1. Pojęcie ubezpieczenia społecznego i jego cechy:
Ubezpieczenie społeczne jest to całokształt instytucji i rozwiązań prawnych mających chronić ubezpieczonych przed utratą środków utrzymania lub uszczerbkiem majątkowym w razie zajścia niekorzystnych zdarzeń zwanych ryzykami albo pokrywających zwiększone potrzeby ubezpieczonych w razie zajścia określonych zdarzeń, niekoniecznie niekorzystnych.
Cechy ubezpieczenia społecznego:
obowiązkowość;
roszczeniowość;
schematyzm;
wzajemność (składkowość);
solidaryzm (wszyscy płacą, korzystają niektórzy)
repartycja;
kapitałowość (instytucja nie tylko gromadzi ale też inwestuje);
niekomercyjność;
oparcie na autonomicznych fundamentach;
2. Źródła prawa ubezpieczeń społecznych:
Krajowe:
ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
ustawa z dnia 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa;
ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych;
ustawa z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
ustawa z dnia 22.08.1997 r. o pracowniczych programach emerytalnych;
ustawa z dnia 28.08.1994 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
Międzynarodowe:
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka-10 VI 1948r;
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych-16 XII 1966r.
konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy -Konwencja nr 102 z 28 VI 1952r.
Europejska Karta Społeczna (1961);
Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego (1964),
Europejska Konwencja Zabezpieczenia Społecznego (1992) - Rada Europy
3. Zasada repartycji i umowy pokoleniowej w ubezpieczeniach społecznych:
Zasada repartycji - to zasada podziału składki między ubezpieczonym a płatnikiem składki. Równy podział składek dotyczy ubezpieczeń emerytalnych, natomiast podział niesymetryczny dotyczy osób wykonujących:
pracę nakładczą;
stypendystów sportowych;
więźniów;
Przy ubezpieczeniach chorobowych cała składka obciąża ubezpieczonego, a przy wypadkowych - płatnika. Przy ubezpieczeniu rentowym składka wynosi 4,5 % podstawy wymiaru z czego 1,5% opłaca pracodawca.
Umowa pokoleniowa - składka aktualnie opłacana przez ubezpieczonego finansuje świadczenia obecnych emerytów, a dla obecnych ubezpieczonych będzie finansowało pokolenie ich dzieci.
4. Zasad równego traktowania w ubezpieczeniach społecznych:
Polega na równym traktowaniu ubezpieczonych bez względu na
płeć;
stan cywilny;
stan rodzinny.
Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:
warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych;
obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne;
obliczania wysokości świadczeń;
okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.
Ubezpieczony, który uważa, że nie zastosowano wobec niego zasady równego traktowania, ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu ubezpieczeń z ubezpieczenia społecznego przed sądem.
5. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym:
Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze RP są:
pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;
osobami wykonującymi pracę nakładczą;
członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych;
osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.
Dobrowolne objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:
studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu lub rentowym z innego tytułu;
małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy ONZ i innych misjach specjalnych za granicą;
alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulatom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia.
Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają:
pracownicy, z wyłączeniem prokuratorów;
członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych;
osoby odbywające służbę zastępcza;
Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają:
osoby wykonujące pracę nakładczą;
osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące;
duchowni;
Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
6. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych:
FUS - jest to państwowy fundusz celowy, powołany w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych, którego środkami dysponuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Przychody FUS pochodzą głównie ze składek na ubezpieczenia społeczne, dotacji z budżetu państwa, oprocentowania rachunków bankowych FUS, ze środków FRD. Ze środków zgromadzonych w funduszu finansowane są wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego, należności dla płatników składek, a także wydatki na prewencję rentową i inne.
W ramach FUS wyodrębnia się fundusze:
emerytalny;
rentowy;
chorobowy;
wypadkowy;
7. Fundusz Rezerwy Demograficznej:
FRD - został powołany ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych w 2002 r. Jego zadaniem jest uzupełnienie wynikającego z przyczyn demograficznych niedoboru funduszu emerytalnego. FRD posiada osobowość prawną. FRD tworzy się ze środków pozostających 31 grudnia każdego roku na rachunku funduszu emerytalnego w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Środki te pomniejszone zostają o kwotę niezbędną na zapewnienie wypłaty świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego roku.
Organem FRD jest ZUS, który także dysponuje środkami FRD i reprezentuje go. Siedzibą FRD jest siedziba ZUS. Rada Ministrów na wniosek ZUS-u w drodze rozporządzenia zarządza wykorzystanie środków FRD.
8. Pojęcie, zasady obciążania i wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracownika:
Składkę można zdefiniować jako świadczenie celowe, obowiązkowe i bezzwrotne przeznaczone na finansowanie świadczeń ubezpieczonych, które może być egzekwowane przez instytucję ubezpieczeniową w trybie właściwym dla egzekucji podatków i opłat publicznych. Składka ta jest ceną gwarancji ubezpieczeniowej na wypadek zajścia określonego ryzyka.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, natomiast podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe.
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej.
Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.
Obecnie podział obciążeń z tytułu składki jest zróżnicowany. Skłatki na ubezpieczenie:
Emerytalne - finansuja z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek (pracodawcy)
Rentowe - finansuja z własnych środków, w wysokości 1,5 % podstawy wymiaru ubezpieczeni i w wysokości 4,5% podstawy wymiaru płatnicy składek.
Chorobowe - finansuja w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni
Wypadkowe - finansują w całości, z własnych środków, płatnicy składek
Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, co do zasady obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do ZUS-u w całości płatnicy składek.
9. Ryzyko ubezpieczenia emerytalnego i rentowego:
10. Świadczenie przedemerytalne:
Ideą świadczenia przedemerytalnego jest zabezpieczenie podstawowych środków do życia osobom, które po utracie pracy nie mogą znaleźć nowej, ale są za młode na emeryturę.
Warunki do przyznania świadczenia przedemerytalnego:
pobieranie zasiłku dla bezrobotnych przez co najmniej 6 miesięcy;
w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych osoba nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia;
złożenie wniosku o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w okresie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych;
W zależności od przyczyny zwolnienia, kobiety muszą mieć ukończone 56 lat i udowodnić co najmniej 20-letni staż pracy, ewentualnie ukończyć 55 lat i udowodnić 30 lat pracy. Wniosek o przyznanie świadczenia mogą składać także panie, które przepracowały w sumie 35 lat - w tym przypadku wiek nie ma znaczenia.
W przypadku mężczyzn świadczenie przedemerytalne przysługuje tym osobom, które mają za sobą 61 lat życia i co najmniej 25-letni staż pracy, ewentualnie 60 lat życia i 35-letni staż pracy. Bez względu na wiek mężczyźni mogą otrzymać świadczenie jeśli pracowali przez co najmniej 40 lat.
11. Przesłanki nabycia prawa i wymiar emerytury przez ubezpieczonego urodzonego przed 1 stycznia 1948 r.:
Osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r. nabywają prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, oraz udowodnieniu okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Zachowana została możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę:
kobiety - po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej:
- 30-letni okres składkowy i nieskładkowy;
- 20-letni okres składkowy i nieskładkowy i została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.
mężczyźni - po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej:
- 25-letni okres składkowy i nieskładkowy;
- został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.
Wymiar emerytury:
24 % kwoty bazowej (100% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego roku), oraz;
po 1,3 % podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych, i;
po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.
Emerytura ta, z uwagi na krótszy wymagany staż, nie jest objęta gwarancją podwyższenia jej wysokości do kwoty najniższego świadczenia, w przypadku gdy po obliczeniu jej wysokość będzie niższa od najniższej emerytury
12. Przesłanki nabycia prawa i wymiar emerytury przez ubezpieczonego urodzonego po1 stycznia 1948 r.:
Warunkiem nabycia emerytury jest osiągnięcie wieku emerytalnego, wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Nie ma znaczenia okres pozostawania w ubezpieczeniu czy tytuł tego ubezpieczenia. Wysokość emerytury jest wynikiem podzielenia sumy zgromadzonych składek (oraz kapitału początkowego dla osób które rozpoczęły pracę przed 1.1.1999 r.) przez średnie dalsze trwanie życia osób w wieku ubezpieczonego.
W przypadku gdy emerytura przysługująca z funduszu (I filar), łącznie z emeryturą dożywotnią z zakładu emerytalnego (II filar), jest niższa niż kwota najniższej emerytury, emeryturę przysługującą z funduszu podwyższa się w taki sposób, aby suma tych świadczeń nie była niższa od tej kwoty, jeśli ubezpieczony:
• mężczyzna - ukończył 65 lat życia i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,
• kobieta - ukończyła 60 lat życia i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat.
13. Prawo do wcześniejszej emerytury:
Prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje pracownikowi który:
urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.
ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat
osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn
ma okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn
nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy
W szczególnych przypadkach istnieje możliwość uzyskania prawa do emerytury pomostowej w wieku 50 lat dla kobiet i 55 dla mężczyzn - np. personel pokładowy statków powietrznych.
Prawo do emerytur pomostach przysługuje między innymi:
nauczycielom objętym kartą nauczyciela;
nauczycielom akademickim;
górnikom;
służbom mundurowym.
14. Zasady funkcjonowania I filaru emerytalnego:
I filar emerytalny to zreformowany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Tam przekazywana jest składka, która następnie zapisywana jest na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Składka ta nie jest inwestowana a jedynie waloryzowana w stosunku do inflacji i wzrostu płac, nie podlega też dziedziczeniu. I filar jest obowiązkowy dla wszystkich podlegających ubezpieczeniu społecznemu.
15. Istota i zasady funkcjonowania II filaru emerytalnego:
II filar to Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) które są tworzone i zarządzane przez powszechne towarzystwa emerytalne. Kwoty zapisywane są na indywidualnych kontach a następnie inwestowane. II filar nadzorowany jest przez państwowy urząd i objęty ustawowymi gwarancjami bezpieczeństwa. Oszczędzanie w drugim filarze jest obowiązkowe dla osób urodzonych po 31.12.1968 r. Każdy ma prawo samodzielnie wskazać fundusz do którego mają trafiać jego składki. Jeżeli nie wybierze podlega ogólnopolskiemu losowaniu i zostaje przydzielony do przypadkowego funduszu. Podstawowa różnica między I a II filarem to fakt że składki przekazywane do II filaru sa inwestowane a zgromadzone środki są dziedziczone.
Środki funduszu pochodzą z przekazywanej przez ZUS części składki na ubezpieczenie emerytalne, wynoszącej 7,3 % podstawy jej wymiaru. Fundusz w założeniu ma pomnażać otrzymywane środki, inwestując je.
Złożenie wniosku o okresową emeryturę kapitałową oznacza jednoczesne złożenie wniosku o ustalenie prawa do emerytury na nowych zasadach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i okresowej emerytury kapitałowej. Jeżeli prawo do emerytury na nowych zasadach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustala się z urzędu - również z urzędu ustala się prawo do okresowej emerytury kapitałowej.
16. III filar emerytalny:
III filar to dodatkowy system oszczędzania. Środki w tym przypadku odprowadzane są na indywidualne konta emerytalne (IKE). Filar ten jest całkowicie dobrowolny. Na III filar składają się pracownicze programy emerytalne oraz indywidualne konta emerytalne.
III filar różni się od pozostałych tym że wpłacane nań środki są już opodatkowane, w związku z czym wypłata środków na emeryturze jest już od tego podatku zwolniona, w przeciwieństwie do świadczeń z I i II filaru które są opodatkowane przy wypłacie świadczenia emerytalnego.
III filar emerytalny tworzą pracownicze programy emerytalne. Ich celem jest gromadzenie na indywidualnych kontach środków uczestnika przeznaczonych do wypłaty. Nie są one częścią systemu ubezpieczeń społecznych, lecz należą do ubezpieczeń dobrowolnych. Tworzy je pracodawca wspólnie z reprezentacją pracowniczą, przez zawarcie umowy zakładowej (lub międzyzakładowej) a następnie przez zawarcie umowy z instytucją finansową.
Uczestnictwo w programie jest dobrowolne i następuje w drodze złożenia pisemnej deklaracji uczestnictwa przez pracownika. Składkę podstawową do 7 % wynagrodzenia uczestnika, finansuje pracodawca. Nie jest ona objęta składką na ubezpieczenie społeczne.
Wypłata następuje na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego 60 lat lub 55 lat i nabycia prawa do emerytury, a z mocy prawa - po ukończeniu 70 lat lub w przypadku śmierci uczestnika.
17. Pojęcie niezdolności do pracy dla celów rentowych i zasady orzekania w tej sprawie:
Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła - w znacznym stopniu - zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji
Oceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Lekarz orzecznik ocenia niezdolność do pracy, jej stopień a także dokonuje ustaleń dotyczących:
daty powstania niezdolności do pracy,
trwałości lub przewidywanego okresu trwania niezdolności do pracy,
związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami,
niezdolności do samodzielnej egzystencji,
Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS osobie zainteresowanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej Zakładu w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia.
Niezdolność do pracy jest orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu - wówczas niezdolność do pracy będzie orzekana na okres dłuższy niż 5 lat.
18. Przesłanki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i jej wymiar:
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:
jest niezdolny do pracy,
ma wymagany staż ubezpieczeniowy (okres składkowy i nieskładkowy),
niezdolność do pracy powstała w określonych ustawą okresach składkowych (okres zatrudnienia, okres ubezpieczenia) i nieskładkowych (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Wymiar renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:
24 % kwoty bazowej, oraz;
po 1,3 % podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy;
po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy;
po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 okresów składkowych i nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia ukończenia przez wnioskodawcę 60 lat, tzw. staż hipotetyczny.
Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy - wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
19. Renta szkoleniowa:
Jeśli ubezpieczony spełni warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, może otrzymać rentę szkoleniową. Renta przyznawana jest na okres 6 miesięcy. Na wniosek starosty istnieje możliwość przedłużenia tego okresu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego o dalsze 30 miesięcy.
Okres 6 miesięcy może ulec skróceniu, jeśli przed upływem tego okresu starosta zawiadomi organ rentowy o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu lub o tym, że osoba zainteresowana nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.
Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy jej wymiaru. Jeżeli niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową wynosi 100 % podstawy wymiaru renty. Renta szkoleniowa nie może być niższa niż najniższa wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
20. Zasady postępowania w sprawach o emeryturę lub rentę:
Decyzje w sprawach świadczeń wydają i świadczenia te wypłacają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Postępowanie wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, z wyjątkiem postępowania o emeryturę w stosunku do osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego które ukończyły 60 lat (kobiety) lub 65 lat w przypadku mężczyzn.
Wnioski w sprawie przyznania świadczeń zgłasza się w organie rentowym bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika składek. Do wniosku powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość. Wniosek może być cofnięty, jednakże nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji.
Organ rentowy wydaje decyzję w sprawie przyznania świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Jeżeli w wyniku tej decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia, organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w określonym wyżej terminie.
Jeżeli prawo do świadczenia zostało udowodnione ale zainteresowany nie przedłożył dowodów niezbędnych do ustalenia wysokości świadczeń, organ rentowy przyznaje zainteresowanemu świadczenia w kwocie zbliżonej do kwoty przewidywanych świadczeń.
W postępowaniu tym stosuje się przepisy k.p.a.
21. Przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej i podmioty uprawnione do tego świadczenia:
Renta rodzinna przysługuje po zmarłym, który w chwili śmierci miał ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniał warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. A także po zmarłym który w chwili śmierci pobierał zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne, i w takim przypadku przyjmuje się fikcję prawną, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Do renty rodzinnej uprawnieni są:
dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione:
które nie ukończyły 16 lat;
do ukończenia nauki w szkole, nie dłużej niż do 25 roku życia, chyba że są na ostatnim roku studiów to do zakończenia tego roku;
bez względu na wiek, jeżeli są całkowicie niezdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji;
przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, także w ramach rodziny zastępczej:
które nie ukończyły 16 lat;
do ukończenia nauki w szkole, nie dłużej niż do 25 roku życia, chyba że są na ostatnim roku studiów to do zakończenia tego roku;
bez względu na wiek, jeżeli są całkowicie niezdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji;
małżonek lub rodzice - jeżeli osiągnęli wiek co najmniej 50 lat lub są niezdolni do pracy, albo wychowują co najmniej jedno dziecko które nie ukończyło 16, a jeżeli się uczy to 18 lat.
22. Wymiar renty rodzinnej:
dla jednej osoby uprawnionej 85 % świadczenia które przysługiwało zmarłemu;
dla dwóch osób - 90 %;
dla trzech lub więcej osób - 95 %.
Wszystkim uprawnionym przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która podlega podziałowi między nich na równe części.
23. Dodatek pielęgnacyjny:
Przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo skończyła 75 lat. Dodatek ten wynosi 173,10 miesięcznie, i podlega podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji.
Osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywającej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.
24. Zasiłek pogrzebowy:
Przysługuje w razie śmierci:
ubezpieczonego;
osoby pobierającej emeryturę lub rentę lub spełniającej warunki do jej uzyskania;
członka rodziny ubezpieczonego, emeryta lub rencisty;
ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego;
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie która pokryła koszty pogrzebu. Dotyczy to także pracodawcy, domu pomocy społecznej, gminy, powiatu, osoby prawnej kościoła lub związku wyznaniowego jeżeli pokryły koszty pogrzebu.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 200 % przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszt pogrzebu zostały poniesione.
Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie nie zgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.
25. Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy w powodu choroby:
Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:
choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia - trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80 % wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu.
wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia;
poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.
Za czas niezdolności do pracy, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.
26. Przesłanki nabycia prawa do zasiłku chorobowego, jego wymiar i okresy pobierania:
Warunkiem nabycia prawa do zasiłku jest niezdolność do pracy lub niemożność jej wykonywania z powodu:
odosobnienia w przypadku podejrzenia choroby zakaźnej,
leczenia uzależnienia alkoholowego bądź;
uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych oraz
badań lekarskich dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.
Zasiłek jest nabywany w czasie trwania stosunku pracy lub w krótkim czasie po jego ustaniu (14 dni, a przy chorobie o dłuższym okresie wylęgania - 3 miesiące). Pracownik nabywa prawo do zasiłku po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (pozostawania w stosunku pracy) a wyjątkowo od początku zatrudnienia (np. wypadek w drodze do pracy lub ponad 10 - letni staż pracy).
Od dnia 1 stycznia 2009 r. osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie prawo do zasiłku chorobowego nabywa po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia.
Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby ( lub niemożności jej wykonywania ) - nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą - nie dłużej niż przez 270 dni. Do okresu tego wlicza się okres poprzedniej niezdolności do pracy spowodowany tą samą chorobą, jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. W przypadku różnych chorób liczy się okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy.
W okresie do 33 dni w roku kalendarzowym pracownik zamiast zasiłku otrzymuje wynagrodzenie.
Zasiłek wynosi 80 % wynagrodzenia (po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne) a za okres pobytu w szpitalu - 70%. Zasiłek w wysokości 100 % wynagrodzenia przysługuje w razie ciąży, wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz badań lub zabiegów związanych z przekazywaniem narządów, tkanek czy komórek, a także wypadków przy pracy lub choroby zawodowej.
27. Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia:
Prawo do zasiłku chorobowego można nabyć w ciągu 14 dni od dnia ustania stosunku pracy, a przy chorobie o dłuższym okresie wylęgania w ciągu 3 miesięcy ustania stosunku pracy.
28. Przesłanki wyłączenia i utraty prawa do zasiłku chorobowego:
Zasiłek chorobowy nie przysługuje m.in. jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana:
umyślnym przestępstwem lub wykroczeniem popełnionym przez ubezpieczonego;
nadużyciem alkoholu (za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności) lub gdy;
zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.
Prawo do zasiłku za cały okres zwolnienia traci ubezpieczony wykonujący w tym okresie prace zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem.
29. Świadczenie rehabilitacyjne:
Jeżeli po upływie okresu zasiłkowego ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie rehabilitacyjne przez okres do 12 miesięcy. Orzeka o tym lekarz orzecznik ZUS.
Świadczenie to wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (wynagrodzenia) za okres pierwszych 3 miesięcy, 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży - 100% tej podstawy.
30. Prawo do dodatku wyrównawczego:
W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu, przenieść pracownika do innej pracy nie narażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy. Pracodawca, na podstawie orzeczenia lekarskiego, przenosi do odpowiedniej pracy pracownika, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został uznany za niezdolnego do pracy
Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nie przekraczający 6 miesięcy.
32. Prawo do zasiłku opiekuńczego:
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu, który jest zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
1. zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8. w przypadku:
nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,
porodu lub choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,
2. chorym dzieckiem w wieku do lat 14,
3. innym chorym członkiem rodziny (za innego członka rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat).
Prawo do zasiłku przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, a zasiłek wypłaca się tylko jednemu z rodziców, temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres. Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem do lat 8 i chorym dzieckiem do lat 14, albo 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innymi chorymi członkami rodziny. Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny z różnych przyczyn i bez względu na liczbę dzieci i liczbę członków rodziny wymagających opieki, nie może przekroczyć 60. dni w roku kalendarzowym.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.
33.Prawo do urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego ojca dziecka:
Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu; w takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.
Pracownica zgłasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego, najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy; do wniosku dołącza się zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika-ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez pracownika, wskazany w jego wniosku o udzielenie urlopu, przypadający bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.
W razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do niewykorzystanej części tego urlopu.
Za czas urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego przysługuje ojcu zasiłek macierzyński.
34. Postępowanie w sprawach świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i macierzyńskiego:
Prawo do zasiłku chorobowego i macierzyńskiego oraz ich wysokość ustalają oraz zasiłki te wypłacają:
1) płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, z zastrzeżeniem pkt 2 lit. d;
2) Zakład Ubezpieczeń Społecznych:
ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych,
ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,
ubezpieczonym będącym duchownymi,
osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia,
ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.
Jeżeli do wypłaty zasiłku obowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, płatnik składek przedkłada zaświadczenie zawierające zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu, stanowiących podstawę wymiaru zasiłku.
Płatnicy składek, wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków.
Zasiłki wypłaca się osobie, której zasiłki te przysługują, lub osobie przez nią upoważnionej albo osobie, do której rąk wypłaca się wynagrodzenie lub dochód ubezpieczonego.
Wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeżeli prawo do zasiłku ustało albo okaże się, że prawo takie w ogóle nie istniało.
Roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego oraz macierzyńskiego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.
35. Pojęcie wypadku przy pracy:
Mianem wypadku przy pracy określa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia,
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
36. Pojęcie wypadku w drodze do pracy i z pracy:
Wypadek w drodze do pracy lub z pracy, jest to zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia, jeżeli droga ta był najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo, że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą , była dla ubezpieczonego , ze względów komunikacyjnych , najdogodniejsza.
37. Zasady ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy:
Okoliczności i przyczyny wypadków ustala, powoływany przez pracodawcę, zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. U pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład zespołu powypadkowego, zamiast pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy, wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp, albo specjalista spoza zakładu pracy.
Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w szczególności:
dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;
jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku;
wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala;
zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku;
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku. Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowany ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.
Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia. Protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową pracodawca przechowuje przez 10 lat.
38. Pojęcie choroby zawodowej i zasady postępowania w sprawie rozpoznania i stwierdzenia choroby zawodowej:
Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, o ile została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub wywołał ją sposób wykonywania pracy.
Właściwy państwowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej, wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje pracownika, którego dotyczy podejrzenie, na badanie w celu rozpoznania choroby zawodowej do jednostki orzeczniczej.
Lekarz, wydaje orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego, a następnie orzeczenie to przesyła się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu, zainteresowanemu pracownikowi oraz osobie zgłaszającej podejrzenie choroby zawodowej.
Pracownik, który nie zgadza się z treścią orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej, może wystąpić, w terminie 14 dni od otrzymania orzeczenia z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez jednostkę orzeczniczą II stopnia. Orzeczenie wydane w wyniku ponownego badania jest ostateczne.
Właściwy państwowy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim.
39. Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy:
jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu;
jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci pracownika;
renta z tytułu niezdolności do pracy;
renta szkoleniowa;
renta rodzinna;
zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne;
zasiłek wyrównawczy.
40. Powypadkowy zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne:
Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu. Przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy
Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po okresie pobierania zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy.
Prawo do zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego ustalają i świadczenie to oraz zasiłki wypłacają:
1) płatnicy składek, jeżeli zgłaszają więcej niż 20 pracowników do ubezpieczenie społecznego;
2) ZUS - w pozostałych przypadkach.
41. Powypadkowa renta z tytułu niezdolności do pracy:
Przysługuje ubezpieczonemu w razie niezdolności do pracy oraz członkom rodziny w razie śmierci ubezpieczonego lub rencisty. Warunkiem koniecznym jest istnienie związku przyczynowego między niezdolnością do pracy lub śmiercią a wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
Wymiar renty:
24 % kwoty bazowej, oraz;
po 1,3 % podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy;
po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy;
po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 okresów składkowych i nieskładkowych.
Renta z tytułu niezdolności do pracy nie może być niższa niż 80 % lub 60 % podstawy wymiaru odpowiednio dla osoby całkowicie lub częściowo niezdolnej do pracy.
42. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmierci pracownika wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej:
Jest to świadczenie pieniężne przysługujące pracownikowi który wskutek wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jest to świadczenie spełniające jednocześnie funkcję kompensacyjną i zadośćuczynienia.
Wysokość jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu zależy od procentu uszczerbku na zdrowiu, jakiego pracownik doznał wskutek wypadku. Za każdy procent uszczerbku przysługuje 20 % przeciętnego wynagrodzenia.
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci pracownika to świadczenie pieniężne z ubezpieczenia społecznego na rzecz członków rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Wysokość odszkodowania wynosi wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia i zależy o liczby osób uprawnionych. Jeżeli uprawniony jest małżonek lub dziecko, odszkodowanie wynosi 18-krotność przeciętnego wynagrodzenia, a gdy uprawnionym jest inny członek rodziny 9-krotnośc tego wynagrodzenia. Gdy uprawnionymi są jednocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci, wysokość ta zwiększa się o 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, na każde dziecko.
43. Świadczenia rodzinne (zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłku rodzinnego):
zasiłek rodzinny - ma na celu częściowe pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem dziecka;
dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu:
urodzenia dziecka - jednorazowo 1000 zł;
opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego - 400 zł miesięcznie;
samotnego wychowywania dziecka - 70 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej niż 340 zł;
wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej - 80 zł miesięcznie na 3 i następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego;
rehabilitacji i kształcenia dziecka niepełnosprawnego - 60 zł na dziecko miesięcznie do ukończenia 5 roku życia i 80 zł na dziecko powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia;
rozpoczęcia roku szkolnego - raz w roku, 100 zł na dziecko;
podjęcia nauki przez dziecko poza miejscem zamieszkania
jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka - tzw. becikowe;
zapomoga wypłacana przez gminę z tytułu urodzenia dziecka;
świadczenia opiekuńcze
zasiłek pielęgnacyjny
świadczenie pielęgnacyjne.
Zasiłek rodziny i dodatki do zasiłku przysługują:
rodzicom, jednemu z rodziców, opiekunowi prawnemu;
opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie uczącej się.