powyższe związki zapobiegały utracie masy kostnej stymulując różnicowanie osteoblastów oraz hamując resorpcję kości przez osteoklasty
-stwierdzono jednocześnie pozytywny wpływ izoflawonów na biochemiczne wskaźniki metabolizmu kostnego we krwi u szczurów
-zastosowanie standaryzowanych wyciągów z Cimicifuga racemosa BNO 1055 spowodowało zwiększenie gęstości i wytrzymałości tkanki kostnej w okolicy lędźwiowej u szczurów z indukowaną osteopenią
-w przypadku kobiet w wieku okołomenopauzalnym poddanych terapii fitoestrogenami nie obserwowano tak jednoznacznych wyników jak w badaniach prowadzonych na zwierzętach
-szereg danych wskazuje że zapobieganie utraty masy kostnej oraz wywołanie efektu leczniczego w ustalonej osteoporozie możliwe jest jedynie w przypadku jednoczesnego podawania niewielkich dawek estrogenów (ok. 0,3 mg) w połączeniu ze znacznymi ilościami izoflawonów roślinnych
-inne eksperymenty wykazały, że fitoestrogeny stosowane w dawce dziennej wynoszącej od 50-90 mg w znacznym stopniu osłabiają utratę masy kostnej w odcinku lędźwiowym
-wspomniane związki wykazywały jedynie minimalną aktywność naprawczą u kobiet z ustaloną osteoporozą
-w wyniku syntezy chemicznej otrzymano szereg pochodnych izoflawonoidowych z przeznaczeniem do stosowania zarówno w prewencji osteoporozy jak również w zaawansowanym stadium tej choroby
-jedną z najczęściej używanych pochodnych jest 7-izopropoksy-izoflawon IPRIFLAWON
-związek ten zarówno w badaniach na zwierzętach jak i kobietach w wieku okołomenopauzalnym hamował tworzenie osteoklastów oraz stymulował różnicowanie osteoblastów
-Ipriflawon hamuje również obrót masy kostnej w przebiegu choroby Paget'a oraz wydalanie z moczem hydroksyproliny
-stosowanie ipriflawonu i innych pochodnych izoflawonoidowych jest szczególnie celowe w przypadku nietolerancji terapii estrogenowej w dawkach chroniących kości
WPŁYW NA UKŁAD SERCOWO-NACZYNIOWY
-badania epidemiologiczne wykazały, że regularne spożywanie produktów sojowych w istotny sposób chroni przed chorobami układu sercowo-naczyniowego
-mechanizm działania fitoestrogenów w prewencji nadciśnienia tętniczego, miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca jest złożony:
izoflawony wpływają na metabolizm lipidów regulując zarówno poziom całkowitego cholesterolu jak i również jego frakcji (LDL i VLDL)
związki te obniżają stężenie triacylogliceroli w surowicy krwi
genisteina i jej pochodne hamują agregację płytek krwi u pacjentów w wieku powyżej 40 lat, redukując jednocześnie poziom serotoniny w trombocytach
dieta sojowa obniża ciśnienie rozkurczowe, wpływa korzystnie na czynniki krzepliwości krwi oraz redukuje przepływ krwi w naczyniach
wyizolowane izoflawony, podawane regularnie wpływają na układy regulujące oksytocyny i przedsionkowego peptydu natriuretycznego
Wpływ na układ sercowo-naczyniowy
Działanie izoflawonów na poziomie komórkowym:
*w badaniach przeprowadzonych na rezusach stwierdzono wpływ izoflawonoidów na redukcję poziomu mRNA (wątrobowego) kodującego apolipoproteinę A-1
*testy kliniczne na mężczyznach i kobietach w wieku okołomenopauzalnym , wykazały że fitoestrogeny powodują zmianę ekspresji genu związanego z lipidami oraz powodują wzrost aktywności receptora LDL
*zapobiegają miażdżycy wpływając na wzrost syntezy tlenku azotu w komórkach śródbłonka naczyń powodując tym samym rozkurcz naczyń krwionośnych
*chronią przed oksydatywną modyfikacją LDL i przez to hamują wychwyt LDL przez makrofagi w ścianie tętnic, w rezultacie dochodzi do blokady tworzenia blaszki miażdżycowej
*do wyników badań wykazujących bezpośredni wpływ izoflawonoidów na schorzenia układu sercowo-naczyniowego należy podchodzić z dużą ostrożnością, większość doświadczeń
prowadzono nie w oparciu o wyizolowane izoflawonoidy ale produkty sojowe zawierające znaczną ilość peptydów, mogących wpływać na końcowy wynik eksperymentu
WPŁYW NA OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY
-w badaniach stwierdzono zdecydowanie korzystny wpływ izoflawonoidów sojowych na procesy pamięciowe, koncentrację i dobre samopoczucie: regularna dieta sojowa poprawiała w grupie ochotników pamięć krótką i długoterminową oraz procesy kognitywne. Fakty te wiążą się z obecnością w mózgu, docelowych dla fitoestrogenów, receptorów estrogenowych ER-Beta
-podczas podawania dużych dawek izoflawonoidów obserwowano spadek aktywności MAO
oraz wzrost poziomu serotoniny, co wskazuje że fitoestrogeny mogą być stosowane pomocniczo w zespole depresji przebiegającym ze stanami lękowymi
-rozważa się również podawanie omawianych związków w chorobach Alzheimera oraz Parkinsona
-pewien niepokój budzą doniesienia wiążące regularne spożywanie tofu ze starczą autrofią mózgu i przyspieszeniem określonych procesów neurodegeneracyjnych; nie udowodniono że jest to związane z obecnością fitoestrogenów
DZIAŁANIE ANTYDIPSOTROPOWE
-badania wykazały że podawanie wyciągu izoflawonoidów z korzenia Pueraria lobata (Kudzu) chomikom syryjskim wykazującym wrodzone skłonności do spożywania
znaczących ilości etanolu , wiązało się z wystąpieniem u zwierząt doświadczalnych określonego efektu antydipsotropowego
-wspomniany eksperyment potwierdzał zasadność stosowania w tradycyjnej medycynie chińskiej, ekstraktów z korzeni kudzu w leczeniu uzależnień alkoholowych
-molekularny mechanizm działania izoflawonoidów w terapii antyalkoholowej związany jest z silnym hamowaniem przez izoflawony (zablokowanie w pozycji 7), mitochondrialnej dehydrogenazy aldehydowej (m ALDH)
-w efekcie po podaniu wyciągów z kudzu osiąga się rezultaty zbliżone do genetycznego braku aktywności m ALDH, obserwowanego u pewnego procenta populacji, niepodatnych na uzależnienie alkoholowe
-coraz częstsze skuteczne stosowanie wyciągów z kudzu w leczeniu innych uzależnień (nikotynizm, kokainizm) może wskazywać na bardziej złożony mechanizm działania fitoestrogenów
AKTYWNOŚĆ IMMUNOSTYMULUJĄCA I PRZECIWZAPALNA
-badania epidemiologiczne dowiodły że szereg chorób immunologicznych ma podłoże hormonalne na co wskazują m.in. dane dotyczące znacznej liczby schorzeń autoimmunologicznych u kobiet z zachwianą równowagą estrogenową (okres pokwitania, ciąża, laktacja oraz menopauza)
-izoflawony wpływają bezpośrednio na układ immunologiczny myszy, powodując zwiększenie aktywności limfocytów oraz komórek NK, tym samym uzyskano w badanych organizmach większy potencjał immunologiczny oraz większą ochronę przed nowotworzeniem
-proponuje się również stosowanie izoflawonów w leczeniu wielolekooporności (oporności wielolekowej) o podłożu immunologicznym, obserwowanej podczas leczenia chorób nowotworowych. Stwierdzono że prenylowane izoflawonoidy zdolne są do hamowania nadmiernej ekspresji P-glikozydazy odpowiedzialnej za inaktywację szeregu chemioterapeutyków, związanej z aktywnością wielolekowego przenośnika ABC błony cytoplazmatycznej (ATP-binding casette)
Zabezpieczenie trwałości kłącze waleriany, imbiru
Cebula czosnku
Ziele chmielu
Spadek toksyczności
Korzeń żywokostu
Wieloskładnikowe mieszaniny związków
chemicznych
Synergizm
Potęgowanie efektu leczniczego (efekt addytywny)
Kora wierzby, Korzeń kozłka
Efekt kumulujący (terapia długoterminowa)- antydepresanty
Terapia kombinowana (wielolekowa)- modele leczenia nowotworów, HIV, nadciśnienia
Suplement Diety
USA
Wyszukiwarka