rozwój społeczny i osobowości w okresie dorastania, Studia WSM, 4 Semestr


ROZWÓJ SPOŁECZNY I ROZWÓJ I OSOBOWOŚCI W OKRESIE DORASTANIA

SPOSOBY POJMOWANIA WŁASNEGO „JA”

W tym rozdziale został poruszony problem jak w okresie dorastania zmienia się pogląd na własną osobowość i na istotę związków z innymi ludźmi.

Od początku niemowlę i maluch tworzą pierwsze poczucie odrębności. Pomiędzy 18 a 24 miesiącem życia większość dzieci osiąga świadomość własnego „ja”, pojmują również, że same są przedmiotami w tym świecie. W trakcie szkoły podstawowej pojmowanie własnego „ja” w coraz mniejszym stopniu opiera się na celach zewnętrznych, a bardziej na trwałej charakterystyce wewnętrznej. W wyniku dorastania pojecie własnego „ja” staje się bardziej abstrakcyjne.

Przez Montemagora i Eisena zostało zbadane, że z upływem wieku dzieci i nastolatki coraz rzadziej określają siebie na podstawie własnego wyglądu a bardziej opierają się na tym, w co wierzą, co czują.

W późniejszym okresie dorastania większość młodych ludzi myśli o sobie w kategoriach cech trwałych, poglądów, prywatnej filozofii i standardów moralnych. (Damon, Hant 1980)

Dla nastolatków pojecie własnego „ja” staje się bardziej zróżnicowane, gdyż zaczynają w inny sposób postrzegać siebie w każdej z poszczególnych ról: jako ucznia, w towarzystwie przyjaciół, w gronie rodzinnym, w związkach uczuciowych.

Pojęcie roli płci w okresie dojrzewania gdzie 7 i 8 laki traktują kategorię płci jakby były one określonymi regułami. Natomiast nastolatki rozumieją już, że SA to społeczne konwencja, a zatem pojecie roli płci staje się bardziej elastyczne. (Katz, Ksansnak 1984)

Na ogół porzucają oni automatyczne przypuszczenia, że czynności wykonywane przez reprezentantów ich własnej płci są lepsze lub bardziej pożądane. Większość nastolatków zaczyna określać siebie w kategoriach posiadania zarówno cech męskich jak i żeńskich. Na początku badań nad istotą męskości i kobiecości psycholodzy traktowali te dwie cechy jako przeciwległe krańce jednego kontinuum, czyli ktoś mógł być męski lub kobiecy, nigdy jednocześnie i taka praca Sandry Bem (1974), Janet Spence i Roberta Helmreieka (1978) wykazały, że męskość i kobiecość powinny być powinny być traktowane jako dwie niezależne wymiary lub aspekty.

Konkretna osoba może posiadać wysoki lub niski poziom jednej z nich lub obydwu i tak wyróżniamy cztery podstawowe typy ról płciowych:

Męski -więcej cech męskich - niewielka żeńskich

Żeński - więcej cech żeńskich, niewielka męskich

Jednostki androgyniczna - przyzna się do posiadania cech obu płci.

Niezróżnicowana - nie przyzna się do posiadania obu cech.

Pojecie własnego „ja” w kategoriach androgynicznych lub męskich ról płciowych wiąże się z wyższym poziomem poczucia własnej wartości, zarówno u chłopców jak i dziewczynek.

W okresie dorastania wyróżniamy następujące typy tożsamości:

Każdy nastolatek musi osiągnąć zintegrowany obraz własnej osoby, na który składać się będą przekonania, cele zawodowe, typy relacji z innymi ludźmi. Współczesne badania nad formowaniem się tożsamości nastolatków opierają się na opisie statusów tożsamości Jamesa Marci (1966, 1980), którego korzenie tkwią w ogólnej kondycji procesu formowania się tożsamości wg Eriksona. Wykorzystując jedna z jego idei, marcia dowodzi, ze formowanie się tożsamości nastolatka składa się z dwóch kluczowych aspektów:

Kryzysem nazywa okres dokonywania nowych wyborów, kiedy stare wartość i decyzji podlegają ponownemu rozważeniu. Kryzys może być łagodny lub przyjąć formę „wstrząsu”. Efektem rozważań będzie przyjęcie zobowiązania w związku z określoną rolą, pewną szczególna ideologią. Zestawiające te dwa elementy powstają cztery różne „statusy tożsamości”.

TOZSAMOŚĆ ETNICZNA

Nastolatki z grup mniejszościowych, szczególnie kolorowi w dominującej kulturze białych, w procesie formowania się swej tożsamości mają do rozwiązania jedno zadanie więcej, mianowicie stworzenie własnej tożsamości etnicznej. Spencer i Dornbusch (1990) określili: „ Młody Afroamerykanin może jak dziecko nauczyć się, ze czarne jest piękne, ale w okresie dorastania dojdzie do wniosku, ze białe ma władze”. Pewien Amerykanin meksykańskiego pochodzenia powiedział: „Będąc zaproszony do czyjegoś domu, ze względu na różnice kulturowe muszą zmienić swój własny, domowy styl zachowania. Musze ich naśladować… Już się do tego przyzwyczaiłem. Przełączam się z jednego stylu na drugi. Nie jest to trudne.” (1992)

Poczucie własnej wartości: Edward Seidman ze współpracownikami (1994) odkrył znaczący średni spadek poczucia własnej wartości w okresie dojrzewania. Wiąże się on ze zmianą szkoły, która zbiega się w czasie z okresem rozpoczęcia dojrzewania płciowego. Poczucie własnej wartości prze następne lata równomiernie wzrasta.

KONCEPCJA ZWIĄZKÓW Z INNYMI

Sposób patrzenia nastolatka na innych i na związki z nimi również staje się coraz bardziej abstrakcyjny i mniej opiera się na wyglądzie zewnętrznym. Przyjaźń charakteryzuje się zmiennością i zdolnością dostosowywania się.

W okresie dorastania cały czas najważniejszymi związkami są te z rodzicami i rówieśnikami.

ZWIĄZKI Z RODZICAMI

Nastolatki w relacjach z rodzicami mają do wykonania dwa zadania, uniezależnienie się od nich, a jednocześnie zachować w nich poczucie związku.

WZROST LICZBY KONFLIKTÓW

Częstotliwość pojawiania się konfliktów w rodzinie , na osi rodzic-dziecko, jest wynikiem zmian hormonalnych związanych z dojrzewaniem płciowym, co może stanowić podstawę twierdzenia, że jest to proces normalny i konieczny. Prawie ¾ rodziców postrzega okres dojrzewania ich dzieci jako najtrudniejszy etap wychowania, ponieważ jednocześnie tracą kontrolę nad swymi dziećmi i wzrasta w nich poziom lęku o ich bezpieczeństwo.

Steinberg twierdzi, że „nabieranie dystansu” jest podstawową częścią procesu rozwojowego młodych ludzi w tym okresie.

PRZYWIĄZANIE DO RODZICÓW

Pomimo zaostrzenia stosunków z rodzicami w okresie dojrzewania to i tak rodzice pozostają najważniejsi - nadal stanowią dla dziecka ważną psychologiczną bazę bezpieczeństwa.

ZWIĄZKI Z RÓWNIEŚNIKAMI

Erikson uważa, że równicy w okresie dojrzewania są główną siłą kształtującą rozwój osobowości dziecka, wpływ rówieśników nie jest ani monolityczny, ani jednolicie negatywny.

Ponowny związek małżeński rodziców ma gorszy wpływ na dziewczęta niż na chłopców w okresie dorastania.

ZMINAY W STRUKTURZE GRUPY RÓWNIEŚNICZERJ W OKRESIE DORASTANIA:

KLIKA- 4-6 osób silnie ze sobą związanych, wysoki poziom intymności. W okresie dorastania są one prawie całkowicie jednopłciowe

PACZKA - przedstawiciele obu płci. Na koniec paczka ulega ponownemu rozpadowi, ty razem na dwupłciowe kliki, a w konsekwencji na kilka luźno związanych ze sobą par. Takie paczki i kliki pomagają wzmocnić tożsamość nastolatka oraz zidentyfikować potencjalnych przyjaciół i wrogów.

ZWIĄZKI HETEROSEKSULANE W OKRESIE DORASTANIA

Najgłębsze zmiany dotyczą przejścia z całkowitej dominacji przyjaźni z osobnikami tej samej płci w związki heteroseksualne. Ponad połowa chłopców i dziewcząt rozpoczyna aktywność seksualną przed ukończeniem 18 roku życia. Wcześniejsze randki i aktynowość seksualna jest bardziej obserwowana wśród biednych nastolatków bez względu na ich pochodzenie etniczne. Dziewczęta z rodzin niepełnych szybciej zaczynają życie seksualne niż dziewczęta z rodzin pełnych.

OSOBOWOŚĆ W OKRESIE DOJRZEWANIA

Badacze w ostatnim dziesięcioleciu wypracowali konsensus - mianowicie uznali, że osobowość dorosłego człowieka można określić jako

Ostatnie badania dowodzą, że te pięć cech może służyć do opisania różnic osobowościowych nastolatków.

DEPRESJA: w okresie dorastania znacznie się pogłębia i jest o wiele większa u dziewcząt niż u chłopców. Przygnębienie częściej przechodzą nastolatki z rodzin, w których przynajmniej jedno z rodziców cierpi na depresje. Istnieją również inne przyczyny obniżenia nastoju i braku akceptacji ze strony rówieśników w szkole podstawowej m.in. niskie poczucie własnej wartości oraz wysoki poziom życiowych zmian i stresu w okresie dorastania. Jeśli u nastolatki utrzymuje się przez co najmniej sześć miesięcy nastrój depresyjny i towarzyszy mu zaburzenie snu, łaknienia i trudności w koncentracji to określamy to mianem depresji klinicznej lub zaburzeniem depresyjnym.

PRZESTĘPCZOŚĆ NIELETNICH jest zdefiniowana jako umyślne łamanie prawa. Przypadki stosowania przemocy fizycznej zdecydowanie częściej zdarzają się u chłopców. Gdy rodzice zauważą przejawy nieposłuszeństwa i gdy nie są w stanie zapanować nad dzieckiem, jego zachowanie będzie ulegać pogorszeniu, aż do momentu pojawienia się agresji skierowanej wobec innych. Do grup wsparcia należą osobniki z podobnymi problemami, ale rodzice nie zostają pozbawieni wpływu na ten proces, jeśli sprawują odpowiednią kontrolę i dają wsparcie emocjonalne, to nastolatek raczej nie posunie się doi czynów przestępczych ani doi narkomanii.

W ŚWIECIE PRACY

Nastolatki pracujące na część etatu są zjawiskiem coraz częściej spotykanym. Większość badanych chociaż nie wszyscy uważają, że zajęcia zarobkowe przyczyniają się do obniżenia wyników nauce i podwyższenia ryzyka wystąpienia zachowań przestępczych. Inaczej jest w przypadku, gdy wykorzystywana praca jest ciekawa i wiąże się ze zdobywaniem nowych kwalifikacji.

Piramida potrzeb - Abraham Maslow

0x01 graphic


Wyszukiwarka