Synkretyzm religijny- był domeną wykształconych Hetytów, plebs wierzył w prymitywne bóstwa, podczas gdy wykształceni umiejętnie zapożyczali bogów z innych religii. Kontrast teologii dworskiej z ludowymi wierzeniami.
W najstarszych dokumentach hetyckich zachowały się ślady kultu głównego boga indoeuropejczyków Djeusa (het. Sius, gr. Zeus). Cechy takie jak światłość dzienna przejął od tego boga późniejszy bóg- Słońce Istanu (imię wywodzi się od hatyckiego Esztan). W czasach późniejszych forma „sius” stała się synonimem boga.
Najważniejszą boginią hatytów była Wurunzimu (bogini- słońce, bogini- matka), która stała się później główną boginią Hetytów. Jej partnerem był Taru, bóg grzmotów i nawałnic, czczony głównie w górach. Do Taru byli podobni: syryjski Adad, semicki Baal i helleński Zeus.
Powyższa para symbolizuje ziemię- rodzicielkę i życiodajny deszcz, który odgrywał ważną rolę dla tych obszarów (rolnictwo deszczowe).
Wurunzimu, Taru, ich córka Mezulla i Waszezil w czasach starohetyckich to krąg najważniejszy.
Warunkatte- bóg wojny, późniejszy Jarra/ Jarri (gr. Ares)
Lelwani- bóg świata podziemnego
Bóstwa opiekuńcze miast były czczone pod postacią runa.
Antropomorfizm bóstw.
Spokrewnieni bogowie tworzyli rodzinę, miasta, które obrały ich na patronów również tworzyły „rodzinę”.
Tazzuwasi- nałożnica jednego z bogów deszczu, odgrywała ważną rolę jako pośredniczka w modlitwach do tego boga.
Istniał kult bogów- gór jako hipostazy bogów burzy.
Nowe bóstwa, które pojawiły się wraz z Hetytami: Siwat („Dzień”) i Halki („Zboże”)
Bóstwa luwijskie: Tatta (bóg burzy), Tarhunt (bóg burzy), Arma (Księżyc), Tiwat (Słońce), Jarra/ Jarri.
Bóstwa palajskie: Ziparwa, Tijaz (bóg- Słońce)
Bóstwa huryckie: Teszub (bóg burzy), Hebat (bogini matka), Szarruma, Szauszka (odpowiednik Isztar), Szimegi (bóg- Słońce), Kuszuh (bóg- Księżyc).
Huryckie wpływy na religię są najsilniejsze w okresie Imperium Hetyckiego.
Próbowano zsynkretyzować religię na zasadzie „tu bogini się tak nazywa, a tam tak”.
W Anatolii były bardzo rzadkie przypadki zoomorfizmu bóstw.
Huwasi- rodzaj steli, za pomocą której oddaje się cześć bóstwom.
Hekur- skała z płaskorzeźbą na jednej z pionowych ścian.
Assu- (het.) trójkąt symbolizujący dobro, na jego podstawie powstał symbol Opatrzności Boskiej
Personifikacja części przyrody lub zjawisk (np. ojciec- niebo)
Czczono także pojęcia abstrakcyjne takie jak strach i trwoga.
Podział bóstw na niebiańskie i podziemne (wpływy Mezopotamii)
Istniało przekonanie, że bogowie mówią innym językiem (obecne także w kulturze greckiej i hinduskiej)
Stosunki bogowie- człowiek przypominają stosunki pan- niewolnik.
Król łączył w swoim ręku władzę świecką i religijną.
Po śmierci król stawał się bogiem.
Święto purulli- jedno z najważniejszych, obchodzone wiosną, związane z wędrówką świętego runa, trwało 38 dni.
Nuntarijasha- święto związane z wędrówką pary królewskiej po okolicach Hattusa.
Podczas świąt urządzano zawody biegaczy i zapaśników. Nagrodę stawiał król.
Władcy doceniali integracyjną rolę składania ofiar podczas świąt.
Liczne składniki liturgii i obrzędowości staroanatolijskiej przetrwały w religii chrześcijańskiej.
Różnice w sposobie grzebania zmarłych świadczą o zróżnicowaniu etnicznym Anatolii.
Pojęcie kozła ofiarnego: miał unosić zło do innego kraju. Figurki woskowe przypominające wroga niszczono w ogniu (takie voodoo).
Czarna magia- działanie na szkodę innych osób, zabroniona przez prawo.
Chorobę wywołuje określony demon.
Istustaja i Papaja- boginie losu
Mity- odpowiedzi na „dlaczego?” i „jak?”
Po stworzeniu świata górne bóstwa wzięły we władanie niebo, dolne wzięły ziemię i podziemie.
Świat to budowla: dach- niebo, podstawa- ziemia.
Motyw walki boga burzy z wężem (symbol zła i suszy).
Święto purulli było związane z odradzaniem się cyklów biologicznych, świętowane w marcu.
Cykle biologiczne tłumaczono odejściem boga wegetacji. Jego zniknięcie było spowodowane tym, że o coś się rozgniewał. Ludzie odprawiali rytuały przyzwania Telipinu (boga wegetacji) i błagali by wrócił. Odejście boga symbolizuje schyłek anatolijskiego lata, jego gniew i szaleństwo po przebudzeniu ze snu symbolizuje zimowe ulewy i powodzie, nadejście boga wraz z burzą symbolizuje wiosnę.
Hannahanna- jej imię znaczy „prababka”, żyje w świecie podziemnym, relikt dawnej religii z epoki patriarchatu.
Wierzono, że w morzu stoją kotły z wszystkimi nieszczęściami świata (motyw zapożyczyli grecy, Puszka Pandory). Nieszczęścia w kotłach umieścili zaklinacze hetyccy by nie wydostały się na zewnątrz. Motyw kotłów/ puszek jest wspólny dla Anatolii i Syrii.
Kult runa był charakterystyczny dla północnej Anatolii. Opowieść o Argonautach ma związki z kręgiem hetyckim.
Hahhima- zimowa martwota, walczy z bogiem burzy
Kamursepa- córka Słońca, bogini- uzdrowicielka, bogini- matka, czarodziejka, leczyła także bezpłodność. Czesanie owiec było czynnością magiczną, miało stymulować płodność.
Kumarbi- władca świata, wypędzony przez Teszuba (coś podobne do mitu o Kronosie i Zeusie).
Kumarbi walczył wcześniej z Anu, któremu odgryzł członek, przez co w jego wnętrzu rozwijali się: Aranzah (rzeka Tygrys) i Teszub. Kumarbi próbował usunąć „ciążę”, ale w końcu z jego boku wyszły owe bóstwa. Teszub stoczył z nim walkę i wygnał go. Na podstawie tego mitu powstał mit grecki o Zeusie i Kronosie.
Ważniejsze bóstwa:
Bogowie burzy- Taru, Tarhunt, Teszub
Ea- pan mądrości, kierujący losami świata
Enlil- niekiedy utożsamiany z Kumarbim, bóg należący do starszej generacji
Góra- ucieleśnienie lokalnego boga burzy
Hebat- małżonka Teszuba
Hannahanna- objaśnienie wyżej
Hahhima- jw.
Illujanka- wąż, uosobienie suszy, przeciwnik boga burzy.
Istanu, Szimegi- bóg- Słońce
Istustaja i Papaja- boginie losu
Isztar = Szauszka- siostra Teszuba, wiadomo od czego była
Jarri- bóg wojny i zarazy
Księżyc- w kulcie nie odgrywa żadnej roli
Kamursepa- bogini- czarodziejka
Kubaba- pradawna bogini- matka
Kumarbi- przedstawiciel starej generacji bogów, przeciwnik Teszuba, pokonał Anu i rządził światem do czasu pojawienia się Teszuba (motyw Uranos- Kronos- Zeus)
Morze- jedna z ważniejszych postaci w mitologii
Telipinu- bóg urodzaju i wegetacji