12.03.2008

• Modele uprawiania socjotechniki [sposoby]:

1. Klasyczny - zleceniodawca [instytucje, organizacje, liderzy] zgłaszają socjotechnikowi potrzebę opracowania strategii. Opisuje wyjściowe cele, może określić metody i środki działania [parametry]. Socjotechnik może się zgodzić lub nie w oparciu o własne wartościowanie, czysta rynkowa sytuacja. Odmowa oznacza nie uznanie celów lub metod.

2. Kliniczny - podobne postępowanie jak w przypadku klasycznym, przyjmuje wykonanie zadania na podstawie własnych przesłanek i jeśli uzna, że strategia jest pozytywna - skierowanie zleceniodawcy do wykonania strategii [wdrożenia] - bywa, że zleceniodawca zleca strategie wielu ośrodkom, takie działanie ma przekonać, że jego projekt jest najlepszy

3. Interwencyjny - może opierać się na tym, co poprzednie lub też socjotechnik bez zleceniodawców podejmuje trud strategii i osobiście zabiega u osób znaczących, aby pochylili się nad tą strategią, jeśli ma zasoby - działa na własną rękę.

• Modele racjonalnego postępowania:

• Tkwiąc w obszarze socjotechniki naukowej musimy w fazie preparacji dołożyć starań, aby oprzeć się na procedurach intelektualnych [uporządkowane myślenie]

• Źródła wiedzy socjologicznej:

1. Wiedza potoczna - zdroworozsądkowa, występuje w świadomości zwykłego człowieka, przysłowia ludowe

2. Wiedza teoretyczna, refleksyjna, naukowa - część tej wiedzy to hipotezy [w oparciu o nie, przy braku innych]. Socjologia, psychologia, politologia, prawoznawstwo, prakseologia, TOZ itp. - nauki o różnych aspektach funkcjonowania jednostek. Interdyscyplinarność socjotechniki rozumiana jako:

• wiedza socjotechniczna składa się z różnych fragmentów nauk o człowieku

• nie można sensownie wyjaśnić działań jednostek, grup, bez twierdzeń, teorii o człowieku z innych nauk [o człowieku ;)]

• Obszary, w których socjotechnika jest stosowana [wg Podgórecki]

1. sprawowanie władzy politycznej - konsultacje społeczne - wentyl bezpieczeństwa [np. wymówka, że nikt nie wyraził sprzeciwu], nieobligatoryjne referenda, struktury organizacyjne [żeby były efektywne]

2. system prawny - nakazy / zakazy, regulator życia, respektowanie przez ludzi norm - regulator naszych zachowań - za normami stoją sankcje, nowa władza - zawsze przy systemie dłubie, chce zaostrzyć. Filar ładu społecznego - nie trzeba indywidualnie do każdego np. lepsza represyjność prawa [np. mandat]; funkcja prewencyjna - zastanowienie czy masz ochotę na replay, czy może lepiej być pokornym? Docelowe jest stworzenie świadomego obywatela

3. środki masowego przekazu - regulator naszej świadomości - media pokazujące świat zgodnie z rządzącymi - mają dobrze. Są to najtańsze instrumenty, powszechne, skuteczne w sensie wykorzystywania wiedzy psychologicznej

4. wychowanie [obszar socjalizacji]:

• żywiołowa - niezależna od instytucji państwa ( w domach)

• edukacja - działalność przez instytucje wychowawcze, kształtowanie sylwetki człowieka intencjonalnie, oparte na wiedzy pedagogiczne, psychologiczne, podmioty władzy dbają o ten model

• Dodatkowe obszary [made by Sobkowiak]:

1. funkcjonowanie instytucji i organizacji - żyjemy w zbiorowościach, w otoczeniu instytucji, socjotechnika - likwidacja niezgodnych formalnych struktur, modyfikowanie, tworzenie nowych instytucji

2. konflikty - tworzyć, regulować [zmniejszać / zwiększać natężenie], ostatecznie rozwiązywać znając psychologię

3. marketing - badania potrzeb adresatów działania, dostarczanie im potrzebnych produktów; reklama - dowiadujemy się czego chcieliśmy

• Działanie socjotechniczne:

• Takie więcej niż 2 podmiotowe działanie, w którym podmiot w nazewnictwie cybernetyki zwany systemem sterującym skłania grupę lub zespół zwany systemem sterowanym, do zachowań pożądanych ze względu na cel lub cele sterującego. Cele te mogą być zgodne / niezgodne lub niezgodne z celami sterowanych. Skłanianie to odbywa się w różny sposób z wyłączeniem przemocy, głównie polega na wytwarzaniu u sterowanych odpowiednich postaw oraz bezpośrednim generowaniu bezpośrednich zachowań za pomocą oddziaływań natury emocjonalno - intelektualnej. Nie wyklucza się tu również działań innego rodzaju np. wzmocnień materialno - energetycznych [kasa, wizja awansu] z wyłączeniem użycia siły fizycznej natomiast stosowaniu potencjalizacji czyli grożenia jej użyciem

• Gęste otoczenie społeczne:

• Żyjemy w zagęszczeniu stosunków międzyludzkich, nie jest możliwe zaspokojenie potrzeb bez współpracy z innymi. Zależy od kooperacji z podmiotami otoczenia - rozchodzenie się informacji, poziom poinformowania [o innych] jest w gęstym otoczeniu społecznym duży. Małe prawdopodobieństwo zachowania tajemnicy - co staje się problemem w przypadku strategii socjotechnicznych - wszyscy wiedzą, informacje się szybko roznoszą.

19.03.2008

• Cechy działań socjotechnicznych:

1. Systemowość

• działanie społeczne stanowi system, w którym udział bierze wiele podmiotów

• istnieje grup inicjująca działania, grupa pomocowa oraz odbiorcy działań

• wielość metod wobec adresatów

• wielość środków emocjonalnych i intelektualnych

• ład/uporządkowanie metod działania

• sprzężenie zwrotne

2. Różnorodność

• odbiorcy i ich percepcja jest zróżnicowana

• ważne jest to, aby środki dotarły do ludzi, a więc były skuteczne

• masowość oddziaływań socjotechnicznych na różnych ludzi

• używanie tych samych bodźców, ale w innych konstelacjach ma na celu zapobieżenie efektowi znudzenia oraz ma wzbudzić emocje

• oddziaływanie:

1. indywidualne [dozowane]

2. liderzy, grupy

• istnienie grupy odniesienia

3. Bagienność

• część ludzi nie ulega bodźcom [systemom sterującym, z różnych powodów np. silny system aksjologiczny

• wciąganie/wsysanie ludzi w system sterujący

• opór zostanie przezwyciężony choć na chwilę

• użycia tła o wysokim natężeniu emocjonalnym, aby ludzie zrezygnowali ze swoich wartości [wartość nadrzędna wobec jednostki]

4. zakamuflowanie

• atak musi być skuteczny

• np. prowokacja zakłada, że wszystkie elementy działania są ukryte

• cele systemu sterującego przedstawić jako wysoce moralne, realizujące wartości i interesy odbiorców, a w rzeczywistości chodzi o cele grupowe o charakterze raczej niezwiązanymi z normami moralnymi

• Rodzaje socjotechniki:

1. Niższego i wyższego stopnia/rzędu

1. Niższego rzędu -> oddziaływania mające wywołać określone, pożądane zachowania ludzi; 2 rodzaje bodźców:

1. Regulacje normatywne: opatrzone sankcjami pozytywnymi, unikanie kary

2. Tworzenie warunków korzystnych dla podjęcia pewnych zachowań

2. Wyższego rzędu -> kształtowanie postaw, ideałów, wysokich wartości, świadomości ludzi/osobowości ludzi; adresaci zinternacjonalizowali uzyskane informacje

2. Totalna i fragmentaryczna

1. Totalna -> próba całkowitego ukształtowania człowieka, jego osobowości i świadomości; celem jest uzyskanie pełnej kontroli nad człowiekiem

2. Fragmentaryczna -> kształtowanie wybranych cech czy też zachowań

3. Antropotechniczna i nieantropotechniczna [humanistyczna]

1. Antropotechniczna -> instrumentalne traktowanie ludzi; potrzeby i ich wartości są nieistotne z punktu widzenia sterujących

2. Nieantropotechniczna -> podmiotowe traktowanie systemu sterującego

4. Właściwa, znachorska, czarna i samorodna [wg Podgórskiego]

1. Właściwa -> to ta naukowa i definicyjna

2. Znachorska -> dotyczy uzurpatorów praw do nazywania się fachowcami; socjotechnika głównie ta praktykowana; brak jest przygotowania i kompetencji teoretycznych

3. Czarna -> system sterujący zdaje sobie sprawę, że działanie wyrządzi szkodę adresatom

4. Samorodna -> dokonania praktyczne różnych instytucji działających przez dłuższy czas

5. Mini, mezo i makro

26.03.2008

• OSOBOWOŚĆ

1. Definicja: system cech czy właściwości psychicznych jednostki świadczący o ich odrębności oraz ukierunkowujący; względnie trwała struktura

2. Mechanizmy kształtujące osobowość:

1. Biologiczna -> popędy, genetyk, właściwości fizycznej budowy ciała

2. Psychiczna -> świat uczuć i emocji [słaba kontrola rozumu]

3. Społeczna [społeczno - kulturowa] ->wartości, przekonania, wiedza, normy zachowań

• Regulacja konfliktów międzyludzkich jest jednym z zadań socjotechniki -> rodzi się pytanie dotyczące AGRESJI [wg L. Kołakowskiego ZŁO kończy się zawsze agresywnymi działaniami]

3. Cztery aspekty struktur poznawczych:

STRUKTURA POZNAWCZA: wszystkie informacje są porządkowane i przyjmują postać tzw. struktur poznawczych, a więc są to sposoby gromadzenia i porządkowania wiedzy o świecie, ludziach i samych sobie; wyznaczają różnice między ludźmi

1. Złożoność - liczba właściwości i aspektów, które człowiek bierze pod uwagę, przy rozumieniu i ocenianiu faktów i procesów

2. Abstrakcyjność i konkretność - umiejętność konstruowania uogólnień

3. Otwartość - stopień podatności na przyjmowanie nowych informacji

4. Aktywność i bierność - stopień/umiejętność wykorzystywania informacji do konstruowania własnych zachowań

• 4 struktury poznawcze wyznaczają 4 drogi oddziaływań na ludzi i na środowisko

4. Funkcje osobowości:

1. Orientacji w otoczeniu

2. Wywoływania emocji i motywacji

3. Decyzyjno - programująca

4. Wykonawcza

5. Kontrolna

6. Korekcyjna

• POSTAWA

1. Definicja: względnie trwały stosunek człowieka do pewnych obiektów materialnych lub niematerialnych

2. Trzy aspekty postawy wg Nowaka:

1. Intelektualny [poznawczy] -> całość wiedzy trafnej lub nietrafnej

2. Emocjonalny -> całość uczuć wobec obiektu postawy

3. Behawioralny

1. Realne zachowania wobec obiektu postawy

2. Wzory zachowań wobec obiektu postawy [tę koncepcję preferuje dr Sobkowiak!] powstałe w wyniku socjalizacji

• Świadomość czy świadomość połączona z realnymi zachowaniami świadczy o zaistnieniu postawy???

• Nie każde zachowanie jest zgodne z postawą

POSTAWA -> czynniki sytuacyjne -> ZACHOWANIE

LUB

POSTAWA = ZACHOWANIE

• pełna postawa występuje gdy występują wszystkie jej 3 aspekty

• niepełna postawa jest kompilacją aspektów:

• poznawczego i emocjonalnego

• emocjonalnego i behawioralnego

• emocjonalnego

• nie ma postawy, która nie zawierałaby w sobie aspektu emocjonalnego, gdyż jest on składnikiem konstytuującym postawę

3. Cztery drogi kształtowania postawy:

1. Poznawcza -> element postpoznawczy

2. Emocjonalna -> utrwalanie się wiedzy w sposób negatywny lub pozytywny

3. Behawioralna -> nabywana w toku działania

4. Przejmowanie postaw od innych ludzi

4. Czynniki uzewnętrzniania postaw:

1. System postaw - wcześniej ukształtowane w nas postawy

2. Cechy własne postaw

1. Treść - dotyczy obiektu

2. Zakres - liczba obiektów objętych postawą

3. Kierunek - pozytywne lub negatywne uczucia

4. Intensywność - poziom natężenia emocji

5. Złożoność

6. Zwartość - zgodność między składnikami postawy

7. Trwałość - odporność na zmiany

8. Miejsce w systemie - centralne lub peryferyjne

1. Centralne: przesądzają o osobowości i sposobie jej manifestacji

2. Peryferyjne: strategia łagodna, ewolucyjna w przeciwieństwie do tej poprzedniej

9. Skuteczność i emocjonalność

3. Czynniki osobowościowe - percepcja, behawioralne, emocjonalne jednostki

4. Czynnik sytuacyjny - presja tu i teraz

5. Cele kształtowania postaw:

1. Zmiana postawy, czyli budowa nowej w miejsce poprzedniej

2. Modyfikacja postawy

1. Wzmocnienie wszystkich lub wybranych elementów

2. Osłabienie natężenie składników postawy

2.04.2008

• METODY ODDZIAŁYWAŃ

• Oparte na bodźcach emocjonalnych i intelektualnych

• Perswazyjne i manipulacyjne [oddziaływanie na człowieka bez jego wiedzy i woli]

• Pośrednie [wykorzystują różne czynniki] i bezpośrednie [występują w mniejszej skali]

• Etyczne i nieetyczne

• Łagodne [respektowanie norm moralnych, które niosą w sobie adresaci] i ostre

• Ewolucyjne [rozciągnięte w czasie] i wstrząsowe [szokowe; siła bodźców]

• Oparte na karach i na nagrodach

NP.: prowokacja [nieetyczna, wstrząsowa, manipulacyjna]; oparcie na autentycznym autorytecie [etyczna lub nie - zależy od sytuacji]; perswazja [łagodna, ewolucyjna]

• 5 ODDZIAŁYWAŃ POŚREDNICH:

1. Wykorzystanie autorytetów z zewnątrz

• Kogo ludzie, na których chcemy oddziaływać, uznają za swój autorytet

2. Zmiana roli / ról pełnionych przez jednostkę lub grupę, na którą oddziałujemy

3. Zmiana pozycji społecznej osób, na które oddziałujemy

• Wykształcenie

• Zawód

• Dochód

4. Zmiana systemu wartości ogólnospołecznych i indywidualnych

• System wartości uzasadnia system

5. Zmiana wzorów zachowań zbiorowych i indywidualnych

Rozwój społeczny - pewien etap, który można zdiagnozować w różny sposób

Pewne role i pozycje

Instytucje realizujące rozwój społeczny, poprzez role i pozycje zgodnie z oczekiwaniami ludzi

1. Skutki pozytywne powstałe dzięki odpowiedniemu zachowaniu -> satysfakcja z postępowania

2. Skutki negatywne, będące efektem rezygnacji, apatii, agresji i frustracji

1 + 2 = manipulacja medialna

• Intencjonalne oddziaływanie

• Merytoryczna treść „rozwoju społecznego”

• Obszar dotychczasowych oczekiwań i potrzeb grup społecznych

9.04.2008

• METODY PODPORZĄDKOWANIA:

• Reguła kontrolowanego otoczenia

• Podporządkowanie sobie bezpośredniego lub pośredniego, jak największej liczby elementów w otoczeniu

• Zwiększenie możliwości sukcesu

1. Potrzeby pierwotne

1. Wytwarzanie sytuacji deprywacyjnych

• ŻYJ! [zachowaj swoje istnienie] - poświęcenie wszelkich dóbr i wartości

• Konieczność zachowania gatunku [potomstwo i jego wychowanie]

2. Potrzeby wtórne [społeczne, konsumpcyjne]

2. Potęgowanie potrzeb nieelementarnych

• Posiadanie dóbr materialnych

• Władza nad ludźmi

• Prestiż

• Potrzeby hedonistyczne

3. Potrzeby wyższego rzędu

3. Kanalizacja ideałów

• Samorealizacja

4. Splot interesów [I, II]

5. Intensyfikacja lęku [I, II, III] - uzupełnienie, katalizator poprzednich metod, nie istnieje samoistnie

• jaki stopień podporządkowania świadczyłby o sprawności i skuteczności systemu sterującego?

• Tendencje do maksymalizacji podporządkowania sobie ludzi -> należy sprawdzić, czy aby na pewno taki stopień jest skuteczny [brak miejsca na inwencję jednostek]

maksymalnie brak [anarchia, chaos]

pozwolenie na pewien zakres

autonomii = rezygnacja z części

podporządkowania [jednostka pracuje]

1. Wytwarzanie sytuacji deprywacyjnych, czyli uniemożliwiających zaspokojenie potrzeb

• Wykorzystanie sytuacji lub stworzenie nowej, w której blokowany jest dostęp do dóbr zaspokajających potrzeby biologiczne

• Człowiek nie musi się poddać, ale próba zdobycia tych dóbr wymaga zwiększonego wysiłku psychicznego i fizycznego, co prowadzi do wyniszczenia

• System sterujący informuje zatem, co należy zrobić, aby uzyskać dostęp do tych dóbr -> PODPORZĄDKOWAĆ SIĘ

• Podporządkowanie się systemowi sterującemu pozwala na pełną swobodę

• Reakcja: ucieczka od zagrożenia, nadzieja na uzyskanie chociaż części dóbr

• Wg Rudniańskiego [20 lat temu]: metoda ta odeszła do lamusa, no chyba że w radykalnych dyktaturach ma możliwość wystąpienia [NP. głód na Ukrainie w latach 30. XX w., Kambodża, walki plemienne w Afryce, była Jugosławia

2. Potęgowanie potrzeb nieelementarnych

• Zaspokojone są już potrzeby pierwotne

• Ośrodki władzy budują przekonanie, że zaspokajanie potrzeb nieelementarnych wyznacza sens życia [o wartości decyduje stan posiadania], stan uzależnienia od tych potrzeb nieelementarnych

• Nie ma takiego systemu, który zaspokoiłby wszystkie potrzeby, zatem zaspokaja te, wobec których posiada zasoby

• Potęguje te potrzeby, które nie są dla systemu groźne; doskonałym wabikiem jest poziom zabezpieczenia materialnego

• Warunkiem jest podporządkowanie się

3. Kanalizacja ideałów

• Ideały określające wizje życia ziemskiego, ale nie tylko

• Słowne określenia -> żyj tak, abyś zasługiwał na reprezentanta tych wartości oraz sam zasłużył na podziw

• Należy żyć w zgodzie z wysokimi wartościami, które kreuje podmiot sterujący

• Wartości te mają pozycję nadrzędną, więc należy się im podporządkować

• Najbardziej perfidna z metod, gdyż operuje na najważniejszych potrzebach człowieka - IDEE i RELIGIA

• NP. sekty

16.04.2008

4. Splot interesów

• Wspólne cele + system sterujący posiadający zasoby

• System sterowany ma być powiązany z systemem sterującym jak największą liczbą relacji

• „LIGHT” - akcent pada na pozytywne konsekwencje współpracy; wspólnota poglądów; łączność aksjologiczna

• „HARD” - wymuszenie podległości przez zastosowanie różnych gróźb [potęga szantażu]; typowe dla pracy wywiadów

• Trwałość zależności:

• Faktyczne korzyści utrwalają związki

• 2 niebezpieczeństwa:

1. Osłabnięcie systemu może spowodować agresję

2. Właściwości negatywne ludzi mogą zostać poznane przez innych [pod znakiem zapytania stoi ich lojalność]

5. Intensyfikacja lęku

• LĘK WŁAŚCIWY: poczucie zagrożenia niezwiązane z materialnymi przesłankami, np. fobie, manie

• STRACH: poczucie zagrożenia oparte na realnych przesłankach, np. represje

• 3 wymiary lęku:

Wysoki	Wpadamy w panikę, agresję, paraliż; działania - niesprawność w działaniu; takich system nie potrzebuje; zasadne na krótki okres czasu, na minięcie zagrożenia; gdy coraz więcej ludzi ignoruje system sterujący lub trzeci podmiot zagraża istnieniu
*Średni*	Najlepsza sytuacja; utrzymuje się przekonanie o możliwości ukarania przez system; sterowani mogą mieć pewien zakres swobody
Niski	Reakcja zignorowania, np. zapowiedzi kary; erozja pozycji karzącego

• Wzmocnienie bodźców negatywnych, gdy sterowani zmniejszają poziom podporządkowania

• Wzmocnienie i późniejsze osłabienie

• Fakty przemocy występujące w zbiorowości ludzkiej, wiedza o instytucji -> stosowane środki, np. kategoria grzechu [coś co istnieje poza systemem sterującym]

• PAŃSTWO - oparte na legalnym przymusie [prawo], ale jednocześnie jest jego egzekutorem

• System może uruchomić przemoc [SOT neguje przemoc jako normy działania!]

• Żonglowanie realnymi zjawiskami

• Siła mediów może nierealne zjawiska doprowadzić do ich „urealnienia” w oczach sterowanych

• Nagrodą za podporządkowanie jest obniżenie poziomu lęku

• BAĆ SIĘ tzn. zachowywać się zgodnie z intencjami sterującego lub robiąc coś w przeciwieństwie do tego co chcemy [posłuszeństwo]

• TECHNIKI:

1. Potencjalizacji - niezależne zjawiska lub kreacja nowych; oczekiwanie an reakcję systemu

2. Intensyfikacja lęku wzajemnego - „napuszczanie się nawzajem”

3. Łączne stosowanie formalnych i nieformalnych kanałów przekazywania informacji - płyną informacje różniej treści, zazwyczaj nie te same

4. Celowy brak informacji - głównie w sytuacji wymuszającej ich udzielenia

5. Przeplatające się stosowanie informacji i dezinformacji

6. Wzajemne intensyfikowanie lęku na podstawie lęku już utrwalonego wcześniej

C + D + E = brak rzeczywistej wiedzy, stan dezinformacji

• MECHANIZMY INTEGRACJI[1] I DEZINTEGRACJI[2] GRUP SPOŁECZNYCH

1. INTEGRACJA:

• Zmiana dotychczasowej motywacji na nową atrakcyjną i spajającą

• Lepsze zaspokojenie potrzeb grupy

• Stworzenie możliwości awansu w grupie [pionowa i pozioma]

• Zwiększenie liczby przyjemnych interakcji w grupie

• Zmniejszenie liczby interakcji nieprzyjemnych

• Podniesienie kryteriów przyjmowania do grupy [atrakcyjność grupy przez co rośnie samopoczucie członków grupy]

• Nagrody z zewnątrz i wewnątrz

• Ujawnianie lub zwiększanie poczucia zagrożenia z zewnątrz

2. DEZINTEGRACJA:

• Lider o socjocentrycznej osobowości

• Zmiana reguł i celów działania grupy

• Zantagonizowanie z inną grupą

• Propagowanie atrakcyjności innej grupy

• Propagowanie konformizmu jako ważnej normy grupowej

• Stosowanie taktyki dziel i rządź

• Negowanie wartości i norm grupowych przez pokazanie rażących odstępstw

• Infiltracja grupy

• Zyskiwanie sprzymierzeńców w grupie

• Operowanie wobec członków grupy różnymi etykietami

23.04.2008

• PERSWAZJA

1. DEFINICJE:

• H. Spencer: opinie w ostateczności kształtowane są przez uczucia, a nie rozum

• Wg Wiatra: Skłanianie ludzi do pewnych działań przez zmiany w świadomości

• Wg Klementowicza: celem jest uzyskanie zgody osoby nakłanianej przez wytworzenie przekonania, że zalecany sposób zachowania się jest celowy, a więc zgodny z jej systemami wartości itd.

• Posługiwanie się informacjami weryfikowalnymi

• Działanie na odczucia jest kłopotliwe ze względu na odróżnienie zjawisk perswazji i manipulacji

• Metoda związana z emocjami może zostać użyta w różnoraki sposób [!], niektóre z nich mają charakter manipulacyjny lub niemanipulacyjny [np. użycie stereotypu]

2. RODZAJE:

Klementowicz:

• Racjonalna: realne korzyści z przyjęcia przekazu

• Emocjonalna: odwołanie się np. do autorytetu czy woli boskiej

3. TECHNIKI:

Dębski:

• Technika marchewki - korzyść z przyjęcia komunikatu

• Strategia kija - negatywne koszty niepodporządkowania się

• Technika emocji dodatnich - prezentacja treści silnie sugerująca poczucie dumy czy komfortu

• Technika emocji ujemnych - odrzucenie przekazu wiąże się ze wstydem

Lammermann: „Szkoła debaty”

• Technika kwestionowania faktów bazowych - obalenie argumentacji przez wątpliwą prawdziwość czy zasadność faktów

• Demaskowanie sprzeczności - niespójności między poszczególnymi częściami wypowiedzi

• Technika odwrócenia - tak…, ale…

• Technika bumerangu - zarzuty sformułowane przeciwko nam, odrzucamy

• Technika niedowartościowania - nie mogąc zakwestionować faktów, kwestionujemy ich znaczenie / wartość

• Technika uprzedzania faktów - przewidując argumenty drugiej strony, stosujemy je przezd drugą stroną

• Technika wyrywania zdania z kontekstu - w celu zmiany znaczenia całości [również stosowana w manipulacji]

• Technika uników - nie mogąc zakwestionować znaczenia argumentacji, mówi się o czymś innym

4. DZIEWIĘĆ PRAW PERSWAZJI [Hogan, „Psychologia perswazji”]

1. prawo rewanżu - zasada wzajemności u Cialdiniego

2. prawo kontrastu - różnica widoczna jest bardziej wtedy, gdy oba zjawiska znajdą się blisko w czasie i przestrzeni

3. prawo sympatii - gdy osobie perswadującej uda się wzbudzić uczucie, że robi to dla naszego dobra, to wtedy obdarzamy tę osobę sympatią

4. prawo potwierdzania oczekiwań - wprost lub pośrednio daje nam do zrozumienia, że powinniśmy coś zrobić, to to się robi, ze względu na szacunek do tego kogoś

5. prawo pozytywnych skojarzeń - efekt aureoli; jesteśmy zwolennikami czynności czy zachowań osób, które podziwiamy; stosunek emocjonalny zasłania znaczenie treści

6. prawo limitu - niedostępności; dostęp ograniczony, tym bardziej tego chcemy

7. prawo konformizmu - dowodu społecznego

8. prawo władzy - autorytetu; cenimy tych, którzy już posiadają władzę, więc częściej przyjmujemy ich komunikaty

9. prawo konsekwencji - zachowania zgodności; deklaracja pewnego stanowiska zmusza do obrony treści, nawet jeżeli pojawią się racjonalne kontrargumenty

5. SKUTECZNOŚĆ metody perswazji:

1. Bodźce emocjonalne - ich stosowanie stawia pod znakiem zapytania trwałość zmiany

1. Zmiana zachowania tu i teraz

• Połowiczna zmiana postawy

• Całkowita zmiana postawy

2. Trwalsza zmiana postawy

• jest czasochłonna

• nie jest to jedyny system sterujący; wpływ na systemy sterowane mają inni -> oddziaływanie kolejnego systemu, który musi być na tyle silny, aby przebić pozostałe systemy

• kosztowność oddziaływań

• wnętrze adresatów oddziaływań -> dysonans poznawczy [w przypadku młodszych jest on słabszy, natężenie konfliktów]

• METODA FACYLITACJI [ułatwianie, sterowania]

• System sterujący nie odwołuje się do konkretnych osób, ale wytwarza warunki zewnętrzne sprzyjające adresatom, które mają skłonić do podjęcia konkretnych zachowań

• Liczy się racjonalność ludzi [są różne typy racjonalności]

• Jest to metoda pośrednia

7.05.2008

• MANIPULACJA

1. DEFINICJE:

• Wg Franke: oddziaływanie psychiczne, które realizowane jest w sposób utajony

• Wg Podgóreckiego: wszystkie oddziaływania na wykonawcę, w którym ten mylnie sądzi, że jest sprawcą, nie zdając sobie sprawy, że jest środkiem w rękach rzeczywistego sprawcy

• Wg Świta - Zięba: procesy, w których manipulowany nie łączy faktycznego celu manipulatora ze stosowanymi technikami oddziaływania lub nawet go nie zna, a technik nie dostrzega; manipulator sterując w sposób ukryty postępowaniem bądź kształtując osobowość manipulowanego, traktuje go przedmiotowo jako środek do celu

• Zakamuflowane, bez wiedzy i woli adresatów lub przy ograniczonej wiedzy, kształtowanie świadomości i zachowania ludzi

2. CZĘŚCI składowe:

• Podmiot

• Cel

• Metody

• Środki

• Skutki

• W relacjach interpersonalnych może przyjąć 100 % charakter [relacje osobiste]

• Trudno przewidzieć rzeczywiste intencje sprawcy działania

• SPRAWCA musi:

• Pokazać CEL OFICJALNY

• Ukryć CEL WŁAŚCIWY

3. KIEDY?

• Jest oznaką siły czy słabości manipulatora?

1. w momencie kiedy nastąpi opór, niechęć do wspólnego działania

np. samospełniające się proroctwa -> na przykładzie banku [plotka o bankructwie spowodowała realne bankructwo]

• z moralnego punktu widzenia jest zjawiskiem negatywnym, z prakseologicznego to zależy od sytuacji

2. nie może ujawniać przebiegu działania [walka o dostęp do informacji]; działania pewne mają charakter niejawny [i niech takie pozostaną]

3. słaba, malejąca legitymacja ze strony grupy czy członków otoczenia

4. opór wynikający z niezrozumienia sytuacji

5. w warunkach sporego natężenia kooperacji negatywnej -> brak czasu na innego typu działania

4. OPIERA SIĘ NA:

• Łamaniu norm moralnych

• Nierespektowaniu praw osób manipulowanych

• Stosowaniu informacji nieprawdziwych

5. TECHNIKI:

• Celowe wykorzystanie mechanizmu dysonansu poznawczego

• Mechanizm konformizmu grupowego

• Wzbudzanie poczucia zagrożenia, lęku, strachu

• Metody podporządkowywania

• Moralizatorstwo

• Etykietowanie

• Ośmieszanie

• Ingracjacja [przez zwiększanie własnej atrakcyjności]

• Operowanie informacjami:

• nieprawdziwość informacji

• nieważne informacje

• informacje ważne przedstawia się jako te nieistotne

• informacje spreparowane intencjonalnie

• szum informacyjny [nadmiar informacji]

• rzeczywistość społeczna

zbiór informacji / komplet informacji nie jest możliwy do zebrania

nadawca

konstruowanie komunikatu / selekcja [!] wedle różnego rodzaju kluczy

komunikat

w tym sensie nie ma dezinformacji

• sposób odbioru

• różnica między 1 i 2 oraz intencje nadawcy

• percepcja ludzi

• skierowane na relacje interpersonalne

6. ZABIEGI: [wg Nensky]

1. Wojna psychologiczna:

• Sytuacja stresowa

• Ataki personalne

• Groźby

• Przeplatanie bodźców pozytywnych i negatywnych

2. Wojna pozycyjna:

• Odmowa kontakty

• Polaryzacja żądań

• Eskalacja żądań

• Formuła „tak” lub „nie”

3. Dezintegrowanie działań przeciwnika

4. Prowokowanie konfliktów

5. Odsuwanie problemu decyzyjnego

6. Rozpraszanie uwagi; dekoncentracja [przerywanie, wtrącenia]

7. Dezorientacja - wiele różnych sprzecznych tez

8. Emocjonalne pobudzanie

9. Przesadna koncentracja na pewnym aspekcie jakiegoś zagadnienia

10. Wytwarzanie wzajemnych zobowiązań

11. Blefowanie

12. Odwoływanie się do doświadczeń z przeszłości [pozytywne lub negatywne] = PRESJA

• FORMY PRZYMUSU [Stanisław Ossowski, 1917 „Ku nowym formom życia społecznego”]

• Przymus fizyczny = przemoc

• Terror fizyczny - potencjalne zagrożenie; groźba użycia siły

• Przymus ekonomiczny - groźba ograniczenia lub pozbawienia środków materialnych koniecznych do utrzymania

• Presja opinii publicznej - zdiagnozowanie opinii publicznej jest obowiązkiem systemu sterującego; zwiększenie treści stojących za pewnymi kręgami

• Przymus wewnętrzny [psychiczny] - z socjalizacji

• Przymus organizacyjny - organizacja to zbiór nakazów i zakazów

• MACHIAVELIZM jako typ osobowości człowieka

• Wpływ innych ludzi

• Manipulacja

• Perswazja

• Rozkaz

• Nakłanianie do czynności, na których zależy drugiej osobie

• Machiawelizm należy do manipulacji

• Jest to osobowość do ludzi nastawionych na manipulowanie innymi ludźmi

• Jest to zespół przekonań, zgodnie z którymi ludzie są źli, leniwi, oszukują, łamią normy moralne, schlebiają innym, ukrywają intencje

Wg Tokarskiego:

1. Obraz świata: inni ludzie to obiekty, którymi można manipulować do osiągnięcia swoich celów, gdyż inni też manipulują

2. System norm: respektowanie norm sprzyjających osiągnięciu celów; inne można łamać

3. Postawy wobec innych ludzi: nieufność, lekceważenie, mała gotowość angażowania pozytywnych emocji w kontakty z innymi

4. Nastawienie motywacyjne: potrzeba odniesienia sukcesu w rozgrywkach z innymi ludźmi

5. Odporność emocjonalna: bardzo wysoka; nie uleganie emocjom w sytuacjach trudnych; kalkulują [na pozycji wygranej w kontakcie z osobami emocjonalnymi]

LIGHT i HARD - to nie jest nomenklatura fachowa, tylko tak na potrzeby wykładu [można spokojnie użyć pojęć łagodna i ostra wersja]

SOT - dla niezorientowanych jest to używany skrót na socjotechnikę

SOCJOTECHNIKA WYKŁADY

---