1. Przedstaw definicję „stosunków międzynarodowych” uwzględniając w niej takie elementy, jak:

• przedmiot , podmioty SM;

• środowisko SM (Cechy środowiska międzynarodowego i czynniki kształtujące środowisko międzynarodowe).

Stosunki międzynarodowe - polityczne, gospodarcze i kulturalne relacje zachodzące między narodami zorganizowanymi w państwa. Uczestnikami stosunków międzynarodowych mogą być również organizacje międzynarodowe i quasi-państwa (np. Autonomia Palestyńska). Wyróżnia się stosunki międzynarodowe dwustronne (bilateralne) i wielostronne (multilateralne). Za początek nowożytnych stosunków międzynarodowych uznaje się pokój westfalski (1648).

Stosunki międzynarodowe (ang. international relations) jest to wielopłaszczyznowy i wieloaspektowy układ stosunków między ludźmi oraz nauka zajmująca się badaniami tej dziedziny. Obejmują one stosunki nie tylko między narodami, ale również między innymi uczestnikami - zarówno tymi, którzy są podmiotami prawa międzynarodowego, jak i tymi, którzy są tej podmiotowości nie mają. Są to w pierwszym rzędzie państwa i organizacje międzynarodowe (rządowe i pozarządowe).

Stosunki międzynarodowe - transgraniczne interakcje podmiotu polityki w środowisku poliarchicznym (wielość władz)

1) P r z e d m i o t e m stosunków są działania wykraczające poza granice jednego państwa

2) P o d m i o t a m i stosunków są zarówno suwerenni uczestnicy (państwa) jaki i uczestnicy niesuwerenni (organizacje)

3) Ś r o d o w i s k o, w którym dochodzi do interakcji jest głęboko zdecentralizowane

Cechy środowiska międzynarodowego:

- poliarchizm

- pluralizm

- złożoność

- żywiołowość

Czynniki kształtujące środowisko międzynarodowe:

- technologiczno - ekologiczne

- demograficzno - ekonomiczne

- kulturowe (ideologie)

- organizacyjno - normatywne

2.Formy stosunków, tendencje i rodzaje stron SM oraz podmiotowość polityczna międzynarodowa.

Formy stosunków międzynarodowych:

- MISJE SPECJALNE - pierwotna, najstarsza forma - ok. 3100 rok p.n.e.

- STAŁE PRZEDSTAWICIELSTWA DYPLOMATYCZNE - poselstwa i ambasady od XV wieku n.e. (od XV do XIX wieku te dwie formy współistniały)

- KONFERENCJE MIEDZYNARODOWE - po Kongresie Wiedeńskim (1815 roku)

- ORGANIZACJE MIEDZYNARODOWE - XIX wiek (Liga Narodów)

Tendencje:

- dwustronne stosunki rozszerzały się do wielostronnych

- od form doraźnych do stałych

Podmiotowość polityczna międzynarodowa - zdolność do świadomego działania międzynarodowego, którego celem jest zaspokojenie własnych potrzeb

W stosunkach międzynarodowych biorą udział strony stosunków międzynarodowych.

Rodzaje stron:

- podmioty efektywne (organizacje narodów)

- podmioty potencjalne (naród)

-uczestnicy pośredni (organy organizacji wielkich grup społecznych)

-uczestnicy bezpośredni (premier, prezydent, marszałek sejmu)

3.Państwo jako podstawowy uczestnik stosunków międzynarodowych

Państwo to najważniejszy element systemu międzynarodowego.
Środowiskiem wewnętrznym państwa jest wewnątrzpaństwowy system społeczny.
Zewnętrznym środowiskiem państwa w ujęciu horyzontalnym są inne państwa.
W ujęciu wertykalnym - systemy międzynarodowe wyższego rzędu (organizacje, układy sojusznicze np. NATO)

Państwo to podstawowy uczestnik, bo:

-jest najwyżej zorganizowaną organizacją wielkiej grupy społecznej

-jest najbardziej wpływowym i dynamicznym uczestnikiem stosunków

-stosunki między państwami są fundamentem stosunków międzynarodowych

Sposoby powstawania państw:

- w wyniku secesji terytorium kolonialnego (ok. 100 państw powstało w ten sposób)
- w wyniku rozpadu jednego państwa na kilka (ZSRR, Jugosławia, Austro-Węgry)
- w wyniku połączenia, koniunkcji kilku państw w jedno (NRD i RFN, ZEA)

4. Poza państwowe podmioty stosunków międzynarodowych

Poza państwami istnieją inne podmioty stosunków międzynarodowych (niepaństwowe):

- specyficzne (Watykan)

- wtórne - organizacje międzynarodowe, których podmiotowość jest funkcją suwerennej woli państw

- „In statu as scendi” narody walczące o utworzenie własnego państwa (Kurdowie)

Niepaństwowi uczestnicy stosunków:

- wielkie grupy społeczne i ich organizacje

- małe grupy społeczne i ich organizacje (partie polityczne, grupy etniczne, religijne)

- przedsiębiorstwa międzynarodowe

- organizacje międzynarodowe (mdz.nar. pozarządowe  pocz. XX wieku - ok. 300 na początku)

obecnie:

 międzynarodowych - 3.000

 pozarządowych - 10.000

Społeczność międzynarodowa - zrzeszenia skupiające uczestników stosunków

Międzynarodowych

Trzy fazy rozwoju społeczności międzynarodowej:

1. okres średniowiecza - Rodzina Europejskich Narodów Chrześcijańskich

2. Klub Państw Cywilizowanych

3. Po II wojnie światowej - dekolonizacja, społeczność wielokulturowa

5. Polityka zagraniczna państwa - rodzaje, wyznaczniki.

Politykę zagraniczną państwa na ogół określa się w kategoriach akcji,

a stosunki międzynarodowe to interakcja.

Polityka zagraniczna - proces formułowania i realizacji celów zewnątrz państwowych

odzwierciedlających interesy narodu

1) polityka zagraniczna państwa jest jego polityką wewnętrzną  władza państwowa przejawia się w płaszczyźnie wewnętrznej i zewnętrznej

2) polityka zagraniczna nie jest jedną ze szczegółowych polityk państwowych, bo ma swą specyfikę

3) polityka zagraniczna odzwierciedla interesy narodowe.

Polityka zagraniczna:

A) aktywna - prowadzą ją państwa silne, mocarstwa

B) pasywna - państwa satelitarne, słabo rozwinięte

Wyznaczniki polityki zagranicznej państwa - system wzajemnie warunkujących się

przesłanek powodujących określony skutek dzielimy je na:

- obiektywne - niezależne od decydentów

- subiektywne - odzwierciedlające podejmowane decyzje

- wewnętrzne - odzwierciedlają interes jakiegoś państwa

- zewnętrzne - odzwierciedlają wpływ środowiska międzynarodowego na politykę zewnętrzną państwa

Jest 236 wyznaczników. Można je podzielić na następujące grupy:

1) materialno - społeczne - np. poziom dochodu narodowego, poziom produkcji najważniejszych towarów, potencjał gospodarczy itd.

2) aksjologiczne - system wartości akceptowanych przez sprawujących władzę

3) demograficzne - liczba ludności państwa, tempo przyrostu i gęstość zaludnienia

4) geopolityczne - określające terytorialną podstawę państwa w relacji z innym państwem (Polska - ZSRR)

5) subiektywne - mające charakter wewnętrzny, określają percepcję rzeczywistości międzynarodowej ze strony poszczególnych decydentów

6) strukturalne - określają istnienie lub nieistnienie ugrupowań politycznych i militarnych (UE; NATO)

6. Wpływ międzynarodowy - (podmiot i przedmiot oraz środki i metody wpływu).

wpływ międzynarodowy - zdolność uczestnika stosunków do nakłonienia innych

uczestników do określonych zachowań

1) podmiot wywierający wpływ to PAŃSTWO, które dąży do zmiany polityki wewnętrznej lub zagranicznej innego państwa (ZSRR demolud)

2) przedmiotem wpływu jest inne państwo poddane naciskowi środowiska międzynarodowego (Polska)

3) środki stosowane w celu wywarcia wpływu:

a) dyplomatyczne  za pomocą not dyplomatycznych

b) ekonomiczne  sankcja (pomoc gospodarcza lub odmowa pomocy)

c) ideologiczne  propagandy skierowane do społeczeństwa

d) wojskowe  interwencja zbrojna

Metody wywierania wpływu - sposoby posługiwania się środkami działania.

Dopuszczalne metody: perswazja, obietnice, nagrody, groźby, odstraszanie.

Wyniki stosowania wpływu są funkcją dwóch zmiennych tzn. państwa wywierającego

wpływ i państwa poddanego wpływowi

państwo wywierające wpływ - penetrujące

państwo poddane wpływowi - spenetrowane

system może być spenetrowany

 całkowicie (penetracja polityczna, gospodarcza, militarna, kulturowa)

 częściowo (polityka zagraniczna)

7. Interesy narodowe i międzynarodowe - rodzaje i grupy interesów oraz pojęcie racji stanu.

Interes państwa - zespół wartości i potrzeb niezbędnych do istnienia w systemie stosunków

międzynarodowych

Interesy narodowe i międzynarodowe:

1) egzystencjalne

2) koegzystencjalne

3) funkcjonalne

trzy grupy interesów:

 najważniejsze - realizowane w sposób bezwzględny

 ważne - mogą być przedmiotem negocjacji

 dalszoplanowe - możliwy jest daleko idący kompromis

Racja stanu (def) - historycznie zmienny system podstawowych wewnętrznych i zewnętrznych interesów państwa, realizowany w sposób bezkompromisowy

racja stanu - wzgląd na dobro państwa

dobro państwa - pierwszeństwo interesów państwa nad innymi normami

egoizm narodowy jest szkodliwy dla ładu międzynarodowego i stosunków międzynarodowych. W egoizmie brak woli kooperacji (współdziałania).

8. Polityczno - prawne formy stosunków międzynarodowych.

Dyplomacja (gr. Diploma - podwójne tabliczki wręczane posłom) - oficjalna działalność uprawnionych organów realizujących cele i bieżące zadania polityki zagranicznej państwa oraz zapewniających ochronę praw i interesów państwa i jego obywateli.

Oznacza to działalność państwa w sferze międzynarodowej (początkowo polegała na misjach doraźnych). Pod koniec średniowiecza zaczęły powstawać misje stałe (we Włoszech np.). Rozszerzyły się funkcje dyplomacji (od ceremoniału do negocjacji). Od Kongresu Westfalskiego (1648) kończącego wojnę trzydziestoletnią  dyplomacja konferencyjna.

XIX wiek - odrębne, centralne organy  Ministerstwa Spraw Zagranicznych, które oficjalnie prowadziły stosunki międzynarodowe

Organy państwa w stosunkach międzynarodowych:

1) WEWNĘTRZNE - głowa państwa,

- parlament,

- rząd,

- szef rządu,

- minister spraw zagranicznych,

- czasami inni ministrowie

2) ZEWNĘTRZNE - przedstawicielstwa dyplomatyczne stałe i doraźne,

- przedstawicielstwa handlowe,

- misje przy organizacjach handlowych,

- misje wojskowe

Kompetencje parlamentu dotyczące stosunków międzynarodowych:

1) ustala główne kierunki polityki zagranicznej

2) kreuje organy państwowe, które bezpośrednio uczestniczą w stosunkach międzynar.

3) ratyfikuje ważniejsze umowy

4) decyduje o funkcjonowaniu Ministerstwa Spraw Zagranicznych

• AMBASADORZY (NUCJUSZE)

• POSŁOWIE, MINISTROWIE, INTERNUCJUSZE

• CHARGE DE' AFAIRES - przedstawiciele akredytowani przy MSZ

MISJE DYPLOMATYCZNE

- z inicjatywy przedstawiciela dyplomowanego

- z woli państwa wysyłającego

- z woli państwa wysyłającego

- wybuch wojny

at hock - dla realizacje konkretnych spraw

misje specjalne wysokiej rangi - prezydent

Funkcje misji specjalnych:

- reprezentują państwo

- utrzymują łączność (misja polska przy ONZ)

- prowadzą rokowania

- zapewniają uczestnictwo państwa w jakiejś organizacji

- bronią interesów państwa wysyłającego

9. Źródła prawa w stosunkach międzynarodowych.

Ustawa międzynarodowa - podstawowe źródło prawa międzynarodowego, wspólne oświadczenie podmiotów prawa narodowego, które tworzy prawo, więc obowiązki

Umowy międzynarodowe (liczba stron):

- bilateralne

- multilateralne

(rodzaj treści) :

- polityczne

- gospodarcze

- wojskowe

- kulturalne

(umowy polityczne) :

- traktat

- umowa sojusznicza

- traktat o dobrym sąsiedztwie

również:

- zamknięte

- otwarte - jeszcze mogą przystąpić inne państwa

(czasowe) :

- na określony czas

- bezterminowe

(wg organu będącego stroną w podpisywaniu)

- resortowa - minister

- rządowa - premier

Nazwy umów międzynarodowych:

- traktat - porozumienie

- konwencja - pakt

- konkordat - deklaracja

- karta - protokół

- układ

Wszystkie są równo uprawnione

Treść:

- wstęp

- część merytoryczna

- postanowienia końcowe

10 Rola mocarstw i supermocarstw w stosunkach międzynarodowych.

Rola mocarstw i supermocarstw w stosunkach międzynarodowych

Kryteria:

- potęga

- potencjał ekonomiczny, militarny itd.

- zasięg działania

- siła wpływów

300 lat - epoka państw narodowych. 5 - 8 mocarstw.

Początek XIX wieku - 5 mocarstw: Austro-Węgry, Prusy, Rosja, Anglia, Francja.

Początek XX wieku + 3 mocarstwa - Stany Zjednoczone, Japonia, Włochy.

Trwało to do końca II Wojny Światowej.

Po II Wojnie Światowej - nowy system - trwał 45 lat.

Duże znaczenie miał potencjał militarny.

Dwa mocarstwa (super mocarstwa) Stany Zjednoczone i Rosja - niezrównoważenie systemów i bloków. Odmienne systemy we wszystkich dziedzinach. Dokonały podziału świata na sfery ich wpływów. Rywalizacja tych państw po układzie poczdamskim. Zimna wojna.

Układ dwubiegunowy (Stany Zjednoczone - Rosja):

- porządek po wojnie był niesprawiedliwy, pozostawiał (wyłączał) słabe państwa z kontraktów międzynarodowych. Dominacja radziecka;

- konflikt na wszystkich płaszczyznach, rywalizacja;

- stworzył stan równowagi nuklearnej.

Ujemne skutki powstania super mocarstw:

- zmagania ich o zdobycie przewagi na wszystkich płaszczyznach;

- zamazana została główna treść wymiany międzynarodowej (surowce strategiczne), nie mogły nimi obracać ze skutkiem straty dla obu stron,

- ograniczona rola państwa (nawet mocarstw, np. Francja, Niemcy), decyzje były przede wszystkim podejmowane na szczeblu super mocarstw; ograniczona suwerenność dla systemu;

Przyczyny upadku:

- Były różne okresy napięcia: większe i mniejsze.

- Powstanie państw Trzeciego Świata - nie podporządkowało się żadnemu mocarstwu.

- Wyłom z socjalizmu - autonomizacja Chin Lud. Równowaga została naruszona - terytorium.

- Gospodarka wolnorynkowa zdobyła przewagę.

- Czynnik cywilizacyjny: wzrost technologii, przekazu, środków informacji - naruszenie stanu izolacji.

11.Struktura nowego systemu międzynarodowego i jego cechy.

Nowy układ sił - systemu międzynarodowego.

Kondygnacje struktury;

1) Stany Zjednoczone - super potęga;

2) Mocarstwa regionalne: Chiny, Indie; wpływy, nowa rola, nie ma wertykalnego podporządkowania. Brazylia, Rosja, Japonia, Unia Europejska.

3) Drugorzędne potęgi regionalne: konkurenci mocarstw regionalnych

Indie - Pakistan

Ukraina - Moskwa

Japonia - Chiny

Argentyna - Brazylia

Tendencje do konfliktów między nimi. Oczekują od Stanów Zjednoczonych, że będą przeciwwagą dla dominacji regionalnej. Pomoc wojskowa, materialna często.

System jednobiegunowy - Stany Zjednoczone. Nie są jednak w stanie panować światem. Świat zmierza w kierunku wielobiegunowości. Tendencje do regionalizacji. Większa rola małych i średnich państw.

Człowiek się bardziej liczy - ma większe prawa.

12. Czynniki kształtujące stosunki międzynarodowe: 1.geopolityczne2.ekonomiczne3.militarne4.demograficzne5.ideologiczne6.religijne7.etyczne8.osobowościoweGeopolityczne porównanie wielkości i jakości ośrodków władzy w pobliżu państwa z jego własnym potencjałemEkonomiczne państwa które mają największy potencjał gospodarczy maja wpływ na Stos. Mn. duży wpływ waluty:$, Euro, Jeny Globalizacja - istotą tych procesów jest kompresja czasu i przestrzeni, dystans geograficzny przestaje mieć znaczenia dla pewnych przestrzeniGlobalizacje na płaszczyźnie informacyjnej: internet, telewizja satelitarnaMilitarne znaczenie ma jakość a nie ilość, kwestia jaki % PKB przeznacza się na zbrojenia, USA - jako jedyne mają potęgę militarna!NPT - układ o nie rozprzestrzenianiu broni atomowej, posiadają: Indie, Pakistan, Izrael, Korea PółnocnaDoktryna Busha przymusu bezpośredniego można użyć wobec państwa jeżeli podejrzewa się, że jakieś państwo może zagrozić bezpieczeństwu Mn. Bush wymienił wtedy: Irak, Iran, Koree Północną Demograficzne wszystko to co wiąże się z ludnością : Bogata Północ biedne Południe-przeludnienie, zbyt wielu mieszkańcówIdeologiczne opis świata do roku 1989 Fakuyama - politolog amerykański napisał artykuł „koniec historii” Jeżeli chodzi o ideologie to wszystkie już przeminęły. Ideologia liberalnej dominacji twierdził ze ta ideologia opanuje Świat, niestety tak się nie stałoReligijne - książka „Zderzenie cywilizacji” Hundingtona, podzielił świat na 8 cywilizacji: 1) Zachodnia Europa i Ameryka Północna - Chrześcijaństwo2) Prawosławna3) Islam4) Konfuncjańska5) Chinduistyczna6) Japońska7) Afrykańska8) LatynoamerykańskaKoniec z wojnami w XXI wieku ale będą wojny między cywilizacjami, najbardziej narażone są granice między tymi cywilizacjamiEtyczne - wartości i normy moralneOsobowościowy - rola osobowości i ich wpływ na kształt Stos. Mn., np. rezydenci USA, Stalin, Hitler, Wałęsa, wynalazcy

13. Co to jest polityka handlowa i jakie są jej narzędzia?
Polityka handlowa jest częścią polityki ekonomicznej poszczególnych państw i rządów, której nadrzędnym celem jest zapewnienie dobrobytu obywatelom. Podstawowym narzędziem polityki handlowej jest CŁO.
Nałożenie cła powoduje na rynku wewnętrznym trzy skutki:
Ř Cena towaru importowanego w kraju jest wyższa niż zagranicą,
Ř Środki produkcji w kraju są przenoszone do sektora chronionego cłem,
Ř Spada popyt na towar importowany obłożony cłem.
W wyniku nałożenia cła konsumenci tracą, zyskują natomiast producenci, gdyż mogą uzyskiwać wyższe ceny ze sprzedaży i będą chcieli zwiększyć produkcję. Z nałożenia cła skorzysta również rząd-zwiększy to wpływy do budżetu państwa.
Poza cłem mogą też być stosowane
Ř limity importowe (kwoty importowe). Ich zastosowanie polega na tym, że rząd wydaje licencję określonym pośrednikom handlowym, decydując jednocześnie o rozmiarach importu. Zastosowanie kwoty importowej, zwiększy cenę importowanego towaru, podobnie jak cło, ale korzyści
z zastosowania limitu odniosą jedynie podmioty, którym przyznano licencję.
Ř dobrowolne ograniczenie eksportu - stanowi umowę (porozumienie) o ograniczeniu eksportu przez kraj eksportujący. Jest to mniej korzystne dla importera niż cło.
Ř ograniczenie importu (określenie, jaka część dochodu narodowego ma być wytwarzana w kraju).
Ř Wymagania dotyczące lokalnego udziału w produkcji - zmusza się firmy do kupowania części zaopatrzenia ( np. materiały, podzespoły) w kraju a nie z importu.
14 Jak wpływa cło na popyt i podaż w wymianie międzynarodowej?
Po zastosowaniu cła popyt na importowane dobro zmaleje. Wzrośnie natomiast produkcja krajowa (podaż) oraz ceny towarów krajowych. Wzrośnie również dochód producentów krajowych.

15. Omów strukturę bilansu płatniczego oraz co to są transakcje rezerwami oficjalnymi

Bilans płatniczy państwa jest rocznym zestawieniem wszystkich transakcji gospodarczych i finansowych w wyrażeniu wartościowym, które zostały zawarte pomiędzy mieszkańcami danego kraju a resztą świata. Bilans płatniczy składa się z trzech części: Rachunku obrotów bieżących (jest to zestawienie wartościowe transakcji, przedstawiające obrót towarami i usługami), Rachunku obrotów kapitałowych (rejestruje się tu transakcje aktywami - np. ziemią, środkami trwałymi, papierami wartościowymi), oraz z Transakcji rezerwami oficjalnymi (obejmują one obrót aktywami, dokonywany przez Bank Centralny)
Do rachunku obrotów bieżących zalicza się też obrót z zagranicą usługami (np. usługi transportowe, opłaty za ubezpieczenie towarów, usługi turystyczne), dochody z polskich inwestycji za granicą i dochody z inwestycji zagranicznych ulokowane w kraju. Zalicza się tu również transfery jednostronne (przekazy prywatne osób pracujących za granicą, pomoc zagraniczna- transfer oficjalny)
Rachunek obrotów kapitałowych składa się z dwóch części:
a) Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (transakcje, wskutek których przedsiębiorstwo jednego kraju uzyskuje kontrolę nad przedsiębiorstwem w innym kraju- np. poprzez zakup większości udziałów),
b) Inwestycje portfelowe (zaliczamy tu zakup aktywów finansowych o okresie wykupu dłuższym niż rok, a szczególnie zakup/sprzedaż akcji i obligacji). Krótkoterminowe inwestycje portfelowe obejmują obroty papierami wartościowymi o czasie wykupu krótszym niż rok (np. certyfikaty depozytowe i bony skarbowe).
Transakcje dzieli się na debetowe i kredytowe. Jeżeli coś opuszcza kraj, wówczas jest to transakcja kredytowa, księgowana ze znakiem „+”. Jeżeli coś opuszcza kraj jest to transakcja debetowa, księgowana ze znakiem „-”.

Do transferów oficjalnych zalicza się pomoc zagraniczną - np. umorzenie części należności odsetkowych od zadłużenia zagranicznego Polski (przykład jednostronnego transferu krajów wierzycielskich na rzecz Polski).

16. Kurs walut (systemy kursów walutowych; deprecjacja i aprecjacja waluty oraz jej skutki), kurs dewiz, rynek walutowy oraz przedmioty obrotu na tym rynku.
Na rynku walutowym walutę krajową wymienia się na zagraniczną lub odwrotnie. Relację po jakiej wymieniamy waluty nazywamy kursem walutowym. Kurs walutowy to cena waluty zagranicznej wyrażona w walucie krajowej.
Deprecjacja waluty krajowej w stosunku do zagranicznej oznacza wzrost ceny waluty zagranicznej, wyrażonej w jednostkach waluty krajowej. Deprecjacja waluty krajowej oznacza, że towary zagraniczne dla posiadacza waluty krajowej drożeją, zaś dla tych, którzy dysponują walutą zagraniczną oznacza to spadek cen towarów zagranicznych.
Aprecjacja waluty krajowej powoduje, że towary zagraniczne tanieją dla posiadacza waluty krajowej, zaś dla importera towary polskie będą wówczas drożały.
Istnieją dwa typy kursu walutowego:
1. stały kurs walutowy - ustalany jest przez państwo. Gdy rząd zobowiązuje się do utrzymywania stałego kursu to konieczna jest interwencja rządu przy pomocy rezerw dewizowych gromadzonych przez Bank Centralny. Gdy rząd zdecyduje się obniżyć kurs stały to jest to dewaluacja, (gdy jest tendencja do deprecjacji waluty).
Jeżeli jest tendencja do aprecjacji waluty to rząd może podwyższyć kurs stały, czyli jest to rewaluacja.
2. płynny kurs walutowy - jest to sytuacja gdy kurs walutowy kształtuje się swobodnie w zależności od popytu i podaży walut oraz nie ma tu interwencji rządu.
Te dwa typy kursów rzadko występują w czystej postaci

17. Omów przyczyny załamania się systemu walutowego z Breton Woods i przejścia na płynny kurs walutowy.

System walutowy z Bretton Woods opierał się na dwóch podstawowych założeniach:

Ř Każda waluta krajowa miała określony kurs do dolara amerykańskiego,

Ř Dolar amerykański był wymienialny na złoto (w stosunku 35$ za uncję złota).

Zgodnie z założeniami tego systemu walutowego rząd USA zobowiązał się wobec innych krajów do wymiany dolarów na złoto. W skutek wzrostu ilości pieniądza dolarowego i trudności utrzymania ustalonych kursów walutowych poszczególnych walut do dolara, prezydent Nixon w 1971 roku zawiesił możliwość wymiany dolarów na złoto. Wydarzenie to było początkiem przejścia na system płynnych kursów walutowych w 1973r. Również pierwszy kryzys naftowy z lat 1971-1973 przyczynił się do upadku systemu z Bretton Woods i ukształtowania się rynku eurodolarowego, zwanego eurorynkiem

18. TRANSAKCJE I ROZLICZENIA MIĘDZYNARODOWE.

Rozliczenia międzynarodowe polegają na regulowaniu, powstałych między podmiotami znajdującymi się w różnych krajach, należności i zobowiązań pieniężnych z tytułu obrotu handlowego, usługowego, kapitałowego i świadczeń jednostronnych ( nieodpłatnych).

Rozliczenia mogą być dokonywane w dwojaki sposób:

 bez udziału pieniądza;

 z wykorzystaniem pieniądza gotówkowego przekazywanego sprzedającemu przez kupującego.

Rozliczenia odbywające się bez udziału pieniądza przybierają formę kompensat towarowych.

Ogólnie rozróżnia się dwa rodzaje dwustronnych kompensat towarowych:

1) kompensatę całościową,

2) kompensatę częściową.

Kompensata całościowa polega na tym, że dwa podmioty gospodarcze dokonują u siebie wzajemnie zakupów na taką samą kwotę. Ten rodzaj kompensaty może przybrać następujące formy:

• barteru,

• transakcji równoległych.

W przypadku barteru jest zawierana transakcja kupna - sprzedaży bez udziału pieniądza we wzajemnych rozliczeniach.

19. Teorie rozwoju handlu międzynarodowego w ujęciu historycznym.

Współczesne teorie handlu międzynarodowego:

1. Teoria neoczynnikowa.

Rozwiniecie teorii obfitości zasobów, w teorii obfitości, mówiliśmy o pracy i kapitale, w teorii neoczynnikowej mówimy też o innych czynnikach produkcji: praca prosta, złożona; kapitał rzeczowy, ludzki, itd.

2. Teoria neotechnologiczna.

a) teoria luki technologicznej, o strukturze i kierunkach handlu międzynarodowego decyduje zdolność krajów do wytwarzania nowych technologii.

b) cyklu życia produktu, wg tej teorii produkt przechodzi przez 3 fazy życia:

- innowacyjna, niewielkie ilości produktu, głównie na rynek wewnętrzny, cena wysoka, cały czas udoskonalana technologia wytwarzania produktu.

- dojrzewania, szybkie zwiększanie się produkcji, cena maleje, doskonali się jego jakość, upowszechnia się technologia wytwarzanie produktu.

- standaryzacji, wytwarzany na podstawie zunifikowanej technologii nie tylko w tym analizowanym kraju, lecz w innych, w których koszty są produkcji są najniższe, osiąga się korzyści z zatrudnienia taniej siły roboczej.

c) teoria korzyści skali, mamy z tą teorią do czynienia, kiedy korzyści z produkcji rosną szybciej niż nakłady na tą produkcję; koszty jednostkowe niższe przy produkcji na większą skalę.

3. Teorie podażowo - popytowe:

- teoria podobieństwa preferencji, wg niej eksportowane są te towary, na które istnieje zagranicą tzw. reprezentatywny popyt. Eksport pojawia się wtedy, gdy preferencje na rynku krajowym i zagranicznym są takie same (zbliżone). Podobieństwo preferencji związane jest z tym, że kraje są zainteresowane, maja podobną strukturę.

- teoria zróżnicowania produktów, przyczyny handlu międzynarodowego tkwią w tym, że bardzo szybko rośnie liczba produktów będących przedmiotem wymiany i chociaż mamy do czynienia z tym samym produktem to nie jest to ten sam produkt.

- teoria handlu międzynarodowego, kładzie nacisk na to, że w świecie zachodzą procesy internacjonalizacji produkcji coraz większa kooperacja, idziemy od kooperacji, idziemy od kooperacji międzygałęziowej do wewnątrzgałęziowej.

Cześć ekonomistów twierdziła, że państwo powinno ingerować w handel zagraniczny.

J. Stewart “Mil” sformułował prawo wzajemnego popytu: mówił, że stosunek wymiany między dwoma krajami kształtuje się w granicach określonych przez koszty komparatywne. W zależności od stosunku wzajemnego popytu. Państwo powinno być aktywne, bo dany kraj uzależni się od innych krajów.

Keynes patrzył na handel zagraniczny z punktu widzenia polityki pełnego zatrudnienia, powinny być wykorzystane niewykorzystane czynniki produkcji, chodzi o siłę roboczą. Uważał, że powinna być prowadzona polityka pełnego zatrudnienia, niewystarczający popyt wewnętrzny prowadzi do bezrobocia. Państwo powinno być aktywne i wszystko robić by zwiększyć eksport, wtedy bezrobocie zdecydowanie zmniejszy się.

Gdy wszystkie kraje maja podobną politykę wspierania eksportu, doprowadzi to do ograniczenia wymiany. Kraje powinny zacząć ze sobą współpracować, powinny dojść do ściślejszej współpracy gospodarczej, powołać instytucje zajmujące się wymianą międzynarodową.

STAROŻYTNOŚĆ - wtedy celem wojny było zdobycie towaru, dóbr.

Pierwszą teorią w starożytności była „Psychoza lęku przed brakiem towaru”. W społeczeństwie panowała totalna nędza, brakowało różnych dóbr. Jeśli była okazja zdobycia jakiegoś towaru, to robiło się to maksymalnie, gromadzono maksymalną ilość towarów. Była to mentalność człowieka biednego, obsesja lęku, że czegoś zabraknie. Cała starożytność handlowała w ten sposób, aby uzyskać maksymalny import, a oddać minimum. Zasada max importu. A min. Exportu. Receptą na sukces było słowo „rabunek” - zabrać, odebrać. Jeśli brakowało towaru, to szykowano wyprawę wojenną w celu zdobycia towaru, broni, żywności, czasami miało to charakter napadu zbrojnego w celu rabunku, a nie było to wojną. Rabunek jest kluczem w tej teorii.

ŚREDNIOWIECZE - ciemne mroki średniowiecza, wieki ubóstwa, kontynuacja zasad wojennych, ale panuje teoria wywodząca się z dominującej wtedy teorii - była to religijność chrześcijańska, wszystkie teorie wiązały się z teologią, nauką Chrystusa, teoria pokoju. Teoria św. Tomasza z Akwinu panowała w średniowieczu. Św. Tomasz z Akwinu był bardzo mądrym filozofem. Napisał książki, które są tłumaczone na różne języki świata, między innymi na polski. Zajmował się teoriami filozoficznymi w zakresie ekonomii i zwrócił uwagę na pewne zachowania ekonomiczne np. oszukanie swojego partnera w handlu, za grzeszne. Stworzył teorię zwaną „Dogmat słusznej ceny”. Stwierdził, że należy przestrzegać słusznej ceny, nie wolno sprzedawać powyżej tej ceny. Słuszna cena - była to cena, która wynikała z kosztu produkcji. Jest to tzw. Cena sprawiedliwa. Jeśli dany człowiek wytwarza towar w przeciągu miesiąca, to trzeba mu zapłacić czymś co też jest wykonane prze 1 człowieka prze 1 miesiąc, lub 30 ludzi w 1 dzień. Trzeba liczyć relacje między wykonanie towaru. Św. Tomasz zwalczał lichwiarstwo. Lichwę (pożyczkę pieniędzy na wysoki procent) uważał za grzech. Był pierwszym filozofem - ekonomistą, który zwrócił uwagę na sprawiedliwość i zachowania związane z nadużywaniem (kombinowaniem), spekulowaniem uważał za grzech.

POCZĄTEK CZASÓW NOWOŻYTNYCH, KONIEC 18, POCZĄTEK 19 WIEKU - istniała gospodarka, zaczęły powstawać manufaktury. Pierwszą teorią na przełomie tych wieków, która pojawiła się w kilku krajach - Anglia, Niemcy, Francja była doktryna merkantylizmu (teorie rynkowe). Miała ona na celu wskazanie na rolę handlu w gospodarce. Pojawiły się teorie, które mówiły, że „ląd żywi, a morze bogaci”. Jeżeli kraj chce być bogaty, to nie ma innego sposobu jak handel. Stwierdzono, że bogactwo narodu polega na wymianie gospodarczej. Pierwsza zasada tej teorii - bilans wyrażony musi być dodatni i kluczem do bogactwa jest gromadzenie skarbu (złoto, srebro, monety, drogie kamienie, biżuteria, porcelana, jedwab). Te wszystkie działania handlowe polegały na gromadzeniu bogactwa. Potem pojawiła się teoria i nazwisko A. Smith. Sformułował teorię, że źródłem korzyści narodu jest fakt występowania różnic w bezwzględnych kosztach wytwarzania między krajami. Można zmierzyć wartość każdego produktu kosztami pracy, jaka jest włożona w ten produkt. Korzyści osiąga ten, który robi to taniej. Np. jeżeli A produkuje produkt X, a B produkt Y, to nie znaczy, że oni produkują tylko ten produkt, ale jeśli A produkuje X taniej, albo B produkuje Y taniej, to obydwa kraje muszą wybrać ten produkt, który produkują najtaniej i powinni się tym produktem wymienić. Wtedy dwa kraje osiągną korzyść, np. Wielka Brytania - owoce (sukno), a USA - stal. Kraj wtedy rozsądnie gospodaruje (Teorie kosztów bezwzględnych).

RICARDO 1817r - kontynuował sposób myślenia Smitha i powiedział, że jego recepta jest podstawą, ale sformułował teorię kosztów komparatywnych (porównawczych) - trzeb porównać koszty względne produktów przy wymianie i każdy kraj powinien produkować to co produkuje najtaniej. Wynika to z porównania. Najtańszy produkt przeznacza się na export. Tworzy się nadwyżki najtaniej wyprodukowanych towarów i sprzedaje się je.

A. Marshall 1919r - zgadzał się z poprzednimi teoriami, stworzył on pojęcie „koszyka podstawowych, reprezentatywnych towarów”. Dla każdego kraju można stworzyć taki koszyk i wypromować je na rynkach światowych, jako najbardziej nadające się do handlu. Koszyk podstawowych produktów może tworzyć podstawową masę towarową, która stanowi o gospodarce danego kraju, np. Polska to: szynka, bekon - to już inne kraje znały. Koszyk jest podstawą bogactwa kraju.

V. Pareto - jego zasługą było to, że po raz pierwszy zwrócił uwagę na popyt i podaż (opierał się na wcześniejszych teoriach). Stwierdził, że na całym świecie istnieje powiązanie popytu i podaży między krajami. Porównywanie popytu i podaży jest źródłem korzyści. Sformułował teorię „system ogólnej równowagi”. Polegał na tym, że popyt i podaż mają tendencję do wyrównywania się z upływem czasu. Istnieje równowaga między popytem a podażą, nie może bez przerwy trwać ten sam popyt i ta sama podaż. Trzeba badać popyt i podaż w różnych obszarach i zmieniać strategię, nie można tej samej naukowej koncepcji realizować bez końca. Bogactwo narodu trzeba budować, szukając nowych produktów i rynków zbytu oraz obserwować co się dzieje na rynkach światowych.

Naberler - stwierdził, że istnieje teoria obfitości zasobów. Uzasadnił, że czasem jest konieczność zrezygnowania z produkcji A, aby zwiększyć produkcję B, albo zrezygnować z B i przestawić się na produkcję C i przyczyną tego jest pogłębianie się specjalizacji międzynarodowej. Kraj powinien specjalizować się w takich dziedzinach, gdzie jego koszty są najmniejsze. Powiedział, że można produkować towary: liczyć krzywe substytucji i transformacji dla każdego towaru, uwzględnić koszty i wtedy dopiero podjąć decyzję co się opłaca, a co nie.

20. Społeczność międzynarodowa.

Społeczność międzynarodowa - zrzeszenia skupiające uczestników stosunków międzynarodowych.

Trzy fazy rozwoju społeczności międzynarodowej:

1. okres średniowiecza - Rodzina Europejskich Narodów Chrześcijańskich

2. Klub Państw Cywilizowanych

3. Po II wojnie światowej - dekolonizacja, społeczność wielokulturowa

Społeczność międzynarodowa to w najszerszym ujęciu społeczeństwo całej Ziemi traktowane jako podmiot stosunków społecznych i politycznych.

W ujęciu prawa międzynarodowego członkami społeczności międzynarodowej nie są poszczególni ludzie, lecz podmioty prawa międzynarodowego. Lista tych podmiotów jest sporna. W ujęciu wąskim zdaniem niektórych są to tylko państwa lub państwa i organizacje międzynarodowe międzyrządowe. W ujęciu niezwykle szerokim przyznaje się podmiotowość międzynarodową także wszystkim innym organizacjom międzynarodowym, osobom prawnym i fizycznym oraz jednostkom zbiorowym bez osobowości prawnej.

Definicyjnie rzecz ujmując społeczność międzynarodowa w znaczeniu węższym to - ogół państw suwerennych, utrzymujących stosunki wzajemne, które to stosunki regulowane są przez prawo międzynarodowe. Natomiast społeczność międzynarodowa w znaczeniu szerszym to - społeczność międzynarodowa w znaczeniu węższym oraz niesuwerenne podmioty, czyli wszyscy uczestnicy stosunków międzynarodowych, którzy wyposażeni są w zdolność do działań w płaszczyźnie międzynarodowej, których prawa i obowiązki są określone przez prawo międzynarodowe.

21. Pojęcie suwerenności w stosunkach międzynarodowych.

SUWERENNOŚĆ, niezależność państwa (od momentu jego powstania) od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi (suwerenność zewnętrzna) oraz samodzielność w regulowaniu spraw wewnętrznych (suwerenność wewnętrzna). Pojęcie suwerenności kształtowało się w średniowieczu, w walce o niezależność władzy państwowej od zewnętrznych (kościół, cesarstwo) i wewnętrznych (feudałowie) sił politycznych. W stosunkach międzynarodowych suwerenność państwa pokrywa się z podmiotowością prawa międzynarodowego; zasada suwerenności jest wymieniona m.in. w Karcie Narodów Zjednoczonych. Na współczesne rozumienie suwerenności składa się: zwierzchność terytorialna, niepodległość i wolny od ingerencji ustrój polityczny, społeczny i ekonomiczny oraz możność współżycia z innymi narodami na zasadach równości i obopólnych korzyści. W Polsce suwerenem jest naród, który sprawuje władzę przez swych przedstawicieli wybieranych do sejmu i senatu, a także bezpośrednio w referendum; pojęcie suwerenności narodu oznacza prawo każdego narodu do niezależnego bytu państw. (samostanowienie narodów), wyboru formy państwa i rządów.

22 Międzynarodowe stosunki gospodarcze.

MSG- zajmują się przepływem siły roboczej, towarów, usług, kapitałów i wiedzy technicznej.

MSG- jako dyscyplina naukowa opiera się na takich samych podstawach metodologicznych jak pozostałe dziedziny teorii ekonomii. Głównych przyczyn kształtowania się i rozwoju MSG należy doszukiwać się w istnieniu niezależnych, suwerennych państw poprzedzielanych granicami państwowymi. Współczesne MSG to stosunki między krajami o różnych ustrojach i poziomach rozwoju gospodarczego i różnych perspektywach rozwojowych.

Podmiotami są:

- przedsiębiorstwa

- przedsiębiorstwa międzynarodowe tzw. korporacje

- organizacje gospodarcze i finansowe międzynarodowe

- ugrupowania integracyjne

Korporacje- wielkie ugrupowania gospodarcze o ogromnych potencjałach ekonomicznych.

- 2/3 udziału w handlu zagranicznym przypada na kraje wysokorozwinięte

- ¼ przypada na kraje rozwijające się

- kilka procent na kraje transformujące się

Handel międzynarodowy to handel między wieloma narodami.

Handel zagraniczny odnosi się do handlu jednego kraju.

Siły oddziaływujące na handel:

- przymus

- korzyści

Handel międzynarodowy obejmuje wszystkie możliwe relacje wymiany towarowej między uczestniczącymi w niej krajami. Pojęcie handlu zagranicznego wiąże się z poszczególnymi krajami. Zasadza się na relacji kraj- zagranica i obejmuje stosunki każdego kraju z innymi krajami.

23.MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Obrót towarowy był głównym podmiotem zainteresowań MSE, a potem międzynarodowy przepływ towarów. Liczy się przepływ kapitału i pracy, co nasiliło się w XX w. (po IIwś). Dynamika przepływu kapitału i pracy przewyższyła tempo eksportu towarów. Cechą charakterystyczną tych przepływów było to, że te przepływy ogarnęły cały świat (globalizacja). Nowe formy międzynarodowych przepływów (korporacje międzynarodowe)

Przyczyny międzynarodowych przepływów pracy i kapitału:

1. Chęć uzyskania większego dochodu - imigracje siły roboczej, istnieje gdy występuje różnica płacy między krajem macierzystym a za granica

2. Trudności lub niemożność zastosowania czynników produkcji na rynku wewnętrznym (krajowym) - dane kraje mają przewagę podaży czynnika produkcji to ta nadwyżka jest przemieszczana za granicę np.: bezrobocie - nadwyżka wolnej siły roboczej, jest dużo chętnych dlatego wyjeżdżają. Kryzys - wolny kapitał nie ma lokaty w kraju to się go przemieszcza za granicę

Najmniejsze znaczenia ma przepływ ziemi, a największy przepływ międzynarodowy kapitał.

Międzynarodowy przepływ kapitału można rozpatrywać w 2 aspektach:

a) szerokim - oznacza wszelki odnotowany w bilansie płatniczym ruch kapitału przez granicę. Uczestnikami, podmiotami mogą być: Bank Centralny, budżety różnych szczebli, ale i przedsiębiorstwa handlowe produkcyjno-usługowe, banki komercyjne, pojedyncze gospodarstwa domowe. Większość tych podmiotów działa w jednym celu: CHĘĆ ZYSKU

b) wąskim - przepływ kapitału związany jest z motywem zysku przez wszystkie podmioty gospodarcze inne niż BC

Klasyfikując przepływy kapitału możemy przyjąć następujące czynniki:

1. Kryterium okresy czasu - krótko lub długookresowe -jeżeli okres spłaty wywiezionego lub przywiezionego kapitału nie przekracza 1 roku to jest to krótkookresowy ruch kapitału np. kredyty handlowe, krótkookresowe lokaty, powyżej 1 roku mamy do czynienia z długookresowymi przepływami kapitału.

2. Kryterium pochodzenia - dotyczy źródeł publicznych prywatnych -budżety różnych szczebli, budżety lokalne oraz budżety organizacji międzynarodowych (Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju), Źródła prywatne np. wywóz kapitału obejmuje wszelkie formy wywozu przez przedsiębiorstwa, banki, osoby prywatne, celem jest chęć zysku.

3. Kryterium formy - forma wywożonego kapitału :

- w postaci lokat na rynku walutowym - to krótkookresowe lokowanie kapitału na zagranicznym rynku w formie depozytów oraz niektórych papierów wartościowych po to aby uzyskać zysk wyższy niż na rynku krajowym.

- kredyty handlowe - są to kredyty związane bezpośrednio z wymianą towarową. Są udzielane przez eksportera importerowi często są elementem zwiększającym konkurencyjność danego towaru.

- inwestycje portfelowe - to długookresowe lokaty zagranicznych papierów wartościowych zwłaszcza obligacje i akcje. Inwestycje portfelowe (zagraniczne inwestycje pośrednie) kupując akcje, kupujący ma na celu uzyskanie określonego dochodu, ale musi pamiętać, że zakup akcji nie daje prawa własności i kontroli nad przedsiębiorstwem.

- kredyty finansowe - polegają one na postawieniu do dyspozycji kredytobiorcy określonych środków finansowych bez ograniczenia sposobu ich spożytkowania. Przepływ kredytów finansowych wiąże się z ryzykiem dla podmiotu udzielającego kredytu. Kredytodawcy ubezpieczają się od tego ryzyka, będą starać zapewnić sobie gwarancję w przypadku wystąpienia szkód. Gwarancje mogą być udzielone przez własny rząd z kraju kredytodawcy lub od rządu z kraju kredytobiorcy (różne prawo)

24-. GLOBALIZACJA- JEJ CZYNNIKI, PROBLEMY, DZIAŁANIA

Pojęciem, za pomocą, którego próbowano opisać i wyjaśnić świat w ostatnich latach dwudziestego wieku, jest globalizacja, nabierająca nowej mocy i treści ze względu na nałożenie się w czasie kilku procesów. Chodzi między innymi o wzrost skali, mobilności oraz integracji rynków finansowych lub mówiąc inaczej - o swobodne przemieszczanie się bilionów dolarów w poszukiwaniu zyskownych inwestycji. Wiąże się z tym de regulacja gospodarek i rynków, narodowych, która sprawia, że stają się one otwarte na zagraniczną konkurencję. Dotyczy to nie tylko produkcji, ale także wszelkiego rodzaju usług.

Globalizacja nie byłaby możliwa bez rewolucji technologicznej w szeroko pojętym komunikowaniu, zwłaszcza rewolucji w informatyce (gromadzeniu, przetwarzaniu i przesyłaniu danych). Dochodzi do, nakładania się i wzajemnego przenikania ścieżek globalizacji, do powstawania nowych treści w życiu narodów, państw i w stosunkach międzynarodowych. Globalizacja nie jest trendem wyłącznie ekonomicznym. W praktyce oznacza wzrost różnego rodzaju połączeń, wzajemnych powiązań, oddziaływań we wszystkich dziedzinach życia społeczeństw, od kultury masowej przez finanse, migrację po bezpieczeństwo i utrzymanie pokoju.

25 . polska polityka zagraniczna - założenia teoretyczne oraz kierunki ich realizacji

Polityka zagraniczna Polski została sformułowana po przemianach politycznych w 1989, określa ją polska racja stanu.Podstawowe cele polityki zagranicznej w latach 90. pozostawały niezmienne mimo zmian politycznych w parlamencie i rządzie. Są to: członkostwo w NATO oraz Unii Europejskiej, współtworzenie stabilnego systemu bezpieczeństwa europejskiego opartego na współdziałaniu NATO, UZE, OBWE oraz ONZ, utrzymywanie dobrosąsiedzkich stosunków z państwami regionu, działanie na rzecz współpracy regionalnej, zrównoważona polityka wobec Zachodu i Wschodu, popieranie procesów rozbrojeniowych, ochrona tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego, rozwinięte kontakty z Polonią. Cele polityki zagranicznej Funkcjonalne jako pozycja, prestiż, rola państwa na scenie międzynarodowej ;egzystencjalne - "żywotne" jako bezpieczeństwo i niezawisłość polityczna państwa ;koegzystencjalne - jako cele związane z rozwojem gospodarczym, cywilizacyjnym i materialnym państwa.

Zasady polityki zagranicznej

Ogólne - porozumienia wielostronne tj. Karta Narodów Zjednoczonych ; Partykularne - przynależność do sojuszy, porozumień

Kierunki polityki zagranicznej [

kryterium geopolityczne kryterium funkcjonalne

Dziedziny polityki zagranicznej

środki stosowane w polityce zagranicznej np. dziedzina politycznych stosunków zewnętrznych państwa; środki gospodarcze poprzez politykę finansową czy handlową; środki kulturalne; środki wojskowe potencjał, wielkość, struktura; środki normatywne; propaganda psychologiczno-społeczna

Uwarunkowania polityki zagranicznej

Terytorium wielkość i usytuowanie państwa wobec jego sąsiadów Ludność struktura narodowościowa, wiekowa, mniejszości narodowe itp. Ekonomia potencjał gospodarczy, umiejscowienie w gospodarce światowej Militaria potencjał militarny Ustrój sposób podejmowania decyzji politycznej itp. .kultura i religia zwyczaje, kultura polityczna, tradycja itp.

Minister spraw zagranicznych - organ administracji państwowej kierujący sprawami zagranicznymi - działa na podstawie Ustawy o urzędzie ministra spraw zagranicznych oraz Rozporządzenia Rady Ministrów bardziej szczegółowo regulującego kompetencje ministra (oba dokumenty pochodzą z maja 1974 r.). Na mocy ustawy i rozporządzenia minister pełni funkcję politycznego koordynatora całokształtu stosunków z zagranicą i ich zgodności z generalną linią polityki państwa. Tę funkcję minister ma sprawować m.in. poprzez opracowywanie długofalowych założeń polityki zagranicznej i bieżącą ich realizację, programowanie i wykonywanie polityki traktatowej, reprezentowanie państwa w stosunkach dwu- i wielostronnych (w organizacjach), koordynowanie działalności innych ministrów w sferze stosunków zewnętrznych państwa.

Niemałą rolę w procesie kształtowania i realizacji polityki zagranicznej RP odgrywał parlament, mimo iż nie znalazło to precyzyjnego i bezpośredniego określenia w Ustawie Konstytucyjnej.

26 międzynarodowy podział pracy oarz wynikające z niego korzyści, jak i zagrożenia dla gospodarki krajowej

tradycyjny - funkcjonował do I wojny światowej (przetrwał ponad 100 lat)
współczesny - przyczyną tego podziału był rozwój przemysłowy w Anglii.
Cechy charakterystyczne:
a) międzygałęziowość, międzydziałowość ( jedne kraje rozwijają gałęzie gospodarki narodowej a inne kraje rozwijają zupełnie różne działy gospodarki narodowej.)
b) stosunkowo słabo rozwinięta struktura podmiotowa gospodarki światowej oparta na tradycyjnym podziale pracy.

Współczesny międzynarodowy podział pracy:
W przeciwieństwie do tradycyjnego jest oparty na powiązaniach wewnątrzgałęziowych. (daje szanse, jednakowe możliwości rozwoju państwom uczestniczącym.) Wszystkie kraje rozwijają te same gałęzie produkcji a wymieniają częściami.
Struktura podmiotowa jest dużo silniej rozbudowana:
- Zróżnicowanie podmiotów stanowiących grupy krajów wysoko roz.
- Zróżnicowanie pod stanowiących grupy krajów słabo roz.
- Pojawienie się nowych podmiotów - Wielkich Międz. Organizacji Gospodarczych.
- Ugrupowania integracyjne - tj Unia Europejska.
Na szczeblu mikroekonomicznym: pojawienie się korporacji transnarodowych.
Struktura przedmiotowa:
- dywersyfikacja form powiązań, powiązania kapitałowe, produkcyjne na szczeblu korporacji
- zmiana, zmniejszenie migracji.
Siatka geograficzna: bardzo skomplikowana w stosunku do tradycyjnego podziału pracy, powiązania dowolne, państwa mogą powiązać się z państwami którymi chcą.
Wielkie organizacje finansowe:
Światowa organizacja handlu.
Bank światowy
Międzynarodowy fundusz walutowy

27 teoria kosztów komparatywnych oraz jej wpływ na rozwój wymiany towarowej

Zasada kosztów komparatywnych

Zaproponowana przez Davida Ricardo (1772-1832). Koszt komparatywny (alternatywny) jest kosztem wytworzenia jednego towaru wyrażonym w koszcie produkcji innego towaru w tym samym kraju. Założenia: Jedynym czynnikiem produkcji jest praca. Doskonała przenośność czynników produkcji z gałęzi do gałęzi, Doskonała konkurencja - cena każdego dobra jest równa kosztowi krańcowemu, Pełne zatrudnienie, Niezmienność warunków produkcji, Pełna równorzędność krajów, Swoboda decydowania o strukturze wymiany, Rozpatruje się dwa kraje i dwa towary, Jeżeli pomiędzy krajami występuje różnica w komparatywnym koszcie dóbr, to każdy z nich specjalizuje się w produkcji tego dobra, które wytwarza relatywnie taniej, czyli ma przewagę komparatywną (przy czym oba dobra mogą być jednocześnie droższe w produkcji w porównaniu do dóbr wytwarzanych w drugim kraju). 

Przykład:

Kraj A dysponuje zasobem 1000 roboczogodzin, kraj B - 400 roboczogodzin.Powiedzmy, że  warunkach gospodarki zamkniętej ustali się następująca struktura produkcji (w nawiasach całkowity koszt produkcji w roboczogodzinach):  Kraje zaczynają prowadzić ze sobą swobodną wymianę handlową i następuje specjalizacja: 

 Podział korzyści z wymiany handlowej ( wg. modelu Ricardo):

Należy ustalić, jaka część wytworzonych dóbr przypadnie któremu z krajów uczestniczących w wymianie. Granice opłacalności wymiany określone są kosztami komparatywnymi. Kraj B nie będzie chciał zapłacić za czajnik więcej niż 3 ręczniki, ponieważ za tę cenę sam może go wyprodukować. Podobny mechanizm działa w drugą stronę: kraj A „zapłaci” za trzy ręczniki co najwyżej „cenę” dwóch czajników. Teoria kosztów komparatywnych nie tłumaczy wielu zjawisk, takich jak np. efekt skali, czyli obniżenie jednostkowych kosztów produkcji na skutek zwiększenia wielkości produkcji Przewaga komparatywna, czyli wysokie wyposażenie w unikalne zasoby lub środki trwałe i technologie, ma duże znaczenie dla rozwoju wymiany międzynarodowej. Np. Arabia Saudyjska posiada duże zasoby ropy naftowej, a USA ma duże możliwości produkcji i eksportu żywności. Korzyści
z handlu polegają na możliwości eksportu ropy naftowej i zwiększeniu produkcji tego surowca, co powoduje wzrost dochodu u eksportera. Ceny żywności na skutek popytu zagranicy (Arabii) zwiększają się, zaś ceny ropy w USA zmniejszają się na skutek możliwości importu ropy.
Oba kraje odnoszą korzyści polegające na :
· Możliwości zwiększenia produkcji dla eksportu , co pozwala na zwiększenie dochodu u każdego z nich, a w rezultacie konsumpcji przy korzystniejszych cenach dla każdego kraju,
· Lepszym dostosowaniu struktury konsumpcji do popytu konsumentów w każdym kraju uczestniczącym w wymianie.
Na kierunek wymiany towarowej mogą mieć również wpływ gusta konsumentów.

28 sposoby przywracania równowagi bilansu handloweho i płatniczego w krótkim i długim okresie czasu

Bilans płatniczy - jest zestawieniem transakcji między krajem i zagranicą, które zostały darowane w określonym czasie, najczęściej jest to rok kalendarzowy. Jest bardzo ważnym zestawieniem gospodarczym, ponieważ widzimy jaka jest pozycja konkurencyjna wśród innych państw. Pierwsze zestawienia pochodzą z wieku XIV. Współcześnie sporządza się je według reguł; instytucją, która o to dba jest Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
Składa się on z:
obroty bieżące
obroty kapitałowe z wyłączeniem rezerw
rezerwy państwowe
błędy i opuszczenia
Rezerwy:
Oficjalne i dewizy, złoto monetarne, SDR (specjalne prawa ciągnienia - pieniądz międzynarodowy, emitowany przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, pozycja rezerwowa kraju w MFW.
Po wpłaceniu kwoty członkowskiej w wysokości 25% w walucie wymienialnej, 75% w walucie narodowej nie koniecznie wymienialnej. Jako członek funduszu możemy uzyskać kredyt (zwykłe prawo ciągnienia) ale po 5 latach i po 25% kwoty członkowskiej.
Równowaga bilansu płatniczego:
- pozorna równowaga
- rzeczywista równowaga
W sensie formalnym równowaga płatnicze musi być, ale musi ona być także rzeczywiście, a nie tylko na papierku. Równowaga rzeczywista występuje kiedy równoważ się transakcję autonomiczne, bo nie są potrzebne transakcje wyrównawcze.
Transakcje autonomiczne - wynikają z potrzeb prowadzonej właśnie działalności gospodarczej, są niezależnie od innych wartości.
Transakcje wyrównawcze, ich celem jest wyrównywanie bilansu; prowadzone są przez centralne władze pieniężne.
Kiedy zaczynają pojawiać się transakcje w rezerwach i rezerwy topnieją to gospodarka ma problem z utrzymaniem równowagi.

Metody przywracania bilansu handlowego i płatniczego, środki przywracania równowagi w bilansie płatniczym:

· polityka monetarna (wysokie st% mogą spowodować napływ kap. krótkoterm., ale
zniechęcają też do inwestowania),
· polityka fiskalna,
· polityka dewizowa,
· polityka cenowa,
· polityka konkurencji.
Często używa się narzędzia typu: dewaluacja (obniżenie kursu). Daje ona wzrost konkurencyjności gospodarki w krótkim okresie , bo tanieje eksport a drożeje import. Dewaluacja wpływa równocześnie na wzrost cen krajowych. W kraju pojawiają się lub wzmacniają tendencje inflacyjne.

29 . unia europejska - geneza oraz różnice między integracją międzynarodową a ponadnarodową

Unia Europejska (skrótowo UE) - gospodarczo-polityczny związek dwudziestu siedmiu demokratycznych krajów europejskich, będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej, będąc zarazem największą i najprężniejszą organizacją tego typu na świecie.

Obecna Unia Europejska nie ma osobowości prawnej. Podstawę do jej funkcjonowania stanowi traktat z Maastricht, zwany też Traktatem o Unii Europejskiej.

Unia Europejska opiera się na trzech filarach:

Zakres działania dwóch Wspólnot Europejskich (głównie sprawy gospodarcze, w tym Unia Gospodarczo-Walutowa). W 2002 roku wygasł zawarty na 50 lat traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Obecnie obowiązujące traktaty to: Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa; Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych - do 1999 r. współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Z punktu widzenia prawa międzynarodowego Unia Europejska jest organizacją międzynarodową nieposiadającą podmiotowości prawnej, bazującą na strukturach Wspólnot Europejskich i na zestawie kilkunastu tysięcy aktów prawnych, zarówno politycznych jak i gospodarczych, których wszystkie państwa członkowskie zobowiązują się przestrzegać. Podmiotowość prawną Unia Europejska ma zyskać dopiero po ratyfikacji Traktatu Konstytucyjnego UE.

Według podpisanego w 1992 roku traktatu z Maastricht podstawowymi celami Unii są:

promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,; wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,; dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,; rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych.

Czwarty filar w budowie polegający na wspólnej polityce obronnej.

Integracja międzynarodowa nie zagraża suwerenności żadnego państwa, ponieważ powołane przez nią instytucje mają charakter zalecający a niewiążący, czyli decyzje wydane przez taką międzynarodową instytucje nie mają mocy prawnej, tylko mają formę zalecenia, rekomendacji czy instrukcji i nie obligują danego państwa do stosowania się do zaleceń tejże instytucji. Decyzje nabierają mocy prawnej tylko wtedy, gdy rząd danego kraju zalecenie zatwierdzi i przekształci w obowiązujący akt prawny.

Integracja ponadnarodowa natomiast powołuje do życia takie instytucje, które wydają wiążące dla kraju członkowskiego decyzje. Takie instytucje wydają dyrektywy i rozporządzenia o charakterze ogólnym, kierowane są do wszystkich państw członkowskich. Dyrektywy są oczywiście wiążące, co do uzyskania ostatecznego celu, natomiast przeważnie środki do osiągnięcia tego celu pozostają w gestii samych państw

30 gospodarka krajowa i jej otoczenie (gospodarka światowa)

31 wpływ handlu zagranicznego na produkcję i dochód (eksport i import)

---