Wykład 1 2.10.2003

Finanse - ogół zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem pieniądza

Funkcje finansów:

1. redystrybucyjna (budżet) - gromadzenie środków pieniężnych i ponowny ich podział

2. alokacyjna - przemieszczenie środków pieniężnych z jednego do drugiego miejsca

3. fiskalna - calem finansów jest ściągnięcie środków pieniężnych na potrzeby państwa z wszystkiego co się da

4. kontrolna

System finansowy - ogół organicznie z sobą powiązanych instytucji (np. urzędy i izby skarbowe, wydziały jednostek samorządów terytorialnych, urzędy kontroli skarbowej), urządzeń (np. podatki, opłaty, dług publiczny, cła) i form gromadzenia i rozdzielania środków pieniężnych (pieniężna i rzeczowa) na cele publiczne

Piony (ogniwa) finansów - elementy składowe finansów:

• budżetowy (finansów publicznych)

• bankowo - kredytowy

• ubezpieczeń (gospodarcze i społeczne)

• finanse przedsiębiorstw

• finanse gosp. Domowych

Budżet:

• plan finansowy państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

• liczbowe zestawienie przewidywanych dochodów i granic wydatków na cele publiczne

• nietypowa ustawa parlamentu - okres życia wynosi 1 rok kalendarzowy

Funkcje pieniądza:

• płatnicza (f. Dynamiczna)

• środek wymiany (f. Dynamiczna)

• miernik wartości

• tezauryzacji - przechowywanie siły nabywczej (tworzenie oszczędności)

• pieniądz międzynarodowy *

Formy pieniądza:

gotówkowe	bezgotówkowe
p. kruszcowy banknoty bilon - pieniądz zdawkowy	zapis elektroniczny

Rozliczenia pieniężne:

gotówkowe	bezgotówkowe
czek gotówkowy przekazanie gotówki przekaz bankowy i pocztowy	czek rozrachunkowy karty płatnicze przelew weksel akredytywa, inkaso

Cechy współczesnego pieniądza:

1. pieniądz papierowy (nie ma odzwierciedlenia w kruszcu, brak powiązania)

2. pieniądz państwowy ( państwo jest gwarantem pieniądza)

3. zabezpieczony towarami i usługami

4. kredytowy (źródłem pieniądza jest kredyt bankowy)

Procesy związane z ruchem pieniądza:

1. kreacji pieniądza: bezpośrednia (emisja pieniądza-NBP), pośrednia (poprzez kredyt

2. cyrkulacja (obieg) - f. płatnicza i wymiany

3. osiadania (zamrażania) - tworzenie oszczędności, inwestycji, zakup nieruchomości

4. budżetowanie - kształtowanie relacji między dochodami i wydatkami

Zjawiska finansowe:

Kryterium przedmiotowe (wiąże się z tytułem gromadzenia i rozdysponowania zasobów pieniężnych bez względu na podmioty dokonujące wydatków czy realizujące przychody)	Kryterium podmiotowe (wiąże się z charakterem podmiotów gromadzących i wydatkujących środki pieniężne)
ekwiwalentne (rynkowe) - wzajemność świadczeń, reguluje je rynek transferowe (jednostronność świadczeń) - np. renty, emerytury - reguluje państwo kredytowe	finanse publiczne finanse przedsiębiorstw finanse gospodarstw domowych finanse bankowe finanse ubezpieczeń finanse instytucji ( non-profit)

Ćwiczenia 1 9.10.2003

Różnice pomiędzy finansami publicznymi a prywatnymi:

1. potrzeby ogółu (jednostki)

2. przymus i dobrowolność

3. skala

4. kontrola

5. zysk

Nauka skarbowości - bada zjawiska i procesy związane z tworzeniem funduszy publicznych

Nowoczesna nauka o finansach publicznych - nie ogranicza się do badania gospodarki funduszami publicznymi ale wyjaśnia ich treść ekonomiczną i społeczną, stara się uchwycić związki przyczynowo - skutkowe między gromadzeniem środków a procesami gospodarowania, procesami społecznymi i publicznymi. Jest to nauka interdyscyplinarna (łączy w sobie wiele nauk), np. ekonomia, prawo, socjologia, psychologia, polityka

Wykład 2 15.10.2003

Zasady budżetowe:

1. ZASADA ZUPEŁNOŚCI BUDŻETU - budżet powinien obejmować swym zasięgiem całość zadań państwa ( czy występują fundusze pozabudżetowe w danym państwie, np. fundusz restrukturyzacji rolnictwa)

Fundusze pozabudżetowe - wyodrębnienie z budżetu jakichś zadań i powiązanie z tymi zadaniami własnych źródeł dochodów

Formy jednostek sektora finansów publicznych:

1. jednostka budżetowa - jeżeli osiąga dochody poniżej 50 % np. szkoły, przedszkola

2. zakład budżetowy - oddaje saldo budżetowi, np. ZKM w Gdańsku - dochody osiąga jedynie z ze sprzedaży biletów, a resztę potrzebnych środków dostarcza budżet państwa

3. gospodarstwo pomocnicze - pełne rozwiązanie, nie ma przekazywania salda (różnicy pomiędzy przychodami a wydatkami), np. warsztaty przy szkołach samochodowych - do budżetu nie wpływa cały zysk, lecz tylko 40% zysku, musza się one jednak rozliczać z przedsiębiorstwem (tu: szkołą) do którego należą

4. środek specjalny - niewykorzystane środki pieniężne przechodzą na następny rok (nic nikomu nie oddajemy), np. obchody 100-lecia Gdańska, fundacja „Batory”, fundacja rewaloryzacji zabytków

2. ZASADA JEDNOŚCI BUDŻETU - w danym państwie powinien być jeden budżet jako jeden dokument prawny

3. ZASADA RÓWNOWAGI BUDŻETOWEJ - wydatki budżetowe nie powinny być większe niż dochody

4. ZASADA JASNOŚCI BUDŻETU - ma być przejrzysty i zrozumiały

5. ZADASA UPRZEDNIOŚCI BUDZETU - powinien być uchwalany przed okresem jego obowiązywania

Ćwiczenia 2 16.10.2003

FORMY ORGANIZACYJNOPRAWNE JEDNOSTEK SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH

• Jednostki budżetowe

• Zakłady budżetowe

• Gospodarstwa pomocnicze

• Środki specjalne

• Publiczne fundusze celowe

1. Jednostki budżetowe - najbardziej typowa forma organizacyjna dla państwowych i samorządowych instytucji sektora publicznego. Tworzy się je w dziedzinach w których wydatki są niewspółmierne do realizowanych dochodów. Wykonują one swoje zadania bez pobierania opłat, czyli na zasadach niekomercyjnych. Jednostki budżetowe dzielą się na rządowe i samorządowe.

Budżetowanie brutto- metoda rozliczania z budżetem, polegająca na tym, że jednostki organizacyjne pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Formę jednostek budżetowych przyjmują przede wszystkim:

1. Urzędy organów państwowych takich jak: Prezydent RP, Sejm, Senat

2. Wszystkie urzędy administracji rządowej i samorządowej

3. Urzędy kontroli przestrzegania prawa (Najwyższa Izba Kontroli, regionalne izby obrachunkowe)

4. Sądy, prokuratury i trybunały

5. Areszty i więzienia

6. Jednostki organizacyjne podległe Ministerstwu Obrony Narodowej oraz Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji

7. Szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie i policealne

8. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, poradnie pedagogiczne

9. Domy pomocy społecznej

10. Parki narodowe i krajobrazowe

11. Jednostki szkoleniowe i doradcze

W gminach w formie jednostek budżetowych działają głównie:

1. Urzędy gmin (miast)

2. Zespoły ekonomiczno- administracyjne szkół

3. Gminne ośrodki pomocy społecznej

4. Część przedszkoli

Jednostkami budżetowymi powiatów są natomiast:

1. Starostwa

2. Szkoły zawodowe, zespoły szkół i licea

3. Domy pomocy społecznej

4. Zarządy dróg

!!! W planach jednostek budżetowych ujmuje się głównie wydatki bezpośrednio związane z funkcjonowaniem jednostek, czyli wynagrodzenia, wydatki na zakupy towarów i usług, opłaty a także wydatki na inwestycje własne, dotacje i świadczenia wypłacane innym podmiotom.

Pozostałe podmioty gospodarujące środkami publicznymi:

• Agencje rządowe

• Szkoły wyższe

• Państwowe instytucje kultury

• Inne...

Agencje - powołano w celu wykonywania w imieniu Skarbu Państwa określonych zadań lub w celu zarządzania wyodrębnionymi składnikami majątku Skarbu Państwa, lub wreszcie dla finansowego wspierania określonych rodzajów działalności gospodarczej środkami publicznymi.

Aktualnie w Polsce działają następujące agencje:

1. Agencja Rynku Rolnego

2. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa

3. Wojskowa Agencja Mieszkaniowa

4. Agencja Rezerw Materiałowych

5. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

6. Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad

7. Agencja Techniki i Technologii

8. Agencja Rezerw Artykułów Sanitarnych

9. Agencja Mienia Wojskowego

Źródło dochodów:

1. Dotacje budżetowe

2. Dochody z administrowanego mienia państwowego

3. Opłaty i prowizje pobierane od usług administracji rządowej i innych podmiotów.

Państwowe szkoły wyższe - jednostki posiadające osobowość prawną, prowadzą samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie planu uchwalanego przez senat uczelni

Źródła dochodów:

1. Dotacje z budżetu państwa lub z budżetów jednostek samorządu terytorialnego

2. Przychody uzyskiwane z tytułu działalności prowadzonej odpłatnie (za studia zaoczne, wieczorowe, eksternistyczne, podyplomowe, za zajęcia za studia dzienne w przypadku ich powtarzania)

3. Darowizny, spadki, zapisy, pomoc zagraniczna.

Instytucje kultury - Samodzielne jednostki posiadające osobowość prawną, nad którymi mecenat sprawuje państwo

Źródło finansowania:

1. Dotacje z budżetu

2. Środki z prowadzonej działalności

3. Przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych

Inne podmioty sektora finansów publicznych:

1. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej

2. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego

3. Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń

4. Polska Akademia Nauk

5. Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej

6. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji

7. Krajowy Fundusz Mieszkaniowy

8. Centralny Inspektorat Standaryzacji

9. Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych

10. Fundusz Pożyczek i Kredytów Studenckich

11. Rachunek Rezerw Poręczeniowych i Gwarancyjnych Skarbu Państwa

12. Fundusz Kościelny

13. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”

Ćwiczenia 3 23.10.2003

Dwa najważniejsze zapisy w konwergencji traktatu z Mastricht:

1. Deficyt budżetowy 3% PKB

2. Dług publiczny 60% PKB

Rodzaje dóbr:

1. prywatne - korzystają z nich jednostki, zaspokajają potrzeby jednostek

2. publiczne - korzysta ogół, zaspokajają potrzeby społeczeństwa

1. dobra publiczne „sensu stricto” (ściśle określone) - czyste dobra publiczne, w całości fundowane ze środków publicznych, np. bezpieczeństwo społeczne, lasy, drogi

2. dobra publiczne „sensu largo” (szeroko skrojone, dobra społeczne) - częściowo odpłatne, np. leki, usługi opieki zdrowotnej

Ćwiczenia 4 30.10.2003

1. Funkcje państwa wg Northouse'a i Samuelsona

2. Funkcje państwa we współczesnej gospodarce rynkowej

3. Zadaniem państwa jest zapewnienie:

1. efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów

2. zapewnienie sprawiedliwości przy nadmiernej dysproporcji dochodów

3. stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu

4. Czynniki określające funkcje finansów publ. w gosp. rynkowej:

1. ekonomiczne - łagodzenie cyklu koniunkturalnego, likwidowanie negatywnych efektów działalności gosp., dostęp do wiarygodnej informacji rynkowej

2. społ. - polit. - zaspokajanie potrzeb zbiorowych społ., ochrona grup ekonomicznie najsłabszych, uaktywnienie społeczności lokalnych

5. Funkcja alokacyjna - polega na ukształtowaniu dochodów i wydatków publ. w sposób optymalny z punktu widzenia alokacji czynników wytwórczych, tj. zapewnienia ich racjonalnego i pełnego wykorzystania. Ingerencję finansów publ. w proces alokacji czyn. wytwórczych wymuszają niesprawności mechanizmu rynkowego. O skali alokacji środków publ. Świadczy wskaźnik fiskalizmu:

Wydatki publiczne

--------------------------

PKB

p. socjalne: p. liberalne:

Szwecja 60% USA 30%

Polska 44%

Francja 55% Japonia 35%

Podmiotem wydatkującym największą część funduszy publ. są fundusze celowe (37%), później budżet państwa (26%), na końcu budżety samorządowe (22%)

6. Funkcja redystrybucyjna - gromadzenie środków finansowych przez określony fundusz i rozdzielanie ich pomiędzy określone podmioty (zawsze w formie pieniężnej poprzez transfery)

7. Funkcja stabilizacyjna - polega na przeciwdziałaniu wahaniom cyklicznym oraz ograniczeniu bezrobocia i wahania wzrostu cen

1. automatyczne stabilizatory koniunktury (np. zasiłki dla bezrobotnych)

2. dyskrecjonowanie - dotowanie jednych dziedzin, a odbieranie innym

8. Pozostałe funkcje państwa:

1. kontrolna

2. stymulacyjna - przy wykorzystaniu danych narzędzi państwo oddziaływuje na inne podmioty (pozytywnie lub negatywnie)

3. fiskalna - dostarczanie środków pieniężnych do sektora finansów publ.

4. rozdzielcza

5. regulacyjna

6. ewidencyjno - kontrolna

Ćwiczenia 5 6.11.2003

Budżet państwa - scentralizowany fundusz publ. służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa. To zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków związku publiczno - prawnego:

1. na ustalony z góry okres (rok budżetowy)

2. uchwalony w formie ustawy (przez parlament) lub uchwały (przez Radę Gminy - budżet gminy)

Budżet państwa jest:

1. planem finansowym

2. normą prawną

3. scentralizowanym funduszem środków pieniężnych

4. instrumentem zarządzania środkami publ.

Zasady budżetowe:

1. równowagi - dochody muszą równać się wydatkom

2. zupełności (powszechności) - ujęcie wszystkich dochodów i wydatków w planie finansowym

3. jedności :

• formalnej - jeden dokument prawny

• materialnej - dochody budżetowe nie mogą być konkretnie związane z wydatkami

4. szczegółowości (specjalizacji) - konkretne określenie źródeł dochodów i przeznaczenia na dane cele, określenie czasu wydatkowania

5. jawności - jawność debat budżetu, sprawozdań budżetowych i ustawy budżetowej

6. przejrzystości

7. realności - precyzja w planowaniu dochodów i wydatków

8. uprzedniości - uchwalany budżet na przyszłość

9. gospodarności - racjonalne wykorzystanie środków

10. operatywności - odpowiednim podmiotom przypisać odpowiednie wydatki

11. jednoroczności - na okres jednego roku

12. polityczności - jest narzędziem polityki

Wykład 6 12.11.2003

Celem funkcjonowania spółek jest maksymalizacja wartości firmy.

Cena realizacji - wszystkie możliwe ceny, po której nasze przedsiębiorstwo może sprzedać swoje wyroby

Sprzedaż w cenie realizacji - koszt własny wytworzenia = ZYSK BRUTTO

Cena, którą chcemy uzyskać = koszt wytworzenia + narzut zysku

ZYSK BRUTTO - podatek dochodowy = ZYSK NETTO

Amortyzacja + zysk netto = MAKSYMALIZACJA CZYTEJ NADWYŻKI

Koszty własne wytworzenia:

1. osobowe - wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia, fundusz świadczeń socjalnych itp.

2. pozostałe - amortyzacja, surowce, energia, inne czynniki wytwórcze, podatek od nieruchomości

Dochód - zysk brutto skorygowany o koszty lub straty finansowe

Kroki do maksymalizacji wartości firmy:

1. maksymalizacja zysku netto

2. maksymalizacja czystej nadwyżki

3. maksymalizacja wartości firmy

Ćwiczenia 6 13.11.2003

Funkcje finansów budżetu:

Ekonomiczna	Polityczna	Kontrolna
alokacyjna redystrybucyjna stabilizacyjna bodźcowa fiskalna	ustrojowa demokratyczna prawna administracyjna planowania	kontrolna koordynacyjna

Konstrukcja budżetu państwa w Polsce - budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

• organów kontroli władzy państwowej i ochrony prawa

• sądów i trybunałów

• administracji rządowej

Ponadto ustawa o budżecie zawiera:

• zestawienie przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw budżet. I środków specjalnych

• plany przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych

• zestawienie dotacji dla państwowych agencji i fundacji z udziałem skarbu państwa

Procedura budżetowa - zasady postępowania organów państwowych lub samorządowych oraz jednostek realizujących budżet w trakcie planowania, uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu

Źródła procedury budżetowej:

• konstytucja

• ustawa o finansach publicznych

• ustawa o prawie budżetowym

• ustawa o samorządzie terytorialnym

Etapy procedury budżetowej:

1. PLANOWANIE

• opracowywanie założeń budżetu państwa

• przygotowanie wstępnego projektu budżetu państwa

• dysponenci:

• d. 1^o (główni) - podmioty, których dochody i wydatki ujmuje się w ramach odrębnych części klasyfikacji budżetowej

• d. 2^o - bezpośrednio podlegający dysponentom 1^o

• d. 3^o - bezpośrednio podlegający dysponentom 2^o, ostatni stopień, mogę jedynie wykorzystywać dostępne środki pieniężne, nie mają nikogo pod sobą, komu mogliby te środki przekazać do dalszego rozdzielania

• klasyfikacja budżetowa - dochody i wydatki budżetu oraz przychody i rozchody państwa. Klasyfikuje się je wg:

• części - odpowiadających organom władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa, sądom i trybunałom oraz admin. rządowej, ministerstwom, centralnym urzędom, województwom (dysponenci główni)

• działów i rozdziałów - określających rodzaj działalności, np. dział: rybołówstwo, szkolnictwo, leśnictwo, turystyka, handel itp.

• paragrafów - rodzaj dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów, np. zatwierdzenie wstępnego budżetu przez Radę Ministrów, czy też opracowanie projektów części budżetowych

1. UCHWALANIE

• prace nad budżetem w Parlamencie zgodnie z Konstytucją mogą trwać nie dłużej niż 4 miesiące

3. TRYB WYKONANIA BUDŻETU

• plany finansowe odpowiednich jednostek

• Rada Ministrów (RM) sprawuje ogólny nadzór nad wykonaniem budżetu państwa

• Minister Finansów (MF) sprawuje ogólną kontrolę realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa oraz utrzymania równowagi budżetowej

• przeniesienia wydatków

• przeniesienia wydatków dokonuje MF między działami lub częściami. W przypadku części są to przeniesienia realizowane wyłącznie w ramach jednego działu

• dysponenci części budżetowych dokonują przeniesień między rozdziałami i paragrafami w ramach danej części i działu budżetu państwa. Nie można dokonać przeniesienia wydatków na zwiększenie wynagrodzeń

• wydatki dodatkowe - dokonuje RM. Są to wydatki dokonywane z rezerwy ogólnej, którą również dysponuje RM. Rezerwami celowymi dysponuje MF z wyjątkiem rezerwy celowej na wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej ( tą dysponuje RM)

• decyzja o blokowaniu wydatków - może być podjęta w przypadku stwierdzenia:

• niegospodarności w określonych jednostkach

• opóźnień w realizacji zadań

• nadmiaru posiadanych środków

• zagrożenia realizacji ustawy budżetowej

• decyzje o blokowaniu wydatków podejmują

• MF - w zakresie całego budżetu

• ministrowie - w zakresie części budżetu

• wojewodowie - w zakresie ich budżetów

• Rada Gminy

• zasady gospodarki finansowej:

• pełna realizacja zadań w terminach określonych przepisami

• zachowanie zasady gospodarności

• wydatki w granicach opisanych w budżecie

4. KONTROLA WYKONANIA BUDŻETU

• wykonanie podlega Radzie Gminy (w gminach)

• w postaci sprawozdań rocznych i półrocznych. Przedstawia je MF => NIKowi oraz właściwej komisji sejmowej (do 10 września danego roku budżet.)

• sprawozdanie roczne przedstawia RM => Sejmowi i NIKowi (do 30 czerwca roku następującego po roku dotyczącym sprawozdania)

Ćwiczenia 4.12.2003

Środkami publicznymi są:

1. dochody publiczne

2. środki pochodzące ze źródeł publ. nie podlegające zwrotowi (dotacje z Unii, pożyczki, środki z banku światowego)

3. przychody budżetu państwa i budżetów jedn. sam. teryt. (j.s.t.) oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publ. pochodzące:

• ze sprzedaży pap. wart. oraz innych operacji finansowych

• z prywatyzacji majątku skarbu państwa oraz majątków j.s.t.

• ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publ.

• z otrzymanych pożyczek i kredytów

4. przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publ. uzyskiwane w związku z prowadzoną działalnością gosp. oraz pochodzące z innych źródeł (przedsiębiorstwa państwowe)

Dochody publ. dzielą się na:

1. bieżące (podatki, stałe opłaty)

2. kapitałowe (środki finansowe z lokat, inwestycje, pap. wartościowe)

Na dochody publiczne składają się:

1. daniny publ.

2. dochody z praw majątkowych

3. pozostałe dochody (opłaty skarbowe, składki emerytalne itp.)

Podatek dochodowy od osób prawnych:

• 2003 r. - 27 %

• 2004 r. - 19 %

Prawo Wagnera - prawo stałego wzrostu wydatków publicznych

Wydatki publiczne:

1. sztywne (zdeterminowane) - związane z obsługą zadłużenia państwa

2. elastyczne

3. nabywcze - na budowę autostrad, wykup zboża

4. transferowe - kredyt na jakiś cel

5. ze wzgl. na zadania państwa:

• wyd. na gosp. narodową - dotacje i subwencje, na prywatyzację, związane z poręczeniem, kredytami, np. stocznie, kopalnie, PKP

• wyd. na cele socjalne i kulturalne - oświata, służba zdrowia, muzea, sport

• wyd. na administrację - na adm. ogólną i szczegółową, np. kurator sądowy

• wyd. na bezpieczeństwo i porządek publ. - wojsko, policja, wymiar sprawiedliwości

Przyczyny wzrostu wydatków publicznych:

• klęski żywiołowe

• rozwój technologiczny i cywilizacyjny

• ochrona środowiska

• przyczyny demograficzne i polityczne

• pogłębiające się bezrobocie

Metody kształtowania wydatków publicznych:

• popytowa - alokujemy środki zgodnie z potrzebami

• podażowa - alokujemy środki zgodnie z potencjałem finansowym

• historyczna - przepisujemy z lat ubiegłych

• ekspertów

• Ćwiczenia 11.12.2004

Salda budżetowe:

1. całego sektora fin. publ. - skumulowane deficyty i nadwyżki

2. prywatne (kredytowe) - różnica między dochodami a wydatkami pomniejszonymi o koszt obsługi długu publ.

3. majątkowe - różnica pomiędzy dochodami pomniejszonymi o środki uzyskane ze sprzedaży majątku publ. i o pożyczki na cele inwestycyjne, a bieżącymi wydatkami budżetu

4. kasowe - różnica pomiędzy strumieniem dochodów i wydatków w danym roku budżetowym

5. memoriałowe - jest wynikiem budżetu, w którym po stronie dochodów ewidencjonuje się wszystkie należności podatkowe i niepodatkowe bez wzgl. na moment faktycznej wypłaty środków ( przypływu faktycznego), zaś po stronie wydatków rejestruje się wszystkie zobowiązania, nie tylko faktycznie dokonane wpłaty

Deficyt budżetowy - sytuacja gospodarcza, w której wydatki budżetu państwa przewyższają jego przychody

3 rodzaje deficytu budżetowego:

1. rzeczywisty - faktyczna różnica między dochodami a wydatkami w danym roku budżetowym

2. strukturalny - taka wielkość deficytu budżetowego, która nastąpi przy pełnym wykorzystaniu zasobów produkcyjnych (zdolności produkcyjnych gospodarki)

3. cykliczny - rezultat cyklu koniunkturalnego, różnica pomiędzy deficytem rzeczywistym i strukturalnym

Źródła deficytu budżetowego:

1. nadmierne wydatki

2. niedostateczne dochody (zły system ściągania podatków)

Sposoby finansowania deficytu budżetowego:

• emisja papierów wartościowych - obligacje, bony skarbowe

• pożyczki i kredyty - Bank Światowy, banki komercyjne

• dochody z prywatyzacji

• nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych

• dodatkowa emisja pieniądza (ostatecznie)

Dług publiczny - ogół zobowiązań sektora publicznego, powstaje poprzez kumulację deficytów budżetowych

Rodzaje długów publicznych:

• brutto - całość zob. sektora publicznego, powstałego przez kumulację deficytów budżetowych

• netto - całość zobowiązania pomniejszona o należności

• wg wartości nominalnej - wszystkie koszty finansowe związane z jego obsługą

• wg wartości kapitału - dług, który obejmuje wielkość zobowiązania bazowego

Bony skarbowe:

• pierwsza emisja miała miejsce w maju 1991 r. .

• są to papiery wartościowe na okaziciela

• emitowane na okres od 1 tyg. - 52 tyg.

• od lipca 1995 r. emitowane jedynie w formie zdematerializowanej (zapis w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych)

• minimalny nominał 10.000 zł

• sprzedawane wyłącznie z dyskontem

Obligacje skarbowe:

• sprzedawane na rynku hurtowym (minimalny nominał 1000 zł) lub

• w sieci detalicznej (minimalny nominał 100 zł) lub

• sprzedawane jako sekurytyzacja zobowiązań skarbu państwa (zamiana zadłużenia na obligacje - wypuszcza się obligacje, aby zdobyć środki na pokrycie zadłużenia)

• obsługą obligacji hurtowych zajmuje się NBP

• obsługą obligacji detalicznych zajmuje się Centralny Bank Maklerski PKO S.A.

Ćwiczenia 11.12.2003

Programowanie budżetowe - podejście, w którym podjęto założenia, iż wydatkowanie publiczne musi być poddane nowoczesnym procedurom wynikającym z teorii i praktyki zarządzania

PPBS - Planning - Programming - Budgeting System

RCB - Rationalisations des Choix Budgetaires

CBA - Cost - Benafit Analysis

ZBB - Zero - Base Budgeting - na podstawie tej metody rozważa się istotę metod programowania budżetu. Cechą zasadniczą tej metody jest to, że podstawą programowania wydatków nie są budżety ostatnich lat

Cechy wspólne:

• budżet wg potrzeb jest podstawą programowania wydatków

• kwalifikowanie efektów wydatków publicznych nawet wtedy, gdy wydatki te nie mają wymiaru pieniężnego lecz są wyrażone w jednostkach fizycznych

• uwzględnienie jakości usług przy pomiarze efektywności wydatków publicznych

• stosowanie wariantowej analizy osiągania celów przy kształtowaniu wydatków publicznych

• wprowadzanie pewnej elastyczności jako elementu racjonalizującego wydatki w trakcie ich ponoszenia

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---