WYKŁAD 1 - 04.10.2010
Kiedyś tam psychoterapia była ściśle związana z medycyną. Ruch w kierunku odmedycznienia zaczął się w Europie dość dawno, w Polsce nie tak dawno. Certyfikat psychoterapeuty nadają: Polskie Towarzystwo Psychologiczne i Polskie Towarzystwo Psychiatryczne.
Psychoterapia - specyficzna relacja; osoba, która potrzebuje pomocy + osoba pomagająca, wykorzystująca specyficzne techniki psychologiczne. Często na psychoterapię przychodzą osoby, które mają już postawioną diagnozę.
Istotą terapii jest komunikacja - musimy znaleźć z pacjentem wspólny język. Trzeba doprowadzić do tego, żeby pacjent sam zrozumiał, co się z nim dzieje i podjął decyzję.
Szaman = psychoterapeuta.
Uruchamiamy bardzo różne czynniki wpływające na pacjenta, specyficzna psychoterapia uwalnia też szereg niespecyficznych czynników leczących.
Psychoterapeuta - filozof, który zadaje pytania; poeta - tworzy nowy świat, pozwala pacjentowi inaczej spojrzeć na świat.
Niektórzy koncentrują się bardziej na procesach intrapsychicznych, inni na relacjach. Niektórzy koncentrują się bardziej na świecie obiektywnych przeżyć pacjenta, inni kładą nacisk na subiektywny świat przeżyć pacjenta.
Przez psychoterapię nie mamy możliwości dotarcia do głębszych struktur mózgu, ale możemy dotrzeć np. do płatów czołowych, kontrolujących inne obszary.
WYKŁAD 2 - 11.10.2010
Psychoterapia:
„Zastosowanie wiedzy psychologicznej do leczenia różnych chorób” (Pierre Janet)
Znaczenie szersze: leczenie środowiskowe
Środowisko terapeutyczne
Ingerencja w środowisko pacjenta
Znaczenie węższe: indywidualna, zespołowa (Kratochvii)
„Taki sposób bycia z drugą osobą, który sprzyja zdrowym zmianom i ułatwia rozwój” (Rogers)
„Psychoterapy is a planned, emotionally charged, confiding interaction between a trained, socially sanctioned healer and sufferer” (Jerome Frank)
Psychoterapia może być metodą podstawową (np. nerwice) lub dodatkową (np. zaburzenia psychotyczne). Żeby pacjent mógł być poddany psychoterapii musi mieć już postawioną diagnozę. W przeciwnym razie MUSI PŁACIĆ!
Podejście behawioralne - są opisane całe procedury postępowania.
Zmiany powinny iść w kierunku, który korzystający z terapii uważa za pożądany.
Nie ma jasnych, przekonujących dowodów, które podejście jest lepsze. Problem jest wtedy, gdy za bardzo jesteśmy przywiązani do jednego podejścia.
Czynniki leczące (niespecyficzne):
Pozytywne nastawienie pacjenta
Relacja terapeutyczna
Poświęcenie uwagi
Naładowanie emocjonalne
Zbiór założeń
Koncepcja i rytuały terapeutyczne
Terapeuta: ciepły, inspirujący, budzący społeczną aprobatę
Możliwość odreagowania
Uczenie się i praktykowanie nowych zachowań
Eksploracja świata wewnętrznego
Sugestia
Uczenie się od innych
Nadzieja
Oczekiwania
Przeświadczenia
Działania symboliczne
Rytuały i mity
Redukcja alienacji
Wyjaśnianie
Uspokojenie
Prestiż terapeuty
Wiara i sugestia
Czynniki leczące (specyficzne):
Wgląd - proces zrozumienia własnego zachowania, własnych tendencji
Przeuczenie
Skuteczność psychoterapii
Różne techniki - podobny efekt (Luborski et al., 1975)
Krytyka Eysencka (1952, 1961) na podstawie metaanalizy - terapia szkodliwa
Psychoterapia ma swoją wartość, ale trzeba być sceptycznym i oprzeć ją na naukowych badaniach (APA, 1987)
Badania:
Procesu terapeutycznego
Efektów
Trudności:
Relacje pacjentów
Subiektywna ocena terapeutów
Różne techniki pracy
Różne rozumienie „poprawy”
Moment pomiaru „poprawy” - metaanalizy: poprawa u 2/3 pacjentów
Dygresja - podręcznik: „Strategie badań nad psychoterapią” - Grzesiuk
Już w starożytności zauważono, że objawy somatyczne mogą mieć podłoże psychiczne.
Przeskok do XVIII w. - tu pojawia się rozumienie chorób psychicznych w odniesieniu do problemów neurologicznych. Cullen wprowadził pojęcie „neurozy” jako zaburzenia o podłożu organicznym; poprzez XIX w. zmieniło się rozumienie tego pojęcia na zaburzenie o podłożu nieorganicznym.
Franz-Anton Mesmer
Choroba - zaburzenia dystrybucji fluidu magnetycznego
Leczenie przez konwulsje
Koncepcja fizjologiczna i racjonalna
Relacja sprowadzona do fluidu
„Wyobraźnia bez magnetyzmu wywołuje drgawki; magnetyzm bez wyobraźni nie wywołuje niczego”, „komplikacje erotyczne”.
WYKŁAD 3 - 18.10.2010
Hipnotyzm - koncentracja na przedmiocie, wprowadzając w „sen nerwowy”. Poddanie się woli osoby prowadzącej seans. Zwolennicy tej metody byli orientacji pozytywistycznej - nie zwracali uwagi na emocje.
Metoda wolnych skojarzeń (metoda katharsis) - zastąpiła hipnozę.
Nasza motywacja głównie leży w obszarze nieświadomym - psychoanaliza. Ważne przeniesienie. 1882 r. - pacjentka rzuciła się Freudowi na szyję, co naprowadziło go na przeniesienie. Oddzielił zachowanie pacjentki od siebie samego. W relacji, która się wytwarza, są odtwarzane różne inne, wcześniejsze doświadczenia - legło to u podstaw psychoanalizy. Psychoanalityk dokonuje interpretacji, na ile jest w relacji realności, a na ile elementów przeniesieniowych.
Na początku Freud uznał, że przeniesienie, opór, przeciwprzeniesienie przeszkadzają w terapii. Potem zaczęto się zastanawiać, jak je wykorzystać. Kwestia nieświadomości weszła w obszar zainteresowań akademickich dzięki Mesmerowi. Rozumiano ją jako czynności automatyczne. Freud zaludnił nieświadomość (jest w niej dużo różnych rzeczy), a także odpatologizował ją (uznał, że jest nam potrzebna).
PSYCHOANALIZA - wszystkie kolejne szkoły odnosiły się do niej; pierwsza duża szkoła, która starała się opisać patologię i znaleźć sposób terapii. 4 podstawowe odmiany:
Ortodoksyjna psychoanaliza - popularna u USA, działa w pewnej grupie zaburzeń;
Brytyjska szkoła (szkoła relacji z obiektem) - przeniosła akcent z popędów na relacje;
Psychologia ego - głównie w USA, akcentuje się ego i jego funkcje służące do kształtowania rzeczywistości;
Francuska szkoła Jaquesa Lacane'a
Psychoanaliza długo była w Polsce zakazana. W latach 30. wielu psychoanalityków wyjechało do USA. Psychoanaliza długo nie była w Polsce popularna, gdyż nie sprzyjały temu okoliczności. W latach 80.-90. nastąpił powrót zainteresowania psychoanalizą, jednak z większym uwzględnieniem realności, a nie przeniesień.
Założenia psychoanalizy:
Nasze funkcje są zakorzenione biologicznie
Na różnych etapach następują konflikty, aby sobie z nimi radzić rozwijamy mechanizmy obronne (termin wprowadzony przez Annę Freud)
Nasze myśli i uczucia w dużej mierze tkwią w nieświadomości
Do procesu leczenia są zdolne osoby, które są w stanie wytworzyć przeniesienie, przeżywać w 2 światach - realnym i nierealnym; w trakcie terapii zmniejsza się nierealność na rzecz realności
Ważne jest, aby doszło do regresji - uruchomienia mechanizmów tam, gdzie doszło do ich zatrzymania i skonstruowania ich na nowo
Rozumienie psychopatologii - 3 duże grupy zaburzeń:
Psychozy - mechanizmy rozszczepienne, wczesny etap rozwoju
Nerwice
Zaburzenia osobowości
Metody terapeutyczne:
Hipnoza (wyłączenie ego)
Wolne skojarzenia - obserwuje się momenty zatrzymania, pomyłki, przeskoki, przesunięcia
Interpretacja marzeń sennych
Paraplaksje - analiza pomyłek
Analiza przeniesienia - najbardziej kluczowa, opiera się na zasadzie przymusu powtarzania (nie pamiętamy, ale powtarzamy); przeniesienie najczęściej obejmuje 2 rzeczy: impulsy (pacjent przenosi swoje emocje na psychoanalityka, zrozumienie tych emocji jest możliwe przez odniesienie do wcześniejszych relacji) oraz obrony
Melanie Klein próbowała przenosić to na dzieci - analizowała zabawę jako ekwiwalent wolnych skojarzeń. Uważała, że dzieci też mają przeniesienia i można leczyć je jak dorosłych. Anna Freud uważała, że u dzieci jest więcej realności, odreagowania rzeczywistości.
Mechanizmy obronne - gdy pojawia się lęk przed konfrontacją id z ego.
Rozwojowe poczucie winy - skonkretyzowane na jakąś konkretną sytuację. Patologiczne poczucie winy - niekonkretne, takie trochę z dupy.
Inny powód uruchomienia obrony to lęk przed presją świata zewnętrznego (np. dzieci przed rodzicami). Pojawia się też w związku z potrzebą syntetyzowania - utrzymania harmonii.
Metody oparte na psychoanalizie:
Interpretacje - uświadomienie czegoś, co jest nieświadome
Konfrontacja - zwrócenie uwagi na konkretne zjawisko; poprzedzana klasyfikacją (zebranie grupy elementów mających coś wspólnego)
Konstrukcja / rekonstrukcja - ciągu wydarzeń, gdy pacjent ma „dziurę”
Instrukcje na początku terapii
Pytania
Psychozy - niemożliwa „nerwica przeniesieniowa”, więc, wg Freuda, nie można leczyć psychoanalizą; brak wyparcia, projekcji, wszystko biorą na serio; teraz leczenie psychoanalizą możliwe - kontenerowanie emocji - terapeuta pomieszcza w sobie emocje pacjenta, nie oddając ich. Rozpadła im się osobowość i trzeba ją zbudować od nowa. Freud -to wtórny narcyzm (emocje są zainwestowane w świat, ale gdy wydarzy się trauma emocje kierują się na samą osobę).
Melanie Klein - faza schizoidalno-paranoidalna - pierwsze miesiące życia, dominują mechanizmy rozszczepienne, jeśli uruchomią się ileś lat później powodują schizofrenię.
Projektowanie + identyfikacja - pacjent np. projektuje agresję na terapeutę, a potem identyfikuje się z nią, ale jako agresją terapeuty.
Pozycja depresyjna - dziecko uświadamia sobie, że nie jest jednością z matką, 5/6-9 miesiąc; to, jak sobie poradzimy, rzutuje na nasze późniejsze emocje wobec utraty; niepogodzenie się z utratami = depresja. Sposoby radzenia sobie - obiekty przejściowe, np. miś , dlatego nie należy zabierać dziecku ulubionej zabawki!
WYKŁAD 4 - 25.10.2010
Melanie Klein
Pozycja schizoidalno-paranoidalna
Pozycja depresyjna
Rozwój związku z obiektem według M. Mahler:
Faza autystyczna (1-szy miesiąc życia)
Faza symbiotyczna (2-8 miesiąc)
Faza separacji-indywiduacji (8-36 miesiąc)
Subfaza różnicowania
Subfaza praktyki
Subfaza powtórnego zbliżania
Integracja reprezentacji „Ja” i „obiektu” (3-7 rok życia)
Konsolidacja ego i superego
Osobowość typu borderline - silny lęk w obliczu bliskości, wchodzenie bardzo sztywno w bliską relację, a gdy pojawia się separacja wywołuje ona ucieczkę.
Osobowość narcystyczna - duża trudność ze związaniem się; przyczyną może być odrzucenie przez matkę słabości w subfazie powtórnego zbliżania. Dumne zachowania są w istocie obroną przed odkryciem słabości. Deficyt poczucia własnej wartości, nietolerancja krytyki. 2 rodzaje: jeden „błyszczy”, drugi ukrywa się w kącie, bo nie ma nikogo godnego uwagi.
Osobowość antyspołeczna - tworzy relację w oparciu o agresję, agresywne manipulowanie, frustracja.
Nerwica - zesztywnienie mechanizmów obronnych; burzymy mechanizmy, aby osoba uruchomiła mechanizmy wyższego rzędu. U podłoża nerwicy leży szwankujący mechanizm wyparcia.
Rodzaje zaburzeń nerwicowych:
Osobowość zależna na poziomie neurotycznym - sprzeczność: pacjent chce pozostać w relacji, a terapeuta chce go zmusić do niezależności
Osobowość lękowa - wchodzi w uzależnienie, obsadza terapeutę w roli superego - elementu oceniająco-kontrolującego
Histeria - teatralna ekspresja; lęk przed zależnością powoduje hipermęskość - silne podkreślenie męskich cech, mężczyźni ci są nieświadomie zidentyfikowani z matkami, duże trudności z nawiązywaniem relacji z kobietami; kobiety - utrata relacji z matką, bliska relacja z ojcem, kokietowanie, emocjonalne dziewczynki, trudność wejścia w relację z mężczyznami, często wchodząc w relację mają na celu kontrolowanie mężczyzny; terapia w dużym stopniu przebiega poprzez frustrowanie; przeniesienie erotyczne - silne fantazje erotyczne wobec terapeuty, powodujące lęk, co związane jest ze specyfiką wchodzenia w relacje
SZKOŁY PSYCHOANALITYCZNE
TEORIA RELACJI Z OBIEKTEM - uwewnętrznianie obiektów, człowiek nie odwołuje się do realnego obiektu, ale do swojej fantazji na temat tego obiektu. Punktem wyjścia są realne obiekty. Pacjent w relacji z terapeutą odtwarza swoje relacje z obiektami.
Obiekt - rzeczywista rzecz lub osoba albo wyobrażenie tej osoby lub tej rzeczy. Pojęcie to pojawiło się po raz pierwszy, gdy Freud pisał o żałobie.
Obiekt zewnętrzny - realna rzecz; obiekt wewnętrzny (intrapsychiczny) - reprezentacja obiektu zewnętrznego.
Psychoterapeuta na początku nie jest dla pacjenta obiektem realnym, jest obiektem przeniesieniowym; z czasem pacjent wycofuje swoje fantazje i terapeuta staje się realny.
Obiekt akceptowany - gratyfikujący, nagradzający; nieakceptowany / frustrujący - karzący.
Perspektywa deficytu - gdy pewien fragment (np. superego) nie rozwija się.
SZKOŁA JAQUESA LACANE'A - budowanie relacji; przesunięcie z przeżywania emocji do nazywania emocji.
Zaburzenia psychotyczne - pacjenci nadają językowi własne znaczenie.
Język może być zależny od kontekstu kulturowego. Posiadanie języka z kimś bliskim (np. dziecko-matka).
Słowa: znaki i symbole.
Znak - znaczące, znaczone, denotacyjne - wskazanie na konkretną rzecz.
Symbol - symbolizowane, symbolizujące - nie ma związków przyczynowo-skutkowych.
Jeśli używam słowa jako symbolu to zawarte są w tym emocje, jeśli jako znaku - brak emocjonalności. Nasz rozwój przebiega od symboli do znaków.
Skrajności są ZŁEM! Np. aleksytymicy nie wiążą słów z emocjami.
Lacane - struktura języka jest nieświadoma, więc jej analiza pozwala analizować procesy nieświadome.
Pragnienie i prośba:
Pragnienie - rodzaj braku; podstawowym pragnieniem jest oderwanie dziecka od matki; obszar nieświadomy
Prośba - porządek języka; przez nią wyraża się pragnienia; np. dziecko prosi matkę o cukierka - można to zrozumieć dosłownie lub jako pragnienie bliskości
SZKOŁA PSYCHOLOGII EGO - zwrócenie uwagi na aspekt realności (Anna Freud - realność dziecka); nie można traktować wszystkiego jako przeniesienia.
PSYCHOANALIZA - analiza nieświadomości, oporów, przeniesień => podejście psychoanalityczne w terapii.
Jung - amblifikacja (na podstawie metody wolnych skojarzeń) - nie tylko pacjent dzieli się skojarzeniami, ale też analityk.
WYKŁAD 5 - 08.11.2010
Terapia behawioralna
Nawyk dezadaptacyjny:
Sztywność reakcji
Autodestrukcyjność zachowań
Nieprzystosowanie don społecznych wymagań
Fazy terapii behawioralnej:
Faza diagnostyczna
Wzbudzenie motywacji
Zastosowanie określonej procedury
Utrwalenie zmian
Zaburzenia psychogenne, czynnościowe są wynikiem procesu uczenia się. Podejście behawioralne sprawdza się przy zaburzeniach monosymptomatycznych. Przez wiele lat było skuteczne przy leczeniu problemów seksualnych, teraz to się zmienia, bo rozpatruje się to w kontekście relacji.
Psychopatologia rozumiana jako występowanie zachowań, których być nie powinno lub niewystępowanie zachowań, które być powinny. Może być to też błędne interpretowanie bodźców zewnętrznych.
Podstawowe pojęcie: NAWYK - odnosi się do zmian na poziomie fizjologicznym, ale też do reakcji emocjonalnych; stała sekwencja między bodźcem a zachowaniem (nawyki dezadaptacyjne). Nawyki mogą dotyczyć np. ruchu (kompulsje), myślenia (obsesje), emocji (fobie). Sposób nabywania: warunkowanie klasyczne i instrumentalne. Modelowanie - w odróżnieniu od naśladowania (zewnętrzne upodabnianie się) wiąże się też z upodobnieniem sposobu myślenia, przeżywania.
Terapia - odwarunkowanie lub przewarunkowanie. Zakorzenienie w teraźniejszości, odsuwanie genezy problemu. Powtarzalność techniki, procesu, schematu terapeutycznego - terapia została sformalizowana.
Podstawowe techniki terapii behawioralnej:
Desensytyzacja - „oswajanie” kogoś z czymś; wprowadzanie w stan relaksacji i prezentowanie bodźca wzbudzającego lęk
Modelowanie - dajemy przykład jakiegoś zachowania; psychodrama behawioralna - odgrywanie scenek z pozytywnym przykładem
Techniki awersyjne - stosowane do pacjentów z uzależnieniami; pokazywanie bodźców awersyjnych
Trening asertywności
Treningi społeczne
Techniki restrukturalizowania poznawczego
Terapia poznawcza - warunkiem naszych emocji i zachowania jest nasz sposób myślenia. Symptomy są rozpatrywane w kontekście swoich przejawów, nie zastanawiamy się nad genezą. Z tej perspektywy zaburzenia związane są z naszymi funkcjami poznawczymi, np. nie zwracamy uwagi na istotne sygnały.
Aaron Beck - ojciec terapii poznawczej; triada poznawcza: ja, świat, przyszłość.
Myślenie:
Selektywna abstrakcja - koncentracja na pewnych aspektach rzeczywistości
Nadgeneralizacja - przerzucanie jednego zdarzenia na inne sytuacje
Przesadne znaczenie / minimalizowanie - nadawanie zdarzeniu przesadnego znaczenia, minimalizowanie własnych kompetencji
Myślenie czarno-białe
Katastrofizacja
Arbitralne wnioskowanie - na podstawie zbyt małej ilości informacji
Odwoływanie się do realności, rzeczywistości - myślenie behawioralne i poznawcze.
Jak pacjent coś przeżył, subiektywna perspektywa pacjenta - psychoanaliza.
Proces terapeutyczny w terapii poznawczej - skrócony do około 20 sesji; terapeuta ma bardzo aktywną rolę, jasne wyznaczanie celów, technik, granic, jasna strukturalizacja spotkania, częste pytania, informacje zwrotne, zachęcanie pacjentów, by sami robili notatki. Koncentracja na tym, co tu i teraz.
Relacja emocjonalna ma duże znaczenie dla efektywności terapii! Można wykorzystać zmienność nastroju pacjenta - koncentracja na polepszeniach.
Techniki terapii poznawczej:
Techniki wywołujące automatyczne myśli
Techniki behawioralno-poznawcze
Poziom zachowania
Poziom automatycznych myśli i błędów poznawczych
Techniki identyfikacji założeń
Ogólne, sztywne, najbardziej podstawowe → Przekonania kluczowe
↓ (uczymy się ich w dzieciństwie)
Trudne do werbalizacji, odnosi się do konkretnej → Przekonania pośredniczące
sytuacji ↓
Sytuacja → Myśli automatyczne + emocje + zachowania ← bezpośrednio
wynikają z sytuacji
Terapia postępuje w drugą stronę (od dołu schematu).
Przeniesienie początkowo uznawane za przeszkodę, potem zaczęto je doceniać, podobnie, jak aspekt relacyjny. Procesy przeciwprzeniesieniowe były poza kręgiem zainteresowania.
WYKŁAD 8 - 13.12.2010
Podejście strategiczne - Jay Haley - objaw: strategia dopasowana do bieżącej sytuacji w celu kontrolowania. „Taniec rodzinny”.
Tworzenie strategii:
Polecenia
Zadania w formie paradoksalnej
Zmiana etykietki - zmiana opisu danej sytuacji na bardziej pozytywny
Przepisywanie objawu
Strategie powstrzymujące - zatrzymywano zmiany, gdy rodzina chciała dokonać ich za szybko
Podejście to było modne w latach 80. Krytyka dotyczy tego, że tworzenie strategii uważano za sposoby manipulacyjne, podejście terapeuty było autorytarne.
Szkoła mediolańska (Selvini-Plazzoli, Cecchin, Prata)
Wczesny model mediolański - zajmowano się rodzinami z osobą psychotyczną
Pozytywna konotacja
Rodzinne rytuały
Ewolucja modelu mediolańskiego - zwrócili uwagę na sposób rozmowy
Stawianie hipotez - ciągły proces w terapii, nie należy przywiązywać się do hipotez, celem hipotezy nie jest prawda, ale to, co ona wnosi, do czego prowokuje, na ile powoduje zmianę
Neutralność - nie bierność, lecz umiejętność terapeuty przejęcia perspektywy każdego członka rodziny; potem neutralność została zastąpiona pojęciem „zaciekawienie”
Pytania cyrkularne - jak różne sprawy postrzegane są przez różnych członków rodziny, a także kto bardziej, kto mniej się martwi, co zmieniło się w rodzinie, gdy ktoś zachorował, odwołania do przeszłości i przyszłości; pytania zadawane wszystkim członkom rodziny, by wychwycić różnice
Pytania o różnice
Różnice między stanem aktualnym a tym, co było
Poglądy dotyczące przyszłych lub hipotetycznych różnic
Podejście narracyjne (White, Epson) - odwołuje się do akonstrukcjonizmu społecznego. Zakłócenia w tworzeniu narracji:
Niemożność skonstruowania narracji o ważnych sferach życia człowieka
Niekompletne historie (tajemnice)
Niespójne historie
Terapia: Jak pacjent konstruuje swoją sytuację; proces współtworzenia nowych znaczeń. Pacjent i terapeuta w rozmowie terapeutycznej współtworzą nową rzeczywistość.
„Terapia narracyjna” - znaczenia:
Konkretna technika pracy
Podejście terapeutyczne
Postawa, sposób rozumienia problemów
Zaczęto zwracać uwagę na kontekst historyczny w psychoterapii. Terapia proponuje i prowokuje, ale nie narzuca. Pożytki z niewiedzy terapeuty - takiej, która otwiera możliwości rozmowy, wkładu pacjenta.
Podejście to wniosło: koncentrację na języku, kulturze; widzenie świata przez pacjenta, zwłaszcza zdarzeń kluczowych (zmian).
Feminizmy - kobietom dzieje się źle → można to zmienić → jest to zależne od samej kobiety. Stosunek feminizmu do psychoanalizy:
Feminizm popierał krytykę seksualnego represjonowania kobiet
Ale: Freud to ciul!
Psychoanaliza dokonuje diagnozy tego, co feminizm chce zmieniać
Na ile role płciowe są narzucone przez kulturę?
W latach 70. feminizm zaczął się interesować terapią rodzinną. Krytyka podejścia strukturalnego (bo podaje określone struktury, terapeuci w bardzo małym stopniu rozpoznają związki płci i władzy - samo bycie chłopcem daje większą władzę, nie uwzględnianie kontekstu społeczno-kulturowego, podważanie sensowności przyczynowości cyrkularnej, zwłaszcza w kontekście przemocy, bo wtedy ofiara wciągnięta jest w odpowiedzialność, bierność terapeuty - w ten sposób daje on przyzwolenie dla rzeczy niewłaściwych, krytyka męskiej dominacji). Terapeutka w konfrontacji z pacjentem-mężczyzną. 70-80% terapeutów rodzinnych to kobiety, a wypowiadają się w tym temacie mężczyźni. Obciążanie kobiety za problem w rodzinie i obarczanie jej odpowiedzialnością za jego rozwiązanie.
Lata 80. - feminizm zaczyna kiełkować od środka terapii rodzinnej. Pod koniec lat 80. - czasopismo „Feministyczna terapia rodzin”.
Lata 80. - problem męskości w terapii. W końcu przypomniano sobie o istnieniu ojca. Kryzys męskości - stare wzorce (np. silny żywiciel) przestają być aktualne, przed mężczyznami stają nowe wymagania. 30% pierwszych spotkań terapeutycznych jest bez mężczyzn.
Lata 90. - prace dotyczące kobiet z różnych kultur, refleksja nad kobietami z rodzin emigrantów.
Ważne postulaty feminizmu: zacząć mówić na temat płci w kwestii problematyki władzy, opieki nad dziećmi etc.
Opis procesu terapeutycznego:
Diagnoza: czy ma to zrobić ta sama osoba czy inna? W procesie diagnostycznym terapeuta jest osobą aktywną i potem może wystąpić problem z przeformułowaniem relacji (przeniesienie etc.), żeby to pacjent był stroną aktywną. Diagnoza ma kończyć się zawarciem „kontraktu terapeutycznego” - umówienie się nad czym i w jaki sposób pracujemy. Celem diagnozy jest poznanie pacjenta przez terapeutę. W terapii celem jest poznanie pacjenta przez pacjenta.
3 elementy diagnozy:
Diagnoza objawowa - czasem ktoś przychodzi z już rozpoznanym zaburzeniem; problemem tutaj jest, jaką terapię zastosować, czy w ogóle stosować terapię; trzeba uprzedzić pacjenta, że na początku może dojść do nasilenia lub zmniejszenia się objawów
Diagnoza mechanizmów, czyli tego, co doprowadziło do zaburzenia - tutaj będziemy się odwoływać do przyczyn przez pryzmat bliższej nam szkoły myślenia; należy zwrócić uwagę także na mechanizmy, które podtrzymują objawy
Diagnoza motywacji pacjenta - czy pacjent przychodzi, bo chce zmiany?; niektórzy nie mają motywacji do zmiany, ale tylko do przychodzenia na terapię; motywacja oddania się pod czyjąś opiekę - zrzucanie odpowiedzialności na terapeutę; psychoterapia często jest przymusem
WYKŁAD 9 - 20.12.2010
Podobieństwa będą mogły pomóc w kontakcie terapeuty z pacjentem, ale z drugiej strony różnice są dla pacjenta lepsze, bo pokazują inny punkt widzenia.