Ładunek - towar, który ulega przemieszczeniu.

Towar - dobro które znajduje się na półce. Produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży przeznaczony do wymiany handlowej i posiadający właściwości zaspokajania ściśle określonych potrzeb ludzkich.

Transport - obejmuje przewóz lub całość procesów

- przewóz

-załadunek/wyładunek

- przechowywanie

Towaroznawstwo - nauka inter- i multidyscyplinarna

Transport multimodalny - przewóz towarów lub osób, (jednak określenia używa się najczęściej w odniesieniu do towarów) przez więcej niż jeden środek różnych gałęzi transportu (np. samochodowy i kolejowy lub morski, kolejowy i samochodowy) przez terytorium przynajmniej dwóch państw w oparciu o jedną umowę o przewóz.

- przewożenie różnymi środkami transportu przez terytoria przynajmniej 2 państw

- opiera się na jednej umowie o przewóz

Transport intermodalny - przewóz ładunków wykorzystujący więcej niż jeden rodzaj transportu. Najważniejszą regułą jest wykorzystanie tylko jednej jednostki ładunkowej, np. kontenera lub nadwozia wymiennego, na całej trasie przewozów, bez przeładunku samego towaru przy zmianie rodzaju transportu.

- przewożenie różnymi środkami transportu

- przewóz w tej samej jednostce ładunkowej bez przeładunku ładunku (w kontenerze, palecie lub pakiecie)

Transport kombinowany - przewóz ładunków wykorzystujący więcej niż jedną gałąź transportu. Regułą jest wykorzystanie tylko jednej jednostki ładunkowej na całej trasie przewozu oraz wykorzystanie transportu kolejowego, żeglugi śródlądowej bądź morskiej na głównej trasie przejazdu. Trasy dowozowe i odwozowe do głównego środka transportu wykonywane są za pomocą transportu samochodowego.

- przewożenie różnymi środkami transportu

- przewóz w tej samej jednostce ładunkowej oraz wykorzytanie tego samego środka transportu (kolejowy, morski lub żegluga śródlądowa) na trasie przejazdu

- Trasy dowozowe i odwozowe do głównego środka transportu odbywają są za pomocą transportu samochodowego

Jednostki ładunkowe - określona ilość ładunku zestawiona w jedną całość przy wykorzystaniu środków wiążących lub urządzeń transportowych (paleta, kontener) w sposób zachowujący jej trwałość, wymiary, kształt od miejsca zestawienia ładunku, poprzez cały łańcuch transportowy, aż do miejsca docelowego.Rodzaje intermodalnych jednostek ładunkunkowy ch:

• jednostki paletowe, formowane przy użyciu palet (ładunek spaletyzowany),

• jednostki pakietowe, formowane bez użycia palet, lecz z wykorzystaniem różnego rodzaju środków wiążących (ładunek spakietyzowany),

• jednostki kontenerowe, formowane przy użyciu kontenerów (ładunek skonteneryzowany)

Towaroznawstwo to rozległa dziedzina wiedzy, której przedmiotem poznania jest towar. Jest to nauka o właściwościach towarów, metodach ich badania i oceny, czynnikach, zjawiskach i procesach rzutujących na ich jakość i wartość użytkową. Jest to nauka o właściwościach pozyskiwaniu i badaniu oraz znaczeniu gospodarczym towarów.

Ładunek - towar, który ulega przemieszczaniu; Towar - znajduje się na półce.

Towaroznawstwo podział

- Ogólne - obejmuje zagadnienia wspólne dla wiedzy towaroznawczej np.

klasyfikacja, normalizacja, certyfikacja, badanie i ocena jakości, opakowanie i znakowanie towarów, przechowywanie i transport

• rozwój historyczny,

• systematykę rodzajową towarów,

• problemy wartości użytkowej i jakości towarów,

• zagadnienia normalizacyjne,

• problemy opakowalnictwa,

• transport i magazynowanie,

• metody badań i oceny jakości towarów.

- Szczegółowe - dotyczy poszczególnych towarów lub grup towarowych m.in.

- artykułów nieżywnościowych

-artykułów żywnościowych

- organiczne - towary żywnościowe pochodzenia roślinnego i zwierzęcego: białkowe, cukrowe, tłuszczowe, witaminowe

- nieorganiczne - złoża stałe: węgle, rudy,

- ciekłe: ropa naftowa, wody mineralne; gazowe; gaz ziemny

Kwalitologia - jest to dziedzina nauki zajmująca się teorią jakości

Inherentność- właściwości ściśle związane z produktem np. masa, gęstość

Lata 80 - konkurencja, badanie, rynku, towar nienamacalny

Lata 90-ekologistyka

Konkurencja - rozwinięta w kierunku badania firmy

Zadania towaroznawstwa

-Usystematyzowanie towarów,

- Identyfikacja i badanie towarów,

- Ustalenie pochodzenia towarów oraz ważniejszych rynków ich zbytu,

- Opisywanie metod otrzymania wyrobów,

- Objaśnianie metod otrzymywania wyrobów,

- Uzasadnianie znaczenia towarów w życiu gospodarczym

WYJAŚNIĆ BADANIA METODĄ NIRS

Towaroznawstwo obejmuje swoim zakresem

- wiedzę o grupach towarowych i poszczególnych towarach a w tym o ich pochodzeniu, poprawnym nazewnictwie ,, o zarycie procesu technologicznego, właściwościach, zastosowaniu, asortymencie, wymaganiach normatywnych i prawnych, metodach badania i oceny ^„

- wiedzę na temat kształtowania, ochrony i kontroli jakości, obejmującą teorię jakości oraz metody sterowania jakością w określonej branży, optymalizowanie jakości oraz kontrolę jakości w procesach wytwarzania i kontrolę jakości wyrobów finalnych,

- wiedzę z zakresu logistyki towarów, obejmującą również zabezpieczenie i ochronę ich jakości, (opakowalnictwo, oznaczanie towarów i przesyłek, transport, przeładunki, magazynowanie towarów i kompletacje dostaw, kody kreskowe)

- wiedzę dotyczącą metodyki i badań.

Metoda badań NIRS

Metoda instrumentalna, spektroskopia odbiciowa w bliskiej podczerwieni (NIRS) pozwala badać różne rodzaje żywności w szybki, bezinwazyjny i nieniszczący sposób. W przypadku niestabilnych jakościowo komponentów paszowych, niezbędny jest skuteczny system oceny jakości i jej zmian. Metoda ta zastępuje metody analityczne, w których używane są toksyczne odczynniki. Dzięki tym zaletom NIRS określany jest jako „zielona”, walorami takimi jak niezawodność i krótki czas analizy, predysponuje ją do stosowania w przemyśle spożywczym do kontroli jakości surowców i produktów, przebiegu procesów oraz w testach laboratoryjnych.

Interdyscyplinarność towaroznawstwa różnorodność problematyki stwarza potrzebę korzystania z osiągnięć innych dyscyplin naukowych.

Towaroznawstwo: fizyka chemia, mikrobiologia, nauki rolne i leśne, ekologia, logistyka, (ekonomia, ekonomika jakości), marketing, prawo, kwalitologia, statystyczna kontrola jakości, technologia

Towar - obiekt badań naukowych, jest to podstawowa kategoria nauk towaroznawczych (wartość użytkowa) i nauk ekonomicznych (cena)

Wartość towaru - wartość użytkowa, estetyka, wartości kolekcjonerskie, upodobania.

Towar w koncepcji marketingowej

1. istota (rdzeń produktu) - towar, rozwiązania techniczne, cechy funkcjonalne; towar który ma istotne cechy jeśli chodzi o funkcjonalność

2. Produkt rzeczywisty - cena, jakość opakowania, uprzejmość usługi, kontakt z konsumentem, styl, model, marka, znak handlowy

3. Produkt poszerzony - gwarancja części zapasowe, usługi, kredyt itp.

Towar- dobro- produkt- wyrób- artykuły

Dobro - wszystkie środki mające zdolność zaspokajania potrzeb ludzkich

Produkt - efekty wszelkiego rodzaju działalności, wszystko to, co można zaoferować nabywcom do konsumpcji, użytkowania, przerobu

Wyrób - końcowy efekt określonego procesu produkcyjnego

Artykuł - jest to określenie wskazujące na rodzaj towaru, określenia tego używa się w oznaczeniu towarów symbolami lub kodami cyfrowymi w zestawach asortymentowych, w kategoriach towarowych

Towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży

Ładunek - towar w procesie przemieszczania, od momentu nadania przez nadawcę do odebrania przez odbiorcę

Multidyscyplinarność - związany lub dotyczący wielu dziedzin życia (zazwyczaj nauki) jednocześnie

Interdyscyplinarność - dotyczenie wielu dziedzin.

Metoda NIRS - Spektrometria (zajmujący się pomiarami długości fali promieniowania elektromagnetycznego w widmach optycznych oraz nateżenia promieniowania o różnych długościach fali)w bliskiej podczerwieni.

Badania instrumentalne - metody, których stosowanie wymaga użycia, oprócz zmysłów, specjalnych przyrządów (instrumentów). Metody te są bardziej skomplikowane i wymagają często skomplikowanej aparatury oraz nie są tak szybkie i ekonomiczne, jak metody organoleptyczne. Jednak w wielu wypadkach nawet najbardziej poprawnie i dokładnie przeprowadzone oceny metodami organoleptycznymi nie wystarczają do pełnej oceny jakości wyrobów.

Inherentny - nieodłączny, tkwiący w istocie, przynależący do czegoś, nieodzowny.

Kwalitologia- inaczej zwana nauka o jakości.

Metoda NIRS - metoda instrumentalna, szybka ,prędkość, brak interwencji laboratoryjnej

Metodami którymi posługuje się towaroznawstwo ogólne 2 grupy

- metody własne (wypracowane w towaroznawstwie jako dyscyplinie naukowej dla towaru wybranego)

- metody zapożyczone (wiele metod organoleptycznych zapożyczone z innych nauk np. Chemii - za pomocą węchu, smaku, dotyku, wzroku; metody laboratoryjne - przeprowadzane, certyfikowane laboratoria; głownymi metodami są:

- metody chemiczne (określanie różnych składów, aminokwasów)

- metody fizyczne (ważenie, mierzenie, pojemność)

- metody biologiczne ( np. potwierdzenie obecności szkodników, drobnoustrojów

- mikrobiologiczne ( mikroordganizmów odpowiedzialne za szkody jakościowe, całościowe)

- metody instrumentalne (szybkość, nie ma interwencji w towar, jest to jedna z metod)

- metody optyczne

- metody elektromechaniczne (stężenia substancji, potencjometry)

- metoda chromatografii (rozdzielania mieszanki)

Dobrami nazywa się w zasadzie wszystkie środki mające zdolność zaspokajania potrzeb ludzkich

Rozróżnia się dobra:

• Wolne - takie, które dane człowiekowi w postaci naturalnej i nie jest w nie włożony, żaden rodzaj pracy ludzkiej - woda w rzece, powietrze, zasoby bogactw naturalnych, słońce

• Zagospodarowane - produkty, które zależą od wkładu pracy ludzkiej - woda w wodociągach

• Wytwarzane przez człowieka - (ruchome i nieruchome) ołówek, chleb, energię, usługi

• Wolne zagospodarowane

Dobro:

- materialne

- niematerialne

Dobro komplementarne - produkty, które wzajemnie si e uzupełniają w zaspokajaniu określonych potrzeb konsumenta (k. techniczna - jedno dobro bez drugiego nie może spełniać swoje funkcji, k.psychiczna - określone dobro potęguje oddziaływanie innego)

Rys. 3 dobra i ich powiązania z towarami

Dobra:

- wolne

- wytwarzane

- energia

- usługi

Dobra komplementarne - produkty, które wzajemnie się uzupełniają w zaspokajaniu określonych potrzeb konsumenta(np. samochód- benzyna) k. techniczna- jedno dobro bez drugiego nie może spełniać swojej funkcji, k. psychiczna- określone dobro potęguje oddziaływanie innego)

Tabelka. Dobra i ich powiązania z towarami

Dobra substytucyjne - produkty charakteryzujące się zdolnością do zaspokojenia określonej potrzeby w równym lub zbliżonym stopniu (masło-margaryna, płaszcz-kurtka)

Dobro powszechnego użytku - produkty używane często zazwyczaj pod wpływem nawyku lub impulsu (pieczywo, mąka)

Dobro trwałego użytku - produkty, które mogą być używane wielokrotnie o długim okresie trwałości

Produkt:

• Rzeczy fizyczne

• Usługi czynności,

• Osoby

• Miejsca

• Organizacje

• Pomysły - projekty,

Produkty konsumpcyjne - dobra (usługi przeznaczone dla finalnego konsumenta do użytkowania osobistego bądź w gospodarstwie domowym,

Produkty wybieralne - dobra wymagające przed zakupem głębszego zastanowienia i zebrania informacji pozwalających na ich porównanie.

Produkty homogeniczne - podobnie postrzegane przez klientów - żywność w puszkach

Produkty heterogeniczne - odmienne postrzegane przez klientów - meble, samochody, ubrania.

Produkty luksusowe - dobra o wysokiej jakości i cenie, w świadoości konsumenta nie mają substytutów (dzieła sztuki, antyki, wysokiej klasy samochody)

Wyrób

Obróbka materiału Materia podlegający dalszej obróbce

Montaż części i elementów Wyrób element do montażu

Procesy chemiczne,

Fizyczne, biologiczne Wyrób gotowy - towar

Wyrób gotowy - finalny, całkowiecie wykończony, spełniający wyagsnia jakościowe, umowy, norm - towar półwyroby, półfabrykaty

Wyrób nowy - wyrób dotychczas nie produkowany zaspokajający nowe lub dotychczasowe potrzeby ale w sposób znacznie lepszy.

Wyrób zmodernizowany- to wyrób już produkowany, który ma skutek wprowadzenia innowacji koncepcyjnych, zmian konstrukcyjnych, fizykochemicznych i innych zaspokaja potrzeby i wymagania konsumentów.

Klasyfikacja towarów

Klasa 1: Materiały wybuchowe

• Podklasa 1.1: substancje, materiały i wyroby zdolne do wybuchu masowego

• Podklasa 1.2: substancje, materiały i wyroby, które stwarzaja zagrożenie rozrzutem, ale nie sa zdolne do wybuchu masowego

• Podklasa 1.3: substancje,materiały i przedmioty, które starzaja zagrożenie pożarowe lub  nieznaczne zagrożenie wybuchu lub niewielkie zagrożenie rozrzutem lub oba, ale nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym

• Podklasa 1.4: materiały i przedmioty, które nie stwarzają poważnego zagrożenia

• Podklasa 1.5: materiały i przedmioty bardzo niewrażliwe , które przedstawiają niebezpieczeństwo wybuchu masowego

• Podklasa 1.6: bardzo niewrażliwe, które nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym

Klasa 2: Gazy

• Klasa 2.1: gazy palne

• Klasa 2.2: gazy niepalne

• Klasa 2.3: gazy toksyczne, trujące

Klasa 3: Materiały ciekłe - ciecze łatwopalne

Klasa 4: Substancje stałe łatwopalne, substancje podatne na samozapalenie; substancje, które w zetknięciu z wodą tworzą gazy palne

• Klasa 4.1: Materiały stałe zapalne od zewnętrznego zródła ognia

• Klasa 4.2: Substancje i materiały samozapalne

• Klasa 4.3: materiały, substancje, które w zetknięciu z wodą wydzielają gazy palne

Klasa 5: substancje utleniające i nadtlenki organiczne

• Klasa 5.1: substancje utleniające

• Klasa 5.2: nadtlenki organiczne

Klasa 6: toksyczne i zakaźne

• Klasa 6.1: substancje toksyczne

• Klasa 6.2: zakaźne

Klasa 7: Materiały promieniotwórcze / radioaktywne

Klasa 8: Materiały żrące

Klasa 9: Różne inne materiały i przedmioty niebezpieczne których nie ujęto w innych klasach a ujawniają właściwości niebezpieczne

Dyferencjacja - różnicowanie jakiejś pierwotnie jednolitej całości; proces, czynności lub rezultat różnicowania

Dywersyfikacja - czynność lub proces prowadzący do wzrostu różnorodności produktów lub zakładów produkcyjnych

System - zestawienie, powiązanie, grupa oznacza wzajemnie powiązania, całość, uporządkowaną na podstawie przyjętych jednolitych zasad

Klasyfikacja - wydzielona część…………………

System klasyfikacyjny - całość podzielona na części na podstawie przyjętych jednolitych zasad - kryteriów klasyfikacyjnych:

- wyczerpująca - całkowita obejmująca wszystkie elementy zbioru

- rozłączna - klasy pochodne muszą się wzajemnie wykluczać

Budowanie systemów elastycznych nie
Tendencje systemu klasyfikacyjnego przestrzegających ZASAD ROZŁĄCZNOŚĆI

Tworzenie systemów usztywnionych, przestrzegających zasad rozłączności

Kryteria klasyfikacyjne:

- pochodzenie

-spełniane funkcje

-zastosowanie

- własności fizyczne

- własności chemiczne

- własności biologiczne

- wielkość dostaw

- przynależność do określnej branży itp.

Asortyment - celowo doobrany zestaw wyrobów wykazujących określone cechy wspólne wynikające z podobieństwa użytywch surowców, procesu technologicznego lub sposobu wykończenia z przydatności do zaspokanania określonych potrzeb lub wymagań

Sortyment - poszczególne elementy skladajace się na asortyment

Asortymen podział:

- produkcyjny - zestaw towarów wytwarzanych przez zakład produkcyjny

- handlowy - zestaw towarów oferowanych do sprzedaży przez jednostkę handlową

- branżowy - zestaw towarów określonej branży

- głęboki - zestaw towarów charakteryzujący się znaczną liczbą odmian, rodzajów, gatunków w poszczególnych grupach towarowych

- płytki - zestaw towarów charakteryzujący się małą liczbą odmian, rodzajów, gatunków w poszczególnych grupach towarowych

- specjalistyczne - zestaw towarów dobranych w sposób specjalny

ETAPY ROZWOJU SFERY LOGISTYKI

Klasyfikacja szczegółowa towarów

Towary konsumpcyjne (divisio) - grupy towarowe (subdivisio) - klasy towarowe (classis) - rzędy (ordo) - gatunki (genus) - rodzaje (species) - podrodzaje (subspecies) - sortymenty (sors) - poziomy jakości (classis qualitatis)

Kodowanie - zbiór praw, szyfr sygnalizacyjny, podawanie informacji w sposób nie bezpośrednio jawny, lecz za pomocą umownych znaków lub cyfr.

(nie trzeba znać szczegółów klasyfikacji), tylko znać cyfrowość, co oznaczają,

Klasyfikacja towarowa wg SITC (standrard International Trade Classification): znać chociaż 2!!!!

0 - żywność i zwierzęta żywe

1 - napoje, tytoń i wyroby tytoniowe

2 - surowce z wyjątkiem paliw

3 - paliwa mineralne, samry i podobe

4 - tłuszcze roślinne i zwerzęce

5 - chemikalia

6 - produkty przetworzone dalej klasyfikowane według surowców

7 - msaszyny i środki transportu

8 - różne artykuły przetwórstwa

9 - towary i transakcje nie klasyfikowane

0+1 - towary rolno-spożywcze

2+4 - surowce (nie do produkcji żywności)

3 - paliwa mineralne i artykuły pochodne

5+6+8+9 - produkty przetwórstwa przemysłowego

7 - maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy

Handel zagraniczy -(ze wzgl. Na pochodzenie towarów):

- ze sfery wolnego handlu wewnątrz ugrupowania

- między państwami stowarzyszonymi, od państwa stowarzyszonego

- z państwa stosującego klauzuę najwyższego uprzywilejowania (k.n.u) na zasadach wzajemności

- z państw nierozwiniętych

- z pozostałych państw

Polska taryfa - PCN

UE-CN - (Combined Nomenclature) - rozwinęcie ONZ HS - Harmonized Commodity Description od Coding System - 6 znaków cyfrowych.

SNTHZ PCN - Scalona Nomonklatura Towarowa Handlu Zagranicznego

PCN - 9 cyfr arabskich w układzie: 4 cyfry

Towar-dobro-produkt-wyrób-artykuł-ładunek

Klasyfikacja towarów:

- wg. Sposobu użytkowania (spożywcze, przemysłowe)

- wg. Zastosowania (materiały budowlane, paliwa, barwniki, tekstylia, i inne)

- wg. Stopnia przetworzenia (surowce, półprodukty, produkty)

- wg. Pochodzenia (mineralne, roślinne, zwierzęce, geograficznego)

Przykład podizałów towaru wg. Pochodzenia geograficznego

- Herbata - afrykańska, cejlońska, chińska, indyjska

- Wina - francuskie, hiszpańskie, bułgarskie

- Wełna - australisjka, nowozelandzka

- Cukier - kubański, australijski, polski

- Kapok: hawajski, indyjski

Gatunki cynamonu występujące w transporcie morskim:

- cynamon cejloński - zwany ekelle (najszlachetniejszy gatunek)

- cynamon chiński - kasja

- cynamon indonezyjski (uprawniany na Sumatrze), smak silniejszy od chińskiego, najczęściej sprowadzany do Polski

- cynamon sajgoński ( z południowego Wietnamu)

Klasyfikacja towarów ONZ

Zharmonizowany System Oznaczenia i Kodowania Towarów (Harmonized Commodity Description and Coding system) - zawiera 6 znaków cyfrowych

W krajach wspólnoty europejskiej obowiązuje klasyfikacja CN - scalona nomenklatura - COMBINED NOMENKLATURE

- stanowaiąca rozwinięcie HS

- 8 cyfrowa

- stanowiąca podstawę taryfy celnej obowiązującej w krajach Wspolnoty Europejskiej.

W Polskiej taryfie celnej

Każdy towar oznaczony jest odpowiednim kodem cyfrowym zgodnie z SNT HZ PCN - SCALONĄ

Nomenklaturą Towarową

Handlu Zagranicznego PCN

Kody (symbole) tej klasyfikacji zawierają 9 cyfr arabskich zapisanych w układzie grupy cyfr:

4-2-2-1

2 cyfry - dział

Kolejne 2 cyfry - pozycja

2 cyfry - podpozycja HS

3 cyfry 0 podpozycja SNTHZ PCN

Historia

Jednolity wykaz wyrobów (JWW) do 1969r

Systematyczny wykaz wyrobów (SWW) - od 1969r.

Polska klasyfikacja wyrobów i usług (KWiU) - 1997r.

SWW + PKWiU do 1999r.

PKWiU - od 1999r.

Klasifukacje towarowe:

Do 1969 JWW

Od 1969 - 1997 SWW, KGN - Klasyfikacja Gopodarki Narodowej + klasyfikacja przedmiotowa - systematyzująca wyroby)

SWW - 5-7 cyfrowy symbol (3 pierwsze cyfry - klasyfikacja podmiotowa, od czwartej cyfry - klasyfikacja przedmiotowa

Sklad SWW - klasyfikacja wyrobów (produktów przemsylu, budownictwa, rolnictwa, leśnictwa w obrocie krajowym i zagranicznym

- 9 grup gałęzi przemysłu:

Branże jednostek produkujących wyrobu zbliżone technologiczne, surowco z przeznaczeniem > podbranże i inne podziały…..

SWW - dzisietny system syboli cyfrowych cyfrowych grup wyrobów (nazwy z Polskich Norm) jednostki miar z układu SI (obowiązuje od 1966r.)

Symbol SWW

5-7 cyfr:

2 pierwsze oznaczają hgałęzie przemysłu lub wyrobów

3 pierwsze oznaczają branzę przymysłu lub wyrobów

4 pierwsze oznaczają podbranże wyrobów

- 5,6,7 - charakter porządkujący

Np. SWW 1927-323

19 - gałżź, wyroby przymysłu włókienniczego

192 - branża: wyroby przemyśłu wełnianego

1927 - podbranża: tkaniny wełniane i wełnopodobne wykończone

1927-3 - tkaniny wełniane i wełnopodobne odzieżowe

1927-32 0 tkaniny wełniane i wełnopodbne wykończone odzieżowe płaszczowe damskie

1927-323 - tkaniny wełniane i wełnopodobne wykończone odzieżowe płaszczowe damskie o zawartkości 70% włokien wełnianych.

W 1997r. PKWiU (Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług)

• obejmuje grupowania produktów w podzale 9-poziomowym z dodatkowym poziomem pośrednim,

• określa ich powiązania z:

-PKD (Polską Klasyfikacją Dizałalności) w zakresie wszystkich produktów

- PCN ( Polską Scaloną Nomenklaturą Towarową Handlu Zagranicznego)

- listą Prodcom

- SWW (systematyczny Wykaz Wyrobów) w zakresie wyrobów

- klasyfikacją Usług i CPC - Centralna Klasyfikacja Produktów w zakresie usług

Struktura PKWiU (przed 2008 r)

Symbol 19-miejscowy:

- sekcje - oznaczenie literowy - 1 litera

- podsekcje - oznaczenie literowe - 2 litery

- działy - oznaczenie cyfrowe - 2 cyfry

- grupy - oznaczenie cyfrowe - 3 cyfry

- klasy - oznaczenie cyfrowe - 4 cyfry

- kategorie - oznaczenie cyfrowe - 5 cyfr

- podkategorie - oznaczenie cyfrowe - 6 cyfr

- pozycje - oznaczenie cyfrowe - 8 cyfr

- dziewięciocyfrówki - oznaczenie cyfrowe - 9 cyfr

- dziesięciocyfrówki - oznaczenie cyfrowe - 10 cyfr

Struktura PKWiU NACE (Europejska Klasyfikacja Działalności)

PRODCOM (lista Produktów); CPA (klasyfikacja produktów według Rodzajów Dizałalności); SWW (Systematyczny Wykaz Wyrobów); CN ( Polska Scalona nomenklatura)

Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług 1999r. Jest klasyfikacją produktów (wyrobów i usług) krajowych i importowanych znajdujących się w polskim obigu gospodarczym.

Klasyfikacja obejmuje łącznie 41228 pozycji (dane z września), które są pogrupowane w dziesięciu poziomach: sekcje, działy, grupy, klasy, kategorie, podkategorie, pozycje

NST/R Standard Goods Classsification for Transport Statistics

Klasyfikacja towarów w transporcie intermodalnym - Grupy towarowe

0 - Produkty pochodzenia roślinnego, leśnego i zwierzęta żywe

1 - Artykuły żywnościowe i pasze zwierzęce

2 Mineralne paliwa stałe

3 Ropa naftowa nieprzetworzona

4 Rudy, odpady metalowe i złom,

5 produkty metalowe

6 Surowce i przetworzone minerały, materiały budowlane

7 Nazwozy

8 Produkty chemiczne (chemikalia, substancje chemiczne)

9 Maszyny, wyposażenia transportu, artykuły przetworzone (gotowe)

10 Produkty naftowe

Kategorie grup towarowych o malejącej podatności naturalnej towarów na technologie transportu intermodalnego

Kategoria 1 - wysoka podatność naturalna

Grupa 0

Grupa 1

Grupa 8

Grupa 9

Kategoria II - średnia podatność naturalna

Grupa 5

Grupa 7

Grupa 10

Kategoria III - towary niepodatne na transport intermodalny

Grupa 2

Grupa 3

Grupa 4

Grupa 6

(podatność transportowa - wyjaśnić)

PODATNOŚĆ TRANSPORTOWA- Zespół cech i właściwości określających jego odporność na warunki i skutki przewozu.

Naturalna podatność transportowa

Wyraża stopień odporności ładunków na warunki i skutki przemieszczania, wynikający  z ich chemicznych, biologicznych i fizycznych cech oraz właściwości.
Naturalna podatność przewozowa zależy od naturalnych własności ładunku, określających jego stan skupienia i postać, a także od właściwości fizykochemicznych decydujących o stopniu jego oddziaływania na środek transportowy i otoczenie oraz odwrotnie - oddziaływanie otoczenia na ładunek.

Techniczna podatność transportowa

Wyraża stopień odporności ładunków na warunki i skutki przemieszczania, wynikający z ich masy, objętości, kształtu oraz zabiegów mających na celu przystosowanie ładunków do transportu.

Ekonomiczna podatność transportowa

Określa stosunek kosztów transportu do wartości przewożonego ładunku.

TR INTERMODALNY - transport ładunku przy pomocy co najmniej dwóch gałęzi transportu, bez zmiany jednostki transportowej (jedna jednostka transportowa przez całą trasę)

Kategorie grup towarowych o malejącej podatności naturalnej towarów na technologie transportu intermodalnego

1. KATEGORIA I - wysoka podatność Grupa 0, 1, 8, 9

2. KATEGORIA II - średnia podatność naturalna 5,7,10

3. KATEGORIA III - towary niepodatne na transport intermodalny 2,3,4,6

USŁUGA jest to odrębnie wystepująca działalność (nie mająca charakteru materialnego), dostarczająca określonych korzyści…

Usługa - jest to odrębne występująca działalność (nie mająca charakteru marketingowego), dostarczająca określonych korzyści, które nie są koniecznie związane ze sprzedażą dóbr lub innych usług.

Amerykańskie Stowarzyszenie Marketingowe (AMA)

Właściwości wyrobów i usług

Wyrób materialny	Usługa
Materialna postać i policzalność	Niematerialny ( z zasady) charakter-usługa jest działaniem (procesem)
Odtwarzalność właściwości - pomiaru każdej właściwości można dokonywać wielokrotnie	Brak możliwości wielokrotnego pomiaru właściwości - ulotność usługi
Możliwość produkcji na „skład”	Nietrwałość i brak możliwości magazynowania - nie jest możliwa produkcja usług na „skład”
Brak (zazwyczaj) bezpośredniego kontaktu producenta z klientem	Związek usługi z osobą wykonawcy - usługodawca i usługobiorca wchodzą w bezpośredni kontakt, przy czym wzajemna relacja nie daje się reprodukować seryjnie, jak w procesach produkcji.
Możliwość nabycia prawa własności do wyrobu	Brak możliwości nabycia prawa własności do usługi

Tablice klasyfikacyjne stanowią wykazy grupowań i obejmują:

- symbole grupowań,

- nazwy grupowań,

- symbole grupowań Nomenklatury Scalonej (CN 2007) - dla wyrobów,

- symbole grupowań Centralnej Klasyfikacji Produktów (CPC) - dla usług.

Obowiązujący system gospodarczych klasyfikacji statystycznych wprowadzonych rozporządzeniami Rady Ministrów obejmuje:

- Polską Klasyfikację Działalności (PKD 2007)

- Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług (PKWiU 2008)

- oraz Nomenklaturę Scaloną (CN), wprowadzaną corocznie rozporządzeniem Komisji Europejskiej.

Zasięg klasyfikacji: Międzynarodowy (ONZ), Unii Europejskiej (UE), Krajowy - Polska

Klasyfikacje działalności - ISIC, NACE, PKD

Klasyfikacje produktów (wyroby + usługi) - CPC, CPA, PKWiU

Nomenklatury pochodne produktów - Lista PRODCOM, PRODPOL

Klasyfikacja handlu zagranicznego: HS (zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów, CN (Scalona Nomoklatura Towarowa Handlu Zagranicznego, CN (Nomenklatura Scalona)

Produkt - wyroby i usługi

Wyrób - surowce, półfabrykaty, wyroby finalne, zespoły i części tych wyrobów

Usługa:

- wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych o charakterze produkcyjnym - na rzecz produkcji

- wszelkie czynności świadczone na rzecz gospodarki narodowej oraz ludzkości, przeznaczone do celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej

Pojęcie usług nie obejmuje czynności związanych z wytwarzaniem wyrobów (włączając półfabrykaty, elementy, części, obróbkę elementów) z materiałów własnych przedsiębiorstwa na zlecenie innych jednostek gospodarki narodowej, przeznaczonych do celów produkcyjnych lub do dalszej odsprzedaży oraz z reguły nie obejmuje wytwarzania wyrobów na indywidualne zamówienie ludności z materiałów własnych wykonawcy.

Ogólne reguły klasyfikowania usług usługi dzieląsię na:

- usługi produkcyjne - czynności będące współdziałaniem w procesie produkcji, ale nie tworzące bezpośrednio nowych dóbr, wykonywane przez jedną jednostkę gospodarczą na zlecenie innej jednostki gospodarczej,

- usługi konsumpcyjne - wszelkie czynności związane bezpośrednio lub pośrednio z zaspokojeniem potrzeb ludności,

- usługi ogólnospołeczne - czynności zaspokajające potrzeby porządkowo-organizacyjne gospodarki narodowej i społeczeństwa jako całości.

PKWiU - JAK WYGLADAŁA nowelizacjia, co się stało miedzy 2007 a 2008 rokiem - struktura aktualna

OPAKOWANIA

Opakowanie (wg PN-O- 79000:1997) - wyrób zapewniający utrzymywanie określonej jakości pakowanych produktów, przystosowane do ich transportu i składowania oraz do prezentacji, a także chroniący środowisko przed szkodliwym oddziaływaniem niektórych produktów.

Opakowanie ( wg PN-EN 14182:2005 Opakowania - Terminologia- terminy podstawowe i definicje)

To wyrób zapewniający utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów przed szkodliwym działaniem innych produktów.

Opakowaniami (zgodnie z Ustawą z dnia 11 maja 2001 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych)

Są wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu. Dostarczania lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych, a także części opakowań i elementy pomocnicze, połączone z opakowaniami i przeznaczone do tego samego celu co dane opakowanie.

Opakowania Funkcje:

- ochronna towarów przed ubytkami ilościowymi i jakościowymi - uszkodzenia i zepsucie

- zapewnia dobrą wartość użytkową, poziom jakości towaru - zapobiega utracie świeżości, wyschnięciu, zmianie barwy, zabrudzeniu, zepsuciu

- ułatwienie obrotu towarowego, transportu, składowania, reklamy

Podział opakowań:

- jednostkowe - zawierające pewną ilość towaru sprzedawaną w handlu detalicznym, nie zapewniające mu dostatecznej ochrony przed czynnikami zewnętrznymi podczas transportu i składowania

- transportowe - stosowane do towarów pakowanych luzem lub w opakowaniach jednostkowych, zbiorczych, zapewniają one ochronę przed uszkodzeniami podczas transportu i za/wyładunku

- zbiorcze - zawierają określoną ilość opakowań jednostkowych z uwagi na niską wytrzymałość nie kwalifikują się do wykorzystania jako opakowania transportowe

- pomocnicze służące jako materiał opakowaniowy, będący wyposażeniem opakowań w celu dodatkowego zabezpieczenia towaru - przekładki wytłaczanki itp…

Podział opakowań:

- wg rodzaju użytkowego materiału:

Papierowe, kartonowe, tekturowe, metalowe, szklane , z tworzyw sztucznych, drewniane, tekstylne

- wg pełnionej funkcji

(jednostkowe stykające się z produktem, zbiorcze zawierające kilka lub kiolkanaście opakowań jednostkowych, transportowe

- wg konstukcji

Opakowania sztywne (skrzynie pudła)

Opakowania miękkie (worki, torby)

- ze względu na hermetyczność:

hermetyczne

nie hermetyczne

- ze względu na inne cechy:

Ciśnieniowe (aerozole)

Bezciśnieniowe

Znaczenie opakowania w kształtowaniu jakości. Funkcje opakowań. PRZYKLADY!!!

• Ochrona (uwzględniająca właściwości fizykochemiczne towarów i zabezpieczająca fizyczną postać produktu logistycznego)

• Identyfikacyjna,

• Marketingowa,

• Kumulująca produkty jednostkowe w grupy produktów o charakterze jednorodnym,

• Informacyjna,

• Dystrybucyjno- Logistyczna

• Użytkowa,

• Ekonomiczna,

• Ekologiczna.

Znaczenie opakowania w kształtowaniu jakości. Funkcja ochronna.

Opakowania chronia produkty przed:

• Zanieczyszczeniem: fizycznym, chemicznym, biologicznym, skażeniem bakteryjnym.

• Owadami i gryzoniami (zajdanie masy towarowej),

• Światłem,

• Wyschnięciem lub zawilgoceniem,

• Utlenieniem,

• Korozją,

• Działaniem narażeń mechanicznych (nacisków, uderzeń, wstrząsów, wibracji)

Opakowania chronią także środowisko i użytkowników przed szkodliwym działaniem produktu.

Najważniejsze cechy opakowań w aspekcie funkcji ochronnej:

• Barierowość:

• Przepuszczalnośc wody przy ciśnieniu hydrostatycznym,

• Przenikanie substancji gazowych oraz pary wodnej,

• Przenikanie promieni UV.

• Odpornośc na uszkodzenia mechaniczne,

• Charakterystyki termoizolacyjne,

• Właściwości amortyzacyjne

• Odporność chemiczna,

• Odporność na ciśnienie wewnętrzne

• Szczelność

KARTON A TEKTURA

Karton Gramatura od 180-800 g/m² z maksymalną grubością do 1,2 mm a tektura

Stopień przepuszczalności zapachów przez wybrane tworzywa opakowaniowe

Rodzaj tworzywa	Przepuszczalność zapachów
Papier	znaczna
Papier pergaminowy	Mała do średniej (zalezy od grubości)
Szkło	Nie przepuszcza przez pory
Ceramika	Nie przepuszcza przez pory
Drewno	Znaczna
Tkanina	duża
Metal	Nie przepuszca
Celofan	średnia
Octan celulozy	mała
Polietylen niskociśnieniowy	średnia
polipropylen	mała

Opakowania metalowe - z blachy stalowej ocynowanej, blachy stalowej czarnej, kwasoodpornej, folii aluminiowej (puszki, tuby, tacki, folie). Służą do wyrobu opakowań transportowych tj. bębny, beczki a także zamknięcia do opakowań

Opakowania szklane - szkło bezbarwne lub barwione (brązowe lub zielone)

- opakowania wąskootworowe np. Butelki - opakowania szerokootworowe np. Słoje - balony

Rodzaje butelek: - monopolowe - mleczarskie - winiarskie

Zamknięcia do butelek: - nakrętki - kapsle aluminiowe - zamknięcia koronowe - korki naturalne

Opakowania z tworzyw sztucznych:

celofan - folia celulozowa orzymywana z regenerowanej wiskozy. Odznacza się:

- sztywnością,

- dużą wytrzymałością na rozerwanie, małym oporem przedarcia

- bardzo dobrą przezroczystością

- odpornością na przenikanie tłuszczów

- dużą przepuszczalnością pary wodnej

- małą przenikalnością gazów

Oznaczanie na tworzywach:

PE - polietylen (tworzywo sztuczne, polimer etenu

Ż - do opakowania żywności bez ograniczeń

ŻO - do opakowania żywności z wyjątkiem tłuszczów

NŻ - niedozwolona do pakowania żywności

PET - z politereftaleniu glikolu etylenowego

PP - z polipropyleniu

PS - polistyren - polimer i tworzywo sztuczne

PCW - polichlorek winylu

Opakowania z drewna występują jako:

Opakowania jednostkowe - łubianki (owalne koszyki plecione)

Opakowania transportowe - skrzynie, beczki

Opakowania transportowe, pomocnicze - palety

Znaki na opakowaniach - znaki mogą być: litery, cyfry, symbole, znaki itp.

- znaki zasadnicze - identyfikacja wyrobu i producenta

- znaki informacyjne - informują o niektórych cechach

- znaki niebezpieczeństwa

- znaki reklamowe

- znaki manipulacyjne

Znaki zasadnicze

- nazwa wyrobu

- znaki firmowy - nazwa producenta lub zkaładu pakującego adres

- zastosowanie wyrobu - do czego służy dany towar

Znaki informacyjne:

- gatunkowść wyrobu - gatunek, klasa, jakość wyrobu

- skład wyrobu

- klaj pochodzenia wyrobu

- numer serii produkcyjnej

- ilość wyrobu

- data ważności

- sposób użycia

- data produkcji lub pakowania

- termin przydatności do spożycia

Znaki manipulacyjne:

- chronić przed wilgocią

- maksymalna ilość warstw

- cjronić przed upadkiem

- ostrożnie kruche

- góra nie przewracać

- tu otwierać

- nie toczyć

- hakami bezpośrednio nie zaczepiać

Chronić przed nagrzaniem

Znaki niebezpieczeństwa:

- substancja łatwopalna

- substancja wybuchowa

- substancja utleniająca

- substancja żrąca

- substancja bardzo toksyczna

- substancja drażniąca

- wyłącznie dla zwierżat

- upośledzenie sprawności psychofizycznej

- symbol PAO - ocenia bezpieczeństwo kosmetyków po otwarciu.

Towary niebezpieczne

IMDG - Internaltional Maritime Dangerous Goods Code - Międzynarodowy morski kodeks towarów niebezpiecznych.

IMDG DOTYCZY TYLKO ŁADUNKÓW W OPAKOWANIACH.

Uchwalony przez Komitet Bezpieczeństwa na Morzu IMO rezolucją MSC.122(75), który może być uzupełniony przez IMO poprawkami pod warunkiem, że poprawki te zostaną uchwalone, wprowadzone w życie i będą obowiązywały zgodnie z postanowieniami artykułu VIII niniejszej Konwencji dotyczącego procedury wprowadzania poprawek mających zastosowanie do Załącznika innego niż rozdział 1.

Bulk cargo został wyodrębniony w 2004 roku jao osobny dokument IMBSC

ADR a ADN???

Towar niebezpieczny to substancja, materiał i artykuł, który jest objęty Kodeksem IMDG

Klasa 1 Materiały wybuchowe

Kalsa 1.1. - substancje i wyroby zdolne do wybuchu w masie,

Klasa 1.2. - sub. I wyroby stwarzające niebezpieczeństwo rozrzutu, lecz bez zdolności do wybuchu masowego.

Klasa 1.3. - substancje i wyroby, które stwarzają zagrożenie pożarowe oraz małego wybuchu lub małego rozrzutu albo oba te zagrożenia łącznie, lecz vez zdolności do wybuchu masowego,

Klasa 1.4. - substancje i wyrobu nieprzedstawiające poważniejszego zagrożenia, towary, których małe zagrożenie może wynikać z zapalania się lub zainicjonowania wybuch podczas transporu. Efekty te są ograniczone do jednego opakowania. Ogieńd działający z zewnątrz nie powoduje natychmiastowej eksplozji całej zawartości opakowania

Klasa 1.5. - substancje i wyroby bardzo mało wrażliwe, które przewożone w większych ilościach na sttaku stwarzają niebezpieczeństwo wybuchu masowego, są na tyle niewrażliwe, że istnieje małe prawdopodobieństwo zainicjonowania lub przejścia od palenia do wybuchu

Klasa 1.6. - substancje i wyroby szczególnie niewrażliwe, które nie stwarzają niebezpieczeństwa wybuchu masowego, te towary mają szczególnie małą wrażliwośc na detonację, stwarzają nieznaczne prawdopodobieństwo przypadkowej inicjacji lub przeniesienia wybuchu tzn że zagrożenie z ich strony ogranicza się do wybuchu pojedynczego przedmiotu.

(nie wymaga się na kolokwium znajomości znajomości podklas klasy I)

Klasa 2 Gazy

Klasa 2.1. Gazy palne

Klasa 2.2. Gazy niepalne

Klasa 2.3. Gazy toksyczne

Klasa 3 Ciecze łatwopalne

Klasa 4 Ciała stałe palne

4.1. ciała stałe łatwopalne,

4.2. substancje samozaplane

4.3. substancje wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne

Klasa 5 Materiały utleniające i nadtlenki organiczne

Klasa 6 Substancje trujące i zakaźne

Klasa 7 Materiały promieniotwórcze

Klasa 8 Substancje żrące

Klasa 9 Różne rodzaje i przedmioty niebezpieczne

ADR /ADN - EUROPEJSKA konwencja o MIĘDZYNARODOWYM przewozie transportem dorgowym/ żeglugą śródlądową towarów niebezpiecznych

RID - umowa nie konwencja

PRZYKŁADY do klasy i podklasy poza pierwszą

Identyfikacja towaru niebezpiecznego:

Numer UN

Nazwa właściwa towaru

Klasa

Numer PG (opakowania)

Wiadra - metalowe lub z tworzywa sztucznego w kształcie cylindra stożkowego

Worki - papierowe, z tkaniny, dzianiny, folii z tworzyw sztucznych

Pojemniki do przewozu luzem DPPL - pojemnik sztywny, półsztywny lub elastyczny, przystosowany do mechanicznego przemieszczania ładunków sypkich lub ciekłych (poj. Od 450 kg/l do 3000 l)

Hoboki - bębny metalowe, z tworzyw sztucznych ze zdejmowanym wiekiem, dno montowane na stałe (do mat.

Opakowania aktywne, ze względu na rodzaj ich oddziaływania z otoczeniem i zapakowanym produktem możemy podzielić na:

- opakowania o właściwościach przeciwbakteryjnych,

- opakowania absorbujące tlen,

- opakowania wydzielające lub absorbujące CO2

- opakowania absorbujące wode (opakowania które stwarzają dodatkową funkcję ochronną)

- opakowania absorbujące etylen,

- opakowania wydzialające etanol,

- opakowania wydzielające/absorbujące zapachy,

- opakowania zabezpieczające barwę produktu.

Opakowanie aktywne

Opakowanie, w którym zastosowano substancje adsorbujące tlen lub dwutlenek węgla albo etylen lub parę wodną, względnie generujące dwutlenek węgla lub zawierające materiały umożliwiające miejscowy wzrost temperatury podczas podgrzewania.

Inne substancje stosowane w opakowaniach aktywnych:

- regulatory wilgotności,

- pochłaniacze światła,

- substancje uszlachetniające powierzchnię folii dla zmiany jej barierowości

- susceptory - materiały pochłaniające różne ilości promieniowania mikrofalowego,

- folie wydzielające substancję mineralną, zabezpieczającą barwę produktu

Najczęściej, aktualnie stosowane rozwiązania na rynku wykorzystujące opakowania aktywne występują w postaci:

- saszetek zawierających np. sproszkowane żelazo oraz wodorotlenek wapnia,

- materiałów opakowaniowych zawierających mikrobiologiczne inhibitory, takie jak np. jony metali, sole kwasu propionowego,

- specjalnie preparowanych folii, z których np. uwalniają się aromaty typowe dla świeżych produktów.

Przykłady zastosowań różnych pochłaniaczy

Rodzaj pochłaniacza	Związki	Zastosowanie
Pochłaniacze tlenu	Związki żelazowe, kwas askorbinowy, sole metali, oksydazy glukozowe	Ser, pieczywo, słodycze, orzechy, mleko w proszku, kawa, herbata, fasola, zboże, mięso
Pochłaniacze wilgotności	Zel silikonowy, glicerol	Pieczywo, mięso, ryby, drób, warzywa i owoce
Pochłaniacze CO2	Wodorotlenek wapnia, sodu lub potasu	Palona kawa
Pochłaniacze etylenu	Tlenek glinu, aktywny węgiel, nadmanganian potasu	Owoce (jabłka, morele, banany, awokado) i warzywa (marchew, ziemniaki, pomidory, ogórki)
Pochłaniacze związków zapachowych	Kwas cytrynowy, estry celulozowe, poliamid	Produkty łatwo ulegające utlenianiu, np. tłuszcze w produktach rybnych, soki owocowe

Opakowania inteligentne

Zawierają wskaźniki zmieniające barwę w sposób ciągły i skokowy, określające przydatność do spożycia.

Opakowania inteligentne, ze względu na informacje jakie mogą dostarczyć możemy podzielić na:

- opakowania zaopatrzone w czujniki temperatury,

- opakowania monitorujące zmiany zawartości tlenu lub CO2 wewnątrz opakowania,

- opakowania zaopatrzone w czujniki wykrywające w przechowywanym produkcie zmiany biochemiczne spowodowane wzrostem mikroorganizmów

- opakowania z zastosowaniem układów elektronicznych, pozwalające na monitorowanie i sygnalizowanie innych zdarzeń oraz na komunikacje z użytkownikiem.

Działanie opakowań inteligentnych związane jest z użyciem interaktywnych indykatorów (wskaźników) najczęściej barwnych, umożliwiających ocenę jakości produktu. Swą nazwę zawdzięczają posiadanej funkcji pomiaru określonego czynnika i sygnalizowania wyniku.

Rodzaje wskaźników w opakowaniach inteligentnych

Rodzaje wskaźnika	Zastosowanie
Wskaźniki tlenowe - barwniki redox lub wskaźniki pH	Artykuły spożywcze
Wskaźniki wilgotności	Transport i przechowalnictwo
Wskaźniki temperatury (ciecze)	Ochrona przed niskimi temperaturami
Wskaźniki czasowo-temperaturowe (mechaniczne, enzymatyczne, chemiczne)	Przechowalnictwo/transport chłodniczy i zamrażalniczy
Wskaźniki CO2	Produkty mięsne pakowane w zmodyfikowanej atmosferze
Wskaźniki otwarcia - specjalne taśmy	Opakowania tekturowe
Wskaźniki prawidłowej temperatury do spożycia - farba termochromowa	Browarnictwo
Wskaźniki transportowe	Produkty delikatne
Wskaźniki koloru	Żywność do podgrzewania w kuchence mikrofalowej
Wskaźniki wzrostu mikroorganizmów/wskaźniki świażości (wskaźniki metabolitowe)	Szybko psujące się artykuły spożywcze: mięso, ryby, drób
Wskaźniki patogenów	Szybko psujące się artykuły spożywcze: mięso, ryby, drób
Wskaźniki uszkodzenia opakowania	Żywność w puszkach dla niemowląt

Wskaźniki TTI (Time and Temperature Indicators) - wykorzystywane są w szerokim zakresie w logistyce wskazując każde odejście od temperatury optymalnej.

Barwna zasada działania najbardziej popularnych TTI opiera się na:

-chemicznej reakcji polimeryzacji,

- enzymatycznej hydrolizie tłuszczów

- efekcie fizycznej dyfuzji roztworu o zmienionej chemicznie barwie

TTI w większości przypadków są umieszczone na zewnętrznej stronie opakowania i nie mają kontaktu z żywnością.

Stosowanie indykatorów TTI

1. Monitoring temperatury w transporcie i składowaniu - konieczność monitoringu temperatury wynikająca z norm HACCP. Indykatory takie są stosowane jako alternatywa dla innych systemów monitoringu.

Są to zazwyczaj droższe indykatory mogące pokazać informacje o przekroczeniu kilku temperatur, dla kilku czasów ekspozycji indykatora w wyższych niż zakładana temperatura. Stosowane zwykle przy opakowaniach zbiorczych w transporcie produktów wymagających temperatur mrożenia jak i chłodzenia.

2. Żywność mrożona i chłodzona - stosowane bezpośrednio do pojedynczego opakowania głównie spożywczych produktów mrożonych i chłodzonych takich jak: wołowina ,wieprzowina, drób, ryby i owoce morza, gotowe dania, warzywa i owoce, nabiał, desery

Indykatory zaaplikowane na pojedynczych opakowaniach stosują:

- producenci produktów spożywczych

- dystrybutorzy - sieci sklepów, hipermarketów

- linie lotnicze

-armia

3. Leki i produkty farmaceutyczne - w przemyśle farmaceutycznym część leków sklasyfikowana do grupy CRT (controlled room temperaturę) wymaga składowania w odpowiednich temperaturach.

4. Branża medyczna - składowanie i transport krwi, organów medycznych, szczepionek

5. Produkty chemiczne - produkty chemiczne wymagające składowania w odpowiednich temperaturach - farby, kosmetyki itp.

Przykłady wskaźników w opakowaniach inteligentnych !!!!!!!!!!!

- wskaźnik temperatury i szczelności pokrywy na kubkach kawy (gorąca kawa ma inny kolor)

- opakowania ze wskaźnikiem dojrzałości np. jabłek

Metody obniżania niekorzystnych procesów zachodzących w warzywach i owocach

CA - Controlled Atmosphere

MA - Modiefied Atmosphere,

MAP - Modiefied Atmosphere Packing,

CAP - Controlled Atmosphere Packing,

Procesy mikrobiologiczne zachodzące w towarach roślinnych i zwierzęcych

Cechy reakcji mikrobiologicznych:

- etapowość,

- charakter reakcji sprężonych,

- przebieg przy udziale enzymów.

Podatność żywności na działanie mikroorganizmów zależy od rodzaju i stężenia podstawowych składników organicznych oraz od charakteru oddziaływań, które w trakcie procesu wytwarzania zachodzą między tymi komponentami.

Rozwój drobnoustrojów prowadzi najczęściej do obniżenia jakości towarów poprzez zmianę:

- smaku i zapachu

- struktury i konsystencji,

- barwy

- wartości odżywczej,

- bezpieczeństwa zdrowotnego.

Podstawowymi składnikami, które ulegają rozkładowi są białka, tłuszcze i cukry.

- aminikwasy - to proste związki organiczne zawierające w swojej cząsteczce przynajmniej jedną grupę aminową - NH₂ oraz jedną karboksylową - COOH

COOH

H2N C H

R

- Białka są wielkocząsteczkowymi polimerami złożonymi z aminokwasów.

Rozkład białek przez drobnoustroje

Rozkład białek powodują mikroorganizmy zdolne do wytwarzania enzymów z klasy hydrolaz.

Hydrolazy peptydów hydrolizują wiązania peptydowe w białkach. Enzymy proteolityczne z grupy egzopeptydaz warunkują odszczepianie aminokwasów z końców łańcucha peptydowego, a z grupy endopeptydaz - wewnątrz łańcucha peptydowego.

Rozkład białek przez drobnoustroje

- Pierwszym etapem procesu jest hydrolityczny rozkład białka do mniej złożonych związków: peptonów, peptydów i aminokwasów.

- Uwolnione aminokwasy ulegają dezaminacji i dekarboksylacji, czego efektem jest powstanie amoniaku i CO₂ oraz innych produktów przemian: trójmetyloaminy, indolu, siarkowodoru, histaminy, kwasu octowego, kwasu propionowego.

Rozkład aminokwasów powodują mikroorganizmy zdolne do wytwarzania enzymów z klasy liaz. Produkty enzymatycznego eozkładu aminokwasów zależnych od odczynu środowiska.

Przy pH kwaśnym i warunkach beztlenowych aminokwasy rozkładane są do amin i CO₂.

Przy pH obojętnym lub zasadowym produktami rozkładu są: amoniak i reszty łańcucha węglowego.

Rozkład tłuszczowców przez drobnoustroje

Obecność wody w tłuszczu sprzyja rozwojowi drobnoustrojów wytwarzających enzym - lipazę.

Lipaza powoduje hydrolityczny rozkład tłuszczu do gliceryny i kwasów tłuszczowych.

Powstają wolne kwasy tłuszczowe, odpowiadające za „jełkość hydrolityczną” Kwasy krótkołańcuchowe są przyczyną zmian smakowo-zapachowych.

Lipidy

Lipidy to estry kwasów tłuszczowych i jedno- lub wielowodorotlenowych alkoholi.

Ich cechą jest brak rozpuszczalności w wodzie i hydrofobowość. Dobrze rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych: estrze naftowym, chloroformie, benzenie

Kwasy tłuszczone

- są monokarboksylowymi, alifatycznymi kwasami o prostym łańcuchu i parzystej liczbie atomów węgla (najczęściej od 4-26)…………… Wzór chemiczny!!!!

Lipidy właściwe

- to estry jednokarboksylowych kwasów tłuszczowych i glicerolu. Największą grupę stanowią triacyloglicerole.

Wpływ innych czynników na rozwój drobnoustrojów w żywności

- obecność tlenu, obecność wody wolnej, temperatura, kwasowość środowiska, zawartość soli

Przemiany biochemiczne w towarach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

- mają charakter enzymatyczny, przy czym enzymy mogą być endogenne (własne) lub egzogenne (wytwarzane przez drobnoustroje),

- niekontrolowany przebieg tych reakcji prowadzi do obniżenia jakości (zmiana wartości odżywczych, samakowo-zapachowych, tekstury, barwy i innych)

Procesy biochemiczne zachodzące w mięsie

- stężenie pośmiertne

Procesy glikogenolizy - polegają na rozpadzie enzymatycznym cukru mięśniowego - glikogenu. Ustala się pH mięsa: właściwe w zakresie 5,4-5,7

Wady mięsa dla pH<5,4: PSE (pale, soft, exudative) - jasne, miękkie, wodniste

Dla pH > 5,4: DFD (dark, form, dry) - ciemne, twarde, suche

Procesy biochemiczne zachodzące w mięsie

- Dojrzewanie - w czasie tego procesu mięso nabiera pożądanych cech organoleptycznych: kruchość, soczystość, właściwy aromat, właściwa strawność;

- Autolityczny rozkład - wiąże się z zakwaszeniem mięsa oraz rozkładem zawartych białek. W przypadku zawilgocenia mięsa, procesy utleniania zachodzą wolniej, ale szybciej przebiegają procesy beztlenowe.

Mięso w którym nastąpił autolityczny rozkład ma zmienioną barwę (zielona) jest mało spoiste, ciastowate, ma kwaśny zapach, z wyraźnie wyczuwalną wonią siarkowodoru, amoniaku, merkaptanów i innych związków lotnych.

Przemiany chemiczne zachodzące w towarach roślinnych i zwierzęcych

Intensywność tych procesów wywiera wpływ głównie na te towary , w których na skutek procesów technologicznych, przerwano naturalne procesy biologiczne i biochemiczne. Najważniejsze z nich:

- przemiany chemiczne witamin (powodują obniżenie wartości biologicznej)

- autooksydacja tłuszczów (wpływa na smak i zapach żywności)

- przemiany wywołujące zmiany barwy.

Utlenianie lipidów - dwa mechanizmy reakcji

- autooksydacja - reakcja rodnikowa, łańcuchowa, w której końcowymi produktami są wodorotlenki.

- utlenianie fotosensybilizowane - zachodzi w obecności światła i barwników np. chlorofilu

Proces autooksydacji tłuszczów jest wolnorodnikową reakcją przebiegającą w trzech etapach:

- 1 okres inicjacji - zapoczątkowanie reakcji, tworzenie się wolnych rodników, (inicjatorem jest światło ciepło, enzymy oraz jony metali)

- 2 okres propagacji - rozwijanie reakcji wielorodnikowa reakcja łańcuchowa, (powstają rodniki nadtlenkowe)

- 3 okres terminacji - zakończenie reakcji, tworzenie się nierodnikowych produktów

- Inicjacja - oderwanie wodoru i utworzenie węglowego rodnika alkilowego RH -> R* + H*

- Propadacja (rozwijanie reakcji ) - reakcja rodnika z tlenem i utworzenie rodnika

Produkty utleniają - pierwotne produkty utleniania: wodoronadtlenki, nadtlenki

- wtórne produkty utleniania lipidów: węglowodory, aldehydy, ketony, estry, laktony, alkohole i estry.

Produkty te wpływają na zmiany organoleptyczne żywności.

Na proces utleniania lipidów wpływ ma:

temperatura, promienie świetlne, woda, obecność innych składników (białek, sacharydów, śladów metali, przeciwutleniaczy), obecność enzymów własnych oraz pochodzenia mikrobiologicznego, dostęp tlenu (szybciej utleniają się produkty bardziej rozdrobnione, o znacznej powierzchni kontaktu z tlenem)

Przemiany witamin w czasie przechowywania i transportu

Czynniki wpływające na straty witamin:

wysoka temperatura, obecność tlenu, światło, promienie jonizujące, enzymy, niektóre metale

Straty witamin w żywności podczas przechowywania

- najbardziej nietrwałe są witaminy rozpuszczalne w wodzie, a wśród nich witamina C, która ulega utlenieniu;

- z witamin rozpuszczalnych w tłuszczach - najbardziej labilna jest witamina A (łatwo ulega utlenieniu w obecności zjełczałych lipidów);

- witamina D - jest odporna na wysokie temperatury i stabilna nawet przy długim składowaniu

- Witamina E - wrażliwa na działanie światła i tlenu, łatwo utlenia się w obecności jonów żelaza.

Zmiany barwy

- wiąże się z obecnością związków pierwotnych (np. chlorofil oraz powstających produktów przemian (melanoidy, karmele

- przemiany chemiczne mogą dotyczyć związków barwnych i bezbarwnych,

- naturalne barwniki występujące w środkach spożywczych to głównie karotenoidy i chlorofil - ulegają ona zmianeom (stratom podczas przehcowywania

- reakcja MAILLARDA

Reakcja maillarda

- cukry reagują w wyniku czego powstają brunatne melanoidy

- zachodzi w produktach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego,

- zachodzi w warunkach tlenowych i beztlenowych, także przy niskiej zaw. Wody

- produktami tych reakcji są także lotnee związki o charakterystycznym zapachu.

Zmiany spowodowane rozwojem szkodników zwierzęcych

Największe szkody wyrządzają:

- gryzonie (myszy, szczury) - niszczą zanieczyszczają produkty opakowania, budynki, przenoszą na sobie roztocza, owady, drobnoutroje,

- roztocza - prowadzą do zmiany zapachu zboża oraz wzrostu jego wilgotności i temperatury,

- pajęczaki np. rozkruszek mączny - powodują podwyższenie wilgotności ziarna i wzrost mikroflory,

- owady np. mącznik młynarek, mklik mączy - niszczą ziarno poprzed wyjadanie jego zarodka przez larwy

Mięso - mięśnie ssaków wraz z tkanką łączną przylagającą do szkoelety uznane za nadające się do spożycia przez ludzi

Przetwory mięsne - wyroby z mięsa i podrobów poddawane różnej obróbce: wędliny, konserwy, mięsne, przetwory mięsne paczkowane

Wędliny - produkt wytwarzane z surowców mięsnych oraz surowców uzupełniających

Wymagania podczas transportu i przechowywania: zaciemnione pomieszczenia t=2-10^oC

Konserwy mięsne - to produkty zamknięte w hermetycznym opakowaniu, złożone z surowców mięsnych i uzupełniających. Opakowania: metalowe puszki, szklane słoje

Wymagania podczas transportu i przechowywania: t= 0-6^oC lub do 18^oC

Mleko surowe - takie, które nie zostało podgrzane do 40^oC - jest produktem nietrwałym, bardzo podatnym na rozwój drobnotrojów

Jaja

- narażone na uszkodzenia mechaniczne

- opakowania jednostkowe: wytłaczanki z masy celulozowej, tektury lub tworzyw sztucznych,

- opakowania transportowe: drewniane skrzynki, pojemniki i pudełka z tworzyw sztucznych i tektury;

- jaja świeże: temperatura przechowywania 8-13^oC i wilgotność względna powietrza 65-80% zlecany czas przechowywania 14 dni od daty pakowania;

Ryby solone - przechowywanie w temp. Od -5 do 5^oc wynoszą dla:

- ryb słabo solonych (6-10% soli w tkance mięśniowej) 90 dni (1 klasa) i 30 dni (2 klasa),

- ryb mocno solonych (powyżej 14% soli) 180 dni (1 klasa) i 90 dni (2 klasa)

Zmiany jakościowe zachodzące w rybach

- w rybach chłodzonych są to głównie zmiany oksydacyjno-hydrolityczne tłuszczów, skutkujące wzrostem liczby nadtlenków, wolnych kwasów tłuszczowych

20

---