nerwowka na egzamin, fizjoterapia, Anatomia


137.BUDOWA I ZNACZENIE OPON MÓZGOWIA I RDZENIA KRĘGOWEGO.

MÓZGOWIE: otaczają go trzy opony: opona zewnętrzna (twarda), środkowa (pajęczynówka), wewnętrzna (miękka).

  1. OPONA TWARDA: jest błoną włóknistą. Stanowi również okostną jamy czaszki. Od pajęczynówki oddzielona jest jama podtwardówkową. Ma kształt długiego worka, zbudowanego ze zbitej tkanki łącznej. Rozpoczyna się w otworze wielkim kości potylicznej gdzie przechodzi w oponę twardą mózgowia. Kończy się na poziomie II kręgu krzyżowego. Opona twarda wysyła do każdego z otworów międzykręgowych wypustkę otaczającą oba korzenie nerwu rdzeniowego wraz ze zwojem nerwowym. Między wcięciem opony twardej a ściana kanału kręgowego istnieje jama nadtwardówkowa, która jest ważnym czynnikiem chroniącym rdzeń kręgowy przed uciskiem. Opona twarda unerwiona jest przez gałęzie oponowe nerwów rdzeniowych. Składa się z dwóch blaszek zewnętrzne (okostnej) i wewnętrznej. Warstwa okostna zrasta się mocno z podstawą czaszki, a warstwa wewnętrzna wysyła w kierunku mózgowia przegrody, dzielące wnętrze czaszki na kilka połączonych ze sobą przestrzeni. Przegrody te to: sierp mózgu, sierp móżdżku, namiot móżdżku i przepona siodła. SIERP MÓZGU - odgradza od siebie półkule mózgu, rozciąga się od grzebienia koguciego do guzowatości potylicznej. SIERP MÓŻDŻKU: leży poniżej namiotu móżdżku, wnika pomiędzy półkule móżdżku. PRZEPONA SIODŁA: rozpościera się nad siodłem tureckim, oddziela dół czaszki od reszty dołu środkowego czaszki. Przez przeponę przechodzi lejek łączący przysadkę z podwzgórzem. Na tych przegrodach opierają się części mózgowia co zmniejsza wzajemny nacisk tkanki mózgowej. Pomiędzy warstwą okostną i mózgową znajdują się kanały żylne zwane zatokami opony twardej. Przyjmują one krew z mózgowia, oka i ucha. Zatoki opony twardej są to szeroki, pokryte śródbłonkiem przewody żylne pozbawione zastawek. Można je podzielić na dwie grupy: grupę przednio - dolną (zatoka jamista, klinowo - ciemieniowa, zatoka skalista górna i dolna) i grupę tylno - górną (spływ zatok: zatoka strzałkowa górna i dolna, zatoka prosta, poprzeczna, esowata, potyliczna). Na powierzchni blaszki okostnej przebiegają naczynia tętnicze, wyróżniamy tętnicę przednią, środkową i tylną.

  2. PAJĘCZYNÓWKA: cienka błona łącznotkankowa. Z oponą miękką pajęczynówka zrasta się tylko na wypukłych powierzchniach zakrętów mózgowych. Nad bruzdami i szczelinami opona ta przerzuca się nie zagłębiając się co powoduje powstawanie jamy podpajeczynówkowej.

  3. OPONA MIĘKKA: jest zrośnięta z powierzchnią wewnętrzną mózgu. Zawiera liczne naczynia krwionośne, tętnicze i żylne, które wnikają do tkanki mózgowej. Otacza bezpośrednio powierzchnię rdzenia, wnika do bruzd oraz do szczeliny pośrodkowej przedniej. Przechodzi ona również na korzenie nerwów rdzeniowych, na naczynia krwionośne oraz na nić końcową.

138. MÓZGOWIE - PODZIAŁ,OGÓLNA BUDOWA I FUNKCJE POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI.

Ośrodkowy układ nerwowy powstaje z ektodermy, a szczególnie z trzech pierwotnych listków pęcherzyków mózgowych. Rozwinęły się kolejno:

  1. tyłomózgowie

  2. śródmózgowie

  3. przodomózgowie

TYŁOMÓZGOWIE: Rdzeniomózgowie (rdzeń przedłużony), Tyłomózgowie wtórne (most i móżdżek).

Rdzeń przedłużony (opuszka) - najniżej położony odcinek mózgowia, przechodzi w rdzeń kręgowy. Granicę między rdzeniem przedłużonym a kręgowym stanowi skrzyżowanie piramid.

Budowa zewnętrzna:

      1. szczelina pośrodkowa przednia, piramidy utworzone przez włókna dróg korowo - rdzeniowych (piramidowych)

      2. sznury rdzenia przedłużonego (prawy i lewy), kończą się oliwkami.

Powierzchnia grzbietowa:

    1. część dolno - boczna: pęczek smukły i klinowaty, guzek pęczka smukłego i guzek pęczka klinowatego. Guzki te tworzą jądra klinowate i smukłe

    2. część górno - przyśrodkowa: bierze udział w wytworzeniu dna komory IV

Budowa wewnętrzna:

    1. część podklinowa ( w sznurach istoty białej biegną włókna nerwowe dróg wstępujących i zstępujących, znajdują się tu w rogach przednich jądra nadrdzeniowe i dwuznaczne. W rogu przednim, leżą jądra nerwu podjęzykowego i błędnego. W rogu tylnym istoty szarej jądra nerwu trójdzielnego oraz jądro smukłe i klinowate.

    2. Wstęga przyśrodkowa: skrzyżowanie włókien nerwowych wychodzących z jądra smukłego i klinowatego.

MOST:

Dół równoległoboczny: stanowi dno komory IV. Jest utworzony przez część górno - przyśrodkową powierzchni grzbietowej rdzenia przedłużonego i całą powierzchnię grzbietową mostu. Dół równoległoboczny ma kształt 2 trójkątów równoramiennych połączonych podstawami. Trójkąt górny należy do mostu a dolny do rdzenia przedłużonego.

Budowa wewnętrzna mostu:

PODWZGÓRZE: leży na podstawie mózgu, składa się z ciał suteczkowatych, guza popielatego i pasma przysadki, lejka oraz skrzyżowania wzrokowego i pasma wzrokowego.

Funkcje:

KRESOMÓZGOWIE: Półkule mózgu: wewnątrz nich znajduje się szereg jąder podkorowych - największe (ciało prążkowane). Powierzchnia półkul pokryta jest warstwą istoty szarej. Prawą półkulę oddziela od lewej szczelina podłużna mózgu, tu też leży ciało modzelowate - największe spoidło mózgu. Jest ono zbudowane z włókien nerwowych łączących obie półkule. Mózgowie pokryte jest 3 oponami.

Kora mózgu; jest ona pofałdowana co tworzy bruzdy i zakręty .W korze znajdują się:

139.KRESOMÓZGOWIE - BUDOWA I FUNKCJE. Kresomózgowie stanowią dwie półkule mózgu i część wzrokowa podwzgórza. Prawą półkulę od lewej oddziela szczelina podłużna mózgu, na jej dnie znajduje się ciało modzelowate, które jest największym spoidłem mózgu. Inna szczelina - poprzeczna oddziela półkule od górnej powierzchni móżdżku.

Półkula mózgu posiada trzy powierzchnie:Grzbietowo - boczną (wypukłą) Przyśrodkową Podstawną

Trzy bieguny:

Trzy brzegi:

W skład półkul wchodzi: płaszcz mózgu, węchomózgowie i jądra podkorowe tworzące ciało prążkowane.

PŁASZCZ składa się z kory i istoty białej. Istota biała utworzona jest z 4 rodzajów włókien nerwowych:

W każdej półkuli rozróżniamy 4 płaty:

We wnętrzu każdej półkuli mózgowej znajduje się komora boczna - pozostałość światła pierwotnego pęcherzyka mózgowego. Komora boczna składa się z czterech części, z których każda leży w innym płacie i są to: róg przedni (płat czołowy), część środkowa (płat ciemieniowy), róg tylny (płat potyliczny), róg dolny (płat skroniowy). Obie komory boczne łącza się z trzecią za pośrednictwem otworu międzykomorowego.

WĘCHOMÓZGOWIE: składa się z części obwodowej i część odśrodkowej (korowej). Do części obwodowej należą: opuszka węchowa, pasmo węchowe i trójkąt węchowy. Składa się ona głównie z włókien nerwowych przewodzących bodźce węchowe do części korowej. Do części ośrodkowej węchomózgowia należą: zakręt obręczy, cieśń zakrętu obręczy oraz hipokamp.

OŚRODKI KOROWE: są to okolice kory mózgowej związane z określonymi czynnościami.

  1. Ośrodek ruchowy: wywołuje reakcje ruchowa z grup mięśniowych. Położone są w paśmie kory tworzącej zakręt pośrodkowy.

  2. Ośrodki czuciowe: znajdują się w zakręcie zaśrodkowym. Odbiera wrażenia dotyku, ciepła, chłodu oraz informacje o ruchach mięśniowych.

  3. Ośrodki słuchowe: znajdują się w zakręcie skroniowym górnym płatów skroniowych. Płaty skroniowe są także siedzibą pamięci.

  4. Pole wzrokowe: w płacie potylicznym

  5. Okolice przedczołowe - z przodu od pola ruchowego są siedliskiem wyższych czynności mózgu - intelekt, inteligencja.

JĄDRA PODKOROWE: są to skupienia komórek nerwowych w obrębie istoty białej. Należą one rozwojowo do starszych i prymitywniejszych części ośrodkowego układu nerwowego, w odróżnieniu od kory mózgowej, która zajmuje szczególne miejsce jako najwyższy ośrodek regulujący i kierujący czynnościami całego ustroju.

140.MIĘDZYMÓZGOWIE - BUDOWA I FUNKCJA.

Międzymózgowie zaliczamy do przodomózgowia. W jego skład wchodzą: wzgórze, podwzgórze, nadwzgórze oraz powstałe z kresomózgowia półkule mózgu.

PODWZGÓRZE: leży na powierzchni brzusznej mózgowia. Rozróżniamy w nim:

Podwzgórze jest złożonym ośrodkiem układu autonomicznego regulującego czynności narządów wewnętrznych i przemiany chemiczne ustroju.

WZGÓRZE I NADWZÓRZE: leżą na stronie grzbietowej i przykryte są przez półkule mózgu. Wzgórze składa się z szeregu jąder, które pośredniczą w przekazywaniu impulsów czuciowych (czucie skórne, mięśniowe, wzrok, słuch) do kory mózgowej. Nadwzgórze składa się z szyszynki i uzdeczki.

141.PIEŃ MÓZGU - BUDOWA I FUNKCJA.

Do pnia mózgu zaliczamy rdzeń przedłużony, most i śródmózgowie. Ma kształt stożka rozszerzającego się u góry gdzie łączy się z mostem i zwężającego się na dole gdzie przechodzi w rdzeń kręgowy.

142.MÓŻDŻEK - BUDOWA I FUNKCJA Móżdżek (cerebellum) to z wyglądu coś jakby drugie i pomniejszone półkule mózgowe. Stąd też nazwa - zdrobnienie od słowa "mózg". Ewolucyjnie jest on o wiele starszy niż półkule mózgu i funkcjonalnie spełnia inne zadania. Można sobie wyobrazić tę strukturę jako "nadzorcę mięśni", instytucję czuwającą nad najbardziej podstawową integracją pracy mięśni. Generalnie można kojarzyć tę strukturę ogólnie z układem ruchowym i kontrolą napięcia mięśniowego.

Móżdżek znajduje się z tyłu pod półkulami mózgu, a mówiąc ściślej: znajduje się w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku, między pniem mózgu a płatami skroniowymi i potylicznymi mózgu.

Opisując układ nerwowy można najogólniej stwierdzić, że składa się on z istoty szarej i istoty białej. Dokonując opisu móżdżku, można, kontynuując to ogólne stwierdzenie, scharakteryzować te dwa budulce układu nerwowego tak, jak wyglądają one w tej właśnie strukturze. Mianowicie:

Całą powierzchnię móżdżku możemy podzielić na części boczne - dwie półkule móżdżku, oraz część pośrodkową, którą nazywa się robakiem móżdżku.

Jak można zobaczyć na fotografiach, powierzchnia móżdżku, utworzona przez istotę szarą, jest niesamowicie pofałdowana. Każdy taki fałd kory móżdżku nazywa się zakrętem, albo rzadziej zawojem. Wgłębienia między takimi wybrzuszeniami określa się natomiast mianem szczelin, lub bruzd. Korę móżdżku można podzielić na strefy lub nieco inaczej, na płaty, jednak pozwolę sobie zrezygnować z takich szczegółów.

Neurony tworzące korę móżdżku ułożone są w trzy warstwy, jedna na drugiej. Różnią się one pod względem rodzaju komórek nerwowych które je tworzą, a także pod względem tego, skąd otrzymują połączenia i dokąd posyłają swoje aksony. Trójwarstwowa struktura istoty szarej sugeruje iż dana struktura jest bardzo stara z punktu widzenia ewolucji. Warstwy te są następujące:

Warstwa drobinowa leży pod oponą miękką, czyli na samej górze i zawiera komórki gwiaździste oraz dendryty komórek Purkyniego. Warstwa zwojowa leży pod warstwą drobinową i utworzona jest przez komórki Purkyniego. Warstwa ziarnista leży pod warstwą zwojową i zbudowana jest z komórek ziarnistych.

Natomiast istota szara znajdująca się wewnątrz móżdżku tworzy jądra:

Oczywiście należy mieć cały czas na uwadze symetryczność układu nerwowego. Oznacza to, że wymienione powyżej struktury istoty szarej znajdują się w obu półkulach móżdżku.

Ale rozpisałem się głównie o istocie szarej, zapominając o istocie białej. Warto wiedzieć, iż włókna nerwowe łączące móżdżek z innymi strukturami nazywa się konarami. Wyróżnia się:

143.OMÓW LOKALIZACJĘ OŚRODKÓW RUCHOWYCH I CZUCIOWYCH KORY MÓZGOWEJ

W korze mają miejsce wyższe procesy somatyczne i psychiczne, powstają tu bodźce dla świadomych czynności, wszystkich świadomych uczuć. To ośrodek poznania, pamięci, powstają obrazy pamięciowe; to nadrzędny ośrodek kierujący i regulujący różne czynności.

Ośrodek ruchowy: zakręt przedśrodkowy, część zakrętu czołowego, płacika okołośrodkowego płata czołowego. Mamy tu ośrodek ruchowy mowy, psychoruchowy, uwagi i koordynacji, węchowy dla mięśni kończyny dolnej, spojrzenia w bok.

Ośrodek czuciowy: zakręt zaśrodkowy, część płacika okołośrodkowego w płacie ciemieniowym - odbiór dotyku, ciepła, chłodu, percepcji, ośrodek, ruchów gałek ocznych.

Ośrodek wzrokowy: bruzda ostrogowa płata potylicznego - osrodek czytania, pamięci znaków pisarskich.

Ośrodek słuchowy: płat skroniowy - ośrodek słuchowy mowy, rozumienia, orientacji i koordynacji ruchów, rozpoznawania tonów, głośności.

RDZEŃ PRZEDŁUŻONY: miejsce przechodzenia wszystkich impulsów z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie skupienie ośrodków nerwowych dla wielu czynności odruchowych tj. odruch ssania, żucia, połykania, kichania, kaszlu, wydzielania potu. Najważniejsze jego ośrodki to: oddechowy - reguluje czynności oddychania, naczynioworuchowych. Reguluje stan napięcia naczyń krwionośnych, czynności serca, wymiotny.

RDZEŃ KRĘGOWY: leży w kanale kręgowym, zbudowany z istoty szarej wewnetrznej zbudowanej z ciał komórkowych nerwowych i białej na zewnątrz stanowiącej skupienie włókien nerwowych w postaci dróg; odchodzą od niego nerwy rdzeniowe opuszczające kanał przez otwory miedzykręgowe.

144.PŁYN MÓZGOWO - RDZENIOWY, JEGO ZNACZENIE,MIEJSCE WYTWARZANIA I DROGI PRZEPŁYWU Płyn mózgowo rdzeniowy chroni mózg i rdzeń otaczając je w postaci płynnego płaszcza. Stwarza on środowisko dla mózgowia i rdzenia, umożliwia wymianę produktów przemiany materii i jest ważnym zabezpieczeniem przed urazami mechanicznymi.

Płyn mózgowo - rdzeniowy powstaje w splotach naczyniówkowych komór mózgowia. Sploty naczyniówkowe utworzone są z kapilarów i wyściółki komór posiadają bardzo cienka ścianę uwypuklającą się w postaci pączkowalnych woreczków. Najmniejszy splot leży w komorach bocznych (kresomózgowie) i tam właśnie powstaje najwięcej płynu na drodze przenikania części osocza przez ściany splotu. Z komór bocznych płyn przechodzi do komory trzeciej (międzymózgowie) następnie wodociągiem do mózgu (śródmózgowie) potem do komory czwartej (tyłomózgowie), z komory czwartej przez otwór pośrodkowy i dwa otwory boczne płyn przechodzi do jamy podpajeczynówkowej mózgowia i rdzenia kręgowego.

Zamknięcie drogi dla przepływającego płynu przez proces chorobowy prowadzi do wodogłowia.

Płyn mózgowo rdzeniowy jest pozbawiony elementów morfotycznych, odnawia się w ciągu doby czterokrotnie. W odróżnieniu od osocza krwi płyn zawiera bardzo mało białka i cukru, jedynie chlorków jest w płynie więcej niż w osoczu..

Płyn, który jest ciągle wytwarzany w splotach naczyniówkowych komór uchodzi do zatoki strzałkowej górnej (kanał rylny w oponie twardej) przez specjalne urządzenie w postaci mikroskopijnych kosmków pajęczynówki zanurzonych w krwi zatoki.

145.WYMIEŃ NERWY CZASZKOWE - PODAJ ICH CHARAKTER CZYNNOŚCIOWY.

Nerwy czaszkowe, parzyste, odchodzą od mózgowia i wychodzą przez otwory podstawy czaszki, zaopatrują one główne narządy głowy.

  1. NERWY WĘCHOWE: rozpoczynają się w nabłonku pola węchowego jamy nosowej, przez otwory kości sitowej wnikaj do jamy czaszki i opuszki węchowej (kora węchowa).

  1. NERW WZROKOWY: powstaje z włókien wielobiegunowych komórki siatkówki gałki ocznej. Po wejściu do jamy czaszki tworzą skrzyżowanie wzrokowe, które kończy się w ciele kolankowym.

  2. NERW OKORUCHOWY: bierze początek w nakrywce śródmózgowia zaopatruje on ruchowo mięśnie gałki ocznej (m. Prosty górny, m prosty dolny, m. Skośny dolnej gałki ocznej, m. Dźwigacz panewki górnej). Nerw ten prowadzi również włókna przywspółczulne, unerwiające mięsień zwieracz źrenicy i mięsień rzęskowy. Przy podrażnieniu nerwu okoruchowego opada powiek górna, powstaje zez rozbieżny, uszkodzenie włókna przywspółczulnego powodujący rozszerzenie źrenicy i zaburzenia akomodacji oka.

  3. NERW BLOCZKOWY: kieruje się ze śródmózgowia do gałki ocznej (do oczodołu), unerwia mięsień skośny górny. Podrażnienie tego nerwu powoduje odchylenie gałki ocznej do góry i do środka, towarzyszy temu widzenie podwójne.

  4. NERW TRÓJDZIELNY: posiada włókna czuciowe i ruchowe. Część czuciowa wysyła na obwód 3 wielkie gałęzie nerwu trójdzielnego.

    1. nerw oceny: prowadzi wyłącznie włókna czuciowe) zaopatruje namiot móżdżku, warstwy ściany gałki ocznej, błonę śluzową komórek sitowych, błędniczka, skórę powieki górnej, grzbiet nosa i gruczoł łzowy

    2. nerw szczękowy: (zawiera tylko włókna czuciowe) unerwia oponę twardo mózgowia, błonę śluzową wargi górnej dziąseł szczęki, podniebienia, jamy nosowej, zatoki szczękowej, zęby szczęki.

    3. Nerw ruchowy: (zawiera włókna czuciowe i ruchowe):

      • Włókna ruchowe: zaopatrują wszystkie mięśnie żwacze, mięsień żuchwowo - gnykowy.

      • Włókna czuciowe: zaopatrują oponę twarda mózgowia, błonę śluzową części przedniej języka, dna jamy ustnej, wargi dolnej i policzka, zęby żuchwy, skórę małżowiny usznej, przewód słuchowy zewnętrzny.

  1. NERW ODWODZACY: prowadzi włókna ruchowe. Biegnie do oczodołu gdzie zaopatruje mięsień prosty boczny gałki ocznej. Uszkodzenie: zez zbieżny.

  2. NERW TWARZOWY: posiada włókna ruchowe, smakowe, przywspółczulne.

    1. włókna ruchowe: zaopatrują wszystkie mięśnie wyrazowe twarzy i mięsień rylcowo - gnykowy szyi.

    2. Włókna smakowe (czuciowe) dochodzą do brodawek grzybowatych języka

    3. Włókna przywspółczulne: wudzielnicze unerwiają gruczoł łzowy, gruczoły jamy ustnej, języka, podniebienia, gardła i slinianki (podżuchwową i podjęzykową).

  3. NERW PRZEDSIONKOWO ŚLIMAKOWY: jest nerwem zmysłowym, rozpoczyna się w narządach zmysłowych (błędnik i ślimak). Nerw składa się z części przedsionkowej (nerw narządu równowagi) i części ślimakowej (nerw narządu spiralnego czyli narządu słuchu.

  4. NERW JEZYKOWO GARDŁOWY: jest nerwem zawierającym włókna czuciowe, ruchowe oraz przywspółczulne.

    1. włókna czuciowe: (smakowe, czucia bólu, temperatury oraz dotyku), zaopatrują jamę bębenkową, trąbkę słuchową, migdałek podniebienny, brodawki smakowe języka, część nosową i ustno - gardłową.

    2. włókna ruchowe: unerwiają wszystkie mięsnie gardła. Nerw ten jest odpowiedzialny za ruch połykania

    3. włókna przywspółczulne: zaopatrują śliniankę przyuszną oraz gruczoły policzkowe i nasady języka.

  5. NERW BŁĘDNY: unerwia większość narządów wewnętrznych, krtań, płuca, serce, narządu przewodu pokarmowego. Ma 3 rodzaje włókien: przywspółczulne, ruchowe i czuciowe.

    1. włókna ruchowe: zaopatruje mięsień gardła i krtani

    2. włókna czuciowe: unerwiają oponę twardą, krtań, narządy jamy klatki piersiowej i jamy brzusznej

    3. włókna przywspółczulne: ruchowe dla mięśni gładkich i wydzielnicze dla gruczołów.

  6. NERW DODATKOWY: prowadzi włókna ruchowe zaopatrujące mięsień mostkowo - obojczykowy - sutkowy i mięsień czworoboczny.

  7. NERW PODJĘZYKOWY: jest nerwem ruchowym zaopatrującym wszystkie mięsnie języka.

146.EKSTERORECEPTORY,PROPRIORECEPTORY,INTERORECEPTORY - FUNKCJE I ROZMIESZCZENIE.

RECEPTOR: narząd, który zamienia bodźce na impulsy nerwowe. Istnieje wiele rodzajów receptorów, zawsze reagują one specyficznie na dany rodzaj energii, którą zamieniają za energię prowadząca do powstania depolaryzacji błony zakończenia nerwowego, będącego częścią receptora.

W zależności o rodzajów receptorów czucie można podzielić na:

  1. czucie eksteroreceptywne - odbierane ze skóry

  2. czucie proprioreceptywne - czyli głębokie - z mięśni stawów i błędnika

  3. czucie interoreceptywne(trzewne) - z narządów wewnętrznych i ścian naczyń krwionośnych

EKSTERORECEPTORY: odbierają impulsy ze skóry, możemy wyróżnić czucie dotyku, temperatury i bólu. W skórze człowieka są dwa typy receptorów dotyku ciałka Merkela i Meissnera. Dotknięcie powierzchni skóry pobudza receptory, których duża ilość znajduje się w obrębie opuszek palców i na wargach.

Z ciałek merkela i meissnera włókna prowadzą do zwojów rdzeniowych, stad do rogów tylnych rdzenia, następnie biegną one drogą rdzeniowo - wzgórzową do wzgórza, a ze wzgórza do kory czuciowej. Czucie temperatury jest odbierane przez receptory ciepła (Ruffiniego) oraz zimna (kolbki Krausego).

Impulsy z receptorów biegną do rdzenia (róg tylny) z rdzenia do wzgórza (droga rdzeniowo - wzgórzowa) i do kory czuciowej (zakręt zaśrodkowy. Czucie bólu nie posiada specjalnych zakończeń receptorowych, odbierane jest przez nagie zakończenia nerwowe rozmieszczone w skórze, okostnej i narządach wewnętrznych. Nagie zakończenia włókien w narządach wewnętrznych powodują, że trudno jest zakwalifikować ból np. ból lewej ręki (kończyny górnej )przy zawale.

PROPRIORECEPTORY: pobudzane są przez rozciąganie i napinanie mięśni i ścięgien. Występują one w mięśniach, w ścięgnach (ciałka Golgiego), a także na powierzchniach stawowych (ciała Paciniego).

Za pomocą czucia głębokiego osi układ nerwowy otrzymuje informacje o położeniu poszczególnych części ciała względem siebie i względem grawitacji. Dzięki czuciu głębokiemu możemy określać położenie własnego ciała bez pomocy wzroku np. dotknąć nos palcem prze zamkniętych oczach.

INTERORECEPTORY: znajdują się w narządach wewnętrznych i są pobudzane mechanicznie np. przez rozciąganie ścian jelita, tarcie opłucnej lub chemicznie przez związki jakie powstają w narządach niedokrwionych.

W przypadku ostrych schorzeń jamy brzusznej może nastąpić napięcie powłok brzucha na skutek przewodzenia nadmiaru impulsów, co prowadzi do wzmocnienia napięcia mięśni szkieletowych. Impulsy z interoreceptoró biegną w składzie włókien samoczynnych, dochodząc do korzonków (tylnych w różnych fragmentach rdzenia, dlatego m.in. bóle z narządów wewnętrznych są rozlane i trudne do lokalizacji.

Droga przewodzenia czucia z interoreceptorów prowadzi do rdzenia, wzgórza i kory czuciowej.

147.DROGI RUCHOWE MÓZGU. W mózgowiu i rdzeniu kręgowym wyróżniamy dwa układy ruchowe: piramidowy i pozapiramidowy. Wkład piramidowy zasadniczo kieruje ruchami dowolnymi i obejmuje korę ruchową oraz drogę piramidową wraz z włóknami korowo jądrowymi. Do układu pozapiramidowego zaliczamy liczne ośrodki i drogi motoryczne kierujące ruchami niezależnymi od naszej woli (koordynacja ruchów zautomatyzowanych). Oba układy muszą współpracować ze sobą.

UKŁAD PIRAMIDOWY: drogi tego układu rozpoczynają się w korze ruchowej (zakręt przedśrodkowy - płat czołowy). Rozróżniamy wśród nich drogę biegnącą do rdzenia (korowo - rdzeniową) i korowo - jądrową.

UKŁAD POZAPIRAMIDOWY: określenie to odnosi się do ośrodków i dróg związanych z motoryką ( z wyjątkiem ruchów dowolnych) w jego skład wchodzą rozproszone ośrodki korowe w płacie czołowym, potylicznym, skroniowym oraz następujące struktury podkorowe, jądro ogoniaste, soczewkowate, brzuszne przednie i boczne wzgórza, jądro niskowzgórzowe, istota czarna, jądro czerwienne oraz jądra tworu siatkowatego. Poszczególne struktury tego układu łączą się ze sobą za pośrednictwem różnorodnych pęczków włókien nerwowych.

Rola tego układu:

148.DROGI CZUCIOWE MÓZGU. Drogi czucia powierzchniowego i głębokiego przewodzą do kory mózgu impulsy z receptorów rozmieszczonych głównie w skórze oraz narządach ruchu. Powyższe drogi składają się z co najmniej 3 neuronów (jednego leżącego poza ośrodkowym układem i dwóch leżących w jego obrębie).

UKŁAD CZUCIOWY: prowadzący impulsy przez sznury tylne rdzenia kręgowego (czucie głębokie oraz czucie dotyku i ucisku) tzw. Drogi rdzeniowo - opuszkowe. Przewodzą one impulsy powstające w wyniku podrażnienia zakończeń czuciowych w ścięgnach i stawach. Informują one o ruchach czynnych i biernych umożliwiając rozpoznanie ułożenia poszczególnych części ciała bez pomocy wzroku. Pęczki sznura tylnego stanowią I neuron i biegną do jąder rdzenia przedłużonego ( smukłego i klinowatego). Tu rozpoczyna się II neuron. Tutaj włókna krzyżują się i przechodzą na drugą stronę (skrzyżowanie wstęg). Neuron III z jądra brzusznego tylno bocznego włókna biegną do kory czuciowej (zakręt zaśrodkowy).

UKŁAD CZUCIOWY prowadzący przez sznury przednie i boczne rdzenia kręgowego (czucie bólu, temperatury, dotyku i ucisku). W rdzeniu kręgowym drogi te to: drogi rdzeniowo - wzgórzowe boczne i przednie.. Drogi rdzeniowo - wzgórzowe przewodzą impulsy powstające w zakończeniach czuciowych skóry. Droga rdzeniowo - wzgórzowa przednia związana jest z czuciem bólu ciepła i zimna.

UKŁAD CZUCIOWY prowadzący impulsy z zakresu twarzy. Neuron I - zwój trójdzielny; neuron II - komórki krańcowe jąder nerwu trójdzielnego, przechodzi przez pień mózgu (wstęga trójdzielna do wzgórza), neuron II - komórka jądra brzusznego wzgórza (kora czuciowa).

149.WYJAŚNIJ POJĘCIE CZUCIA GŁĘBOKIEGO,JAKIE JEST JEGO PODŁOŻE MORFOLOGICZNE I ROLA W NARZĄDZIE RUCHU.

W skórze znajdują się liczne zakończenia nerwowe - wolne i wchodzące w skład receptorów posiadających własną, odrębną strukturę, rejestrujące dotyk, ciepło, zimno oraz bodźce bólowe. Mechanoreceptory skóry reagują na ucisk dotyk i wibrację. Na dotyk są wrażliwe tzw. ciałka Meissnera i receptory okołowłosowe. Są to receptory, które adaptują się zarówno wolno, jak i szybko. Pola odczuwania bodźca przypisane tym receptorom mają zróżnicowaną powierzchnię, która wynosi od 1 do 12 mm2.
Rozmieszczenie receptorów czuciowych w skórze jest bardzo różne. Dlatego różne okolice skóry wykazują inną wrażliwość na ucisk. Najbardziej są wrażliwe opuszki palców i - czubek nosa, oraz wargi. Najmniej - ramiona, uda i grzbiet. Żeby wywołać rekcję w skórze czubka nosa wystarczy ucisnąć ją z minimalna siłą wynoszącą jedynie 2g/mm2. Aby spowodować podobny efekt na skórze ramion, trzeba ją ucisnąć niemal 20-krotnie mocniej.
W skórze i innych tkankach są rozmieszczone receptory rejestrujące ból, który jest nieprzyjemnym wrażeniem zmysłowym, powstałym w wyniku uszkodzenia (nocycepcji) tkanek. Mechanizm odczuwania bólu ma chemiczny charakter i związany jest z uwalnianiem z uszkodzonych tkanek mediatorów chemicznych, zwłaszcza - kinin (bradykininy), które oddziałując na zakończenia nerwowe, indukują w nich reakcje prowadzące do powstania impulsu elektrycznego.

W receptorach rozmieszczonych w narządach powstaje tzw. ból trzewny. Może być odczuwany jako "głęboki" (pochodzący "z głębi"), albo "powierzchowny", rzutowany, czyli odbierany tak, jakby pochodził z tkanek zewnętrznych. Jest to związane z uszkodzeniami wzdłuż dróg nerwowych.
Receptory bólowe mogą mieć też cechy mechanoreceptorów, reagujących na mechaniczne odkształcenia powierzchni, lub być mechano- i termoreceptorami. Narastająca siła bodźca powoduje, że poczucie dotyku lub ucisku, albo temperatury (ciepła lub zimna) przeistacza się w wyraźny ból.

Analiza czucia powierzchownego, w tym bólu, ostatecznie dokonuje się w korze mózgowej, w jej części czuciowej. Impuls elektryczny powstały w wyniku dotyku, bólu i temperatury jest przewodzony drogami nerwowymi do zwojów przyrdzeniowych, a stąd (sznurem tylnym) do rdzenia przedłużonego (dotyk, ucisk), wzgórza i kory czuciowej.
U człowieka, niezależnie od jego świadomości, podczas dowolnego ruchu, za pomocą tzw. proprioreceptorów, zbierane są informacje dotyczące położenia stawów względem siebie, długości mięśni (stopnia ich rozciągnięcia). Są one przesyłane do rdzenia kręgowego i już na jego poziomie mogą być przetwarzane z wydaniem dyrektyw korygujących (za pomocą prostych lub nieco bardziej złożonych odruchów) ruch. Ich celem jest nie tylko rdzeń kręgowy, ale także móżdżek i kora ruchowa mózgu. W nich dokonuje się bardziej złożona analiza ruchu dzięki sygnałom nadchodzącym od dużej liczby nadawców (proprioreceptorów różnych grup mięśniowych). W wyniku tej analizy uruchamiane są złożone odruchy polisynaptyczne, dzięki którym ruch ciała, stan napięcia mięśni są adekwatne do potrzeb.

150.OMÓW TOPOGRAFIĘ PRZEKROJU POPRZECZNEGO RDZENIA KRĘGOWEGO.

Na przekroju poprzecznym rdzenia kręgowego jest widoczna istota szara, położona centralnie oraz otaczająca ja jak gdyby płaszczem istota biała. Istota szara rdzenia na przekroju poprzecznym ma kształt litery H. Krótkie ramię poziome istoty szarej łączy obydwie połowy rdzenia, natomiast ramiona pionowe tworzą rogi. W części przedniej rdzenia występuje poprzeczny róg przedni, w części tylnej róg tylny. Pomiędzy tymi rogami występuje istota szara pośrednia, w której wyróżniamy część przyśrodkową czyli istotę pośrednią środkową oraz boczną czyli istotę pośrednią boczną. W segmentach piersiowych część boczna jest silnie rozwinięta i tworzy róg boczny. Na całej długości rogi tworzą słupy: przedni i tylny. W okolicy rogu tylnego (szczyt, głowa, szyjka) znajduje się istota galaretowata otaczająca szczyt i głowę. Natomiast na powierzchni bocznej rogu tylnego istota szara ulega przemieszaniu z istotą białą, powodując powstanie tworu siatkowatego. Istota pośrednia środkowa wytwarza dwa spoidła szare: przednie i tylne. Istota pośrednia boczna zawiera komórki układu autonomicznego. Na dnie szczeliny pośrodkowej przedniej leży pasmo istoty białej, zwane spoidłem białym, łączące obydwie połowy rdzenia. Istota biała tworzy trzy parzyste sznury: przedni, boczny i tylny.

Wymienia się trzy główne typy komórek nerwowych rdzenia kręgowego: korzeniowe, sznurowe i wewnętrzne.

151.ODRUCH RDZENIOWY - MECHANIZM POWSTAWANIA.

ODRUCH - odpowiedź ustroju na bodziec - odpowiedź efektora na bodziec odebrany przez receptor. Odruchy mogą być proste lub złożone, w każdym wyróżniamy:

  1. receptor - na który działa bodziec

  2. drogę dośrodkową (aferentną) do kory

  3. ośrodek odruchu (ośrodek nerwu)

  4. drogę odśrodkową (eferentną)

  5. efektor, który wykonuje czynności

Drogą dośrodkową w odruchach rdzeniowych są korzenie grzbietowe, drogą odśrodkową są korzenie brzuszne. Pojedynczy, słaby (podprogowy) bodziec nie wywołuje odruchu. Jeżeli te słabe bodźce działają jednocześnie na sąsiadujące ze sobą receptory, następuje sumowanie bodźców, w efekcie następuje depolaryzacja błony komórkowej neuronu ruchowego i zostanie wywołany bodziec.

Włókna nerwowe wnikające przez korzenie grzbietowe mogą:

  1. tworzyć synapsy w rogach tylnych i przez odpowiednie drogi przekazywać impuls do mózgowia

  2. przechodzić bezpośrednio do rogów przednich i tworzyć synapsy z komórkami ruchomymi. Powstaje najprostszy odruch. Na poziomie rdzenia powstają odruchy nieświadome np. przy oparzeniu

152.DROGI NERWOWE RDZENIOWE.

Włókna nerwowe istoty białej tworzą szereg pęczków, zwanych drogami nerwowymi. Drogi nerwowe rdzenia można podzielić na:

  1. drogi własne rdzenia (związane z jego czynnością odruchową)

  2. drogi rdzeniowo - mózgowe (wstępujące)

  3. drogi mózgowo - rdzeniowe (zstępujące)

Pęczki własne utworzone przez aksony w istocie białej pośredniczą w przekazywaniu impulsów z obwodowych neuronów czuciowych na obwodowe neurony ruchowe lub układu autonomicznego leżące w różnych odcinkach. Na jej drodze odbywają się różne odruchy rdzeniowe. Niektóre z nich mogą odbywać się bez neuronów pośredniczących.

Drogi rdzeniowo - mózgowe (wstępujące - czuciowe)

Drogi rdzeniowo - mózgowe to drogi wstępujące. Doprowadzają one impulsy czuciowe do kory czuciowej mózgu.

Drogi mózgowo rdzeniowe (zstępujące - ruchowe):

Jedne z nich tworzą włókna rozpoczynające się w korze mózgu, są to drogi korowo - rdzeniowe (piramidowe). Druga grupa to drogi biorące początek w pniu mózgu (pozapiramidowe)

Drogi te mają ważny wpływ na motorykę kończyn i tułowia. Drogi piramidowe odpowiadają za ruchy dowolne a pozapiramidowe za ruchy zautomatyzowane.

Część włókien biegnących z pnia mózgu do rdzenia kręgowego kieruje czynnościami wegetatywnymi ośrodków autonomicznych rdzenia.

153.KORZENIE RDZENIOWE - BUDOWA NERWU RDZENIOWEGO.

W rogach przednich rdzenia kręgowego znajdują się ciała komórek neuronu ruchowego nerwu rdzeniowego. Są to wielkie piramidalne komórki, których wypustki wychodzą na zewnątrz i tworzą korzeń brzuszny nerwu rdzeniowego. Korzeń ten łączy się z wypustkami obwodowymi neuronu czuciowego nerwu rdzeniowego. Ciała komórki neuronu czuciowego nie leżą w rdzeniu ale są skupione na obwodzie skupione na obwodzie w tzw. Zwoju rdzeniowym są to komórki zwojowe, neuryty tych komórek tworzą korzeń grzbietowy nerwu rdzeniowego. Wnika on do rdzenia przez bruzdę boczną tylną. Dendryty tych komórek łączą się z włóknami korzenia brzusznego nerwu rdzeniowego i powstaje nerw mieszany czuciowo - ruchowy. Nerw rdzeniowy wychodzi z kanału kręgowego przez otwór międzykręgowy i po krótkim przebiegu dzieli się na: gałąź brzuszną

grzbietową , oponową i gałęzie łączące.

GAŁĄŹ BRZUSZNA (włókna czuciowe, ruchowe, współczulne), unerwia ścianę boczną i przednią powierzchnię szyi i tułowia oraz kończyny górne i dolne. Gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych tworzą: splot szyjny; splot ramienny; nerwy miedzyżebrowe; splot lędźwiowo - krzyżowy.

GAŁĘZIE GRZBIETOWE zaopatrują skórę oraz mięśnie grzbietu, a także skórę pośladków (gałęzie grzbietowe nerwów krzyżowych i lędźwiowych)

GAŁĘZIE OPONOWE wnikają do kanału kręgowego i zaopatrują oponę twardą rdzenia kręgowego, okostną kręgów i naczynia krwionośne.

154.SPLOT SZYJNY I RAMIENNY - BUDOWA I ZAKRES UNERWIENIA.

SPLOT SZYJNY powstaje z gałęzi brzusznych nerwów. Leży w okolicy wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych. Odchodzą od niego liczne gałęzie do mięśni szyi i do przepony (nerw przeponowy), a także do skóry szyi (nerw poprzeczny szyi), małżowiny usznej (nerw uszny wielki) oraz do skóry obręczy kończyny górnej (nerwy nadobojczykowe). Nerw przeponowy unerwia opłucną, osierdzie i przeponę.

SPLOT RAMIENNY utworzony przez gałęzie brzuszne..

Nerwy krótkie splotu ramiennego: unerwiają przede wszystkim mięśnie przyczepiające się do obręczy barkowej.

Nerwy długie splotu ramiennego:

155.SPLOT LĘDŹWIOWO - KRZYŻOWY I GUZICZNY.LOKALIZACJA,BUDOWA,ZAKRES UNERWIENIA.

SPLOT LĘDŹWIOWY - powstaje z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych lędźwiowych. Układa się na wyrostkach żebrowych kręgów lędźwiowych. Oddaje gałęzie krótkie do mięśni grzbietu oraz gałęzie długie do mięśni brzucha i kończyny dolnej.

SPLOT KRZYŻOWY: utworzony z gałęzi brzusznej nerwu lędźwiowego 5, gałęzi brzusznych wszystkich nerwów krzyżowych i gałęzi brzusznej nerwu guzicznego. Leży w miednicy mniejszej unerwia:

    1. narządy miednicy mniejszej

    2. skórę i mięśnie obręczy dolnej

    3. większą część kończyny wolnej dolnej

Odgałęzienia splotu dzielimy na:

  1. gałęzie krótkie ( mięsień gruszkowaty, mięsień zasłaniacz wewnętrzny, mięśnie bliźniacze, mięsień czworoboczny uda, staw biodrowy, okostna kości udowej)

  2. gałęzie długie:

156.BUDOWA ISTOTY SZAREJ RDZENIA KRĘGOWEGO.PODAJ LOKALIZACJE JĄDER.

Istota szara w kształcie litery H, uwypukla się do istoty białej w postaci rogu przedniego. Ku tyłom kieruje się róg tylny. Pomiędzy rogiem przednim a tylnym znajduje się istota pośrednia środkowa przechodząca w istotę pośrednią boczną, z której uwypukla się róg boczny lub strup boczny. Najbardziej charakterystycznym elementem istoty szarej są rozrzucone ciała komórek nerwowych, a częściowo zgrupowane w tzw. Jądra. W rogach przednich znajdują się duże komórki z ziarnistościami. Komórki ruchowe wysyłające swe aksony do mięśni szkieletowych. Najwięcej komórek ruchowych znajduje się w zgrubieniach szyjnym i lędźwiowym, które unerwiają kończyny (komórki leżące w części bocznej rogu) - są to jądra ruchowe komórek ruchowych. Róg tylny nazywamy czuciowym , gdyż komórki, które tu występują uczestniczą w przekazywaniu impulsów czuciowych. Odbierają one impulsy z włókien wnikających do rdzenia przez korzenie tylne i przesyłają je dalej.

W rogach tylnych wyróżniamy 3 rodzaje komórek:

  1. komórki o krótkich wypustkach (na szczycie rogu)

  2. komórki większe (w części środkowej)

  3. tzw. Jądro piersiowe (przyśrodkowa część podstawy rogu tylnego)

Jądro piersiowe wysyła swe aksony do istoty białej, gdzie tworzą drogę rdzeniowo - móżdżkową. W rogu bocznym znajdują się komórki średniej wielkości, tworzące jądro pośrednio - boczne (występuje ono jedynie w części piersiowej rdzenia (jest to jądro - współczulne), w 8 segmencie szyjnym i w górnych odcinkach lędźwiowych. Aksony jego komórek wnikają do korzeni przednich (podobnie jak aksony komórek ruchowych), a następnie w obrębie gałęzi łączących białych docierają do pnia współczulnego. Jądro pośrednie boczne unerwia gruczoły, mięśnie gładkie i miesień sercowy.

W istocie szarej pośredniej, w części krzyżowej rdzenia znajdują się ośrodki przywspółczulne unerwiające końcowy odcinek przewodu pokarmowego i narządy moczowo - płciowe.

157. UKŁAD NERWOWY WSPÓŁCZULNY - BUDOWA I FUNKCJE komórki macierzyste części współczulnej położone są w jądrach pośrednio - bocznych leżących w słupach bocznych istoty szarej rdzenia. Wypustki komórkowe tych jąder biegną jako włókna przedzwojowe do zwojów leżących na obwodzie. Jedne z tych zwojów leżą wzdłuż kręgosłupa na bocznych powierzchniach kręgów. Są to zwoje pnia współczulnego.

PIEŃ WSPÓŁCZULNY:

Zwoje pnia współczulnego biegną po prawej stronie i lewej stronie kręgosłupa. Połączone są gałęziami międzyzwojowymi.

Pień dzielimy na części: szyjną piersiową brzuszną

Odcinek szyjny zbudowany jest z 3 zwojów przykręgowych. Górnego środkowego i dolnego. Pobudzanie włókien zwoju szyjnego górnego współczulnych powoduje skurcz naczyń krwionośnych i wydzielanie potu.

Zwój gwiaździsty (zwój szyjny środkowy górny).

158.UKŁAD NERWOWY PRZYWSPÓŁCZULNY.BUDOWA i FUNKCJA.

CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA: hamuje pracę zużycia energii

Głowowy (mózgowy) gdzie zalicza się włókna biegnące z nerwem okoruchowym, twarzowym, błędnym, językowo - gardłowym. Włókna z nerwu okoruchowego wytwarzają w oczodole zwój rzęskowy, skąd włókna zwojowe dochodzą do mięśnia zwieracza źrenicy i rzęskowego i w nerwach twarzowych włókna przywspółczulne wytwarzają zwój skrzydłowo - podniebienny, a włókna zazwojowe kierują się do gruczołu łzowego jamy nosowej i nerw błędny unerwiają trzewia szyi, ulątki piersiowej, brzucha, włókna zazwojowe unerwiają serce, tchawicę, płuca, przewód pokarmowy

Krzyżowy zawiera włókna przywspółczulne dochodzące do zwoju miedniczego i unerwiają trzewia miednicy mniejszej, narządy płciowe zewnętrzne.

FUNKCJA: Zwężenie źrenicy oka

159. BUDOWA I FUNKCJA NARZĄDU WZROKU.

Narząd wzroku to oko osadzone w oczodole. Składa się z gałki ocznej zbudowanej z 3 warstw: zewnętrznej błony włóknistej, gdzie przednia jej część to rogówka przezroczysta, nie unaczyniona, przechodząca przez nią promienie świetlne, które dzięki jej wypukłości załamują się zaś tylna to twardówka ochronna, przyczepiają się do niej mięśnie gałki ocznej. Zbudowana z pęczków włókien tkanki łącznej z elementami sprężystymi nadającymi odporność i elastyczność; pośrednia błona naczyniowa zwana jagodówką, gdzie wyróżniamy naczyniówkę, ma dużo naczyń krwionośnych włosowatych, odżywia siatkówkę, ma 4 warstwy: blaszka nadnaczyniówkowa zbudowana z blaszek tkanki łącznej i ma przestrzenie przynaczyniówkowe wypełnione chłonką, blaszka naczyniowa - dużo naczyń utworzona z tkanki łącznej z komórkami barwnikowymi, blaszka naczyń włosowatych złożona z naczyń włosowatych odżywiających siatkówkę, blaszka podstawna; ciało rzęskowe - część środkowa składa się z obrąbka rzęskowego, leży obwodowo, złożona z licznych listewek i wieńca rzęskowego mięśnia oka (przystosowany do widzenia w różnych warunkach świetlnych); tęczówka - część przednia, wysunięta najbardziej do przodu i pośrodkowo ma otwór zwany źrenicą: ma dwa brzegi, to granica między rogówką a soczewką, skład: zrąb tęczówki z wyniosłościami i zagłębieniami, ma komórki barwnikowe nadające jej barwę, tylna powierzchnia pokryta nabłonkiem barwnikowym złożonym z 2 warstw: przedniej podłużnej nerwu barwnikowego i tylnej; błona wewnętrzna to siatkówka światłoczuła, ma większą część tylną wzrokową i mniejszą przednią. Część ślepa siatkówki wyścieła wnętrze gałki ocznej; budowa: warstwa zewnętrzna: pręciki i czopki; część środkowa tzw. Siatkówka właściwa tylna, część gałki najbardziej wrażliwy punkt to plamka żółta.

160.BUDOWA I FUNKCJA NARZĄDU SŁUCHU. Podział w budowie ucha : 
ucho zewnętrzne, 
ucho środkowe, 
ucho wewnętrzne. 

Ucho zewnętrzne to małżowina uszna i przewód słuchowy kończący się błoną bębenkową, która oddziela ucho zewnętrzne od ucha środkowego. 
Ucho środkowe - podobnie jak ucho wewnętrzne - znajduje się wewnątrz kości skroniowej czaszki. Ucho środkowe jest to system jam powietrznych i składa się na nie: jama bębenkowa z trzema kosteczkami słuchowymi, jama sutkowa z komórkami powietrznymi wyrostka sutkowego i trąbka słuchowa. Kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko) działają na zasadzie dźwigni w przenoszeniu dźwięku ze środowiska gazowego (w uchu zewnętrznym i środkowym) do przestrzeni płynowych ucha wewnętrznego. Dwa mięśnie wewnątrzuszne (napinacz błony bębenkowej i mięsień strzemiączkowy) zapewniają prawidłową ruchomość tej konstrukcji i spełniają funkcję akomodacyjną w przenoszeniu dźwięku. Trąbka słuchowa łącząca jamę bębenkową z gardłem wyrównuje ciśnienie w tejże jamie bębenkowej.  Ucho wewnętrzne składa się z błędnika i nerwu statyczno-słuchowego. Błędnik dzieli się na: błędnik kostny i jego odpowiednik, błędnik błoniasty znajdujący się wewnątrz błędnika kostnego. Przestrzeń między błędnikiem kostnym i błoniastym wypełnia ciecz zwana perilimfą, natomiast wewnątrz błędnika błoniastego znajduje się ciecz zwana endolimfą. W skład błędnika wchodzi: ślimak (nazwany tak od swej budowy w kształcie skorupki ślimaka), wewnątrz którego znajduje się aparat zmysłu słuchu, przedsionek i trzy kanały półkoliste w których znajduje się aparat zmysłu równowagi. Nerw statyczno-słuchowy (VIII nerw czaszkowy) składa się z części słuchowej i przedsionkowej. Droga słuchowa, czyli droga przewodzenia bodźca słuchowego w obrębie układu nerwowego, biegnie do kory płata skroniowego mózgu, a przedsionkowa do móżdżku.

161ZMYSŁ RÓWNOWAGI,PODAJ LOKALIZACJĘ I ZASADĘ DZIAŁANIA. Sprawne poruszanie się człowieka może być zapewnione tylko wówczas, gdy dobrze funkcjonuje jego zmysł równowagi. Jest w ustroju narząd, wchodzący w skład ucha wewnętrznego, którego receptory odbierają sygnały o położeniu ciała w trójwymiarowej przestrzeni. Te receptory są wyspecjalizowanymi komórkami zaopatrzonymi w rzęski zanurzone w gęstym płynie (endolimfie) wypełniającym trzy kanały pólkoliste ucha wewnętrznego. Te trzy kanały rejestrują ruchy obrotowe w trzech osiach w przestrzeni. W czasie ruchu ciała, szczególnie zaś - obrotu głowy - endolimfa, wypełniająca kanały, wskutek własnej bezwładności, "spóźnia się" w stosunku do ścian kanałów i wytwarza "wodny" prąd, który porusza rzęski komórek receptorowych. Ruch rzęsek indukuje zmiany w komórkach receptorowych, w wyniku których powstaje potencjał elektryczny, a następnie impuls elektryczny, który jest przewodzony nerwem przedsionkowym do gałek ocznych, do móżdżku oraz do kory mózgowej. W móżdżku oraz w korze jest dokonywana kompleksowa analiza położenia ciała w przestrzeni i są generowane dyrektywy korygujące odchylenia.

162.ZMYSŁ SMAKU I WĘCHU - PODAJ LOKALIZACJĘ I ZASADĘ DZIAŁANIA.

Człowiek rozpoznaje cztery podstawowe smaki: słodki, kwaśny, gorzki i słony, za pomocą receptorów, znajdujących się w specjalnych strukturach błony śluzowej, zwanych kubkami smakowymi, zgromadzonych w jamie ustnej, szczególnie zaś na powierzchni języka. Komórki receptorowe są chemoreceptorami reagującymi jedynie wówczas, gdy substancja smakowa jest rozpuszczona w śluzie otaczającym kubek. Interesujące jest to, że receptory smakowe nie odbierają poszczególnych smaków oddzielnie, jednak każdy smak wywołuje impuls elektryczny o innej charakterystyce. Impulsy elektryczne powstałe w kubkach smakowych są przewodzone przez włókna nerwów czaszkowych: VII, IX i X do ośrodków analizujących, znajdujących się w pniu mózgu, wzgórzu i w korze mózgu, w której kształtują się ostatecznie wrażenia smakowe.

Dogłębne różnicowanie smaków następuje dopiero pod wpływem zmysłu węchu (powonienia). W jamie nosowej, w jej tylnej części znajduje się okolica węchowa, w której są neurony będące rodzajem chemoreceptorów. Podobnie jak w przypadku komórek w kubkach smakowych, także i tu, substancja zapachowa, by być rozpoznana, musi się rozpuścić w warstwie śluzu znajdującego się na powierzchni komórek. Dopiero wtedy ta substancja może związać się z błoną komórki receptorowej i wywołać w niej reakcje biochemiczne, których rezultatem jest powstanie impulsu elektrycznego. Ten impuls jest przewodzony drogą węchową do opuszki węchowej kory, gdzie powstaje wrażenie węchowe.

W okolicy wechowej jamy nosowej znajduje się do kilkudziesięciu tysięcy receptorów rozróżniających najrozmaitsze zapachy. Każdy z nich charakteryzuje się różnym progiem pobudliwości dla różnych substancji. Receptory węchowe wykazują bardzo szybką adaptację; nawet najbardziej intensywny, czasem bardzo niemiły zapach (np. siarkowodoru czy merkaptanów), szybko przestaje przeszkadzać i nie musi minąć nawet kilka minut, by stał się w ogóle niewyczuwalny.

Zmysł powonienia oprócz swoich typowych zadań dostarcza, co ciekawe, także informacji, które z pozoru nie maja związku z powonieniem. Idzie tu np. o informacje "socjalne", pozwalające łatwiej definiować "przyjaciela" i "wroga". Pojęcie "swojskiej atmosfery" ma bardzo istotna "węchową" konotację. Zmysł powonienia ma także wpływ na stan uczuciowy człowieka oraz na funkcjonowanie jego pamięci. Kora węchowa jest filogenetycznie bardzo stara i u zwierząt odgrywa znacznie większą rolę, ponieważ węch jest u nich bardzo ważnych zmysłem ostrzegawczym. 


Wyszukiwarka