Logika

Logika ogólna

- Semiotyka-ogólnie o języku

- Logika formalna - bada związki pomiędzy wypowiedziami biorąc pod uwagę jej prawdziwość lub fałszywość

- Ogólna metodologia nauk w ogólności - bada i porządkuje metody poznania rzeczywistości
(pozwala w sposób uporządkowany opisać rzeczywistość)

Semiotyka

• Semantyka - bada relacje miedzy znakiem językowym a przedmiotem tego znaku

• Syntaktyka - bada rodzaje znaków językowych, oraz jak te znaki łączą się w większe całości

• Pragmatyka językowa - bada relacje pomiędzy znakiem językowym a jego nadawca i odbiorca (jakiego użyć znaku by dobrze nadać i odebrać komunikat)

Język - system znaków językowych, relacji miedzy znakami i jak się nim posługiwać

Nauka

• Ogólnie o języku

• Konkretnie o języku

Znaki które nas otaczają

- rzeczy

- stany rzeczy

- zjawiska

1. Podmiot oznaczający i element oznaczający

2. Element oznaczany

3. Funkcja znakotwórcza

Znak powstaje wówczas kiedy element oznaczający a element oznaczany to 2 rożne rzeczy dopóki nie ma funkcji znakotworczej.

Znaki naturalne - oznaki to wyraźne fragment rzeczywistości która pozwala nam powiedzieć cos o rzeczywistości.

GRZMOT BĘDZIE BURZA

Znaki ikoniczne podobieństwo miedzy elementem oznaczającym a oznaczanym

ZDJECIE czy OBRAZEK

ZNAKI JĘZYKOWE

Rodzaje języków:

• Język naturalny - zasadniczo kształtuje się spontanicznie. Panuje tendencja redukowania języków słabszych na rzecz ekspansywnych

• Języki sztuczne - język sztucznie stworzony do komunikacji całego świata (np. Espreanto)

• Języki mieszanie:

1. Języki podmiotów zawodowych

-musza opisywać dane obręby rzeczywistości bardzo dokładnie

-trzeba dotworzyć nowe słowa których nie ma w języku etnicznym

-maja charakter ponadnarodowy

2. Języki użytkowników pewnych dóbr bądź urządzeń

-znaki drogowe

-Internet

Czym jest język prawny a czym prawniczy?

Język prawny - język dokumentów prawnych

• orzeczenia sadowe

• decyzje administracyjne

• akty normatywne

• formularze i kwestionariusze oficjalne

Język prawniczy - język komentarzy o oficjalnych tekstach prawnych

Wyspecjalizowane języki prawne - język prawniczy na podstawie wybranego języka prawnego

TYPOWE KONSTRUKCJE JĘZYKOWE




Znaki językowe proste - pomiędzy elementem znaczącym a oznaczanym będzie jednoznacza funkcja językowa.

Znaki językowe złożone

Relacja między elementem oznaczającym a oznaczanym jest złożona - nie ma mechanicznego przenoszenia funkcji znakotworczej na element oznaczany.




Terminy którymi posługujemy się w języku prawniczym

Idiom - sens danego zespołu słów ma inny zespół niż zestawienie sensu poszczególnych słów.

Homonim - oznaczenie słowa które ma dwa lub więcej znaczeń

Synonim - element oznaczany może być powiązany z kilkoma elementami oznaczającymi.

Funkcja wypowiedzi językowych

• Opisowa - informacyjna

Charakteryzuje się tym, że to co stwierdzają o rzeczywistości może być prawdziwe albo fałszywe.

1. Nazwy - oznaczają obiekty, stanowią desygnaty obiektów

Proste - składają się z jednego słowa

Złożone - składają się z dwóch o więcej słów

Konkretne - da się wymyśleć konkretny obiekt do tej nazwy

Abstrakcyjne - nie da się w sposób konkretny ująć słowem

(np. stan ducha)

Indywidualne - nazwy odnoszące do tylko jednego oznaczonego

obiektu.

Generalne - nazwa odnosząca się do wszystkich desygnatów o jakiejś

wspólnej cesze.

Nazwy generalne:

- zbiorowe - nazwa taka składa się z innych liter, daje inne słowo z tych

samych liter niż desygnaty litery np. bractwo studiujące - studenci

- niezbiorowe - a contrario

- ostre - dane desygnaty należą do danej nazwy

- nieostre - w zamyśle legislatora, żeby dopowiadać sobie znaczenie

- indywidualne

- generalne(rodzajowe) - odnosi się do wszystkich desygnatów łączących daną cechę, mogą być użyte wielorako

2. Funktory - słowa lub grupy słów które pozwalają wiązać znaki językowe bądź nazwy w większe znaki bądź nazwy

Nazwotwórcze - tworzą nazwy

Zdaniotwórcze - tworzą zdania

Funktorotwórcze - tworzą bardziej złożone funktory

3. Zdania

HIPOSTOWANIE - błąd w użyciu słowa

• Ekspresywne - nie stwierdzają o rzeczywistości, obnażają odczucia autora.

• Sugestywne - sugerują określone zachowania (Najważniejsze dla prawnika, jednakże najtrudniejsze do analizy)

- Wypowiedzi dokonawcze - performatywne

poprzez wypowiadanie pewnych formułek coś się staje w rzeczywistości kulturowej(prawnej).

Tworzenie prawa: wydawanie norm generalno-abstrakcyjnych

Supozycja - rola znaczeniowa nazwy generalnej danej wypowiedzi

• Supozycja prosta - odniesienie do konkretnego desygnatu objętego nazwą generalną

• Supozycja formalna - cały rodzaj desygnatów

• Supozycja naturalna - odnosi się do samej nazwy

Relacje:

• Krzyżowania się zakresu nazw

• Wykluczania się zakresu nazw

• Nadrzędności jednej nazwy nad drugą

• Podrzędności jednej nazwy nad drugą

• Zamienności (jedna pokrywa się z drugą)

Zdanie - w sensie logicznym jest prawdziwe lub fałszywe

Zdanie logiczne ma wartość logiczną „Prawda polega na zgodności rzeczy i rozumu”

Podział logiczny

Dotyczy zakresów znaczeniowych nazw i zakłada iż pewien zakres znaczeniowy nazwy podlega podziałowi na człony znaczeniowe.

Warunki:

- zupełność podziału

- rozłączność podziału

- warunek naturalności(celowości)

• Cel poznawczy

• Cel praktyczny w działaniu

Wzorcowy podział logiczny jest DYCHOTOMICZNY.

KLASYFIKACJA - wielostopniowy podział logiczny

TYPOLOGIA - początkiem budowy jest wyodrębnienie pewnych typów lub rodzajów zjawisk. Nie mamy pewności że typologia da nam wszystkie typy do opisania.

PARTYCJE - dzielenie większych elementów na elementy z których są zbudowane. Wyodrębnianie pewnych elementów w większym układzie.

ZDANIA W SENSIE LOGICZNYM

PRAWDZIWE FAŁSZYWE




Zdania analityczne

- można określić jako prawdziwe bądź fałszywe już z uwagi na składnie i budowę semantyczną

Zdania egzystencjalne

- takie zdanie które orzeka o pustości zbioru desygnatów danej rzeczy użytej w zdaniu lub niepustości




Zdania niezupełnie

- nie mają pełnej poprawności logicznej ale jest w pełni zrozumiałem dla odbiorcy

- zawiera pewne luki semantyczne których musi domyśleć się odbiorca

Zdania subsupmcyjne

DEFINIOWANIE

1. Definiowanie które odbywa się z reguły przez złożone konstrukcje zdaniowe.

Przez definiowanie określa się, tworzy, oswaja rzeczywistość.

Słowo może kreować rzeczywistość (w pewnym określonym stopniu) poprzez nazywanie.

Definiowanie jest ważne z punktu widzenia prawidłowego interpretowania definicji.

Definiowanie polega na:

- określaniu znaczenia danego znaku językowego, by nazwać dany fragment rzeczywistości społecznej

-nadawanie sensu bądź znaczenia zespołowi znaków językowych

Podział definicji

• Definicje nominalne - jeśli odnosimy nazwę do istoty rzeczy to uzywamy nazwy generalnej w supozycji nominalnej

• Definicje formalne (realne) - kiedy odnosimy nazwę do klasy desygnatów (odnosi się do rzeczywistości)

Definiowanie

- decydowanie o znaczeniu danego znaku językowego

- ustalenie zakresu definicji w odniesieniu do innych znaków w danym języku

2. Struktura definicji

• Definiendum - zwrot językowy zawierający wyraz językowy

• Cześć definiująca

• Łącznik - zwrot językowy łączący definiens z definiendum

(np.”to” , ”jest to”)

Decyduje o stylizacji definicji.

- Stylizacja słownikowa - równoważy się dwa wyrażenia bądź słowa, można dokonać zamiany słowa bez zmiany znaczenia (na takie o tym samym znaczeniu).

- Stylizacja semantyczna - wskazuje jakie desygnaty znajdują się w zakresie opisywania danego znaku.

- Stylizacja przedmiotowa - wymienia się cechy lub elementy danego zbioru obiektów

3. Podział definicji




- definicje równościowe

- definicje nierównościowe

Różnicą jest sposób definiowania




DEFINICJE RÓWNOŚCIOWE




Klasyczna definicja równościowa

- definiendum jest określane poprzez genus (rodzaj) oraz differentia specifica (różnica podziału).

- łącznikiem(funktorem) jest słowo

• „Jest to..”

• „Znaczy tyle co..”

Nieklasyczna definicja równościowa

- polega na wyliczaniu cech, części składowych, właściwości




DEFINICJE NIERÓWNOŚCIOWE




Definicje aksjomatyczne

- w jednych wypowiedziach będziemy przyjmować pewne aksjomaty językowe i aksjomatów tych będziemy używać w tym znaczeniu w kolejnych zdaniach w sposób zrozumiały odbiorcy.

Definiowanie postulatywne

- definiowany wyraz umieszcza się w zdaniach w których pozostałe zdania maja już znaczenie i z tego znaczenia przejmuje się znaczenie dla definiowanego wyrazu

Definiowanie sprawozdawcze

- ma informować o zastanym znaczeniu znakowi językowemu bądź słowu

Definiowanie regulujące

- modyfikuje już zastane znaczenie danego słowa

Definiowanie konstruktywne

- konstruuje się nowe znaczenie dla danego słowa bądź znaku językowego

Definiowanie indukcyjne




DEFINICJA OSTENSYWNA

- odsyła do egzemplarza bądź desygnatu „Koń jaki jest każdy widzi”

DEFINICJA UWIKŁANA

- nie ma funktora który oznacza definicję, dlatego można ją przeoczyć

DEFINICJA WYRAŹNA

- w definiendum jest tylko jeden zwrot językowy, nie ma wątpliwości co oznacza, bo jest równy definiensowi.

DEFINIOWANIE PRZEZ ABSTRAHOWANIE - przejmowanie pewnych założeń.

Definiendum, to tyle co definiens ale pod warunkiem, o ile pod poszczególnymi elementami definiensu dostrzegamy (to … to).

Błędy w definiowaniu

dotyczące definicji zbyt wąskich, zbyt szerokich lub szczątkowych

• zbyt wąskie - gdy zakres znaczeniowy definiensu nie obejmuje wszystkich elementów należących do definiendum

• zbyt szerokie - zakres znaczeniowy definiensa obejmuje nie tylko te elementy należące do definiendum, ale też inne elementy,

• błąd przesunięcia kategorialnego - zakresy znaczeniowe definiensa i definiendum wykluczają się (definiens obejmuje inną klasę desygnatów niż definiendum).

Błąd:

• Ignotum per ignotum (nieznane przez nieznane) - uzależniony od różnicy w kompetencjach językowych nadawcy i odbiorcy.

• Definiowanie idem per idem (bezpośrednie i pośrednie):

Bezpośrednie - w definiensie używa się tego słowa które jest używane w definiendum („masło maślane”)

Pośrednie - gdy nie można przejść do definicji realnej opisując rzeczywistość (błąd koła)

Rozumowanie - akt inferencji rozumiany jako warunkowe uznawanie jednego, jednych zdań

na podstawie innych zdań czy wypowiedzi językowych.

Aby rozumowanie było ubrane w słowa, zdania, musimy użyć funktorów.

FUNKTORY - wiążące pewne elementy językowe w złożone całości.

Funktory prawdziwościowe - mają zastosowanie do tworzenia zdań o warunkach

logicznych ze zdań, które już wartość logiczną mają.

Funktor prawdziwościowy - funktor zdaniotwórczy o argumentach zdaniowych, którego użycie do połączenia zdań sprawia że mając wartość logiczną tych zdań można orzec o wartości logicznej która powstaje przez złączenie tych zdań.

Zastosowanie w prawie - przy interpretacji tekstów prawnych; nie interpretuje się norm, które

nie są napisane w literze prawa. Te normy będą stwierdzone na podstawie innych

norm.

TYPY ROZUMOWAŃ:

1. Rozumowanie zupełne - w jego toku następuje ujawnienie wszystkich przesłanek w celu ustalenia wartości logicznej, by odczytać wartość logiczną połączonych zdań

2. Rozumowanie entynemotyczne(niezupełne) - pewne przesłanki opuszczamy ze względu na ich oczywistość

3. Rozumowanie dedukcyjne - jest oparte na utrwalonych schematach wnioskowania logicznego.

4. Rozumowanie indukcyjne

FUNKTORY 1, 2 lub więcej argumentów ( funktory jedno- i dwuargumentowe)

Charakterystyka funktorów prawdziwościowych jednoargumentowych:

1. Asercja =

Prawdą jest..

Ponad wszelką wątpliwość…

Faktem jest…

Niewątpliwie…

2. Negacja (bardziej złożona konstrukcja) ~

Funktorem negacji jest zwrot: „nieprawda, że...”

Symbol negacji: ~

Tabelka:

p	~ p
1	0
0	1

Funktor negacji w połączeniu z dowolnym zdaniem prawdziwym daje zdanie fałszywe.

Funktor negacji w połączeniu z dowolnym zdaniem fałszywym da zawsze zdanie prawdziwe!

Z przeciwieństwem zdań mamy do czynienia gdy prawdziwość jednego zdania przesądza o fałszywości drugiego, ale fałszywość pierwszego nie przesądza o prawdziwości drugiego (gdyż oba zdania mogą być fałszywe).

Funktory prawdziwościowe dwuargumentowe

funktorem łączymy zdania p i q, każdemu z nich przypisując wartość logiczną

p	q	Koniunkcja p ∧ q	Alternatywa łączna p ∨ q	Alternatywa rozłączna p ⊥ q	Dysjunkcja p \ q	Binegacja p  q	Równoważność p ≡ q	Implikacja p γ q
1	1	1	1	0	0	0	1	1
1	0	0	1	1	1	0	0	0
0	1	0	1	1	1	0	0	1
0	0	0	0	0	1	1	1	1
	Funktory:	i	lub	albo	bądź	Ani q nie jest prawdziwe, Ani q nie jest prawdziwe	Zawsze gdy p to q	Jeżeli p to q

SYLOGIZMY

Wśród sylogizmów można wyróżnić zwłaszcza tzw. sylogizmy kategoryczne (cecha niezawodności, prowadzą do niezawodnych wniosków), oparte na tzw. zdaniach kategorycznych.

ZDANIA KATEGORYCZNE




zd. ogólne S a P S e P S - subiectum (podmiot)

P - predictum (orzecznik)

M - terminus medius

zd. Szczegółowe S i P S o P (termin środkowy)

Zd. Twierdzące Zd. Przeczące

S a P zdanie ogólne twierdzące

każde S jest P

a afirmo - twierdzę (afirmare - twierdzić)

S e P zdanie ogólne przeczące

żadne S nie jest P

e nego - przeczę

Zdania szczegółowe - odnoszą się do części zakresu znaczeniowego S i P

S i P zdanie szczegółowe twierdzące

pewne S jest (są) P afirmo

S o P zdanie szczegółowe przeczące

Pewne S nie jest P nego

INNE RODZAJE SYLOGIZMÓW

Sylogizm konstruktywny(konstruujący)

- jeżeli prawdziwa ma być implikacja zdań p i q (p γ q) i jednocześnie prawdziwy

poprzednik tej implikacji p wniosek, że prawdziwy będzie też następnik q:

p γ q jeżeli p to q

Sylogizm alternatywny

- jeżeli prawdziwa ma być alternatywa zwykła p lub q (p ∨ q), a jeden ze składników

tej alternatywy jest fałszywy (p lub q) (p ∨ q) ~ p, to wówczas wynika z tego, że

zdanie q musi być zdaniem prawdziwym.

Sylogizm alternatywno-rozłączny

- jeżeli prawdziwa ma być alternatywa rozłączna p albo q (p ⊥ q), a jeden ze

składników jest prawdziwy, to drugi ma być fałszywy.

[(p ⊥ q) + p] γ q (wynika z tego)

KWADRAT LOGICZNY - relacje między zdaniami kategorycznymi

Pomiędzy zdaniami logicznymi - sztywne powiązania logiczne

KWADRAT LOGICZNY

PRZECIWIEŃSWTO


S a P / S e P

WYNIKANIE	⊥	WYNIKANIE

S i P PODPRZECIWIEŃSTWO S o P

∨

SPRZECZNOŚĆ - jeżeli dwa zdania są sprzeczne wobec siebie, nigdy nie może być tak, że

są względem siebie prawdziwe równocześnie (jeżeli jedno jest prawdziwe,

drugie fałszywe i na odwrót)

np. jabłko z robakiem - po przekrojeniu robak będzie albo w jednej, albo w

drugiej połówce

PRZECIWIEŃSTWO - gdy prawdziwość jednego zdania przesądza o fałszywości drugiego,

ale fałszywość pierwszego nie przesądza wcale (nie musi przesądzać) o

prawdziwości drugiego (oba mogą być równocześnie fałszywe).

zdanie fałszywe - norma nieobowiązująca

zdanie prawdziwe - norma obowiązująca

PODPRZECIWIEŃSTWO - odwrócenie przeciwieństwa; zdania mogą być równocześnie prawdziwe, ale nie mogą być jednoczenie fałszywe

Wynikanie (jeżeli p to q) od S a P do S i P

Pewne S jest P podporządkowane zdaniu każde S jest P

W ramach struktury sylogizmu kategorycznego możemy wyróżnić:

• Tzw. PRZESŁANKĘ WIĘKSZĄ (odnosi się do połączenia P i terminu środkowego M)

• PRZESŁANKĘ MNIEJSZĄ (połączenie terminu średniego M i S)

Np. Każdy student stacjonarny jest to student który dysponuje prawami studenta przesłanka

większa

S a P S - każdy student

P - prawa studenta

a - przysługują

Niektórzy Pawłowie są studentami stacjonarnymi przesłanka mniejsza

Pewnym studentom przysługują prawa studenta.

WNIOSEK: Niektórym studentom o imieniu Paweł przysługują prawa studenta.

FIGURY SYLOGISTYCZNE

(rozróżnia się je z uwagi na położenie terminu średniego M)

I	II	III	IV	Przesłanka:
MP	PM	MP	PM	większa
SM	SM	MS	MS	mniejsza
SP	SP	SP	SP	konkluzja(wniosek)

Schemat konkluzji jest ten sam

każde M jest P M a P

każde S jest M S a P


każde S jest P




I.- BARBARA (a, a, a)

II. - CESARE (e, a, e)

Żadne P nie jest M P e M

Każde S jest M S a M




Wniosek: Żadne S nie jest P S e P

Np. Żaden prawnik nie myśli matematycznie(zakładając że to zdanie prawdziwe)

• żaden matematyk nie jest prawnikiem

III. - DARAPTI

M a P

M a S

S i P


IV. - BAMALIP

P a M

M a S




S i P

• wniosek zawsze jest niezawodny przy takich schematach

SYLOGIZMY PRAWNICZE - odnoszą się do logicznej struktury procesu


stosowania prawa

(proces podejmowania decyzji na podstawie normy generalno - abstrakcyjnej)

Co do ustalania stanu faktycznego(tzw. podstawy normatywnej rozstrzygania sporu) i ustalania stanu faktycznego.

SCHEMAT SUBSUMPCYJNY

Przesłanka większa zrekonstruowana norma na podstawie wykładni

Przesłanka mniejsza zrekonstruowany stan faktyczny

Wniosek orzeczenie sądowe będące rezultatem subsumpcji (normatywna kwalifikacja

rzeczywistości zdarzeń na podstawie tej zrekonstruowanej normy)

np. odpowiedzialność deliktowa (art. 417)

• kto z winy wyrządził szkodę drugiemu, jest zobowiązany od jej

naprawienia

---