Kornas - Biela D., Wokół początku życia ludzkiego, Pax, Warszawa 2004 r. (od str. 42)

KOBIETA STAJE SIĘ MATKĄ

Pierwszy okres po poczęciu dziecka to czas intensywnych przeżyć kobiety. Może to być czas trudny. Psycholodzy określają ten etap jako „okres kryzysu psychicznego”. Jeśli przebiega on prawidłowo, prowadzi do funkcjonowania na wyższym poziomie dojrzałości. Najsilniejszy kryzys oraz jego pozytywne lub negatywne skutki występują przy pierwszym dziecku (wtedy zachodzą najbardziej znaczące przemiany w sposobie życia, które kobieta musi zaakceptować).

1. Pierwszy trymestr.

• na ogół jest to czas bardzo trudny, bo poczęcie dziecka wywołuje zmiany fizyczne i psychiczne, zmienia sytuację społeczną kobiety,

1. zmiany w postrzeganiu własnego ciała

• nowa gospodarka neurohormonalna może powodować rozchwianie równowagi psychicznej - przeżywanie silnych, skrajnych uczuć i emocji - od radosnych do głęboko lękowych i depresyjnych; objawy fizjologiczne - np. wymioty, senność, wrażliwość na zapachy - mogą nie być odczytywane przez kobiety jako sygnał od dziecka informujący o jego obecności oraz rozwoju oraz zmianach przystosowawczych organizmu, ale jako uciążliwość i dolegliwość wywołującą lęk i niechęć do ich przyczyny;

• koncentracja na dolegliwościach może powodować egocentryzm, skupienie na sobie, niechęć do przyczyny, która je wywołuje;

• przez część kobiet ustanie miesiączki może być traktowane jako zaburzenie, które trzeba leczyć środkami farmakologicznymi (środki wywołujące miesiączkę mogą spowodować poronienie;

• kobieta może nie akceptować faktu powiększania się jej piersi w czasie trwania ciąży

2. zmiany w postrzeganiu siebie

• „normalny okres autystyczny” - skoncentrowanie na sobie,

• ważne jest zaakceptowanie obecności dziecka i różnic między swoją osobą i osobą dziecka (zmiana myślenia „ja” na myślenie „my”),

• dla wielu kobiet dziecko jest tylko zarodkiem, guzem, który rośnie w jej brzuchu (wówczas trudno jest dziecko obdarzyć od początku miłością, mogą pojawić się tu myśli o aborcji),

• pozytywne zmiany w myśleniu o dziecku mogą czasami nastąpić dopiero w momencie odczuwania jego ruchów, które świadczą o obecności dziecka, o jego odrębności,

• wiele kobiet w tym okresie może jeszcze nie czuć się matkami („będę mamą”, „będziesz babcią” - kobietę traktuje się jako przyszłą matkę),

• brak poczucia dojrzałości do roli matki u części kobiet - lęk przez przyszłością, żal za utratą beztroskiej przeszłości,

• kryzys psychologiczny jest pewną normą pierwszego okresu po poczęciu dziecka,

• zachwianie pewności siebie, uczucia lękowe (np. lęk przed dzieckiem lęk o zdrowie swoje i dziecka, lęk przed komplikacjami, przed chorobą, przed porodem! itp.)

• większość kobiet pierwszy okres przeżywa radośnie, mimo pojawiających się niepokojów, gdyż posiadanie dziecka zaspokaja wiele potrzeb (np.

• bezpieczeństwa (dziecko może zapewnić opiekę na starość),

• afiliacji (poczucie więzi, przynależności do kogoś),

• uznania i szacunku (prestiż społeczny kobiet w ciąży),

• dodatniej samooceny (dziecko dowartościowuje kobietę, świadczy o jej biologicznej zdolności prokreacyjnej),

• twórczości (dziecko stymuluje do nabywania nowych umiejętności),

• sensu życia (jest po co i dla kogo żyć),

• nieśmiertelności (dziecko zaspokaja częściowo dążenie do nieśmiertelności, gdyż dziedziczy ich bogactwo genetycznie).

c) zmiany w kontaktach społecznych

• chęć utrzymania dotychczasowej roli społecznej może być powodem do odrzucenia dziecka i decyzji o aborcji,

• rzadko zdarza się, że kobieta traktuje dziecko jako rywala wobec partnera i obawia się, że nie będzie potrafiła podzielić swego czasu dla obojga,

• kobieta z powodu poczęcia dz. może być porzucona przez partnera (wtedy albo decyduje się na aborcję - by odzyskać mężczyznę lub zemścić się na nim; lub chce je urodzić i nadać mu nazwisko ojca, aby - jeśli jest on osobą znaczącą w środowisku - upokorzyć go; może też chcieć urodzić dz., aby zrekompensować sobie utratę mężczyzny),

• ważną rolę pełni stosunek własnej matki do kobiety - zarówno obecny jak i dotychczasowa ich relacja,

• kobieta jest szczególnie podatna na sugestie z otoczenia,

• w środ., które nie ceni rodzicielstwa, kobieta może czuć się odepchnięta i pogardzana,

• terminologia medyczna niechętna wobec osoby dziecka („zajście w ciążę”, „karta ciąży”, lekarz „prowadzi” ciąże i poród, zarodek, embrion, płód).

2. Drugi trymestr.

• stabilizacja hormonalna i uczuciowa, większość dolegliwości ciążowych ustąpiła lub jeszcze się nie ujawniła; dziecko jest niewielkie, więc nie jest jeszcze „ciężarem” dla matki; w pożyciu małżeńskim jest to zazwyczaj :okres miodowy”

1. zmiany w postrzeganiu własnego ciała

• zmiana sylwetki kobiety w widoczny sposób,

• kobieta jest dumna, że jej ciało stanowi dobre miejsce rozwoju dla dziecka, jest zadowolona,

• wysokie poczucie własnej wartości i znaczenia macierzyństwa,

• kobieta dba o swój wygląd zewnętrzny,

• są kobiety, które zmiany w wyglądzie zewn. przeżywają jako degradację (jeśli dla kobiety ważna była do tej pory atrakcyjność fizyczna i na niej budowała poczucie swojej wartości, może teraz nie akceptować dużego brzucha, może lękać się, że mąż przestanie się nią interesować, boi się zdrady z jego strony, może nosić wyszczuplające, krępujące ciało ubrania itp.),

• rozwój dziecka skłania kobietę do większej dbałości o swoje zdrowie i do przestrzegania diety,

• czasem może występować lęk przed współżyciem seksualnym, aby nie uszkodzić dziecka (na tym etapie rozwoju dziecka nie stanowi to jednak zagrożenia),

2. zmiany w postrzeganiu siebie

• kobieta czuje się obraz bardziej matką,

• postrzega dziecko jako odrębną osobę (jest to wzmagane przez jego coraz to żywsze ruchy),

• pojawiają się fantazje i marzenia dotyczące dziecka, przypisywanie mu pewnych cech, kształtowania różnych form przywiązania do dziecka,

• kobieta interesuje się rozwojem dziecka i jego wychowaniem, koncentruje się na tym, co dzieje się wewnątrz jej ciała,

• czasami ogranicza kontakty towarzyskie i swoje hobby, jej stan jest w centrum jej zainteresowania, częściej rozmawia ze swoim dzieckiem, które pozostaje „wyimaginowanym przyjacielem”,

3. zmiany w kontaktach społecznych

• komu, kiedy i jak powiedzieć o dziecku?,

• otoczenie chce wyręczać kobietę w jej pracach, jest opiekuńcze wobec niej itp.,

• otoczenie ma ogromny wpływ na to, jak czuje się kobieta (np. może wyrażać dezaprobatę dla niektórych jej zachowań, np. palenie papierosów),

• podatność na uwagi otoczenia może czynić kobietę „małą dziewczynką”, którą każdy poucza i ma prawo oczekiwać od niej określonego działania,

• czasami kobieta ogranicza swoje kontakty z innymi ludźmi, nawet z najbliższymi,

• kobieta ma poczucie, że stosunek innych do niej się zmienił.

3. Trzeci trymestr

- wzrasta koncentracja kobiety na dziecku i porodzie, zmienia się jej wygląd, przeżycia i zach. wobec innych ludzi;

1. zmiany w postrzeganiu własnego ciała

• powiększają się maksymalnie piersi i brzuch, różne dolegliwości fizyczne (np. hemoroidy, zaparcia, bóle krzyża, ograniczona ruchliwość, szybkie męczenie się itp.),

• ruchy dziecka stają się bardziej energiczne, co kobieta może odbierać jako znak witalności dziecka lub jako przyczynę niepokoju,

• powstają oczekiwania wobec zachowań dziecka po porodzie na podstawie jego ruchów,

• słowa używane na określenie odczuć kobiety świadczą o jej postawie wobec dziecka (np. muśnięcie, kołysanie ,łaskotanie, podskakiwanie, przeciąganie się, czy też ugniatanie, deptanie, rozbijanie się, pożeranie, rozpychanie),

2. zmiany w postrzeganiu siebie

• marzenia i oczekiwania wobec dziecka, że zaspokoi ono wszystkie nadzieje matki (np. marzenia niezrealizowane w dzieciństwie),

• wyobrażenia o porodzie - coraz intensywniejsze i budzące niepewność czy silny niepokój,

• w ostatnim czasie pojawiają się zachowania tzw. „zakładanie gniazda” (generalne porządki, malowanie ścian, przygotowanie pokoju dla maluszka, troska o szczegóły),

• może wystąpić uskarżanie się na spowolnienie umysłowe w tym czasie, trudności w koncentracji i zapamiętywaniu, itp.,

• czasem powraca huśtawka emocjonalna, większość kobiet z utęsknieniem czeka na przyjście dziecka (choć czasem kobieta nie chce zerwać więzi, która w ciąży łączy ją z dzieckiem i chce odwlec poród, dziecko reaguje na te przeżycia i „nie śpieszy się” z urodzeniem),

3. zmiany w kontaktach społecznych

• może nastąpić zerwanie kontaktów z ludźmi, którzy nie dają kobiecie poczucia bezpieczeństwa,

• ze względu na krytyczną samoocenę i złe samopoczucie może w ogóle unikać spacerów, spotkań z innymi,

• gdy kobieta musi zrezygnować z pracy, może czuć krzywdę i odizolowanie od świata, koncentruje się jej odczuciach i dolegliwościach, co może powodować zaburzenia zdrowotne,

• kobieta przez macierzyństwo staje się mniej zależna od własnej matki, choć czasami właśnie poczęcie dziecka może ją zbliżyć do niej (czasami w tym okresie kobieta ma pragnienie, by własna matka otoczyła ją szczególną opieką, zwłaszcza gdy silnie identyfikuje się z dzieckiem i w nim się odnajduje).

4. Rady dla matki:

• Będziesz szczęśliwą matką, jeśli tworzeniu nowego życia nadasz wysoką rangę w skali twoich wartości.

• W chwilach zmęczenia myśl o tym, jak niepowtarzalna i doniosłą jest twoja rola.

• Sięgaj po publikacje, które pomogą ci nawiązać kontakt z twoim dzieckiem.

• Znajdź dla siebie więcej czasu i przestrzeni, bądź wyrozumiała i cierpliwa wobec swoich błędów.

• Zachowaj pogodę ducha.

• Myśl o sobie w pozytywnym świetle. Jeśli uważasz, że jesteś mniej atrakcyjna dla męża - porozmawiaj z nim o tym.

• Patrz na świat oczami twojego dziecka i uśmiechaj się.

• Korzystaj z przysługujących ci przywilejów.

• Jeśli masz już dziecko, opowiadaj mu o tym, które rozwija się pod twoim sercem.

• Jeśli jesteś osobą wierzącą - włączaj dziecko do modlitwy.

MĘŻCZYZNA STAJE SIĘ OJCEM

1. Czynniki wpływające na postawę ojca wobec poczętego dziecka.

1. doświadczenia wyniesione z domu rodzinnego (doświadczenie relacji z własnym ojcem, wspominanie dzieciństwa) - wzór ojca był kształtowany w kontakcie z własnym ojcem; negatywne doświadczenia utrudniają właściwe podjęcie roli ojca, nawiązanie bliskich relacji z dzieckiem zarówno przed jak i po urodzeniu. Brak ojca lub jego nieobecność mogły spowodować trudności w dookreśleniu własnej tożsamości syna i brak modelu męskiej roli w rodzinie. Na ogół mężczyzna ma zamiar dać swemu dziecku to, czego d własnego ojca nie otrzymał. Własna żona odwołuje męża do relacji z matką. Synowie matek opiekuńczych i czułych, z którymi mieli dobre realcje, lepiej radzą sobie z adaptacją do nowej sytuacji życiowej;

2. gotowość na poczęcie - im większa, tym szybszy proces zaakceptowania dziecka i uświadomienia sobie faktu poczęcia i własnej roli,

3. perspektywa zwiększonej odpowiedzialności za materialne położenie rodziny- może powodować stres (zwł. w trudnej sytuacji materialnej poczęcie dziecka może być odebrane negatywnie),

4. dziecko było planowane - na pojawienie się nieplanowanego dziecka niektórzy ojcowie reagują szokiem, nie są na nie przygotowani, może pojawić się wrogość wobec dziecka,

5. orientacja życiowa - hierarchia wartości, światopogląd, nastawienie na karierę zawodową lub życie rodzinne,

6. zachowanie żony - postawa kobiety roszczącej sobie prawo do szczególnej opieki i wykorzystującej swój odmienny stan („spójrz, jak bardzo się poświęcam”) może powodować u męża poczucie winy za cierpienia żony i wywoływać postawę nadmiernej opieki lub do ucieczki przed żoną,

7. zgodność w małżeństwie co do tego, na czym powinna polegać rola ojca, w czym powinna się przejawiać,

8. satysfakcja z małżeństwa i życia seksualnego.

U niektórych mężczyzn może wystąpić szereg objawów psychopatologicznych na wieść o poczęciu dziecka (np. dziwaczne zachowania, stosowanie środków psychoaktywnych, alkoholizm). Występuje to rzadko, a ogół u mężczyzn z negatywnymi doświadczeniami seksualnymi (np. wykorzystywanych w dzieciństwie).

Wielu ojców przeżywa okresową niechęć oraz lęk przed trudami wychowania. Są to początkowe, dość powszechne odczucia.

2. Między poczęciem a porodem.

1. przeżycia ojca

Istnieje kilka faz ojcowskiego zaangażowania w prenatalny rozwój dziecka:

• faza 1.- obejmuje czas od kilku godzin do kilku tygodni, gdy nie ma stuprocentowej pewności co do poczęcia dziecka. Stan niepewności powoduje huśtawkę emocjonalną;

• faza 2.- po uzyskaniu pozytywnej diagnozy następuję kilka pierwszych miesięcy, w których ojciec jest zaangażowany w niewielkim stopniu. Rola ojca w rozwoju prenatalnym jest na tym etapie często kwestionowana;

• faza 3.- środkowy okres rozwoju prenatalnego (12 - 25 tydzień), stopniowe uwidacznianie się obecności dziecka, pogłębia się wtedy więź małżeńska, rozwijają się uczucia ojca do dziecka. Tylko niektórzy mężczyźni mają nadal trudności z adaptacją do nowej roli;

• faza 4.- okres skupienia się rodziców na aktualnych i przyszłych potrzebach dziecka. Wyobrażenia o dziecku stają się coraz bardziej konkretne. Przed porodem u niektórych mężczyzn może pojawić się napięcie, lękliwość, jawny i ukryty niepokój. Narasta lęk o przebieg porodu i stan zdrowia dziecka, lęk przed zbliżającym się podjęciem funkcji opiekuńczych.

U wielu mężczyzn dominują przeżycia związane z uświadomieniem sobie procesu starzenia się - są o jedną generację starsi. Powoduje to szereg ważnych pytań o własną tożsamość i sens życia. U pewnej grupy mężczyzn występuje wtedy zależność uczuciowa od żony - pojawia się pragnienie, aby im „matkowała”. Żona jest skoncentrowana na swoim stanie i rozwoju dziecka, na jego potrzebach. W sytuacji, gdy mężczyzna jest izolowany od spraw związanych z rozwojem dziecka, może u niego wystąpić poczucie osamotnienia i zagubienia.

2. kontakty seksualne

Mężczyźni zadowoleni z życia seksualnego spełniają lepiej funkcje ojcowskie i czerpią z nich więcej satysfakcji. Jeśli rozwój dziecka przebiega prawidłowo współżycie pary nie zmienia się, może być nawet częstsze i piękne ze względu na obecność owocu wzajemnej miłości.

W środkowym okresie rozwoju prenatalnego zmiany sylwetki kobiety są dla większości mężczyzn podniecające i pobudzają pożądanie seksualne. Ciało kobiety może wówczas budzić emocje zarówno pozytywne (uznania, szacunku, zafascynowania jej pięknem) jak i negatywne (odraza, wstręt, wstyd, niechęć). Niektórzy boją się współżycia przy kontakcie z „dużym brzuchem”, boją się, że uszkodzą jego „zawartość”. Boją się nawet dotykać brzuch, tym bardziej nie chcą podjąć współżycia.

Kwestie związane ze współżyciem przed porodem powinny być omawiane przez małżonków. Kobieta bowiem wykazuje inne potrzeby w tym czasie niż mężczyzna (może być zmęczona i pochłonięta sprawami swoich dolegliwości itp.). Jest nastawiona raczej na pieszczoty i czułości, na samą bliskość fizyczną. Okres tuż przed porodem wymaga wstrzemięźliwości.

3. sposoby radzenia sobie z niektórymi problemami

Przystosowanie się do nowej roli wymaga wiele energii psychicznej. Tam, gdzie nie dotarła zachodnia cywilizacja, istnieje szereg magiczno - religijnych form zachowań i pouczeń obowiązujący mężczyznę (tzw. kuwada) - zasady, co mężczyzna może jeść i pić, jakich czynności nie może wykonywać itp. Kuwada nakazuje wstrzemięźliwość seksualną i towarzyszenie żony w czasie akcji porodowej.

W kulturze zachodniej, gdzie zaniknęła kuwada, występują u mężczyzn doelgliwości fizyczne i psychiczne związane z radzeniem sobie z nową rolą (zmęczenie, zaburzenia snu, bóle kręgosłupa itp.). Mimo tych dolegliwości nie korzystają z pomocy medycznej. Presja społ. wymaga, aby byli silni, by byli oparciem dla żony.

Lęki związane ze stanem zdrowia żony i dziecka mogą być osłabione, gdy ojciec uczestniczy w badaniach lekarskich żony, gdy uczestniczy w szkole rodzenia, gdy przygotowuje się do pielęgnacji noworodka. Inną formą radzenia sobie z lekiem jest fantazjowanie na temat dziecka i wspólnych zabaw.

4. Rady dla ojca:

• Zastosuj się do części rad przekazanych twojej żonie. Rozmawiaj z żoną jak najczęściej, dziel z nią swoje radości i plany na przyszłość.

• Podejmij współodpowiedzialność za rozwój dziecka. Bądź nastawiony do niego pozytywnie.

• Pomagaj żonie w cięższych pracach fizycznych.

• Uspokajaj żonę, wzbudzaj w niej wiarę, że sobie poradzicie w nowej roli.

• Interesuj się sprawami dziecka, jego rozwojem itp. Dopilnuj, by żona prowadziła właściwy tryb życia.

• Rozmawiaj ze swoim dzieckiem, dotykaj i masuj brzuch żony.

• Pomyśl, jakim tatą chciałbyś być, jakiego potrzebuje i pragnie twoje dziecko.

• Zrezygnuj bezwzględnie z używek.

• Poszukaj nowych form rozładowania napięć, uspokajania się i rozwoju osobistego (np. majsterkowanie, czytanie książek, kontakt z Bogiem).

• Módl się za swoje dziecko i za swoją rodzinę.

KOMUNIKACJA Z DZIECKIEM PRZED URODZENIEM

1. komunikacja neurohormonalna.

Przeżycia psychiczne matki mają wpływ na prenatalny rozwój dziecka. Gdy matka przeżywa uczucie zadowolenia, radości, do jej krwi wydzielają się związki chemiczne (np. endorfiny), które przenikają do łożyska i stymulują dziecko do ich produkcji (już od 6. tygodnia życia prenatalnego). Silny negatywny stosunek matki do dziecka, a także silny długotrwały stres, połączony z niezaspokojeniem potrzeb psychicznych może spowodować poronienie samoistne, doprowadzić do komplikacji okołoporodowych czy przedwczesnego porodu. Może być też przyczyną urodzenia dziecka martwego czy z wadą rozwojową. Dziecko jednak wykazuje dużą odporność na konsekwencje stresu matki i swoje siły wykorzystuje na intensywny rozwój.

b) komunikacja poprzez dotyk, głaskanie, mówienie do dziecka, śpiewanie itp.

WSPÓLNE CHWILE

Rodzice powinni tak zorganizować swój czas, by każdego dnia mogli wspólnie odpocząć. Chodzi tu o relaks w ciszy, z poczuciem wewnętrznego uspokojenia, bliskości fizycznej i psychicznej współmałżonka i dziecka. Ważna jest jakość spędzanych wspólnie chwil, a nie długość ich trwania. Rodzice mają okazję, by wsłuchiwać się w nowe oznaki życia i ruchliwości ich dziecka, by wspólnie do niego mówić i otaczać go miłością.

WYOBRAŻENIOWE MYŚLENIE O DZIECKU

1. Wizualizacja (obrazowe przedstawianie sobie porodu, dziecka i życia z nim). Codzienny relaks połączony z wizualizacją reguluje procesy życiowe np. oddychanie, zmniejsza różne dolegliwości, ułatwia pracę umysłową. Wizualizację należy przeprowadzać raz - dwa razy na tydzień przez kilkanaście minut, wyobrażając sobie dziecko, jego twarz, rączki, nóżki itp. Pomocne jest używanie słów np. „afirmacje” pełne pozytywnych stwierdzeń. Wizualizacja jest sposobem tworzenia więzi z dzieckiem dla obojga rodziców.

2. Prowadzenie pamiętnika ciążowego - pamiętnik rozwoju dziecka, z jego zdjęciami z USG, notatkami z jego odruchów itp.

3. Rysowanie wizerunku dziecka - popularne w USA.

ROZMOWY Z DZIECKIEM

• mogą być prowadzone w różnych sytuacjach, ale najlepiej, gdy jest zrelaksowanym, odprężonym,

• należy przyjąć pozycję, w której dobrze się wypoczywa, oczy zamknięte...

• rozmowa może mieć formę monologu lub dialogu,

• na myślowy kontakt z maleństwem można przeznaczyć każdą wolną chwilę - np. w poczekalni,

• rozmowy z dzieckiem mogą prowadzić oboje rodzice,

• nie koncentrujemy się na tym, czy są w nas nasze myśli czy odpowiedzi dziecka, ważny jest kontakt i nastawienie na kontakt z dzieckiem,

• każde z rodziców ma szansę jeszcze przed urodzeniem rozwinąć swój własny sposób dialogu z dzieckiem,

• istotny jest sam fakt myślenia o dziecku, nie zaś sama treść.

ŚPIEWANIE DZIECKU

- nie jest ważne, czy potrafimy dobrze śpiewać, czy nie; ważne jest, żeby dziecko słyszało nasz głos przed urodzeniem,

- należy śpiewać jak najczęściej, piosenki łatwo wpadające w ucho, rytmiczne, krótkie i proste, mogą to być pieśni religijne,

- piosenkę można dostosować do panującego nastroju - np. w chwili zdenerwowania coś uspokajającego, wieczorem - kołysankę,

- śpiew można połączyć z ćwiczeniami oddechowymi (oddech torem przeponowym)

- należy śpiewać bez wysiłku.

SŁUCHANIE MUZYKI

- można grać samodzielnie na instrumencie, zwłaszcza utwory spokojne i melodyjne,

• korzystne dla więzi małżeńskiej i więzi z dzieckiem jest wspólne, rodzinne słuchanie muzyki,

• przynajmniej 10 minut dziennie,

• może to być muzyka klasyczna spokojna, która normalizuje pracę serca i fal mózgowych, np. Bacha, Mozarta, Schumanna, Debussy'ego, Czajkowskiego, Vivaldiego,

• na dzieci przed urodzeniem szczególnie dobrze działają dźwięki o niskich częstotliwościach (klarnet, flet, fagot, wiolonczela, kontrabas),

• można łatwo zaobserwować, jaką muzykę dziecko lubi najbardziej,

• najprzyjemniejsza jest muzyka w tempie uderzeń ludzkiego serca.

UTULANIE DZIECKA

• holenderski terapeuta F. Veldman opracował haptonomię - technikę takiego masażu brzucha, aby pobudzał dziecko i komunikował mu o uczuciach rodziców do niego,

• kalifornijski położnik R. Van de Carr zachęca rodziców do głaskania i klepania brzucha w połączeniu z określonymi dźwiękami mowy i śpiewu - tzw. „prenatalny uniwersytet”,

• rysunek na brzuchu przypominający dziecko w określonym etapie rozwoju prenatalnego,

• dzieci masowane i dotykane z czułością przed i po narodzeniu lepiej się rozwijają fizycznie i psychicznie,

• obejmowanie, głaskanie brzucha w połączeniu z delikatnym kołysaniem,

• gdy dziecko jest już większe, masowaniem i głaskaniem możemy zmienić jego pozycję tak, by ułożyło się główką w dół, co ułatwi poród.

ZNACZENIE KONTAKTU Z DZIECKIEM PRZED URODZENIEM

• stosowanie prenatalnej stymulacji jest wyrazem więzi i przywiązania rodziców do dziecka,

• stymulacja prenatalna lepiej wpływa na rozumienie sygnałów płynących od dziecka i sprawniejsze na nie reagowanie,

• rodzice, którzy stosowali stymulację prenatalną, wykazują większy spokój i rozluźnienie w czasie kontaktu z noworodkiem, odczuwają większą radość przy dotykaniu, bawieniu się z nim,

• rodzice, starając się odczytać komunikaty płynące od dziecka, rozwijają swoją intuicję i wrażliwość na jego potrzeby,

• dziecko od poczęcia rozwija się w klimacie miłości, wśród oznak, że jest ważne dla rodziców,

• głos, dotyk, śpiew rodziców są dla dziecka bodźcami stymulującymi jego mózg, umożliwiają powstanie zawiązków inteligencji zmysłowo - ruchowej,

• mózg dziecka odbiera wrażenia ze środowiska wewnątrzmacicznego i z zewnątrz, i zapamiętuje je,

• dzieci poddawane stymulacji muzycznej przed porodem, lepiej śpią, są spokojniejsze, radosne, szybciej następuje u nich proces głużenia i gaworzenia.

PRZEŻYCIA RODZICÓW ZWIĄZANE Z PORODEM

1. „Normalny” poród w szpitalu.

Współcześnie wiele kobiet żywi wiele obaw co do urodzenia dziecka w szpitalu. Skłaniają je do tego następujące czynniki:

1. szpital jako miejsce kojarzone z chorowaniem i śmiercią,

2. wyposażenie szpitala i warunki tam panujące (sam wygląd szpitala odbiega od wyglądu domu, zapach środków do dezynfekcji, obojętność zapracowanego personelu, dziwne narzędzia itp.)

3. szpital - obce środowisko (kobieta przeniesiona z warunków domowych jest wyrwana z jej naturalnego środowiska, rodzenie w obcym miejscu zwiększa liczbę komplikacji porodowych)

4. trudność zaspokojenia potrzeb psychicznych (w obcym środowisku trudniej jest kobiecie wyrazić swoje potrzeby, trudno jest o zaspokojenie potrzeby intymności i prywatności)

5. szpital jako miejsce budzące poczucie zależności (kobieta rodzące ma szczególną potrzebę uzyskania szybko informacji o przebiegu porodu, o tym, co się z nią dzieje, całkowicie musi podporządkować się personelowi medycznemu)

6. zalecenia WHO dotyczące porodu:

1. cała społeczność musi być dobrze poinformowana o dostępnych formach pomocy okołoporodowej

2. inf. te powinny być publicznie dostępne

3. nie ma żadnych wskazań do usuwania owłosienia łonowego, lewatywy przed porodem

4. poród nie powinien być sztucznie wywoływany bez wskazań lekarza

5. praktyka sztucznego przebijania pęcherza płodowego nie ma uzasadnienia naukowego

6. elektroniczna aparatura do pomiaru stanu zdrowia dziecka powinna być stosowana ostrożnie

7. kobieta rodząca nie powinna być zmuszona do leżenia w okresie rozwierania

8. unikać w czasie porodu stosowania środków znieczulających

9. brak uzasadnienia dla powszechnie stosowanego nacinania krocza

10. w żadnym regionie świata liczna porodów cesarskim cięciem nie powinna przekroczyć 10 - 15%

11. nie ma podstaw twierdzić, że po porodzie cesarskim nie jest możliwy poród siłami natury

12. stworzyć warunki do natychmiastowego podjęcia przez kobietę karmienia piersią

13. jeśli noworodek i matka są zdrowi, powinni przebywać razem

14. organa rządowe powinny ostrożnie oceniać jakość leków i nowoczesnych środków technicznych propagowanych do użycia w czasie porodu

15. ocena środków wykorzystywanych w czasie porodu powinna być wielospecjalistyczna.

WARUNKI PORODU NATURALNEGO

1. Poród jest nie tylko przejściem dziecka na świat, ale też przeżyciem, którego doświadcza zarówno matka jak i dziecko. potrzeba koncentracji na osobie kobiety i dziecka

2. Poród jest spotkaniem osób, musi być zindywidualizowany.

3. Kobieta jest najważniejszą osobą w czasie porodu, skupioną na zapewnieniu dziecku dobrych warunków narodzin, stąd powinna decydować o wszystkim, co dotyczy jej i dziecka.

4. Poród jest konsekwencją fizjologiczną ciąży i nie jest potrzebna interwencja lekarska, jeśli nie ma znamion patologii i zagrożenia.

5. Poród należy uwolnić od złych skojarzeń. Jest dużym wysiłkiem, więc wymaga wcześniejszego przygotowania.

6. Poród to niezwykle wydarzenie dla rodziny. jest ważne, by kobieta nie była wtedy osamotniona.

7. Kobieta powinna mieć możliwość wcześniejszego zadecydowania o miejscu rodzenia. należy zapewnić możliwość natychmiastowego przewiezienia dl szpitala w przypadku porodu w domu.

8. W czasie rozwierania się szyjki macicy kobieta powinna mieć możliwość swobodnego poruszania się, spożywania lekkich, lecz kalorycznych posiłków, słuchania muzyki, wykonywania czynności, które sprawiają jej przyjemność. Należy zadbać, aby stopy były ciepłe (powoduje to lepsze i szybsze skurcze).

9. Gdy rozwarcie szyjki macicy wyniki ok. 5 cm, wskazana jest kąpiel. W czasie I okresu porodu kobieta może przebywać w wodzie ok. pół godziny i po przerwie znów do niej wrócić. Gdy skurcze się nasilają, kobieta może wyjść z wody, ale nie jest to koniecznie. Pod kontrolą personelu może urodzić dziecko w wodzie. Pierwszy poród w wodzie odbył się 01.01.1996 r. w Tychach.

10. Najbardziej polecana pozycja do rodzenia to nie pozycja leżąca, w której dziecko rodzi się wbrew prawu grawitacji, a kobieta musi dokonać znacznie większego wysiłku, ale pozycja pionowa (siedząca, klęcząca, albo kuczna w ostatniej fazie). Możliwość obserwacji w lusterku wychodzącej główki i włosków dziecka, możliwość dotknięcia główki, koncentrują kobietę nie na sobie, ale na tym, co zrobić, aby ułatwić dziecku przejście przez kanał rodny. Przyjęcie pozycji pionowej skraca długi okres porodu średnio o ok. 15 minut, zmniejsza prawdopodobieństwo pęknięcia krocza lub konieczność jego nacięcia oraz częstotliwość użycia narzędzi chirurgicznych (np. kleszczy).

11. Najważniejsze jest zachowanie przez personel medyczny następujących zasad w czasie trwania porodu:

• nie spieszyć się, poddać się biologicznemu rytmowi organizmów matki i dziecka,

• zapalić przyciemnione światło, włączyć cichą muzykę (jeśli kobieta sobie tego życzy),

• mówić łagodnym głosem, bez nerwowości,

• przyjąć, że choć ból jest naturalnym elementem porodu, nie jest on jego stałym, ale tylko chwilowym elementem,

• pozwolić kobiecie na wszystko, co sprawi jej ulgę, łagodzi lęk i odczuwanie skurczów, poprawia nastrój, jeśli tylko nie zagraża zdrowiu lub żuciu jej i dziecka,

• zapewnić obecność osób bliskich,

• przygotowanie do porodu oraz organizacja jego przebiegu powinny uwzględniać fakt, że jest on nadzwyczajnym i niepowtarzalnym oraz fascynującym wydarzeniem w życiu dziecka i jego rodziców.

KONTAKT MATKI Z NOWORODKIEM

W systemie opieki szpitalnej nad matką i noworodkiem, w którym dziecko jest po urodzeniu szybko zabierane matce, aby mogło „wypocząć”, nie zostają zaspokojone podstawowe potrzeby małego dziecka: potrzeba przywierania do ciała matki (daje poczucie bezpieczeństwa i ciągłości doświadczeń z okresu przed urodzeniem - rytm bicia serca matki, pamięć jej głosu, kołysanie jej oddechem). Dziecko oddzielone od matki przeżywa stres, który wzmaga uraz porodowy i zwiększa obniżenie odporności organizmu. Karmienie „według zegarka” wygasza produkcję pokarmu, a tym samym powoduje przejście na pożywienie sztuczne.

Pierwsze minuty i godziny kontaktu po urodzeniu są b. ważne dla rozwoju różnych form kontaktu matki i dziecka.

Jeśli matka i dziecko mają możliwość być razem po porodzie, dziecko przeżywa stan tzw. spokojnej czujności (ma otwarte oczy, reaguje na bodźce z zewnątrz).

Pierwsza kąpiel noworodka nie ma celu higienicznego, ale psychologiczny (chodzi o rozluźnienie mięśni i ścięgien, o dostarczenie dziecku przyjemnych wrażeń jak przed porodem w wodach płodowych).

Kontakt „oko - oko”, „skóra - skóra” jest najsilniejszym wyzwalaczem opiekuńczych zachowań matek oraz przywiązania matki do dziecka.

B. ważne tuż po porodzie jest przytulenie dziecka do piersi matki, aby mogło podjąć pierwsze próby jej ssania.

Dziecko, dzięki temu, że przebywa stale w obecności matki:

1) ma zapewniony ciągły kontakt z najbliższą mu osobą,

2) uczy się swojej matki, przez co może szybko ją rozpoznawać,

3) jest spokojniejsze, ma poczucie ciągłości doświadczeń sprzed porodu,

4) szybciej przybiera na wadze, jest odporniejsze na infekcje,

5) ma możliwość poznawania otaczającego świata poprzez dotyk,

6) lepiej ssie, jest bardziej ożywione przy karmieniu, co polepsza wydzielanie pokarmu u matki,

7) łatwiej przezwycięża stres porodu u adaptuje się do nowego środowiska.

Matka, dzięki temu, że przebywa stale przy dziecku:

1) łatwiej znosi to, co czeka ją po porodzie (np. urodzenie łożyska),

2) jest spokojna o dziecko, widzi, co się z nim dzieje,

3) uczy się szybko rozpoznawać znaczenie różnych reakcji dziecka,

4) nabywa wiele umiejętności, które pozwalają jej pozbyć się lęku przed dzieckiem,

5) nawiązuje z dzieckiem głęboki i trwały związek uczuciowy,

6) karmienie dziecka dostarcza wiele satysfakcji.

UCZESTNICTWO OJCA W PORODZIE

Kobiety dwukrotnie częściej niż mężczyźni wyrażają niechęć wobec obecności męża przy porodzie; motywy: nieatrakcyjność kobiety w czasie porodu, przewidywany uraz psychiczny męża, jego niedoświadczenie, chęć zachowania intymności, strach przed własnym zachowaniem. Ojciec powinien mieć moliwość wyboru, czy chce być obecny przy porodzie, nie powinien czuć żadnej presji, ojciec powinien mieć zapewniony dostęp do informacji, na czym polega poród i jak przebiega..., ważne jest umożliwienie aktywnego udziału w porodzie (nie tylko sama obecność, ale też dodawanie otuchy, pomoc w koncentracji na oddychaniu, podanie dziecka do pierwszego karmienia itp.).

Co daje żonie obecność jej męża przy porodzie:

1) zapewnia zaspokojenie potrzeb: czułości, bliskości, zrozumienia, bezpieczeństwa,

2) niweluje poczucie osamotnienia i lęku,

3) stwarza poczcie więzi i jedności z mężem,

4) pozwala poznać małżonka w trudnej sytuacji,

5) jest potwierdzeniem miłości męża do żony i dziecka,

6) mobilizuje do wysiłku porodowego, umacnia w chwilach załamania,

7) pozwala zwykle znacznie sprawniej i szybciej urodzić dziecko,

8) daje okazję do uwierzenia w możliwość podołania nowym zadaniom.

Co daje ojcu obecność przy porodzie:

1) wzbogaca osobowość przez nowe przeżycia,

2) daje poczucie szczęścia,

3) dostarcza silniejszych i bogatszych przeżyć niż wtedy, gdy mężczyzna nie bierze aktywnego udziału w porodzie,

4) pogłębia się miłość do żony,

5) zwiększa poczucie wspólnoty i bliskości z żoną,

6) ułatwia kontakty z dzieckiem,

7) umożliwia głębsze spojrzenie na życie seksualne, które w świadomości zostaje bardziej skojarzone z dawaniem życia, z płodnością.

Co daje dziecku udział ojca w porodzie:

1. gwarantuje większe zainteresowanie ojca, jego miłość, zaangażowanie i przywiązanie,

2. zapewnia urodzenie się w rodzinie (tak jak w rodzinie nastąpiło poczęcie),

3. sprawia, że jego narodziny stają się najważniejszym lub jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu całej rodziny.

Co daje personelowi szpitalnemu udział ojca w porodzie:

1) ułatwia współpracę z rodzącą kobietą,

2) umożliwia wyręczenie personelu w wielu czynnościach pomocniczych,

3) daje większą satysfakcję z pracy,

4) ułatwia zmianę rutynowego myślenia oraz pewnych stereotypowych nawyków przyjętych w pracy przez wprowadzenie atmosfery rodzinnej.

KONTAKT OJCA Z NOWORODKIEM

Wczesny kontakt ojca z noworodkiem zawiera całe bogactwo uczuć. Reakcja ojca jest określana jako „pochłonięcie”, składają się na nie:

• poczucie, że zna własne dziecko i potrafi je odróżnić od innych noworodków,

• przyjemność z dotykania ciała dziecka,

• dostrzeganie cech dziecka odróżniających je od innych noworodków i poczucie, że są to cechy żony lub własne przekazane potomkowi,

• uczucie, że dziecko nieodparcie przyciąga, że nie można się oprzeć jego magnetycznej sile,

• wzrost poczucia własnej wartości, dumy i męskości.

Ojcowie, biorąc udział w porodzie, najczęściej są bardziej aktywni niż matki, zwłaszcza gdy chodzi o czynności opiekuńcze, gesty i zachowania wobec noworodka. Ojciec tak samo jak matka jest wrażliwy na dźwięki wydawane przez dziecko.

STYMULACJA NOWORODKA

1. PODTRZYMYWANIE DZIECKA

Matki podtrzymują swoje niemowlęta w tzw. dotykowym kole, które daje dziecku fizyczne i uczuciowe oparcie. Matki przeważnie podtrzymują dziecko od spodu, w najcięższym miejscu jego ciała, w ośrodku grawitacji. Dziecko nie powinno być podciągane pod pachy, co zaburza jego rytm oddechu, zmusza do przytrzymywania całego ciężaru zwisającego ciała, uniemożliwia ruchy.

2. KONTAKT CIELESNY

Kontakt cielesny z dzieckiem powinien być prawie nieustanny. Wszystkie czynności pielęgnacyjne mogą być wykorzystane dla kontaktu „skóra - skóra”. Kontakt dotykowy jest b. ważny dla wcześniaków, pozostawionych na długi czas w inkubatorze. Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom takiej sytuacji, stosowana jest tzw. metoda kangura. Rodzice jak najczęściej odwiedzają dziecko, które jest kładzione na piersi matki (lub potem ojca) i przykrywane ciepłym kocykiem, przy czym ciągle jest podłączone do aparatury. Przebywa tak, jak długo pozwala na to jego stan. „Kangurowanie” sprzyja lepszemu dojrzewaniu dzieci wcześniaczych, które muszą nadrabiać zaległości rozwojowe.

Masaż powietrzny - w ciepłym pomieszczeniu można rozebrać dziecko i położyć je np. na pieluszce, by mogło całym ciałem odbierać bodźce dotykowe.

Zaleca się noszenie dziecka jak najbliżej twarzy. Warto też przywrócić rodzinne łóżko, dzieci śpi wtedy lepiej, czują się również bezpieczne.

3. STYMULACJA WIELOZMYSŁOWA

Rodzice mogą czerpać wiele radości z odkrywania reakcji zmysłów noworodka i rozwoju jego tzw. zmysłowo - ruchowej inteligencji.

Już od pierwszych dni po porodzie rodzice powinni umożliwić dziecku kontakt z różnymi dźwiękami (np. grzechotka, bębenek, dzwoneczki itp.).

U dzieci z problemami oddechowymi zauważono poprawę, gdy przez pewien czas włączano im na oddziale muzykę w rytmie uderzeń ludzkiego serca.

Podobne rezultaty zauważono u dzieci w inkubatorach, którym włączano nagrany głos rodziców. Dzieci te szybciej pokonywały trudności okresu wcześniaczego.

4. ROZWIJANIE MOŻLIWOŚCI DZIECKA

Jak najczęstsze przebywanie z dzieckiem daje mu możliwość do pełniejszego rozwoju.

Masaż dziecka:

• masuj dziecko zawsze, gdy masz na to ochotę,

• pamiętaj, by twoje ręce były spokojne, delikatne, by przekazywały miłość i radość,

• masuj dziecko tylko wtedy, gdy ono ma na to ochotę, np. po kąpieli, przed karmieniem,

• przy delikatnym dotyku niepotrzebne są oliwki ani kremy,

• jeśli masaż ma uspokoić dziecko, musi polegać na delikatnym, rytmicznym głaskaniu, z nawiązaniem kontaktu wzrokowego, czułymi słówkami itp.

5. EKSPRESJA UCZUĆ DZIECKA

Każdy noworodek ma swój sposób ekspresji emocji. Osobowość dziecka kształtuje się w okresie prenatalnym i w czasie porodu, gdy wraz z matką mogło przeżywać chwile trudne. Niektóre dzieci budzą się nieoczekiwanie i są poirytowane, zalęknione. Rodzice powinni dać dziecku możliwość wyrażenia jego emocji i rozładować jego napięcie przez przytulenie, kołysanie itp.

Przez całe życie człowiek powraca do doświadczeń z okresu prenatalnego, które go uspokajają (np. kołysanie, półmrok, wtulanie się, otulanie się ciepłym kocem itp.).

DIAGNOSTYKA PRENATALNA - metody, korzyści i zagrożenia

Metody badań: USG, amniocenteza, badanie trofoblastu, badanie poziomu stężenia alfafetoproteiny; metody niestosowane w Polsce: fetoskopia (wprowadzenie do jamy macicy specjalnego przyrządu optycznego, który umożliwia bezpośrednią obserwację dziecka, oraz przyrządu pobierającego komórki krwi i tkanki skórnej lub mięśniowej), placentocenteza (umożliwia badanie biochemiczne krwinek czerwonych dziecka i krwi pobranej przez nakłucie powłok brzusznych i łożyska matki).

1. Badanie ultrasonograficzne.

W wielu placówkach można je wykonać bez skierowania od lekarza. Badanie USG stało się badaniem rutynowym w każdej ciąży.

Przepuszczanie przez powłoki brzuszne ultradźwięków, które odbijają się od ciała dziecka i umożliwiają obserwowanie go na ekranie monitora.

Na podstawie USG można stwierdzić:

• fakt poczęcia oraz liczbę poczętych dzieci, płeć dziecka,

• przybliżony wiek i wagę, ruchliwość dziecka,

• położenie przed porodem,

• nieprawidłowości budowy kośćca i układu nerwowego,

• prawidłowość budowy narządów wewnętrznych,

• lokalizację łożyska, ilość wód płodowych,

• istnienie powikłań (np. obrzęki ciała dziecka).

USG jest bezpieczniejsze od innych metod, bo jest badaniem nieinwazyjnym.

Znaczenie badania USG dla rodziców:

1) urealnia się obecność dziecka,

2) ulega zmianie znaczenie ciała matki - staje się ono „mieszkaniem dla dziecka”,

3) ukonkretniają się wyobrażenia o wyglądzie i ruchach dziecka,

4) następuje wyczulenie na płynące od dziecka sygnały , np. drobne ruchy,

5) zmniejsza się koncentracja uwagi rodziców na sobie, co u kobiety może przejawiać się w ustąpieniu dolegliwości ciążowych,

6) pojawia się przywiązanie do dziecka i potrzeba komunikacji z nim,

7) rozbudza się pragnienie szybkiego dotykowego kontaktu z dzieckiem po jego narodzinach.

B. ważne jest, by w badaniu uczestniczył ojciec.

Rodzice powinni być wcześniej poinformowani, na czym polega to badanie, co przedstawia, czemu służy.

Badanie ma przebiegać w atmosferze spokoju i serdeczności.

Okresem zwiększonej wrażliwości na działanie fali ultradźwiękowej na tkanki są pierwsze trzy miesiące życia dziecka. Fale stosowane w USG mogą doprowadzić do uszkodzenia struktury chromosomów i ich mutacji oraz do zaburzeń budowy i czynności organizmu.

2. Badanie płynu owodniowego (tzw. amniopunkcja).

- jest przeprowadzane najczęściej między 12 a 16 tygodniem ciąży. Polega na pobraniu igłą przez nakłucie pęcherza płodowego ok. 20 ml płynu owodniowego otaczającego dziecko. W płynie tym znajdują się komórki pochodzące z ciała dziecka;

- amniopunkcja pozwala wykryć choroby uwarunkowane zaburzeniami w budowie i liczbie chromosomów (w tym zespół Downa), wady centralnego układu nerwowego oraz ok. 20 chorób metabolicznych.

- podjęcie decyzji o tym badaniu powoduje powstanie silnego napięcia psychicznego, zwłaszcza u kobiety,

- w 95% przypadków diagnoza wyklucza istnienie choroby.

3. Badanie kosmówki (trofoblast).

Badanie kosmówki (biopsja trofoblastu) polega na nakłuciu powłok brzusznych i pobraniu małego wycinka trofoblastu, z którego powstaje łożysko. Zbadanie komórek, poddanych wcześniej hodowli, umożliwia wykrycie chorób metabolicznych, których przyczyną są nieprawidłowości w budowie i liczbie chromosomów.

Badanie kosmówki można wykonać w pierwszym trymestrze życia dziecka.

KORZYŚĆI Z DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ

Pozwala na śledzenie zaburzeń w stanie zdrowia i rozwoju dziecka w najwcześniejszym okresie.

Umożliwia przeprowadzenie zabiegów koniecznych dla zachowania zdrowia bądź życia dziecka.

Umożliwia prenatalne zapobieganie, zatrzymanie rozwoju choroby.

Na Zachodzie dzięki diagnostyce prenatalnej dokonywane są szczegółowe operacje ratujące życie dziecka.

Umożliwia precyzyjne przeszczepy organów u nienarodzonych dzieci.

Zmniejsza obawy rodziców o stan zdrowia dziecka.

Umożliwia przygotowanie się rodziców na przyjęcie dziecka wymagającego specjalnej opieki.

ZAGROŻENIA DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ

Jeśli potwierdza istnienie choroby, może być podstawą decyzji rodziców o przeprowadzeniu aborcji.

Zbyt wczesne i zbyt częste badania mogą mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka.

Rozwój diagnostyki prenatalnej jest jednym z przejawów medykalizacji okresu ciąży.

Istnieje zagrożenie, że diagnostyka prenat. i selektywna aborcja mogą obniżyć wartość ludzkiego życia.

Medykalizacja okresu ciąży może spowodować, że okres ten przestanie być traktowany jako stan naturalny i fizjologiczny, a kobieta będzie musiała poddać się wszelkim możliwym badaniom, żeby kontrolować w pełni przebieg rozwoju dziecka.

ABORCJA - rozwiązanie czy pułapka

1. Motywy aborcji:

- konfrontacja z wyobrażeniami o warunkach życia po urodzeniu dziecka,

- „wystarczająca liczba dzieci w rodzinie”,

- namowa męża,

- akceptacja modelu rodziny małodzietnej,

- potoczne przeświadczenie, że jeśli ciąża byłą nieplanowana, to dziecko będzie nieszczęśliwe,

- presja opinii społecznej („Ta znowu w ciąży”),

- osamotnienie kobiety,

- brak dojrzałości do realizacji obowiązków macierzyńskich,

- wiek uznany za nieodpowiedni do urodzenia dziecka (kobieta zbyt młoda lub za stara),

- gwałt,

- złe samopoczucie spowodowane dolegliwościami ciążowymi,

- silny, choć bezpodstawny lęk przed urodzeniem dziecka z wadą,

- aktualnie zły stan zdrowia kobiety,

- niechęć do rezygnacji z pracy zawodowej, kariery.

2. Decyzja o aborcji:

1. jest podejmowana w krótkim czasie po poczęciu dziecka,

2. uważana jest przez kobiety za ważną lub najważniejszą w ich życiu,

3. jest procesem, choć kobieta może twierdzić, że zawsze była przekonana, że nie urodzi dziecka,

4. towarzyszące, bardzo silne emocje,

5. długiego czasu do namysłu potrzebują kobiety, które się wahają,

6. ocena „użyteczności” zabiegu - uwzględnienie zysków i strat, które przynosi aborcja,

7. zależność decyzji od poglądów religijnych, od stopnia zaangażowania religijnego,

8. gdy wystąpi niezgodność decyzji z hierarchią wartości, u kobiety występują mechanizmy obronne i działania redukujące wewnętrzny konflikt,

9. jest wyrazem agresji wobec dziecka,

10. wypieranie ze świadomości samej decyzji i faktu aborcji,

11. brak wiedzy dotyczącej psychologicznych i zdrowotnych następstw aborcji.

3. Przeżycia kobiet w trakcie aborcji:

- zdenerwowanie, smutek, lęk przed zabiegiem, niskie poczucie własnej wartości, zamartwianie się, lęk przed bólem i powikłaniami, złość do otoczenia;

- niepewność kobiet co do słuszności decyzji;

- prawie połowa kobiet po aborcji odczuwa ulga (opadło silne napięcie po zabiegu, odprężenie, zadowolenie, opanowanie;

- znaczna część kobiet przeżywa gorsze samopoczucie, smutek, lęk o zdrowie, żal, wewnętrzny niepokój i wyrzuty sumienia.

4. Zdrowotne skutki aborcji:

- powikłania bezpośrednie, najgroźniejsze dla życia (np. mechaniczne uszkodzenie macicy lub narządów miednicy małej, krwotok, konieczność transfuzji krwi, zator zakrzepami, gwałtowny spadek krzepliwości krwi, reakcja uczuleniowa na środek znieczulający),

- powikłania wczesne, spowodowane lekkim uszkodzeniem macicy (np. przedłużające się krwawienia i zapalenia narządów rodnych, infekcje o różnym natężeniu, ropień macicy, zakażenia ogólnoustrojowe, zapalenie otrzewnej, zwężenie lub zamknięcie światła jajowodów itp.),

- wtórna niepłodność, występuję u co siódmej kobiety dokonującej aborcji,

- kolejne ciąże są zagrożone - np. ciąża pozamaciczna wskutek niedrożności jajowodów,

- blizny śluzówki macicy powstałe po aborcji powodują wiele odległych komplikacji ginekologicznych (np. zaburzenia w cyklu miesiączkowania, zaburzenia czynności hormonalnej jajników, nadżerki szyjki macicy itp.)

- przebieg następnych ciąż: przedwczesne odpłynięcie wód płodowych, powikłany przebieg porodu, przedwczesne odklejenie się łożyska, przedłużony pierwszy okres porodu, większa utrata krwi w czasie porodu,

- niewydolność szyjki macicy (najpowszechniejsze powikłanie), stąd wysokie ryzyko poronienia przy kolejnej ciąży,

- łożysko przodujące - zarodek zagnieżdża się zbyt nisko, łożysko częściowo lub całkowicie przesłania wewnętrzne ujście szyjki macicy, co wymaga cesarskiego cięcia (inaczej kobiecie grozi krwotok okołoporodowy),

- stan zdrowia kolejnego dziecka (niska waga urodzeniowa, zamartwica ciężka, śmiertelność okołoporodowa noworodków),

- zahamowanie procesów neurohormonalnych nastawionych na podtrzymanie życia dziecka - negatywny wpływ na funkcjonowanie wszystkich narządów, a także układu nerwowego,

- zespół poaborcyjny, nerwice, depresja, załamania nerwowe.

5. Psychologiczne następstwa aborcji dla kobiety.

1 - są kobiety, które koncentrują się na tym, co zyskały dzięki aborcji, podkreślają pozytywne jej efekty,

2- część kobiet przyznaje, że aborcja pozostanie zawsze w ich pamięci jako coś, czego się wstydzą, ale nie mogły postąpić wówczas inaczej,

3 - zdecydowana większość kobiet doświadcza nasilonych negatywnych skutków psychicznych aborcji, które przeradzają się w objawy nerwicowe lub schorzenia psychosomatyczne,

4 - konsekwencje aborcji jako urazu są bardzo zróżnicowane pod względem formy, stopnia nasilenia, okresu pojawienia się i długości trwania i są zależne od wielu czynników (np. wiek kobiety, kolejna aborcja, samotność, posiadanie kilkorga dzieci, jakość relacji małżeńskiej, więź uczuciowa z rodzicami w dzieciństwie itp.),

5 - często nieujawnione lub spychane do podświadomości następstwa psychiczne pojawiają się pod wpływem dramatycznych wydarzeń czy scen, np. śmierć dziecka, odejście męża, nieuleczalna choroba, film o podobnej tematyce...

6. Zespół poaborcyjny (Post Abortion Syndrom - PAS)

jest to rodzaj zaburzenia psychicznego, powstaje wskutek załamania się wewnętrznych sił psychicznych kobiety.

Trzy grupy objawów:

1) Powracanie do przeżyć związanych z aborcją w myślach, wyobrażeniach, uczuciach i zachowaniach.

• intensywne przykre odczucia, ból psychiczny w sytuacjach symbolicznie przypominających o aborcji,

• reakcje rocznicowe - intensyfikacja objawów w okolicy rocznicy aborcji,

• koszmary,

• uczucia przygnębienia, smutku, żalu, opłakiwania, straty.

2) Pobudzenie nerwowe, które objawia się przez:

- trudności z zasypianiem, snem

- drażliwość, przewrażliwienie, brak opanowania, wybuchy gniewu, uczucie upokorzenia i bezsilności,

- trudności w koncentracji uwagi, podwyższona czujność,

- nadmierna reakcja fizjologiczna na bodźce, które przypominają o aborcji,

- poczucie winy, silne wyrzuty sumienia, poniżanie siebie, bolesne samopotępianie, żal do siebie, lęk przed karą, potępieniem, tendencja do interpretowania niekorzystnych wydarzeń jako kary za dokonanie aborcji,

- natrętne myśli o dziecku, zaabsorbowanie osobą dziecka, wyobrażenia o nim.

3) Unikanie bodźców związanych z aborcją:

- zaprzeczanie występowaniu myśli o aborcji,

- „odrętwienie” czyli brak szerszych zainteresowań, utrata celu i sensu życia, brak aktywności, depresja,

- poczucie niezrozumienia przez ludzi, wyobcowanie i samotność, izolowanie się i oziębłość,

- zazdrość i agresja wobec innych kobiet,

- zmniejszanie intensywności niektórych uczuć, chłód emocjonalny w stosunkach z bliskimi, powstanie

lub pogłębienie konfliktów małżeńskich i rodzinnych,

- obniżenie lub zanik pociągu płciowego związany z uczuciem żalu do męża.

7. Sposoby radzenia sobie z urazem aborcyjnym

uruchomienie wielu mechanizmów obronnych,

chęć urodzenia dziecka jako rehabilitacji wobec wcześniejszej aborcji,

szacunek wobec macierzyństwa i kobiet wielodzietnych,

postanowienie, by nigdy już nie dokonać aborcji,

pragnienie, by pomóc kobietom wahającym się nad dokonaniem aborcji.

8. Psychologiczne konsekwencje aborcji dla innych osób

• W badaniach nad konsekwencjami aborcji pominięci są ojcowie.

• Mężczyźni doświadczają wielu objawów zespołu poaborcyjnego (depresja, bezradność, osamotnienie, żałoba po stracie dziecka, lęk, złość do siebie i do partnerki, poczucie błędu życiowego i winy...).

• Wielu mężczyzn po latach ma poczucie winy za przymuszenie żony do aborcji.

• Reakcje u dzieci kobiet, które dokonały aborcji:

• bezpośrednie, np. lęk, niepokój, koszmarne sny, jąkanie, ucieczki z domu, nagłe wybuchy strachu lub nienawiści,

• odległe (zwane „syndromem ocalenia”), np. chroniczny smutek i nieuświadomiona żałoba, identyfikacja z utraconym rodzeństwem, podatność na przemoc ze strony innych, przyjęcie postawy kozła ofiarnego, skłonność do czynów samodestrukcyjnych itp.

• strach przed rodzicami u mniejszych dzieci, bezwarunkowe posłuszeństwo oparte na lęku przed rodzicami; u starszych: postawa cyniczna, nadmierne żądania, bunt, agresywność, złość i wrogość,

• brak poczucia własnej wartości,

• częstsze poglądy proaborcyjne u dorosłych dzieci,

• Przeżycia personelu medycznego (najmniej u psychologów i pracowników socjalnych).

• Lekarze i pielęgniarki doświadczają takich przeżyć:

• identyfikacja z nienarodzonym dzieckiem,

• przygnębienie, nastrój depresyjny,

• uczucie niesmaku, niezadowolenia z siebie,

• zaleganie negatywnych emocji,

• wrażenie pustki, „wypalenia się”,

• niechęć, a czasami wrogość w stosunku do pacjentek,

• utrata szacunku dla ludzi, postawy cyniczne,

• doświadczenie aborcji jako odebrania życia dziecku,

• „przeżuwanie” wartości moralnej swych działań,

• kryzys identyfikacji z rolą lekarza i poczucie utraty statusu lekarza w oczach społeczeństwa,

• intensywne posługiwanie się mechanizmami obronnymi,

• objawy psychosomatyczne, np. bezsenność, koszmary,

• trudne doświadczenie poczucia posiadania kilku osobowości - jako profesjonalisty ratującego życie dziecka jednej matki i jako zawodowego abortera,

• „schizofrenujące” rozdwojenie jaźni.

1

---