Osteologia

Czaszka

• Służy jako szkielet głowy

• Stanowi naturalną osłonę mózgu i innych narządów znajdujących się w głowie

• Jej wzrost trwa nie tylko podczas życia płodowego, ale także przez 6 następnych lat; możliwości wzrostu szybko jednak maleją, szczególnie po skostnieniu łączno-tkankowych ciemiączek.

• Mózgoczaszka:

- część górna - sklepienie czaszki

- część dolna - podstawa czaszki

- oraz 4 ściany: przednia, tylna i 2 boczne.

• Twarzoczaszka (trzewioczaszka)

Mózgoczaszka

• Kość czołowa

• Kość klinowa

• Kość skroniowa

• Kość ciemieniowa

• Kość potyliczna

• Kość sitowa

Kość czołowa

• Łuska czołowa:

• Zatoki czołowe;

• Guzy czołowe

• Łuki brwiowe

• Gładzizna

• Wcięcie lub otwór nadoczodołowy

• Wcięcie lub otwór czołowy

• Wyrostek jarzmowy

wewnątrz:

• Bruzda zatoki strzałkowej górnej

• Łęgi mózgowe

• Wyciski palczaste

• Dołeczki ziarenkowe i bruzdy tetnicze

Kość czołowa

Kość klinowa

• Trzon (zatoki klinowe, grzebień klin., dziób klinowy, siodło tureckie, dół przysadki, wyr. pochyłe środ., tylne)

• Skrzydła większe (pow.oczodołowa, skroniowa, podskroniowa i szczękowa)

• Skrzydła mniejsze (wyr.pochyłe przednie, kanał wzrokowy,

• Wyrostki skrzydłowate (2 blaszki, haczyk i dół)

Kość skroniowa

• Część łuskowa

• Część skalista (+ część sutkowa)

• Część bębenkowa

Część łuskowa i bębenkowa

• Wyrostek jarzmowy

• Otwór słuchowy zewnętrzny

• Szczelina skalisto-bębenkowa

• Kresy skroniowe

• Dół żuchwowy

Część skalista i sutkowa

• Szczyt i powierzchnie piramidy

• Jama bębenkowa z 6 ścianami

• Otwór słuchowy wewnętrzny

• Wycisk n.trójdzielnego

• Otwór żyły szyjnej: n. błędny, dodatkowy, ż.szyjna wew., t.oponowa tylna; zatoka skalista dolna, n.jezykowo-gardlowy

Kość ciemieniowa

• 2 powierzchnie (zew. I wew.)

• 4 brzegi

• 4 kąty

• Guz ciemieniowy

• Otwór ciemieniowy

• Kresy skroniowe

Kość potyliczna

• Łuska potyliczna:

powierzchnia zew.

• Guzowatość potyliczna zew. z grzebieniem

• Kresy karkowe

Powierzchnia wewnętrzna:

• Guzowatość potyliczna wew., grzebień

• Bruzda zatoki strzałkowej górnej

• Bruzda zatoki poprzecznej

• Bruzda zatoki potylicznej

• Bruzda zatoki esowatej

• Spływ zatok

• Otwór szyjny

• Otwór wielki

• Części boczne:

• Kłykcie potyliczne

• Kanał n.podjęzykowego

• Część podstawna:

Guzek i dołek gardłowy

Otwór wielki:

• Rdzeń przedłużony z oponami

• Tętnice kręgowe

• Nerwy dodatkowe

• Splot żylny podstawny

Kość sitowa

• Blaszka pionowa (grzebień koguci)

• Blaszka sitowa

• Błędniki sitowe (komórki sitowe, blaszki oczodołowe, blaszka przyśrodkowa, małżowiny górna i środkowa z wyrostkiem haczykowatym, przewody nosowe)

Podstawa czaszki

• Powierzchnia wewnętrzna (łac. basis crani interna), zwrócona do jamy czaszki

• Powierzchnia zewnętrzna (łac. basis crani externa).

• Podstawa czaszki to tarasowato ukształtowana powierzchnia kostna, stanowiąca oparcie dla podstawy mózgu. Posiada trzy parzyste zagłębienia (doły czaszkowe: przedni, środkowy i tylny), które kształtem odpowiadają podstawie mózgu.

Dół przedni czaszki
(łac. fossa cranii anterior)

Kości: czołowa, klinowa, sitowa

• otwory dla nerwów węchowych.

• grzebień koguci.

• otwór ślepy

• grzebień czołowy

Dół środkowy czaszki
(łac. fossa cranii media)

• Pole środkowe - trzon k.klinowej; w jej obrębie kanały wzrokowe (łac. canalis opticus) przez które wnikają do wnętrza czaszki nerwy wzrokowe, ulegająjące skrzyżowaniu w obrębie skrzyżowania wzrokowego; siodlo tureckie, w którym leży przysadka mózgowa.

• Pola boczne - skrzydła większe k.klinowej oraz k.skroniowej. Pomiędzy skrzydłami znajduje się szczelina oczodołowa górna (łac. fissura orbitalis superior). W części zbudowanej przez kość skroniową kilka otworów:

• otwór okrągły,

• otwór owalny,

• otwór kolcowy,

• otwór poszarpany,

• otwór słuchowy wewnętrzny

• kanał i bruzda t.szyjnej wewnętrznej

Dół tylny czaszki
(łac. fossa cranii posterior)

Głównie wewnętrzna powierzchnia k.potylicznej, tylko przednio-boczna część to części skaliste kości skroniowych. Na wewnętrznej powierzchni:guzowatość potyliczna wewnętrzna, od której biegną:

• ku górze - bruzda zatoki strzałkowej górnej (łac. sulcus sinus sagitalis superioris)

• ku bokom, obustronnie bruzda zatoki poprzecznej (łac. sulcus sinus transversi),

• ta dalej bocznie przechodzi w bruzdę zatoki esowatej, która biegnie w kierunku otworu szyjnego.

• ku dołowi, w kierunku otworu wielkiego biegnie grzebień potyliczny wewnętrzny.

• Przez otwór wielki przechodzi rdzeń kregowy, tt.kręgowe, splot zylny podstawny, nerwy dodatkowe. Część pomiędzy otworem wielkim a siodełkiem tureckim nosi nazwę stok.

Sklepienie czaszki

• od wewnątrz wklęsłe i wymodelowane przez mózgowie, naczynia tętnicze i zatoki żylne.

• można na nim wyróżnić:

• wyciski palczaste

• łęki mózgowe

• bruzdy tętnicze

• bruzdę zatoki strzałkowej górnej, która w tyle dochodzi do guzowatości potylicznej wewnętrznej, a w przedzie przechodzi w grzebień czołowy, sięgający do otworu ślepego,

• dołeczki ziarenkowe, małe, okrągłe zagłębienia dla kosmków pajęczynówki, występujące najliczniej wzdłuż linii pośrod-kowej sklepienia czaszki.

• również na sklepieniu czaszki widoczne są szwy: wieńcowy, wegłowy i strzałkowy,

• ściana zewnętrzna sklepienia jest gładka i wypukła.

Twarzoczaszka

Chroni narządy zmysłów: wzroku, węchu i smaku, otacza początkowe odcinki dróg oddechowych i pokarmowych, składa się z:

• k.nosowych

• k.łzowych

• małżowin nosowych dolnych

• lemiesza

• żuchwy

• szczęki

• k.podniebiennych

• k.jarzmowych

• k.gnykowej

Ruchomymi elementami twarzoczaszki człowieka jest żuchwa, w której umieszczone są zęby oraz kość gnykowa nie mająca połączenia z innymi kośćmi czaszki.

Żuchwa

• Trzon

• Wyniosłość bródkowa

• Otwór bródkowy

• Kresa skośna

• Kolec bródkowy

• Kresa bródkowo-gnykowa

• Łuk zębodołowy

Gałęzie

• Kąt

• Wcięcie

• Wyrostek kłykciowy

• Wyrostek dziobiasty

• Otwór żuchwy z języczkiem

• Kanał żuchwy

Szczęka

• Trzon szczęki z zatoką: powierzchnia twarzowa (dół nadkłowy), podskroniowa z guzem szczęki, nosowa (rozwór), oczodołowa (bruzda i kanał podoczodołowy)

Kość podniebienna

Blaszka pionowa

• Pow.nosowa (grzebień małżowiny, grzebień sitowy)

• Pow.szczękowa

• Wyrostek oczodołowy (przedni)

• Wyrostek klinowy (tylny)

• Wyrostek stożkowaty (boczny)

Blaszka pozioma

• Grzebień i kolec nosowy tylny

Kość nosowa

• Czworokątna

Łączy się z:

• k.czołową

• wyrostkiem czołowym szczęki

• k.nosową

Lemiesz

• Skrzydła lemiesza

Kość łzowa

• Pomiędzy tylna krawędzią wyrostka czołowego szczęki a przednią krawędzią bl.oczodołowej k.sitowej

• Jej bruzda z bruzdą szczęki tworzą dół woreczka łzowego a później kanał nosowo-łzowy

Małżowina nosowa dolna

• Wyrostek łzowy

• Wyrostek szczękowy

• Wyrostek sitowy

Kość jarzmowa

• Trzon (powierzchnie-oczodołowa, skroniowa i policzkowa)

• Wyrostek czołowy

• Wyrostek skroniowy (+ wyrostek jarzmowy k.skr. = łuk jarzmowy)

Kość gnykowa

• Trzon

• Rogi większe

• Rogi mniejsze

Oczodół

• K.czołowa

• Skrzydła większe i mniejsze k.klinowej

• K.jarzmowa

• Szczęka

• K.sitowa

• K.łzowa Dziękuję za uwagę

2

---