SYSTEMY UTZRYMANIA BYDŁA 13.10.2010
Znaczenie gospodarcze chowu bydła:
- wysoko wydajna krowa jest w stanie wyprodukować do 50 g białka zwierzęcego z każdych 100g białka roślinnego pobranych z paszy
- produkcja mięsa wołowego jest kilkukrotnie mniej efektywnym sposobem pozyskiwania białka zwierzęcego niż produkcja mleczna
- chów bydła ma wiele zalet, powodujących że może on być konkurencyjny wobec innych kierunków rolniczych (rasy mięsne - odporność na złe warunki klimatyczne…)
- znacząca jest produkcja skór bydlęcych
- obornik, którego jedna krowa utrzymywana systemem ściółkowym dostarcza 10 ton rocznie jest wykorzystywany jako cenny nawóz
- w wielu krajach odchody bydlęce wykorzystywane są jako opał lub do produkcji biogazu
- powszechnie wykorzystywano prawie wszystkie odpady: krew, kości, gruczoły dokrewne
O gospodarczym znaczeniu hodowli bydła świadczy jego powszechność:
- światowa populacja bydła wynosi ok. 1400 ml sztuk
- roczna światowa produkcja mleka znacznie przekracza 500 mln ton, produkcja mięsna sięga 60 mln ton
- w Polsce krowy utrzymywane są w ponad 700 tys gospodarstw rolnych, a chów bydła w towarowej produkcji rolnej przekracza 25%
Ustawa z dnia 20.08.1997 o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich , reguluje: zachowanie zasobów gospodarskich (aby jakaś rasa nie wyginęła, np. polska białogrzbieta), ocenę wartości użytkowej i hodowlanej, dba o rejestr ksiąg, nadzór nad rozrodem.
Typy użytkowe bydła :
- typ użytkowy bydła to grupa zwierząt domowych, wyspecjalizowanych w określonym kierunku produkcyjnym , przy czym cechy anatomiczne i fizjologiczne charakterystyczne dla danej grupy są utrwalone dziedzicznie.
Typy uzytkowe dzielimy na jednokierunkowy i wielokierunkowy.
Typ mleczny:
- krowy typu mlecznego wyróżnia kształt trójkąta, szlachetna i delikatna budowa ciała, cienkie lecz mocne kości, długie kończyny, płasko ożebrowana, płytka klatka piersiowa, żywy temperament, skóra cienka, łatwo przesuwalna, pofałdowana szyja, nie nadają się do opasania
- typ konstytucyjny oddechowy, późne dojrzewania (3 lata), duża wydajność mleczna o dużej zawartości suchej masy
- wymię kształtne, pojemne o przewadze tkanki gruczołowej, u ras mlecznych szczegółowo ocenia się kształt wymienia, intensywna przemiana materii, mocno zaznaczony dymorfizm płciowy
Przedstawiciele typu mlecznego:
- bydło należące do różnych ras mlecznych różni się od siebie wielkością, masą ciała, umaszczeniem: bydło holsztyńskie (holsztyńsko-fryzyjskie), rasa Jersey, Ayrshire.
Rasa Jersey
- zalicza się do niego typ bydła fryzyjskiego oraz bydło rasy holsztyńsko-fryzyjskiej
- szybko dojrzewa, nie duże, wczesno dojrzewające i długowieczne,
- krowy 350-400 kg, wysokość w kłębie 115-120cm, buhaj 700kg, masa rodzącego się cielęcia 25kg
- wydajność mleczna 6000kg, przy 6% tłuszczu (nawet 8), zawartość białka 4%, kazeiny 80%
- mleko kremowo-żółte, bogate w karoten, wit. A, B1, B2, sole mineralne,
- odporne na choroby, możliwość wycielenia jałówek w wieku 11 m-cy, duża sprawność w rozrodzie, odporne na choroby zakaźne wymienia
Bydło holsztyńskie
- znaczący wpływ na hodowlę bydła czarno-białego wywarła odmiana HF, rasa rogata
- do Polski jałówki sprowadzono w 1973 z USA
- wcześnie dojrzewają, I wycielenie w 24 m-cu życia, masa po urodzeniu buhajki 38-45, cieliczki 35-40
- wysokość w kłębie i masa: buhaje 140-145 cm, 1050 kg, krowy 135-150, 650-700
- wymiona dobrze przystosowane do typu mlecznego - rzadko stan zapalny, wysoko zawieszone, długa podstawa, duża szerokość, umiarkowana głębokość, równe ćwiartki, strzyki cylindryczne o poprawnej długości i grubości, wysoka wydajność 8000 kg mleka ze 305 dni
Rasa Ayrshire
- wyhodowana w południow-zachodniej Szkocji, rasa odporna, dobrze wykorzystuje paszę, dobre zdrowie, płodne, średnia wielkość, czerwono-białe umaszczenie, krowa 500 kg, w kłębie 130 cm, buhaj 800kg, 140cm, wydajność 6000kg mleka (tłuszcz 4%, białko 3,3%)
Typ mięsny
- budowa beczułkowata, krótkie mocne kończyny, głęboka klatka piersiowa, silnie ożebrowana, silnie rozbudowany mostek, pojemny brzuch, charakterystyczne umięśnienie zadu i mostka, sylwetka kształtem zbliżona do prostokąta, skóra mało przesuwalna, na skutek obfitej tkanki tłuszczowej podskórnej, wymiona słabo rozwinięte, po wycieleniu krowy dają tyle mleka ile potrzeba na odchowanie cielęcia
- ze względu na wymagania dzielimy je na: rasy wymagające intensywnego żywienia i dobrych warunków, oraz rasy ekstensywne (dobrze wykorzystują pastwiska gorszej jakości, nie wymagają stosowania dużej ilości pasz treściwych, mogą być trzymane poza oborą)
- rasy te należą do ras roboczych, buhaje wykorzystywane do krzyzowania towarowego z krowami ras mlecznych, w ciągu roku unasienniane ok. 400tys krów.
- celem produkcji bydła mięsnego jest wytworzenie wołowiny o wysokiej wartości kulinarnej
Przedstawiciele typu mięsnego:
- bydło różni się od siebie wielkością, masą ciała, umaszczeniem: hereford, piemontese, Limousine, salers, angus, simental, charolaise (2 ostatnie rasy duże)
Charolaise
- jedna z największych ras, buhaje 1100-1300kg, 150 cm, krowy 750-900kg, 140cm, umaszczenie śmietanowa te, jasnożółte, śluzawica, rogi i racice jasne; inne kolory są niedozwolone
- późno dojrzewa, charakterystyczny przedłużony okres ciąży, masa cieląt 45-48 kg, trudne porody
- wymaga obfitego żywienia, nadaje się do wypasu pastwiskowego na różnych pastwiskach, nie przetłuszcza się, nadaje się do krzyżowania z krowami wieloródkami o łatwych porodach
- mieszańce nadają się do intensywnego opasania do masy powyżej 600 kg
Piemontese
- bardzo wytrzymałe na różne warunki, wybitne umięśnienie osobników męskich, buhaj 900 kg, 145cm, krowa 600kgi 140cm, cielęta 39-42kg umaszczenie siwo-białe lub jasnobeżowe, śluzawica, uszy nogi i racice są ciemno pigmentowane, wady budowy: makroglosia, astrogrypoza.
- szeroki grzbiet, płytka klatka piersiowa, cienka kość, bardzo dobre umięśnienie tułowia, zadu (przerost mięśni), często podwójne pośladki, rasa włoska,
- buhaje wykorzystywane do krzyżowania - poprawiają wydajność rzeźną i cechy jakościowe mięsa, umaszczenie mieszańców prawie czarne, wymagają dobrych warunków
- duża wydajność rzeźna - tusza zawiera dużo mięsa, mało tłuszczu
Aberdeen Angus
- mała rasa mięsna, wcześnie dojrzewa, szybko rośnie, nadaje się do opasu ekstensywnego do wyższych mas ciała (550kg), bez obaw nadmiernego otłuszczenia, buhaj 1000 kg, krowa 650, ciele 30-35 kg, bezrożne, czarne umaszczenie z aksamitna sierścią, również czerwone,
- łatwe porody, krowy troszczą się o potomstwo, bardzo dobrze wykorzystują pasze objętościowe, znosi gorsze warunki i trudne warunki klimatyczne
- pozytywne cechy występują u mieszańców z krzyżowania z buhajami ras mlecznych.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 września 2003 roku w sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich - określa warunki utrzymania różnych gatunków zwierząt gospodarskich z uwzględnieniem ich wieku i stanu fizjologicznego.
Dobrostan jest szerokim pojęciem obejmującym zarówno fizyczne jaki psychiczne samopoczucie zwierząt. Wymagania dotyczące dobrostanu i ochrony zdrowia zwierząt gospodarskich w UE określane są rozporządzeniem o: ochronie zwierząt hodowlanych do celów rolniczych, utrzymaniu cieląt, uboju zwierząt, transporcie.
Zabrania się - przeciążania zwierząt, używania do pracy chorych zwierząt, używania przedmiotów powodujących okaleczenia. Powyższe zasady określają także zasady humanitarnego transportu i uśmiercania zwierząt.
Zwierzętom gospodarskim należy zapewnić:
- opiekę i właściwe warunki utrzymania, ochronę przed warunkami atmosferycznymi, otoczenie nieszkodliwe dla zdrowia i nie powodujące urazów, zapewniające swobodę ruchów, wygodne leżenie, możliwość kontaktu wzrokowego z innymi zwierzętami, wolność od głodu, pragnienia, niedożywienia, stresu, strachu i cierpienia.
Wskaźniki dobrostanu:
- dobry stan zdrowia, dobra płodność, dobra produkcyjność, prawidłowość różnorakich form zachowania się w tym oznak przeżywania emocji.
Warunki w postaci niezbędnej powierzchni do utrzymania, określonego wyposażenia pomieszczeń, utrzymanie mikroklimatu, są brane pod uwagę przez hodowców na etapie planowania i budowania pomieszczeń inwentarskich.
Zgodnie z prawem bydło może być utrzymywane:
- w systemie uwięziowym
- w systemie wolnostanowiskowym
- z wydzielonymi legowiskami (nie dotyczy opasów i buhajów)
- bez wydzielonych legowisk na ściółce
- bez wydzielonych legowisk i bez ściółki (nie dotyczy buhajów, krów, jałówek cielnych pow. 7 m-cy)
Do normalnych zachowań bydła należą zachowania związane z pielęgnacją ciała: wylizywanie, drapanie, czochranie, opędzanie much. Zachowania te mogą jedynie występować w warunkach, które umożliwiają swobodne poruszanie głową, nogami, ogonem. Ważne jest zaspokojenie potrzeb związanych z zachowaniami macierzyńskimi i pielęgnacją nowonarodzonych cieląt. Bydło należy do zwierząt stadnych, które przejawia liczne zachowania społeczne, np. wylizywanie. Hodowca planujący system utrzymania powinien brać pod uwagę również występowanie zachowań agresywnych krów.
Rodzaje systemów utrzymania - podział wg typu obszaru wypoczynkowego
Bydło mleczne - dwa systemy utrzymania:
- system wolnostanowiskowy obejmuje boksy, kombi boksy, kojce samoczyszczące, głęboką ściółke
- system uwięziowy
W systemach tych stosujemy ścielenie stanowisk: słomą, innymi materiałami izolacyjnymi, bezściółkowe.
Bydło mięsne (jałówki, krowy mleczne) - system wolnowybiegowy: osłona przed wiatrem, opadami. Zadawanie paszy i pojenie odbywa się w okólniku poza budynkiem.
System uwięziowy:
- krowy utrzymywane w indywidualnych stanowiskach, wygodny dostęp do wody i paszy, swobodne kładzenie się i wstawanie, utrzymywanie stanowisk w czystości, krowy rodzą na stanowiskach.
Bydło utrzymywane w oborach uwięziowych wymaga wypasu pastwiskowego. Organizacja i sposób doju dostosowana do skali produkcji, stosuje się różne sposoby usuwania odchodów, najbardziej rozpowszechniony w Polsce.
Obory uwiązowe wyposażone są w
- przegrody stanowiskowe w zależności od rozwiązań z uwięziami typy A (zwalnianie krów z uwięzi pojedyncze) B (zwalnianie grupowe)
- poidła miskowe przy stanowiskach (co 2 stanowisko)
- instalację udojową (dojarka z rurociągiem mlecznym)
- urządzenia do przechowywania mleka
- maty legowiskowe na stanowiskach w przypadku bezściółkowego
- efektywne oświetlenie w postaci okien
- sprawnie działającą wentylację grawitacyjną o regularnej przepustowości
- usuwanie obornika za pomocą: ruszt stalowych nad kanałem gnojowicowym przebiegającym za stanowiskami - w przypadku bezściółkowego systemu utrzymania; hydrauliczny zgarniacz - obornik w płytkim kanale otwartym w przypadku utrzymania bydła na ściółce.
System wolnostanowiskowy:
- boksy legowiskowe, drabiny paszowe, system do pojenia, wygrodzenia wewnętrzne, maty legowiskowe, podłogi szczelinowe z elementami żelbetonowymi, hale udojowe z odpowiednią instalacją udojową i urzadzeniami do przechowywania mleka, naświetlenie połaciowe, sprawna wentylacja.
- usuwanie obornika z budynku: zgarniacz hydrauliczny w przypadku utrzymania zwierząt systemem bezściółkowym lecz bez kanałów gnojowicowych oraz z wyściółka na legowiskach, spychasz ciągnikowy - utrzymywanie zwierząt na legowiskach ze ściółką, kanał gnojowic owy - pod podłogą szczelinową przy bezściółkowym systemie utrzymania zwierząt na podłodze szczelinowej
- stacje paszowe- indywidualne żywienie paszami treściwymi, sterowane komputerowo, identyfikacja krowy odwiedzającej, krowa sama reguluje częstość pobierania paszy.
Dój
- odbywa się w oddzielnych pomieszczeniach
- hale udojowe rybia ość, tandemowe, karuzelowe, bok w bok
- dojarka powinna spełniać wymagania w normie ISO 5707
- dyrektywa Komisji 89/362/EEC z 26 maja 1988 roku w zakresie ogólnych warunków higieny w gospodarstwach produkujących mleko
Rybia ość
- ustawienie zwierząt umożliwia łatwy dostęp, dobra widoczność wymienia, szybka wymiana grup, indywidualnie dopasowane przegrody piersiowe, kontrola przebiegu doju krów
Tandem
- racjonalne i indywidualne podejście do dojonej krowy, spokój i mały stres podczas dojenia, wyposażony w max 11 stanowisk udojowych, umożliwia skrócenie czasu doju
Karuzela
- zastosowana w bardzo dużych oborach, wyposażona w ruchome platformy, krowa dojona jest w czasie pełnego obrotu platformy, aparat udojowy zdejmowany automatycznie po doju, w ciągu godziny 100 krów, skrócenie czasu doju
Zalety hali udojowej:
- poprawa warunków higienicznych doju, dobre warunki pracy dojarzy, łagodniejszy przebieg doju, mniejsze podciśnienie potrzebne do transportu mleka rurociągami prowadzącymi poniżej poziomu stanowisk udojowych nie nad głowami krów jak to ma miejsce w uwięziowych.
Nowoczesnym rozwiązaniem w oborach wolnostanowiskowych jest zastosowanie robota do doju - wykonuje wszystkie czynności związane z dojem, krowa sama wybiera moment doju.
Wentylacja naturalna - opiera się częściowo na wyporności termicznej i na wpływie wiatru oraz na różnicy wysokości między otworami nawiewowymi i wywiewowymi. Wyporność termiczna jest ściśle określona i zależy od różnicy temperatury powietrza w pomieszczeniu i na zewnątrz jak również od różnicy pomiędzy wysokością otworów wylotowych i wlotowych. Wpływ wiatru jest natomiast nieprzewidywalny i może wykazywać znaczną zmienność. Niezależnie od tego zaleca się by w przypadku wentylacji grawitacyjnej obór kubatura pomieszczeń wynosiła co najmniej 20-30 m3/SD
Wentylacja mechaniczna - wymuszona, realizowana jest na bazie rozwiązań - podciśnieniowych, nadciśnieniowych, równociśnieniowych. System ten stosowany jest sporadycznie i najczęściej jako wspomagający. W przypadku jej stosowania niezbędny jest system alarmowy i wentylacja awaryjna.
Dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń powietrza:
NH3 - 15,4mg/m3, 20ppm, tj 0,02%
CO2 - 5930 mg/m3, 3000ppm, tj. 3,0%
H2S - 7,5 mg/m3, 5ppm, tj. 0,005%
Kurz - 10,0 mg/m3
Dobre oświetlenie ma bezpośredni wpływ na bydło. Jego długość stymuluje hormony, warunkujące rozród. Ważny jest odpowiedni system oświetlenia: orientacyjne (w czasie odpoczynku), robocze (naturalne), nocne (ułatwia unikanie przeszkód, spostrzeganie siebie nawzajem). Oświetlenie naturalne to okna.
Maty legowiskowe
- alternatywa wobec tradycyjnych rozwiązań podłóg w oborze, wykonane z materiałów gumowych lub gumo podobnych. Produkowane z mieszanki gumowej, są miękkie, komfortowe, wytrzymałe. Mają zastosowanie w chowie bydła mlecznego w oborach wolnostanowiskowych płytkich, SA łatwe do mycia.
Zalety:
- zwiększenie mleczności bydła, zwiększenie czasu leżenia bydła, eliminacja urazów kończyn, eliminacja schorzeń wymion przez zimne i mokre legowisko, obniżenie kosztów produkcji przez zmniejszenie nakładów na leczenie.
Na podstawie nowej ustawy o nawozach i nawożeniu z dnia 10 lipca 2007 roku zmieniły się wymagania dotyczące magazynowania nawozów naturalnych. Wynika z niej że producenci którzy prowadzą chów lub hodowlę drobiu poniżej 40 tys stanowisk, chów lub hodowlę świń poniżej 2 tysięcy stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, chów i hodowle bydła mlecznego i opasowego niezależnie od posiadanej ilości, od momentu wejścia w życie ustawy nie mają obowiązku budowy płyt obornikowych.
Oprócz emisji gazów problemem wynikającym z wielkotowarowej produkcji zwierzęcej są duże ilości odchodów, które trzeba zagospodarować. Ilość odchodów produkowana przez zwierzęta gospodarskie w skali kraju szacowana jest na 15-20 mln m3 rocznie. Znaczna część tej masy w postaci obornika wraca do gleby jako nawóz naturalny.
Obornik
- nawóz naturalny składający się z przefermentowanego kału, moczu zwierząt i ściółki. Zawiera on wszystkie składniki odżywcze niezbędne do wzrostu roślin oraz poprawia właściwości fizyczne gleby. Wyróżnia się obornik:
- świeży - nie poddany fermentacji, o niejednokrotnej strukturze i szerokim stosunku C:N
- przefermentowany - poddany fermentacji przez 4-5 miesięcy w tym czasie następuje częściowa mineralizacja materii organicznej i zwężenie stosunku C:N 15-20:1
- słomiasty - zawiera dużo ściółki ze słomy, odznacza się szerokim stosunkiem C:N
- kompostowany i sztuczny.
Gnojownia - miejsce przechowywania obornika.
Obornik powinien być składowany w specjalnie do tego celu przygotowanych miejscach z wybetonowanym dnem, tak aby pochodzące z niego substancje podlegające różnym procesom chemicznym nie przenikały do gleby.
Gnojowica - płynna przefermentowana mieszanina odchodów (kału i moczu) zwierzat gosp.i wody, ewentualnie z domieszką niewykorzystanych pasz, pochodząca z obór bezściółkowych, gromadzona w zbiornikach. Ze względu na rozcieńczenie wyróżnia się gęsta (>8%s.m.) i rzadką (<8%s.m.)
Gnojówka - przefermentowany mocz gromadzony w zbiornikach jest nawozem jednostronnym, gdyż praktycznie całkowicie pozbawiony jest fosforu. Zawiera przeciętnie 1-3% s.m., 0,3-0,6 N, 0,68-0,83K, poniżej 0,04 P. nawożenie gnojówka powinno być uzupełniane nawozami fosforowymi, np. przez zastosowanie superfosfatu, którego bezpośrednio można dodać do zbiornika.
PROFILAKTYKA OWIEC
Pogłowie owiec w 2009 roku znacznie zmniejszyło się, ogółem w UE spadło do 88,6 mln sztuk. Wiodące kraje to Australia (największy producent i eksporter baraniny), Nowa Zelandia (największy producent i eksporter mięsa 70%), Chiny (155mln). UE około 100 mln sztuk - Wielka Brytania spadek o 2,7%, Włochy o 2%, Hiszpania 1,9%. Pogłowie owiec w Polsce na czerwiec 2010 wynosiło 258,1 tys sztuk, spadek o 10%. Największa redukcja stad - łódzkie, lubelskie ok. 20%, zwrost pogłowia o ok. 17% w opolskim, spadek obsady owiec na 1 ha z 1,8 na 1,6. Największe hodowle woj. Małopolskie 33,6%, wielkopolskie 12,1%, najmniej opolskie 0,9%. Pogłowie UE- Wielka Brytania ok. 38 mln, Hiszpania ponad 25, Włochy Francja Grecja po 10. Ogólny spadek o 10%.
Typy użytkowe owiec:
- jednostronny, dwustronny, wielostronny (najbardziej popularny w Pl)
Typ wełnisty
- średniej wielkości, dobrze rozwinięte warstwy skóry, skóra wyraźnie pofałdowana, późno dojrzewają (pełna dojrzałość ok. 2 lat), zadowalają je skąpe naturalne pastwiska, wysokiej jakości jednolita, cienka gęsta wełna, duże natłuszczenie, pole obrostu, wełna nie ulega spleśnieniu.
Typ mięsny
- dobrze umięśnione, krótka bezrożna głowa, krótka gruba szyja, szeroki tułów, dobrze wysklepione żebra, szeroki dobrze umięśniony zad, ogólne wrażenie to szerokość i zaokrąglenie kształtów., szybki wzrost, wczesne dojrzewanie (ok. 1,5 roku), wysokie wymagania paszowe.
Typ mleczny
- duże rozmiary ciała (długa szyja, tułów), głęboka wąska klatka piersiowa, wyraźnie zaznaczony kłąb, spadzisty zad, cienka skóra, delikatny kościec, silnie rozbudowany przewód pokarmowy, dobrze wykształcone wymię, szybki wzrost, wczesne dojrzewanie, wysokie wymagania paszowe.
Typ kożuchowy
- skóra mocna, elastyczna, jednolita, krótki ogon, wartościowa okrywa włosowa (gęsta, duży szybki odrost, nie pleśnieje)
Dobór ras i obsady owiec:
- należy kierować się zdolnością do adaptacji, witalnością, odpornością
- owce powinny odznaczać się: dobrymi przyrostami masy ciała, wykorzystaniem paszy,
Najodpowiedniejsze owce to posiadające wełnę mieszana, grubą, stanowiącą izolację przed niekorzystnymi warunkami w chowie pastwiskowym. Wełna posiada dobre parametry termoizolacyjne, stanowi barierę dla wody.
Do realizacji celów hodowlanych dokonano podziału utrzymywanych w Polsce ras i linii owiec na dwie grupy: rasy i linie matczyne i ojcowskie. Do matczynych należą: merynosy, polskie owce nizinne, długowełniste i górskie. W grupie tej doskonali się plenność, mleczność i zdolności mateczne. Ojcowskie - owce mięsne i plenne, do celów hodowlanych zaliczono zwiekszenie tempa wzrostu jagniąt, wzrost udziału mięsa w tuszy, spadek otłuszczenia. Owce obok wysokiej plenności powinny wykazywać dobre cechy mleczne i mateczne.
Polska owca górska
- okrywa mieszana, wszechstronne użytkowanie, tryki rogate, m.c. do 70 kg, rocznie do 4 kg wełny, 50kg mleka, 150 dni laktacji, 200-300l mleka na laktacje
Corrediale - owca nizinna
- wytworzona w Polsce w latach 50', w genotypie zawierają ok. 50% rasy lincoln (użytkowość wełnisto-mięsna), wydajność wełny 6 kg od matki 9 od ojca, 100 dni laktacji, 120-160 litrów mleka
Owca pomorska - długowełnista
- w kłębie 90 cm, waga tryków do 80kg, maciorek do 60 kg, maciorka 4 kg wełny, tryk 6, dobrz aklimatyzują się w lokalnych warunkach.
Wrzosówka - okrywa mieszana
- wczesne dojrzewanie, duża odporność, wysoka plenność (180%), asezonalność rozrodu, wykorzystuje pasze małowartościowe, odporna na warunki klimatyczne, unikalny surowiec dla przemysłu futrzarskiego, 100 dni laktacji, 55-70l mleka/laktacja, wywodzi się od północnych owiec krótkoogoniastych
Owca długowełnista
- uzyskana w wyniku krzyżowania ras miejscowych z ojcami rasy merynos i kent, większa część hodowli w PL, w kierunku mięsno-wełnistym, odmiany lokalne: śląska, kamieniecka, długa wełna
Owca fryzyjska
- plenna, typ mleczny, 500kg mleka/rok, 6,5% tłuszczu, 2-3 jagnięta, dała początek śląskiej odmianie polskiej owcy długowełnistej - 300 dni laktacji 700l mleka/laktacja
Czarnogłówka
- mięsna, mięsno-wełniste rasy angielskie i niemieckie, maść biała z czarną głową i nogami, do 5 kg wełny/rok, odporna na pleśnienie, hodowana w całej Europie
Owca białogłowa
- mięsna, tryk m.c. 110-130kg, maciorka 70-80, wcześnie dojrzewa, używana do rozrodu w wieku 8 m-cy, średnia plenność życiowa- 150%
Merynos polski
- wełnisto-mięsny, ceniony ze względu na runo, wczesne dojrzewanie, asezonalna, silnie rozwinięty instynkt stadny, cechy mateczne ras, wykorzystywane w kierunku mięsnym
Booroola
- m.c tryków do 50 kg, maciorek 40, wysoka rozrodczość, w miocie do 5 jagniąt, typ…
Ile de france
- mięsna, wcześnie dojrzewa, asezonalność rozrodu, plennośc 130-150%, duża owca, szeroka głowa, tryki wykorzystywane do krzyżowania towarowego, mięso o wysokich walorach smakowych.
2 systemy utrzymania owiec ze względu na mikroklimat:
- alkierzowy (zwierzęta cały rok w owczarni, nie zalecany przy produkcji ekologicznej, stosowany w rejonach intensywnych upraw)
- pastwiskowy - w okresie wegetacyjnym runi przebywają na pastwisku, do 8-9h/doba, zimą w owczarni, pastwiska wyposażone w wiaty, dostęp do wody, odległość od wodopoju do 250m
Podział pastwisk na kwatery umożliwia uzyskanie:
- wyższych plonów, dokładne wypasanie, łatwe gospodarowanie, wielkość kwater zależy od liczebności owiec, wydajności pastwiska, 7 kg zielonki/sztuka, wypas gry ruń osiągnie 10-12 cm.
Ruń pastwiskowa
- składa się z kilkunastu gatunków roślin bogatych w białko, witaminy, sole mineralne, łatwo strawne substancje aromatyczne pobudzają apetyt. Najchętniej wyjadane: kończyna łąkowa, mietlica biaława, tymotka łąkowa, kończyna biała, stokłosa bezostna. Najmniej: kostrzewa trzcinowa.
Systemy wypasu:
- wolny - najstarszy, owce poruszają się po całej powierzchni pastwiska, pobieraja ruń w dowolnych miejscach, wyjadają najsmaczniejsze rośliny, przygryzają je nisko uniemożliwiając odrost, zdeptanie roślin, zabrudzenie odchodami, gatunki roślin i traw o małej wartościowości, ogranicza to zabiegi pielęgnacyjne: wykaszanie niedojadów, usuwanie chwastów, kretowisk, wysiew nawozów
- strzeżony - najczęstszy, pastwisko podzielone na części, powierzchnię wypasu wyznacza pasteż, rośliny mają czas na odrost, spasane równomiernie, uzyskanie wyższego [lonu, nie przekracza jednak 50-60% wydajności pastwiska,
- kwaterowy - najlepszy, podzielenie całego pastwiska za pomocą ogrodzeń, liczba uzależniona od czasu wypasania runi, okresu spoczynku runi.
- wypas na uwięzi - zwierzęta przywiązane do palika za pomocą łańcucha 5 m, duża pracochłonność, ograniczenie ruchu, ciągły nadzór nad zwierzęciem
Zadania profilaktyki w chowie owiec:
- właściwe warunki utrzymania, racjonalne żywienie alkierzowe i pastwiskowe, odpowiednia organizacja wypasów, prawidłowa pielęgnacja, prawidłowa opieka przed w czasie i po porodzie, profilaktyka zapaleń wymion, weterynaryjne zabiegi profilaktyczne, profilaktyka swoista (immunoprofilaktyka), przycinanie ogonków u jagniąt, szczepienie, odrobaczanie.
Stanówka
- merynosy - maj-lipiec
- inne rasy - wrzesień-listopad
- nie dłużej niż 6 tyg
Przygotowanie do stanówki:
- intensywne żywienie tryki 2 m-ce przed maciorki 3, badanie kliniczne, strzyże 3-4 tyg przed, przyzwyczajenie do otoczenia i maciorek (klatki 2,5-3m2 1m-c)
Parametry fizjologiczne
|
Jagnię |
dorosłe |
temperatura |
38,5-40,5 |
38,5-40 |
oddechy |
15-20 |
12-15 |
dojrzałość |
płciowa |
somatyczna |
Telex, fryzy, czarnogłowka |
6m-cy |
2 lata |
Owce górskie |
18m-cy |
3 lata |
I ruja |
7-8m-cy |
|
Krycie |
18m-cy |
|
Długość cyklu |
16-24dni |
|
Długość rui |
2-3dni |
|
Ciąża |
142-156dni |
|
Masa donoszonego płodu |
2,5-6,5kg |
|
Konie
Powierzchnia boksu:
Do 147 cm w kłębie: 6m2 (stanowisko szer. 1,6 m , dł. 2,1 m)
>147 cm w kłębie: 9m2 (stanowisko szer. 1,8 m, dł. 3,1 m)
Klacz ze źrebięciem: 12 m2
Na pastwisku: 0,1 ha na konia
Dopuszczalne stężenia: CO2 max 3000 ppm, H2S max 5 ppm, NH3 max 20 ppm
Wilgotność: 80 %
Przepływ powietrza 0,3 m/s
Temp.: 5-28 C
Ogrodzenie pastwisk: min. 1,2 m, dobrze widoczne, trwałe, jasne kolory
Konie można trzymać z przeżuwaczami, nie poleca się ze świniami lub drobiem.
Budynki o specjalnym przeznaczeniu:
-stajnie dla klaczy ze źrebiętami
-stajnie wychowalnie młodzieży
-stajnie dla ogierów
-porodówka (dyżurka)
Pomieszczenia specjalne:
-izolatka
-apteka
-kuźnia
-siodlarnia
-maneż( zamknięte kryte pomieszczenie do jazdy )
Podział stajni:
1.Stanowiskowe: na tyle szerokie stanowiska, żeby koń mógł się swobodnie obrócić, aby go wyprowadzić. Można wykonywać drobne zabiegi- bezpiecznie wejść obok konia
2.Boksowe
3.Biegalnie: pomieszczenie o konstrukcji bezsłupowej, gdzie konie poruszają się swobodnie i są wiązane tylko i wyłącznie na czas karmienia (lub nie)
Okna:
Myte 2x w roku, przewaznie otwarte (zamknięte, gdy mrozy), parapet 2m od podłogi, stosunek pow. okien do pow. stajni 1:15 ; w pomieszczeniach pomocniczych 1:10. uchylane na zewnatrz
Poidła:
Na odpowiedniej wysokości, ważne, aby koń nie pił po wysiłku. Lepsza jest woda o temp. Otoczenia (stajni) niż zimna z kranu.
Drzwi:
bez progów, oddzielone w pionie i poziomie. Górne części zazwyczaj otwarte. Głównie dwuskrzydłowe.
Lokalizacja stajni:
Od drogi: 50m stajnia odgrodzona, 100m nie ogrodzona
Teren suchy, łagodny spadek, ziemia przesiąkliwa. Dostęp do wody (nie tylko do picia i mycia, ale także hydranty p/pożarwe
Podłoga:
Trwałe materiały nienasiąkliwe, nie śliskie, a przy tym ciepłochłonne i elastyczne np. glinobita smołowana, drewniana (dąb). Korytarz nie śliski, zazwyczaj beton zatarty na mokro.
Padoki- kwatery pastwiskowe
Okólnik- wybieg w bezpośrednim sąsiedztwie stajni, używany głównie w okresie pozapastwiskowym
Bieżnia- miejsce ogrodzone, w kształcie prostokąta o zaokrąglonych bokach, służy do wymuszania ruchu konia.
Karuzela- mechaniczne urządzenie do wymuszania ruchu konia
Typy utrzymania koni:
1.Zimne 8-10 C
Zalety: większa zawartość hemoglobiny, zahartowanie, rzadsze infekcje dróg oddechowych, szybka i skuteczna termoregulacja
Wady: straty na utrzymanie ciepła, stosowanie pasz wysoko węglowodanowych, więcej paszy
2.Ciepłe 15-18 C
Zalety: mniejsze zużycie paszy
Wady: mniejsze zahartowanie
Szczepienia p/grypie koni
I bazowe: 1 dzień szczepienia, 2 dzień 21-99 dni po pierwszym razie
II przypominające: co 6 mies.
Konie sportowe szczepimy nie później niż 7 dni przed zawodami
Szczepienia p/tężcowi
I bazowe: 1 dzień - 5 ml; 2 dzień 28 dni po pierwszym razie - 5 ml; 3 po roku od drugiego razu
II przypominające: co 4-5 lat
Szczepienie p/grzybicze
Działa leczniczo i zapobiegawczo, nie obserwowano po nim grudy- Indol dermayophyton
Rozczyszczanie( werkowanie, korekcja kopyt, kucie)- co 6 tyg
Odrobaczanie:
Źrebięta co 6-8 tyg.
Dorosłe: min. 4 razy w roku ( 2x przed okresem pastwiskowym w odstępie 2 tyg. I 2x po okresie pastwiskowym w odstępie 2 tyg.)
Leczenie węgorkowicy u źrebiąt przeprowadzamy w 10 dniu życia, a następnie po 2-3 tyg.
Leki p/pasożytnicze- prazikwantel 25 mg/kg m.c.
Na powstawanie lekooporności ma wpływ:
- za krótki okres podawania leku
- za mała dawka leku
- częstotliwość leczenia
- zbyt rzadka zmiana substancji czynnej stosowanej
W zapobieganiu pomaga system kwaterowy i zbieranie kału
Parzonki (mesz)- pasza dietetyczna: otręby pszenne, siemię lniane rozdrobnione, gnieciony owies, sól
Parzymy i podajemy po wystudzeniu
Wady zwrotne:
Łykawość, dychawica świszcząca, wartogłowienie ( przewlekłe schorzenie mózgu lub opon z obniżeniem świadomości konia), ślepota miesięczna ( nieropne, przewlekłe zapalenie tęczówki, ciałka rzęskowego i naczyniówki oka)
Narowy:
Tkanie, chodzenie po boksie, heblowanie, kłapanie zębami, kopanie, kąsanie, żarłoczne jedzenie
Rośliny trujące dla koni:
Cis
Symptomy trawienne: oleander, jemioła, dąb, zalej, starzec Jakubek, gorczyca
Symptomy nerwowe: skrzyp, kąkol, bukszpan, groszek siewny (satyryzm), pokrzyk wilcza jagoda, lulek czerwony, bieluń dziędzierzawa
Symptomy skórne: gryka (fotosensybiizacja), dziurawiec zwyczajny, wyka pospolita
Symptomy sercowe: naparstnica purpurowa, bluszczyk kurdybanek
Podkowa przednia- owalna, a tylna sercowata.
Paszport konia: kolor czerwony- odmiany, kolor czarny- wicherki, piętna (odbarwienia)
Jeśli użyjemy lek ludzki u konia, to nie można go NIGDY skierować na ubój!
Znakowanie zwierząt
Współczesne, dobre oznakowanie zwierzęcia musi być:
trwałe i wiarygodne (od chwili oznakowania aż do śmierci bez zmian czy zniekształceń)
uniemożliwiające zmiany (zamierzone czy przypadkowe);
łatwe do wykonania;
nie powinno nadmiernie stresować zwierząt i powodować zbyt dużego czy długotrwałego bólu;
- bezpieczne i łatwe do odczytu.
ZNAKOWANIE TRWAŁE
• wypalanie lub wymrażanie piętna, numerów(konie, bydło)
• tatuowanie(owce, kozy, świnie, psy, koty) wewnętrzna stronia ucha, w pachwinie. Znakowanie psów rasowych; trzoda chlewnea przeznaczonea do uboju -tatuownica uderzeniowa dającą tzw. krwawy znak bez użycia tuszu, który jest dobrze widoczny podczas obróbki termicznej w rzeźni
• karbowanie uszu;
wycinanie skrawków uszu; wykorzystywany w hodowli trzody chlewnej, bydła i owiec.
Poza znakami określającymi numerację poszczególnych osobników, stosowane są znaki o różnym kształcie wycinane w małżowinach usznych, określające stan zdrowotny lub przydatność hodowlaną znakowanych zwierząt. W płetwach pławnych- drób pływający.
• kolczykowanie;
zastosowanie mają plastykowe o ustalonych rozmiarach, kolorach i znakach -numerach informacyjnych.
Zgodnie z zaleceniami Unii Europejskiej na kolczyku łączna ilość może wynosić 14 znaków. Podstawowe, obowiązujące obecnie znakowanie zwierząt gospodarskich takich jak bydło, owce, kozy, świnie w systemach identyfikacji zwierząt
• znaki graficzne;
bydło opisywane było i w niektórych fermach nadal jest, w formie kart graficznych tzw. karty jałówki/krowy, gdzie identyfikacja polegała, poza numerem kolczyka lub karbowanym, na graficznym przedstawieniu plam w umaszczeniu skóry.
Konie muszą posiadać paszporty, w których jest opis konia i pełną charakterystykę graficzną rozmieszczenia plam umaszczeniu. Konie dodatkowo mogą być oznakowane numerem lub piętnem wypalonym lub wymrożonym, ewentualnie elektronicznym podskórnie umieszczone mikroczipem;
• obrączkowanie;
znakowanie ptaków wolnożyjących,ozdobnych i hodowlanych. Stosowane są obrączki metalowe lub plastykowe, obecnie również obrączki z zatopionym mikroprocesorem do identyfikacji elektronicznej. Obrączki czy opaski stosowane są do znakowania innych gatunków zwierząt np.: na ogonie czy na kończynach.
• elektroniczne znakowanie transponderami;
mikroprocesory zatopione w bloki zawieszane na pasach, w kolczykach lub w mikrokapsułkach szklanych implantowanych pod skórą.
Ten sposób identyfikacji zwierząt z powodzeniem wykorzystywany jest w tzw. „group housing system" - systemie grupowego utrzymania świń czy bydła, w pełni zautomatyzowanych dojarniach.
Elektroniczna identyfikacja daje możliwość całkowitego zautomatyzowania obsługi zwierząt, stworzenia im optymalnych warunków chowu.
Najważniejsze cechy charakteryzujące komputerowo sterowane utrzymanie zwierząt dzięki wprowadzeniu elektronicznej identyfikacji to:
umożliwienie swobodnego poruszania się zwierzętom po całej powierzchni pomieszczeń,
całodobowy dostęp do pożywienia,
optymalne, indywidualnie dostosowane dawki żywieniowe dla każdego osobnika w zależności od wielkości, wieku, stanu fizjologicznego, poziomu produkcji mleka, szybkości przyrostów itp.
prowadzenie stałej kontroli hodowlanej,
prowadzenie zaplanowanej profilaktyki weterynaryjnej i kontroli stanu zdrowia,
możliwość kontroli epizootycznej,
możliwość natychmiastowego uzyskania informacji (zestawień statystyczno-hodowlanych, zabiegów weterynaryjnych, informacji o stanach magazynowych, itp.)
utrzymanie optymalnych komputerowo sterowanych parametrów mikroklimatu dla danej grupy zwierząt.
możliwość stworzenia komfortowych warunków chowu.
Techniki i cel znakowania zwierząt można podzielić na dwie grupy tj. znakowanie zwierząt gospodarskich i zwierząt towarzyszących, do których zaliczane są psy, koty, konie (w większości krajów Unii Europejskiej) i ptaki ozdobne.
Zwierzęta gospodarskie w krajach Unii Europejskiej, podlegają obowiązkowi znakowania i pełnej rejestracji w obrocie nimi. Podstawowym sposobem znakowania jest kolczykowanie, zamiennie może być stosowany tatuaż lub mikroczipy.
Obowiązkowi znakowania zwierząt towarzyszących podlegają przede wszystkim te osobniki, które przekraczają granice państw oraz uczestniczące we wszelkiego rodzaju wystawach, konkursach, zawodach itp..
Elektroniczna identyfikacja zwierząt transpoderami - mikroczypami
Polska w tej normie ma następujący kod: 2-literowy PL, 3-literowy POL i numeryczny 616.
Transponder jest to maleńka kapsułka (12 x 2mm) z porowatego szkła (wykorzystywanego między innymi w protezach) powleczona substancją Bio-Band, zapobiegającą przemieszczaniu się po implantacji i obojętną dla organizmu. Substancja ta całkowicie zabezpiecza przed powstawaniem miejscowych odczynów zapalnych lub odrzuceniem implantu.
W kapsułce znajduje się mikroprocesor z zakodowanym numerem (powinien spełniać normy ISO) oraz antena, której zadaniem jest odbieranie fal radiowych z czytnika (wzbudzając mikroprocesor), a następnie wysyłanie zakodowanych numerów do czytnika; nie posiadają żadnego zasilania, rolę tę spełnia czytnik, który po włączeniu i umiejscowieniu go w odległości kilkunastu centymetrów (nawet do kilkudziesięciu w zależności od rodzaju i wielkości anteny w czytniku) za pomocą fal radiowych wzbudza mikroprocesor. To, że transponder nie posiada własnego zasilania daje mu praktycznie nieograniczoną trwałość (przewidziana ona jest co najmniej na sto lat wyłączając fizyczne zniszczenie). Jest on odporny na niesprzyjające warunki i nie ulega zmianom w temperaturach od -40 do +100°C. Numer raz zakodowany nie może być nigdy przeprogramowany. Każdy transponder, odpowiadający normom ISO, posiada jedyny numer w skali całego świata, nie może się on powtórzyć przez okres co najmniej 30 lat; są pakowane jałowo w igłach (o 0 2mm) lub w specjalnie skonstruowanych jednorazowych aplikatorach. Każdy transponder posiada na opakowaniu oznakowanie kodem paskowym odpowiadającym numerowi zakodowanemu w mikroprocesorze. Nalepki od 3 do 6 (6 jest ilością zalecaną), w zależności od firmy, są wykorzystywane do oznakowań kartotek zwierząt, książeczek zdrowia, informacji przesyłanej do różnych baz danych; wprowadzane podskórnie na szyi po lewej stronie w jednej trzeciej wysokości od góry bliżej okolicy karku.
Należy pamiętać o tym, że w Polsce zwierząta znakowane „mikroczipami" mogą je posiadać w dwóch miejscach, między łopatkami i po lewej stronie szyi.
Zespoły czytające - czytniki to urządzenia, które poprzez wbudowaną antenę wysyłając fale elektromagnetyczne uaktywniają mikroprocesor, a następnie odczytują zakodowany w nim numer. Uniwersalne czytniki to takie, które odpowiadają normie ISO 11785, mogą odczytywać transpondery różnych firm, które zachowują normę ISO 11784. Kod numeryczny mikroprocesora jest wyświetlany na ciekłokrystalicznym podświetlanym ekranie.
W dniu 1 października 2004r weszło w życie Rozporządzenia nr 998/2003/WE z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie wymogów dotyczących zdrowia zwierząt, stosowanych do przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym i zmieniającego dyrektywę Rady 92/65/EWG (Dz. Urz. WE L 046 z 13.06.2003 r.)
Została wprowadzona konieczność wydawania paszportów dla zwierząt towarzyszących podróżnym
SYSTEM IRZ
Organizacja Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt
Na System IRZ, obejmujący bydło, owce, kozy oraz świnie składają się następujące elementy:
-Rejestr zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stada tych zwierząt (Centralna Baza Danych),
-Znaki identyfikacyjne: kolczyki (bydło, owce, kozy i świnie) lub tatuaż (owce, kozy i świnie),
-Paszporty bydła i koni,
-Księgi rejestracji prowadzone przez posiadacza w siedzibie stada odrębnie dla poszczególnych gatunków zwierząt,
-Dokumentacja przewozowa (w przypadku owiec i kóz)
Celem bazy danych IRZ jest gromadzenie danych na temat posiadaczy zwierząt, zwierząt i ich miejsc przebywania (Rejestr Posiadaczy i Siedzib Stad) oraz przemieszczeń (rejestracja zgłoszeń zdarzeń dotyczących zwierząt) oraz śledzenie historii zwierząt, wspieranie Inspekcji Weterynaryjnej, a także stworzy możliwość identyfikowania mięsa wołowego (etykietowanie).
ZNAKI IDENTYFIKACYJNE
Zwierzęta gospodarskie (bydło, owce, kozy oraz świnie) podlegają oznakowaniu. Oznakowanie polega na:
• dla bydła: o założeniu na obu małżowinach usznych kolczyków albo duplikatu kolczyka z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia gospodarskiego umożliwiającym dokonanie indywidualnej identyfikacji każdego zwierzęcia
• dla owiec i kóz:
o założeniu na lewą małżowinę uszną kolczyka albo duplikatu kolczyka z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia gospodarskiego umożliwiającym dokonanie indywidualnej identyfikacji każdego zwierzęcia, a ponadto:
o założeniu na prawą małżowinę uszną kolczyka z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia gospodarskiego albo duplikatu kolczyka (owca przeznaczona do handlu)
o wytatuowaniu numeru identyfikacyjnego zwierzęcia gospodarskiego (owca nieprzeznaczona do handlu)
o założeniu na prawą małżowinę uszną kolczyka z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia gospodarskiego albo duplikatu kolczyka, albo umieszczeniu na pęcinie opaski z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia gospodarskiego (kozy)
• dla świń:
o wytatuowaniu numeru identyfikacyjnego zwierzęcia gospodarskiego albo założeniu na lewą małżowinę uszną kolczyka z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia gospodarskiego, albo duplikatu kolczyka. Numer identyfikacyjny bydła, owcy i kozy jest numerem indywidualnej identyfikacji każdego zwierzęcia oraz ustalenie, w której siedzibie stada zwierzę się urodziło.
Numer identyfikacyjny świni jest numerem siedziby stada, w której zwierze się urodziło lub w której po raz pierwszy zostało zgłoszone do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych.
KOLCZYKI
Kolczyki do oznakowania zwierząt składają się z dwóch części „żeńskiej" i „męskiej" zakładanych odpowiednio z przodu i z tyłu ucha. Wykonane są one z giętkiego tworzywa (barwy żółtej-bydło, łososiowej-owce, kozy i świnie) oraz tak skonstruowane, aby nie było możliwe samookaleczenie się zwierzęcia oznakowanego. Znaki identyfikacyjne zakładane są w sposób:
-pozwalający na łatwe odczytanie numeru,
-uniemożliwiający powtórne użycie w przypadku jego usunięcia.
-uniemożliwiający ich łatwe zagubienie.
Na kolczyku dla bydła, owiec i kóz znajdują się:
• 14 znakowy numer identyfikacyjny zwierzęcia:
-dwie pierwsze to litery „PL",
-dwie następne cyfry to numer serii kolczyka,
-dziewięć następnych cyfr to numer zwierzęcia,
-ostatni znak to cyfra kontrolna.
-kod kreskowy (w przypadku kolczyków dla bydła).
-znak graficzny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Seria kolczyka: dla owiec ma nr 10, dla kóz 20.
Na kolczyku dla świń znajdują się:
-14 znakowy numer:
+dwie pierwsze to litery „PL",
+dziewięć pierwszych cyfr to numer Producenta,
+ostatnie trzy cyfry to numer siedziby stada,
-znak graficzny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Rolnik sam decyduje o tym, kto kolczykuje posiadane przez niego zwierzęta.
PASZPORTY
Paszporty bydła są wydawane przez ARiMR po otrzymaniu zgłoszenia zwierzęcia do rejestru. Na paszporcie bydła znajdują się następujące informacje: Na pierwszej stronie paszportu:
- hologram z logo Agencji i numerem hologramu,
- seria i numer paszportu
=data wystawienia paszportu,
=numer identyfikacyjny zwierzęcia (taki sam jak na kolczyku) oraz numer siedziby stada, w której przebywa dane zwierzę,
=informacje dotyczące zwierzęcia:
o data i miejsce urodzenia,
o płeć,
o rasa,
o numer identyfikacyjny matki,
• dane dotyczące pochodzenia zwierzęcia, w przypadku, gdy nie urodziło się w Polsce:
o nazwa kraju będącego członkiem UE, z którego zwierzę zostało sprowadzone, wraz z datą kupna zwierzęcia,
o nazwa kraju spoza UE, z którego zwierzę zostało sprowadzone, wraz z datą przywozu zwierzęcia, o numer identyfikacyjny zwierzęcia nadany w kraju niebędącym członkiem UE,
=data uboju lub padnięcia zwierzęcia,
=podpis posiadacza zwierzęcia, który wypełnia wniosek o wydanie paszportu oraz data wypełnienia.
Na drugiej stronie paszportu:
• informacje o kolejnych posiadaczach zwierzęcia:
=imię, nazwisko (lub nazwa) posiadacza zwierzęcia oraz jego adres zamieszkania lub określenie jego siedziby,
=numer siedziby stada,
=data przybycia zwierzęcia do gospodarstwa,
=podpis nowego posiadacza zwierzęcia.
Paszport wydawany jest w Biurach Powiatowych ARiMR jest zabezpieczony hologramem, na którym widnieje logo ARiMR oraz unikatowy numer. Hologram naklejany jest na paszport w Biurach Powiatowych przed wydaniem go posiadaczowi bydła.
KSIĘGA REJESTRACJI
Księga rejestracji jest prowadzona przez posiadacza odrębnie dla każdego stada poszczególnych gatunków zwierząt w formie książkowej lub elektronicznej. Jeżeli księga rejestracji jest prowadzona przy zastosowaniu systemów informatycznych, prowadzący księgę rejestracji zapewnia system ochrony i zabezpieczenia danych przed ich utratą.
Dane zwierzęcia, zawarte w księdze rejestracji lub wydrukach, przechowuje się przez okres, co najmniej 3 lat od dnia ubycia tego zwierzęcia ze stada. Do księgi rejestracji wpisywane są m.in.: data urodzenia zwierzęcia i numer identyfikacyjny zwierzęcia, miejsce przebywania zwierzęcia, imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwa, adres i siedziba posiadacza zwierzęcia. Oprócz tych danych uwzględniane jest: oznaczenie płci, rasy zwierzęcia, data przybycia zwierzęcia do siedziby stada, data pierwszego wycielenia w przypadku krów, data ubycia zwierzęcia ze stada, przyczyna ubycia zwierzęcia ze stada i adnotacje o przeprowadzonych kontrolach.
Obowiązki posiadacza zwierząt w ramach Systemu IRZ
Do podstawowych obowiązków posiadaczy zwierząt należą:
-rejestracja posiadacza zwierząt jako Producenta,
-rejestracja siedziby stada
-prawidłowe oznakowanie zwierząt
-zgłaszanie zdarzeń dotyczących zwierząt gospodarskich oznakowanych
-prowadzenie księgi rejestracji w każdej siedzibie stada odrębnie dla poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich oznakowanych.
Rejestracja posiadacza zwierząt, siedziby stada i zdarzeń dotyczących zwierząt
Zgłoszenia zwierząt oraz ich zdarzeń posiadacz zwierząt dokonuje poprzez wypełnienie druków systemowych dostępnych w Biurach Powiatowych i Oddziałach Regionalnych i są to:
-rejestracja zwierzęcia (urodzenie, przywóz z państw spoza UE, kupno z państw UE),
-przemieszczenie zwierzęcia (kupno, sprzedaż, wywóz, sprzedaż do państw UE),
-padnięcie,
-ubój
Posiadacz bydła, owcy i kozy zobowiązany jest zgłosić w BP ARiMR każdą zmianę miejsca pobytu zwierzęcia w ciągu 7 dni od daty zaistnienia w/w zdarzenia.
Posiadacz świni zobowiązany jest zgłosić w BP ARiMR zwiększenie lub zmniejszenie liczebności stada w ciągu 30 dni od daty zaistnienia w/w zdarzenia.
OZNAKOWANIE ZWIERZĄT
Posiadacz zwierzęcia jest zobowiązany do jego oznakowania i zgłoszenia tego faktu Agencji przed opuszczeniem przez zwierzę gospodarstwa, nie później jednak niż:
-w terminie 7 dni od dnia urodzenia zwierzęcia, w przypadku bydła niezwłocznie, nie później jednak niż przed dniem opuszczenia przez zwierzę gospodarskie siedziby stada w przypadku świń
-w terminie do 30 dni od urodzenia w przypadku owiec i kóz
Prowadzenie księgi rejestracji
Posiadacze bydła, owiec i kóz, świńobowiązani są prowadzić księgi rejestracji, w których podaje się m.in. numer siedziby stada oraz liczbę zwierząt gospodarskich w siedzibie stada.
Wpisu do księgi rejestracji, dokonuje się bezpośrednio po zaistnieniu zdarzenia objętego obowiązkiem wpisu, nie później jednak niż w terminie 7 dni.
Dokument przewozowy( GDY ZWIERZĘTA PRZEMIESZCZAMY, PRZECHOWUJE SIĘ 3 LATA) dla owiec i kóz musi zawierać:
-kod identyfikacyjny gospodarstwa;
-nazwisko i adres hodowcy;
-liczbę przewożonych zwierząt;
-kod identyfikacyjny gospodarstwa przeznaczenia lub następnego hodowcy lub rzeźni;
-kod identyfikacyjny lub nazwę i lokalizacje rzeźni, lub w przypadku spędu, miejsce przeznaczenia;
- dane dotyczące środków transportu i przewoźnika, w tym nr pozwolenia przewoźnika; datę wyjazdu oraz podpis hodowcy.
1