PODZIAŁ KARTOGRAFII

-Mapoznawstwo

-Kartografia matematyczna

-Redakcja i opracowanie map

-Technologia wydania map - obejmuje procesy zmierzające do uzyskania z oryginałów

wydawniczych map, żądanej ilości odbitek odpowiadających

ustalonym warunkom graficznym i technicznym.

Przystępując do opracowania i wydania mapy musimy ustalić:

- treść mapy,

- przeznaczenie,

- skalę,

- zasięg terytorialny,

- metodę przedstawienia.

METRYKA MAPY

skala, numer kodowy, godło mapy, numer ewidencyjny, nazwa arkusza, kod analogowy, rodzaj mapy, kod numeryczny

ETAPY TECHNOLOGICZNE PRODUKCJI MAP:

- gromadzenie danych źródłowych,

- przetwarzanie danych,

- opracowanie graficzne,

- przygotowanie mapy do publikacji.

- publikacja danych.

GROMADZENIE DANYCH ŹRÓDŁOWYCH.

Dane źródłowe:

- analogowe (pozytyw, negatyw, diapozytyw) - mapy, plany, zdjęcia lotnicze

i satelitarne, inne dane.

- cyfrowe (wektorowe, rastrowe) - pliki, bazy danych

Refleksyjny - rysunek posiadający pewną gęstość optyczną (zabarwienie) na podłożu nieprzezroczystym.

Transparentowy - rysunek posiadający pewną gęstość optyczną (zabarwienie) na podłożu przezroczystym.

Kreskowy - rysunek składający się z elementów punktowych, liniowych

i powierzchniowych.

Wielotonalny - rysunek składający się z elementów o różnym natężeniu barwy (szarości).

Wielobarwny (chromatyczny) - rysunek składający się z elementów o różnych barwach.

Monochromatyczny - rysunek składający się z elementów o jednakowej barwie.

Achromatyczny - rysunek składający się z elementów w barwie czarnej.

Negatyw - miejsca rysunkowe są przezroczyste, natomiast miejsca międzyrysunkowe są zabarwione (czarne), posiadają pewną gęstość optyczną.

Diapozytyw - miejsca międzyrysunkowe są przezroczyste, natomiast miejsca rysunkowe są zabarwione (czarne), posiadają pewną gęstość optyczną.

Pozytyw - miejsca międzyrysunkowe są białe ( lub o barwie podłoża ) - nieprzezroczyste, natomiast miejsca rysunkowe są zabarwione (czarne), posiadają pewną gęstość optyczną.

Czytelność - określamy od strony barwnika (emulsji ).

Prawoczytelny - rysunek od strony emulsji jest czytelny.

Lewoczytelny - rysunek od strony emulsji jest odwrócony.

Plik - zbiór danych zapisany w pamięci zewnętrznej komputera, stanowiący podstawową jednostkę udostępnianą przez system operacyjny;

Baza danych - duży, uporządkowany zbiór informacji przechowywanych na nośnikach komputerowych, wyposażony w oprogramowanie umożliwiające m.in. szybkie wyszukiwanie danych, ich aktualizację i udostępnianie. Do zarządzania bazą danych służą systemy informatyczne zwane systemami zarządzania bazą danych.

PRZETWARZANIE DANYCH

Przetwarzanie danych:

- metodą analogową

- fotoreprodukcja (kamery fotoreprodukcyjne, kopioramy) - negatywy diapozytywy,

- metodą cyfrową

- konwersja (analogowe na cyfrowe - skanowanie) - pliki,

- przetwarzanie geometryczne danych rastrowych.

APARATURA FOTOREPRODUKCYJNA

Klasyfikacja kamer fotoreprodukcyjnch:

- pod względem położenia osi optycznej:

- poziome (horyzontalne),

- pionowe (wertykalne),

- obrotowe,

- pod względem ustawienia na statywie:

- ustawione na podłodze,

- podwieszone,

- ze statywem pochylonym,

- pod względem konstrukcji:

- jednopomieszczeniowe,

- dwupomieszczeniowe.

Źródła światła
- żarówki (Nitraphot),

- łukowe,

- rtęciowe,

- ksenonowe.

Opisy map wykonane przy pomocy fotoskładu oparte są na metodzie fotograficznej.

BUDOWA MATERIAŁÓW FOTOGRAFICZNYCH

Warstwa światłoczuła - nazywana powszechnie emulsją fotograficzną jest zawiesiną soli srebra w ośrodku koloidalnym, najczęściej żelatynie. Spośród związków srebrowych używane są połączenia srebra z chlorowcami ( halogenki srebra ) - chlorek srebra, bromek srebra i jodek srebra.

WŁASNOŚCI MATERIAŁÓW FOTOGRAFICZNYCH

Światłoczułość - zdolność do reagowania na działanie światła.

1

S = -----

H H - naświetlanie

Gęstość optyczna - charakteryzuje zdolność warstwy fotograficznej do absorbowania światła. Określa zaczernienie tej warstwy.

F₀

D = lg ----

F₁

F0 - ilość światła padającego

F1 - ilość światła przepuszczonego lub odbitego

F₀

p = ----- współczynnik pochłaniania lub krytości

F₁

Barwoczułość emulsji wskazuje na jej wrażliwość na światło o różnej długości fali elektromagnetycznej:

- emulsja ortochromatyczna - obrazy czarno-białe,

- emulsja panchromatyczna - obrazy barwne.

D - gęstość optyczna, H - naświetlanie,

D₀ - gęstość zadymienia, AB - odcinek niedoświetlenia (próg zaczernienia),

BC - odcinek naświetleń normalnych (zbliżony do linii prostej),

CD - odcinek prześwietlenia.

Poza punktem D krzywa opada ku dołowi, zwiększanie naświetlenia powoduje zmniejszanie się gęstości optycznej. Ta część krzywej nazywa się odcinkiem solaryzacji.

Kontrastowość - zdolność materiału fotograficznego do odtwarzania w mniejszym lub większym stopnie różnic jasności poszczególnych elementów fotografowanego obiektu. Kontrastowość określa się współczynnikiem kontrastowości.

D₂ - D₁

γ = ----------------- = tg α

lg H₂ - lg H₁

Podział materiałów fotograficznych ze względu na kontrastowość:

Materiał twardy - do kopiowania (fotografowania) obrazów kreskowych.

Materiał miękki - do kopiowania (fotografowania) obrazów tonalnych.

WYKONANIE NEGATYWU ( DIAPOZYTYWU ) NA MATERIALE FOTOGRAFICZNYM

- naświetlanie materiału fotograficznego w kamerze fotograficznej lub kopioramie,

- wywoływanie obrazu fotograficznego,

- kąpiel przerywająca,

- utrwalanie obrazu fotograficznego,

- płukanie końcowe,

- suszenie.

Naświetlanie materiału fotograficznego.

Pod wpływem światła w emulsji fotograficznej powstaje obraz tzw. utajony, niewidzialny i ukazujący się dopiero po wywołaniu. Część halogenków srebra zostaje zamieniona na srebro metaliczne, powstają tzw. centra wywołania (zarodki wywołania).

Wywoływanie obrazu fotograficznego.

Substancja wywołująca, zawarta w roztworze wywoływacza fotograficznego, reaguje

z halogenkiem srebra i zamienia go na srebro metaliczne. Wywoływanie rozpoczyna się w „centrach wywoływania” i rozprzestrzenia się na całą naświetloną powierzchnię.

Składniki wywoływacza fotograficznego:

- substancja wywołująca (redukująca)

- substancja konserwują

- substancja przyśpieszająca

- substancja klarująca (opóźniająca)

Kąpiel przerywająca.

Płukanie usuwa resztę wywoływacza z powierzchni obrabianego materiału i przerywa wywoływanie.

Utrwalanie obrazu fotograficznego.

Proces ten polega na usunięciu z warstwy fotograficznej pozostałych po wywołaniu nie zredukowanych halogenków srebra nadal czułych na światło. Utrwalacz przemienia je na rozpuszczalne w wodzie związki.

Płukanie końcowe.

Usuwa z warstwy żelatynowej pozostałości utrwalacza i rozpuszczone przez niego sole.

Suszenie.

Nadaje materiałowi trwałość fizyczną i czyni go zdatnym do dalszego wykorzystania.

Przy obróbce materiałów w technologii tradycyjnej na zakończenie wykonywano retusz.

Przetwarzanie danych metodą cyfrową:

- konwersja (analogowe na cyfrowe - skanowanie) - pliki,

- przetwarzanie geometryczne danych rastrowych.

SKANOWANIE OBRAZÓW

Generalnie urządzenia do rejestracji obrazów w postaci cyfrowej rastrowej można podzielić na :

- skanery obrazów,

- cyfrowe kamery fotograficzne.

SKANERY - Opierają się one na układach scalonych CCD które działają jak detektor natężenia światła. Konwerter analogowo-cyfrowy (A/C) zamienia zarejestrowany ładunek elektryczny na postać cyfrową, która może być zapisana w postaci pliku.
Skaner jest niewielką strukturą CCD, która jest fizycznie przesuwana wzdłuż skanowanego obrazu. Skaner posiada własne źródło światła, które oświetla obraz. W czasie skanowania światło jest od obrazu odbijane i kierowane na strukturę CCD, która rejestruje jego natężenie.

Przy skanowaniu tonalnym każdemu pikselowi przypisany jest odpowiedni poziom szarości „grey” (maksymalnie 256).

Skanowanie kreskowe czarno-białe (w trybie „line art”) dzieli obraz na dwa poziomy odpowiadające pikselom czarnym i białym, zależnie od ustawienia tzw. wartości progowej (poniżej której skaner kwalifikuje obraz jako czarny, a powyżej jako biały).

Skanowanie obrazów barwnych może odbywać się dwojako:
- w tzw. skanerach trójprzebiegowych, w których obraz skanowany jest trzykrotnie, kolejno przez filtry czerwony (Red), zielony (Green) i niebieski (Blue), czyli barw podstawowych dla modelu RGB. Uzyskane wtedy trzy pliki 8-bitowe (grey) łączone są w odpowiednim programie w jeden plik 24-bitowy (RGB);

- w skanerach jednoprzebiegowych, gdzie skanowanie przez trzy filtry (R, G i B) odbywa się równocześnie i konwerter skanera tworzy bezpośrednio jeden plik 24-bitowy wielobarwny (o trzech kanałach R,G i B).

Rozróżniamy następujące typy skanerów:
- ręczne - głowica ze strukturą CCD jest przemieszczana ręcznie ponad skanowanym obrazem. Są to skanery mało precyzyjne z niewielką strukturą CCD ( podobnej konstrukcji są czytniki kodów paskowych).
- płaskie - gdzie medium umieszczane jest płasko na nieruchomej płycie skanera, a głowica skanująca przesuwana jest automatycznie ponad skanowanym obszarem obrazu. Piksele zapisywane są wierszach (poziomo) lub kolumnach (pionowo), od lewego górnego narożnika.
- przesuwalne - (o konstrukcji podobnej do wyżymaczki) gdzie ponad, lub pod nieruchomą strukturą CCD medium jest transportowane przez system wałków, co w przypadku obrazów na foliach może wskutek poślizgu przyczynić się do deformacji obrazu w kierunku obrotu wałków.
- bębnowe - obraz skanowany napinany jest na powierzchni bębna, który w trakcie skanowania wiruje z dużą szybkością a głowica skanująca przesuwana jest wzdłuż bębna. Bęben wykonany jest zazwyczaj z metalu, zaopatrzony w system rowków odsysających powietrze przez pompę próżniową (w konstrukcjach do skanowania w świetle przechodzącym bębny wykonane są z przezroczystego tworzywa).

PARAMETRY PROCESU SKANOWANIA

- typ kwantyfikacji, w zależności od charakteru obrazu (kreskowy,
tonalny, wielobarwny),
- metoda skanowania, czy w świetle odbitym (dla mediów o podłożu nieprzezroczystym)

- REFLECTIVE , lub w świetle przechodzącym (dla diapozytywów, przezroczy

i wszelkich obrazów na podłożu przezroczystym) - TRANSPARENCY ;

- rozdzielczość skanowania w dpi.

Cyfrowe kamery fotograficzne.

Proces rejestracji obrazów w fotografii cyfrowej różni się tym od fotografii analogowej, iż wykorzystywana jest nie warstwa światłoczuła materiału, lecz specjalna matryca CCD rejestrująca scenę równocześnie na całej swojej powierzchni i po przetworzeniu sygnału zapisująca w postaci cyfrowej matrycy obrazu na specjalnym nośniku.

Aparaty cyfrowe są charakteryzowane rozmiarem takiej matrycy podawanej

w megapikselach, np. 3 Mps (2000x1500pikseli).

Przetwarzanie geometryczne danych rastrowych.

Przetwarzanie danych rastrowych może mieć charakter:

• obróbki geometrycznej danych (związanej z geometryczną zmianą położenia poszczególnych pikseli w układzie współrzędnych prostokątnych); może to być obróbka prosta związana ze zmianą skali obrazu, obrotem o dany kąt, lustrzanym odbiciem obrazu w pionie lub poziomie, prostym przekształceniem prostokąta na trapez, równoległobok bądź dowolny czworobok, ale również może to być przekształcenie bardziej skomplikowane na dowolną figurę, z jednego odwzorowania matematycznego powierzchni na inne, w oparciu o odpowiednie algorytmy transformacyjne powierzchni ; proces ten nazywany jest również kalibracją rastra;

• obróbki graficznej danych związanej ze zmianą jasności, kontrastu, czy barwy obrazu.

Kiedy dane rastrowe przeznaczone jako materiał źródłowy dla wektoryzacji kartograficznej muszą być poddane odpowiedniej obróbce i geometryzacji w celu dostosowania do układu współrzędnych i skali projektu wektorowego najbardziej dogodnymi i precyzyjnymi narzędziami do tego celu są programy INTERGRAPH: IrasC i IrasB. IrasC służy do obróbki rastrowych obrazów wielotonalnych, natomiast IrasB - do obróbki i edycji rastrowych obrazów binarnych.

Geometryzacja plików rastrowych jest transformacją 1 - 5 stopnia, w której obraz źródłowy jest dopasowywany do obrazu docelowego.

Wpasowanie geometryczne rastrowego podkładu jest możliwe również przy wykorzystaniu narzędzi GIS jak ArcInfo, czy MapInfo i polega na tzw. zarejestrowaniu danych.

OPRACOWANIE GRAFICZNE.

Opracowanie graficzne (tworzenie rysunku):

- kreślenie, grawerowanie,

- wektoryzacja (digitalizacja).

Grawerowanie.
Metoda grawerowania polega na odsłanianiu (nacinaniu igłą) linii rysunkowych w warstwie grawerskiej nałożonej na folię. Linie rysunkowe stanowią przezroczyste elementy, a pozostające nienaruszone miejsca międzyrysunkowe posiadają dostateczną gęstość optyczną (nie przepuszczają pewnego zakresu promieniowania).

Zalety grawerowania:
- grawerowanie jest szybsze od kreślenia,
- lepsza jakość graficzna (ostrość linii),
- skrócenie cyklu wydawniczego (uzyskujemy negatyw).

WEKTORYZACJA (DIGITALIZACJA).

Zeskanowane dane rastrowe przed procesem wektoryzacji należy dostosować do układu współrzędnych i skali mapy w procesie transformacji pliku rastrowego w programie I/RAS B lub I/RAS C w oparciu o współrzędne narożników arkusza mapy, punktów osnowy i węzłów siatki układu współrzędnych prostokątnych. Tak skalibrowany podkład rastrowy można poddać procesowi wektoryzacji.

Wektoryzacja, (trasowanie) polega na zmianie grafiki rastrowej na grafikę wektorową. Programami obsługującymi wektoryzację są m.in. CorelTrace (składnik pakietu CorelDRAW), Adobe Flash, Adobe Illustrator.

Stosuje się dwa rodzaje wektoryzacji :

- ekranową, polegającą na "obrysowywaniu" rysunku rastrowego na ekranie monitora,

- za pomocą tzw. digityzera (myszki z celownikiem poruszającej się po swego rodzaju

tablecie).

Wektoryzację można wykonać trzema sposobami:
- automatycznie- stosuje się dla elementów liniowych wydłużonych (warstwice, sieć komunikacyjna lub rzeczna) lub konturów obiektów powierzchniowych (użytki zielone, zbiorniki wodne) - generalnie dla elementów prostych i nieprzecinających się ( np. w programie I/Vec MS ).
- półautomatycznie
- ręcznie.

Sposób automatyczny Sposób półautomatyczny dla elementów o charakterze obiektowym i przecinających się ( np. w programie I/GeoVec ).

Natomiast sposób ręczny dla elementów punktowych oraz elementów bardziej złożonych (o liniach przecinających się).

W cyfrowym systemie produkcji map obiekty wektoryzuje się w postaci szkieletowej z prostą umowną symboliką, tzn. lokalizacje obiektów punktowych, osie przebiegu elementów liniowych, obrysy elementów powierzchniowych, lokalizacje tzw. węzłów tekstowych z etykietami w najprostszym kroju pisma, oraz lokalizację dla elementów powierzchniowych tzw. centroidów (identyfikatorów powierzchni) dla przypisania im odpowiednich atrybutów graficznych i opisowych w dalszych etapach obróbki wektorowej projektu.

PRZYGOTOWANIE MAPY DO PUBLIKACJI.

Wykonanie elementów punktowych - nazewnictwo, sygnatury.

Nazwy i sygnatury na mapie uzyskujemy metodą:

• fotoskładu,

• fotograficzną,

- komputerową.

Rastry kartograficzne.
Dla zadrukowania powierzchni o różnych natężeniach barwy lub różnych deseniach posługujemy się rastrami kartograficznymi.

Cechą charakterystyczną rastrów jest :
- rodzaj desenia (punktowy, liniowy, sygnaturowy),
- stopień zaczernienia (zabarwienia) powierzchni (procentowe pokrycie),
- gęstość rastra,
- stałą gęstość optyczna na poszczególnym elemencie desenia

PRZYGOTOWANIE MAPY DO PUBLIKACJI (TECHNOLOGIA CYFROWA).

Etapy technologii cyfrowej:

- wprowadzanie danych,

- tworzenie danych wektorowych (organizacja i obróbka) - wektoryzacja, digitalizacja,

- rasteryzacja (zamiana obrazu wektorowego na obraz rastrowy),

- obróbka wydawnicza (nadanie ostatecznych atrybutów elementom graficznym) ,

- naświetlanie diapozytywów wydawniczych.

PRÓBNE ODBITKI SYMULUJĄCE WYGLĄD OSTATECZNEGO WYDRUKU NAKŁADOWEGO

Próbne odbitki z :

- negatywu, diapozytywu lub pozytywu:

- elektrofotografia, Cromalin, Gevaproof,

- pliku cyfrowego:

- druk atramentowy, druk laserowy.

Elektrofotografia (kserografia) - Jest to fizyczny sposób wytwarzania obrazów na materiałach, których właściwości elektryczne ulegają zmianom pod wpływem działania energii promienistej. Metoda ta opera się na zjawiskach fotopółprzewodnictwa oraz na zjawiskach elektrostatycznych związanych z elektryzacją fotopółprzewodników, wywoływaniem obrazu i jego przenoszeniem na inne podłoże.

Fotopółprzewodnikami mogą być:

- metale (selen Se),

- związki nieorganiczne (siarczek kadmu, cynku, ołowiu lub antymonu, tlenek cynku

lub ołowiu, selenek cynku lub kadmu),

- związki organiczne (antracen, naftalen).

Fotopółprzewodnik charakteryzowany jest:

- tzw. ciemną opornością (zdolność do utrzymania ładunku elektrycznego w ciemności)

czułością fotoelektryczną (wielkość zmian - oporności właściwej, czyli potencjału na

warstwie, pod wpływem naświetlenia).

Cromalin - Zjawiskiem, wykorzystywanym w procesie powstawania odbitki próbnej w technice Cromalin jest utwardzanie się fotopolimerów pod wpływem światła.

Proces tworzenia obrazu przebiega w następujących etapach:

- laminowanie (na arkusz podłoża naniesiona zostaje warstwa fotoutwardzalnego

fotopolimeru),

- naświetlanie stykowe laminatu przez diapozytyw (nie naświetlone miejsca zachowują

własności adhezyjne - właściwości klejące),

- naniesienie tonera (wchłaniany jest przez nie naświetlone miejsca),

- usunięcie nadmiaru tonera z laminatu,

Powstały obraz wymaga laminowania końcowego (zabezpieczenia rysunku).

Nakładanie kolejnych kolorów jest powtórzeniem procesów wykonywanych przy nakładaniu pierwszej warstwy z tym, że przed rozpoczęciem należy usunąć górną warstewkę laminatu.

Gevaproof - Proces tworzenia obrazu przebiega w następujących etapach:

- kąpiel podkładu (biały poliester) w roztworze spirytusu z wodą,

- połączenie światłoczułej folii barwnej (transparentowej) z białym podkładem,

- suszenie uczulonego podkładu,

- naświetlanie (ultrafioletowym światłem) przez negatyw,

- zmycie zbędnego barwnika (rysunek pozostaje w miejscach

naświetlonych),

Nakładanie kolejnych kolorów jest powtórzeniem procesów wykonywanych przy nakładaniu pierwszej warstwy.

Druk atramentowy

Druk atramentowy możemy podzielić wg dwu kryteriów:

- mechanizmu wyrzucania pojedynczych kropelek atramentu,

- metody selektywnego przenoszenia atramentu na podłoże.

Druk laserowy

Cały proces druku elektronicznego składa się z następujących etapów:

- elektronicznej obróbki danych w komputerze,

- przygotowania fotopółprzewodnika,

- generowania obrazu utajonego na fotopółprzewodniku,

- wywoływanie obrazu utajonego za pomocą tonera,

- transfer obrazu tonerowego na papier,

- utrwalenie tonera na papierze.

PUBLIKACJA DANYCH.

Publikacja danych:
- druk offsetowy,
- druk małonakładowy (ploter, drukarka),
- internet.

DRUK OFFSETOWY

Formy offsetowe.

W druku offsetowym stosowane są następujące rodzaje płyt drukowych:

- płyty cynkowe - wyszły z użycia z powodu ich gruboziarnistości i konieczności znacznego zwilżania powodującego rozmycie punktów rastrowych

- płyty aluminiowe ziarnowane, - pozwalające na uzyskiwanie dzięki piaskowaniu (proszkiem pumeksowym) znacznie drobniejszej struktury powierzchni. Tworząca się na powierzchni płyty hydrofilowa warstwa tlenku pozwala na znaczne zmniejszenie ilości czynnika nawilżającego.

- płyty aluminiowe anodowane - powierzchnia preparowana jest w procesie utleniania elektrolitycznego. Sztucznie tworzona powierzchnia utleniania składa się w swojej strukturze z niezliczonej drobnych naczyń kapilarnych (drobnego grenu), dzięki czemu obraz jest lepiej „zakotwiczony”, co z kolei wpływa na zwiększenie możliwego do osiągnięcia nakładu podczas druku.

Kopie chromianowe

W skład warstw kopiowych wchodzą :

• substancje koloidalne

• i sole chromianowe (chromu sześciododatniego).

Koloidami nazywamy układy cząstkowo-dyspersyjne, pozornie jednolite, chociaż w rzeczywistości składniki nie są ze sobą zmieszane cząsteczkowo.

Jako koloidy do warstw kopiowych mogą być używane:

• substancje białkowe (białko jaj kurzych, albumina jajeczna, albumina z krwi krowiej, żelatyna , klej kostny, klej rybi, kazeina, białko roślinne - soja, olej lniany),

• węglowodany (guma arabska, dekstryna, krochmal)

• pochodne celulozy (etery celulozy - tiloza),

• żywice (szelak zmydlony, szelak spirytusowy),

• asfalty (asfalt syryjski),

• substancje syntetyczne (polialkohol winylowy)

Zjawisko koagulacji - Układ koloidalny dąży (np. pod wpływem temperatury, światła, czy pewnych substancji chemicznych) do łączenia się cząstek w większe grupy.

Jest to.

Drugim składnikiem warstw chromianowych są sole chromianowe, czyli związki chromu sześciododatniego (dwuchromian potasowy i dwuchromian amonowy).

W obecności niektórych substancji organicznych (koloidów) oraz pod wpływem światła ulegają redukcji i utleniają substancje z którymi są zmieszane.

Związki chromu sześciododatniego redukują się do związków chromu trójdodatniego.

Zredukowane sole chromowe mają właściwości garbowania koloidu (czyli pozbawienia go zdolności do rozpuszczania, bądź pęcznienia w wodzie) - poprzez odciągnięcie wody z koloidu.

WYKONANIE FORMY DRUKOWEJ

Proces kopiowania:

• negatyw > pozytyw obrazu

• diapozytyw > pozytyw obrazu

Sporządzenie formy drukowej sposobem kopiowania z negatywu:

C - blacha offsetowa z warstwą światłoczułą,

D - kopiowanie stykowe z negatywu,

E - zatłuszczenie kopii farbą,

F - wywołanie wodą,

G - hydrofilizacja (pokrycie roztworem gumy arabskiej).

Sporządzenie formy drukowej sposobem kopiowania z diapozytywu
-warstwa światłoczuła
-kopiowanie stykowe
-wywoływanie
-trawienie
-lakierowanie
-pokrycie farbą
-obmycie zagarbowanej warstwy
-hydrofilizacja

Obecnie wykonanie kopii pozytywowej opiera się na naświetlaniu warstwy diazo przez diapozytyw, a następnie wypłukiwaniu podczas wywoływania naświetlonych partii obrazu. Pozostające na płycie partie nie naświetlone tworzą elementy drukujące formy.

Warstwy, które pod wpływem światła utwardzają się - fotoutwardzalne,

natomiast, gdy pod wpływem światła stają się rozpuszczalne - fotorozpuszczalne.

DRUK ANALOGOWY

Cała poligrafia analogowa opiera się na czterech technikach druku analogowego:

- wypukłym, - rozwiązuje problem w ten sposób, że nie drukujące partie formy nie mają kontaktu ani z farbą ani z podłożem, a obraz tworzony jest wyłącznie przez wystające z formy wypukłości.

- płaskim, - forma nie ma żadnego reliefu rozwiązuje problem selektywnego przyjmowania farby w zupełnie odmienny sposób. Jego istota polega na takim spreparowaniu płaskiej powierzchni, aby jej partie drukujące miały właściwość przyjmowania tłustej farby (były oleofilne) i odwrotnie - aby partie nie drukujące odpychały farbę (a więc były hydrofilne).

- wklęsłym, - stanowi pod tym względem anty-druk. Rakiel usuwa farbę z wypukłych elementów formy a obraz tworzony jest przez farbę zgromadzoną w jej zagłębieniach.

- szablonowym.

Druk wypukły

W klasycznym druku wypukłym (typografia) forma drukowa wykonana jest z drewna lub metalu. Od czasów Gutenberga aż do sześćdziesiątych lat naszego wieku typografia kojarzyła się z tworzeniem formy z dwóch elementów: ręcznie lub mechanicznie składanego tekstu oraz samodzielnych matryc ilustracji.

Druk wklęsły

W druku wklęsłym elementy drukujące mają postać gęstej siatki mikroskopijnych wgłębień wykonanych w cylindrycznej formie drukowej i gromadzących płynną farbę drukarską. Forma drukowa w przemysłowej wersji tej techniki ma zawsze formę cylindra. Jest to technika druku bezpośredniego, w której papier dociskany jest do formy za pomocą walca drukującego - tzw. presera.

Druk płaski

nazwano offsetem. podstawową zasadę, w której farba przenoszona jest na papier za pośrednictwem dodatkowego gumowego walca. Kolejność faz procesu drukowego w offsecie wygląda następująco:

Na cylindrze formowym naciągnięta jest płaska forma drukowa w postaci blachy o odpowiednio spreparowanej powierzchni. Do formy drukowej dociskane są dwa zespoły wałków : zespół wałków nawilżających tzw. zespół wodny i zespół wałków nakładających farbę tzw. zespół farbowy. W trakcie obrotu cylindra formowego forma najpierw zwilżana jest przez zespół wałków wodnych. Niedrukujące, hydrofilowe partie obrazu przyjmują wodę, zaś oleofilne partie drukujące pozostają suche. Następnie forma wchodzi w kontakt z wałkami farbowymi. Partie suche, które nie przyjęły wilgoci przyjmują tłustą farbę, partie zaś nawilżone farby nie przyjmują. Cylinder obraca się dalej, forma drukowa dociskana jest do cylindra offsetowego pokrytego specjalnym obciągiem gumowym. Farba z partii drukujących przenoszona jest pod naciskiem na gumę tworząc na niej odwrócony w stosunku do oryginału obraz. Cylinder gumowy z naniesionym odwróconym obrazem dociskany jest do cylindra drukującego, na który zamocowany jest papier. Farba po odbiciu na papierze tworzy czytelny obraz.

TECHNOLOGIA CYFROWA

W technologii cyfrowej wydania mapy opracowany obraz w postaci pliku może być wydrukowany w jednym z poniższych sposobów:

- computer -to film (plik cyfrowy z komputera na film w naświetlarce, a następnie

kopia offsetowa i druk),

- computer-to-plate (plik cyfrowy z komputera bezpośrednio na płytę - formę drukową,

z niej druk offsetowy),

- computer-to-press (plik cyfrowy z komputera bezpośrednio na cylinder formowy

maszyny drukarskiej i z niego druk),

- computer-to-print (plik cyfrowy z komputera bezpośrednio na druk digitalny).

DRUK SZABLONOWY - SITODRUK - farba przeciskana jest za pomocą urządzenia zwanego raklem przez formę drukową składającą się z dwóch elementów : części nośnej, którą stanowi najczęściej gęsta tkanina o ściśle określonych parametrach splotu oraz właściwościach materiału, z którego jest wykonana, oraz właściwego szablonu, którym jest selektywnie naniesiona warstwa wypełniacza „zaklejającego” otworki siatki nośnej.

---