Wykładowca : PROF. J. KUDŁA
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Regulacje szczególne:
Ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych (szczególna czynność to emisja listów zastawnych - co odróżnia ich od innych banków)
Ustawa z 2000r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (dz. U. Nr 119, poz. 1252).
Banki w Polsce - trzy formy prawne:
Państwowe (Bank Gospodarstwa Krajowego - refinansuje i obsługuje kredyty studenckie, poręczenia Skarbu Państwa, realizuje cele państwa).
Spółki Akcyjne
Spółdzielcze (mają charakter spółdzielni, są słabe kapitałowo, 1 udział
1 głos bez względu na to jaki kapitał wniósł, maja ograniczona liczbę czynności)
1995r. - Ustawa o bankowym funduszu gwarancyjnym
Sprawozdanie BFG - wymienia ile bankom i w jakiej kwocie udzielono pożyczek, ale nie wymienia się tych banków z nazwy.
Instytucja, która:
Pomaga bankom, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej
Dokonuje wypłat dla deponentów w przypadku upadłości banku
(jeżeli jest bankructwo, upadłość jest ogłaszana przez sąd).
- gdy mamy mniej niż 1000 euro - wypłata w 100%
- do 22500 euro - wypłata w 90% (reguła unijna 20 000 euro)
- więcej - bank nie wypłaca , można złożyć roszczenie do
masy upadłościowej .
Inne regulacje dot. bankowości:
Ustawa dot. prania brudnych pieniędzy
Ustawa o kredycie konsumenckim, która uderza w supermarkety
Kontrola dewizowa.
Prawo bankowe na tle innych gałęzi prawa
Niektórzy twierdzą, że prawo bankowe jest częścią prawa finansowego, regulującego obrót pieniądza.
Nie jest to tak do końca, bo reguluje również stosunki cywilno - prawne (spowodowane to jest bankructwem banków w latach 30-tych XX w).
Prawo bankowe powstało z dwóch nurtów:
Niewypłacalności banków w latach 30 - XX wieku (banki masowo upadały , trzeba było to unormować - czynności bankowe
zasady ogólne.Regulacja działalności emisyjnej państwa (działalność emisyjna
emisja pieniądza).
Uregulowano prawnie czynności bankowe, aby zabezpieczyć interes klientów.
Ponadto chodziło o regulacje działalności emisyjnej (pieniądza) - uregulowanie prawno -administracyjne, aby nie drukować nadmiaru pieniędzy bez pokrycia prowadzącego do szybkiego wzrostu cen.
Kiedyś podlegało królowi, były to regulacje administracyjno-prawne.
Prawo bankowe jest trochę poza prawem finansowym.
Prezes NBP zarządza pieniądzem (działalność emisyjna podlega prezesowi NBP w drodze zarządzenia). On tez ustala wzorce monet, wycofuje pieniądze z obiegu itp.
Prawo bankowe zajmuje się:
Reguluje zasady prowadzenia działalności bankowych
Reguluje tworzenie i organizację banków
Reguluje zasady sprawowania nadzoru bankowego
Reguluje zasady postępowania naprawczego
Reguluje zasady likwidacji i upadłości banków.
Zakres prawa bankowego podmiotowo dotyczy banków.
BANK (def.) - jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń, uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym .
Osoba prawna
ustawa daje bankom osobowość prawną.Utworzona
musi być utworzona zgodnie z przepisami ustawDziałająca na podstawie zezwoleń
licencjonowanie działalności bankowej (powstania banku oraz niektórych konkretnych czynności bankowych, używanie nazwy KASA lub BANK trzeba uzyskać zezwolenie). Te zezwolenia uprawniają do wykonywania czynności bankowych - zgodnie z lista uprawnień. Można wykonywać mniej tych czynności a mieć zezwolenie na więcej, nie może odwrotnie. Można wykonywać tylko te czynności które są wskazane w ustawie np. bank nie może prowadzić działalności gospodarczej. Musi wykonywać wyłącznie czynności finansowe. Nie może zajmować się np. leasingiem.Obciążających ryzykiem środki powierzone
tzn. że środki mogą być niezwrócone.
Czynności bankowe dzielą się na grupy
1. Dwie grupy:
I grupa - Czynności bankowe w ścisłym znaczeniu (czynności, które mogą być wykonywane wyłącznie przez banki, nikt inny nie może wykonywać)
II grupa - Czynności bankowe w szerokim znaczeniu (jeśli są wykonywane przez bank to są czynnościami bankowymi , inna osoba może je wykonywać ale wtedy to już nie jest czynność bankowa np. udzielanie pożyczek)
2. Czynności, które banki mogą wykonywać (dozwolone ale nie traktowane jako czynności bankowe) np.:
nabywanie nieruchomości,
pośrednictwo w emisji papierów wartościowych.
Zezwolenie tylko na czynności bankowe (dwie pierwsze grupy) 
Czynności bankowe różnią się od czynności które banki mogą wykonywać, że zezwolenia dotyczą wyłącznie czynności bankowych.
Czynności bankowe zostały wymyślone aby to licencjonować i po to aby banki miały przywileje: wyciągi z ksiąg banku dotyczące czynności bankowych maja moc prawną dokumentów urzędowych (wydane przez nich dokumenty są równe decyzjom urzędowym), oraz możliwość wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych (coś co zastępuje wyrok sądowy). Można je wystawiać przeciwko stronie czynności bankowej lub osobie, która zabezpiecza zapłatę czynności bankowej.
Bankowy tytuł egzekucyjny - musi mieć nadaną klauzulę wykonalności nadaną przez sąd,
aby był podstawą wykonalności.(sąd tylko stwierdza, że dłużnik dobrowolnie poddaje się egzekucji).
Czynności bankowe, które są czynnościami ściśle bankowymi - art. 5 Prawo bankowe:
Przyjmowanie wkładów pieniężnych (płatne na żądanie lub gdy nadejdzie odpowiedni termin tzw. terminowy) i prowadzenie rachunków wkładów.
Prowadzenie innych rachunków bankowych (def. w K.C.).
przechowanie środków na rachunku posiadacza
dokonywane są zlecenia rozliczeniowe posiadaczy rachunków - nie wchodzi tu rachunek kredytowy , może być np. rachunek rozliczeniowy działalności gospodarczej.
Udzielanie kredytów .
Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw .
GWARANCJA - Rozdział VI art. 81 Prawa bankowego
Gwarancja - jest to jednostronne zobowiązanie banku - gwaranta , że po spełnieniu przez
podmiot uprawniony (beneficjent gwarancji), określonych warunków zapłaty,
bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji.
Jest to zobowiązanie jednostronne . Gwarancja to wypłata pieniędzy.
Bank udziela gwarancji na zlecenie (przykład: szkoła się rozbudowała , aktualnie posiada basen, jak przykładowo przecieka dach to szkoła może żądać od wykonawcy gwarancji bankowej. Szkoła może żądać realizacji gwarancji, bank wypłaca szkole pieniądze, bank jest gwarantem).
Potwierdzenie gwarancji - Szkoła może mieć rachunki w innym banku niż wykonawca:
bank wykonawcy (GWARANT)
bank Szkoły (BANK POŚREDNICZACY).
Bank Szkoły potwierdzi, że można realizować wypłatę u niego.
Gwarancja jest za pośrednictwem.
Akredytywa (art. 85 ust. 1 Prawa bankowego) - bank działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu, może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej, że dokona zapłaty beneficjentowi akredytywy ustalonej kwoty pieniężnej po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie - AKREDYTYWA DOKUMENTOWA
Akredytywa pieniężne - nie ma zastosowania.
Akredytywy - forma kredytowania.
Bank się zobowiązuje na zlecenie klienta. Akredytywy są wielostronne, jest wiele podmiotów. Są warunki, które trzeba spełnić : dokumentacja.
Akredytywa dokumentowe dotyczą handlu zagranicznego - gwarancja na wykonanie zlecenia.
Gwarancja związana tylko z człowiekiem.
Gwarancja bezpośrednia
BANK (podmiot, który bierze zobowiązanie)
Gwarant
Zgłasza się do banku (gwaranta)
Wypłata środków
Zlecający Beneficjent (osoba, która ewentualnie otrzyma środki
(robi to na zlecenie) z gwarancji)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gwarancja pośrednia
Dokumenty
BANK BANK
Gwarant pośredniczący
Pieniądze
Pieniądze
Zlecający Beneficjent
Akredytywa dokumentowe - służą do handlu zagranicznego.
Dokumenty
BANK BANK
Otwierający pośredniczący
Płatność
(ten bank płaci - najczęściej z e środków zlecającego
P Dokumenty
d P - to zakańcza sprawę
t - (towar - wyjście towaru do zlecającego)
Zlecający Beneficjent (ten, który ma dostać pieniądze - EXPORTER)
(osoba, która ma zapłacić - najczęściej IMPORTER)
Jak akredytywa jest otwarta to informuje się wszystkie strony. Służy do handlu zagranicznego. Beneficjent wie, że otwarto akredytywę i wysyła towar do zlecającego a dokumenty do banku pośredniczącego.
Akredytywa - zwiększa pewność otrzymania środków.
Gwarancja - dokument nie może występować, może być na żądanie.
Akredytywa - dopuszcza się klauzulę odwołalności (może być odwołana). Gwarancja jest nie odwołalna.
W Polsce nie ma takich obostrzeń i gwarancja też może być odwołalna. Tylko zapis „nieodwołalna” gwarantuje, że jest nieodwołalna.
W relacjach międzynarodowych bardziej ufa się bankom niż odbiorcom. Bank musi wypłacić, gdyż w innym wypadku może spowodować że na forum międzynarodowym zostanie mu cofnięta licencja i straci renomę.
Potwierdzenie akredytywy - oznacza, że bank pośredniczący obok otwierającego zobowiązuje się do zapłaty.
UZANS - nietypowe źródło prawa bankowego (używanie czegoś i napisanie jak tego
używać), zestandaryzowany zwyczaj handlowy. Umowy typu uzans mają nietypowy termin przedawnienia - 6 lat (od dnia skutecznego żądania przedstawienia zapłaty).
Akredytywa pieniężna - wygląda tak, że idę do banku i dostaję list kredytowy, jadę z nim zagranicę do banku, który jest korespondentem mojego banku (wystawcy akredytywy). Na podstawie listu wypłacają pieniądze. Bank skupi weksle , które będą na niego wystawione za granicą - ciągnione na niego.
Ciągnienie - wskazanie osoby, która ma zapłacić.
Czynności bankowe Cd.
Emitowanie bankowych papierów wartościowych. Papierami wartościowymi nie są ani akcje ani obligacje bankowe. Bankowe papiery wartościowe - papiery , które mogą emitować tylko banki. Certyfikat depozytowy - bankowe papiery wartościowe (jest to jedna z nazw bankowych papierów wartościowych-inne to np.: bony bankowe). Bank może wybrać sobie nazwę, nie ma ograniczenia w nazywaniu.
Przeprowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych. Jest 6 różnych możliwości:
Można komuś wpłacić na rachunek
Czek gotówkowy (blankiet czeku z kwotą, bank wypłaca - utrzymuje się jeszcze w obrotach międzynarodowych)
Czek rozrachunkowy (różni się tylko tym, że nie wypłaca się w gotówce, a uznaje się jakiś rachunek).
Obciążenie - zabranie środków z rachunku Uznanie - na nasze dobro zapisano środki
Polecenie przelewu (ja polecam jako dłużnik, obciążyć mój rachunek i uznać rachunek wierzyciela)
Polecenie zapłaty (polecenie wierzyciela, obciążenia rachunku dłużnika i uznania rachunku wierzyciela)
Karta płatnicza - jest to identyfikująca wystawcę i upoważnionego posiadacza, uprawniająca do wypłaty gotówki lub dokonywania zapłaty, w tym zapłaty z wykorzystaniem kredytu
Wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego. Pieniądz elektroniczny - cechy, które musi spełniać:
Ma być przechowywany na elektronicznych nośnikach informacji (musi być elektroniczna forma zapisu)
Że jest wydawany w zamian za środki pieniężne o wartości nie mniejszej niż ta wartość
Jest przyjmowany jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający do dyspozycji (nie może to być pieniądz, który jest w obiegu tylko w danym przedsiębiorstwie)
Na żądanie może być wymieniony na środki pieniężne
Ma być wyrażony w jednostkach pieniężnych
Tylko banki wydają pieniądze elektroniczne.
Inne czynności przewidziane przez odrębne ustawy (inne niż prawo bankowe Przykład: emisja listów zastawnych, przechowywanie aktywów funduszu inwestycyjnego).
Czynności bankowe w szerszym znaczeniu:
Udzielanie pożyczek pieniężnych
Operacje czekowe i wekslowe oraz operacje , których przedmiotem są warranty (warrant związany z kwitem składowym).
Kwit składowy (dokument potwierdzający złożenie towaru w domu składowym. Kwit składowy składa się z dwóch części: rewersu i warrantu. Rewers określa kto jest posiadaczem towaru, warrant - dowód zastawu (zastawniczy) - napisane komu został zastawiony towar. Dla mnie jest rewers dla kogoś warrant. Jeśli biore pożyczkę itp. to zatrzymuję rewers, a wierzyciel warrant. Towar może być wydany na podstawie obu kwitów łącznie.
Kwit składowy (awers + warrant)
Kupiec Dom składowy
+ towar
zastawiam towar
pożyczka
zapłata
Bank Bank domicylowy
(zastawiam warrant) warrant
Jeśli pożyczka jest zapłacona to bank oddaje kupcowi warrant i kupiec z oboma kwitami składowymi idzie do Domu składowego i odbiera towar.
Jeśli nie spłaca pożyczki to bank przekazuje warrant do banku domicylowego i ten zwraca mu kwotę pożyczki.
Bank domicylowy nakazuje zlicytowanie Domowi składowemu towaru kupca i zaspokaja się z kwoty licytacji.
Czynności bankowe w szerszym znaczeniu:
KARTY PŁATNICZE i operacje (czynności) wykonywane przy ich użyciu
Rodzaje kart płatniczych:
karty debetowe - polega na tym, że wykorzystuje się środki, które mamy na
rachunku, jest ona najbardziej popularna
karty obciążeniowe - (nazywana tez CHARGE) - w których możemy się zadłużyć
do pewnego limitu, ale limit ten musi być spłacony w określonym dniu miesiąca
karty kredytowe - nie występuje powiązanie z rachunkiem bankowym
posiadacza, tzn. każdy wydatek z karty tworzy zadłużenie. Jesteśmy zobowiązani do spłaty pewnej sumy zadłużenia co miesiąc. Jest kartą niebezpieczną, coś czego do końca nie kontrolujemy.
Inne podziały kart: karty masowe
karty prestiżowe
karty złote, platynowe.
To od banku zależy jaką kartę dostaniemy.
Narażamy bank na możliwość strat.
Czynność ta może być wykonywana przez inne podmioty.
TERMINOWE OPERACJE FINANSOWE
Sama nazwa to zapożyczenie z ustawy o obrocie instrumentami płatniczymi.
To taki kontrakt, który jest zawarty w chwili obecnej, natomiast dotyczy realizacji w przyszłości, na warunkach z góry ustalonych. To właśnie oznacza słowo „terminowe”.
W praktyce przyszłość zaczyna się za dwa dni robocze. Do 2 dni roboczych to teraźniejszość.
Transakcje terminowe wywodzą się: z potrzeby 
przyszłość jest nie pewna, najprostszy sposób to umówić się z góry np. dziś odnośnie transakcji wykonywanej w przyszłości na warunkach, cenach jak umówiliśmy się dziś.
Dotyczy to wyłącznie operacji finansowych - przepływu pieniędzy tzn. dotyczą pieniędzy, płatności pieniężnej, zakupu kontraktu na giełdzie (np. 10tys. euro po cenie 3,9 zł za euro - likwiduje niepewność, bo dokonam w przyszłości zakupu po mojej cenie).
Tego typu transakcje są czynnościami bankowymi jeśli dokonujemy je z bankiem.
Mogą mieć charakter uwarunkowany lub nie. (np.: jak zapłacę 700 zł to będę mógł kupić euro np: 3 złote).
NABYWANIE I ZBYWANIE WIERZYTELNOŚCI PIENIĘŻNEJ.
Wierzytelności pieniężne - banki mogą je zbywać i nabywać.
Są wierzytelności wymagalne i niewymagalne.
Wierzytelności wymagalne to takie , które muszą być zapłacone.
Wierzytelności niewymagalne to takie, które będą dopiero zapłacone.
Inne podmioty które się tym zajmują poza bankami to np. firmy windykacyjne (wierzytelności wymagalne), facktoringowe (wszystkie wierzytelności).
FACTORING polega na skupywaniu wierzytelności gdzie zazwyczaj są świadczone dodatkowe usługi (np.: usługi rachunkowe, rozliczeniowe 
prowadzi się księgowość dla podmiotu, który zbył wierzytelność). Banki nie lubią tej usługi. Można pójść firmy nie bankowej.
Ta usługa występuje w dwóch podstawowych wariantach:
Factoring właściwy (tzw. bez regresu)
Factoring niewłaściwy (z regresem).
Regres oznacza, że jak ja zapłaciłem za kogoś coś to mogę żądać od kogoś zwrotu.
W factoringu, tym kto płaci jest bank.
Bankowi sprzedajemy wierzytelność (faktorant).
Bank nie nabywa wierzytelności słabych.
Bank
(Faktor)
Zbywa wierzytelność na rzecz banku
Faktorant
(wierzytelność)
----------------------------------------------------------------
faktura
Bank
(Faktor) Dłużnik
płatność
f pieniądze
Faktorant
(wierzytelność)
--------------------------------------------------------------
Factoring dzieli się na:
Tajny - dłużnik nie wie, że sprzedano wierzytelność
Jawny - dłużnik wie, że wierzytelność sprzedano.
Korzyść z tego, że jest tajny - z factoringu korzystają ci co mają problemy, sprzedają wierzytelność żeby dostać szybko pieniądze.
Nie należy mylić tego z handlem wierzytelnościami.
Można handlować wierzytelnościami wymagalnymi, ale się zazwyczaj tego nie robi. Zajmuje się tym np. firma INDOS. Przyjmuje takie wierzytelności gdy istnieje szansa dokonania w jakiś sposób ściągnięć lub potraceń.
PRZECHOWYWANIE PRZEDMIOTÓW I PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH ORAZ UDOSTĘPNIANIE SKRYTEK SEJMOWYCH.
Przechowywanie - bank wie co dostał i się oto troszczy (np.: papiery wartościowe) - bierze odpowiedzialność za rzecz przechowywaną.
Skrytka sejfowa - bank nie bierze odpowiedzialności, przechowujemy co chcemy.
Jest inny podział odpowiedzialności. (inaczej nazywane : depozyty zamknięte i depozyty otwarte).
Papiery wartościowe lepiej przechowywać - bo bank może nimi wtedy administrować.
PROWADZENIE SKUPU I SPRZEDAŻY WARTOŚCI DEWIZOWYCH
Wartości dewizowe to waluty obce, papiery wartościowe w walutach obcych np. czek w dolarach, złoto i platyna w stanie nie przetworzonym.
Bank musi mieć uprawnienia dewizowe, żeby skupywać i sprzedawać wartości dewizowe - upoważnienie banku. Upoważnienie to nadaje Narodowy Bank Polski. NBP sprawuje szczególny nadzór nad sprzedażą i skupem wartości dewizowych.
Całkowite zezwolenie na pożyczki z krajów spoza OFCD - nadaje Minister Finansów.
CZYNNOŚCI ZLECONE ZWIĄZANE Z EMISJĄ PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
(Ustawa o ofercie publicznej i o obrocie instrumentami finansowymi).
Np.: można zlecić bankom przyjmowanie zapisów na akcje, gwarantowanie emisji (stwierdzenie niefachowe) - jak akcje nie zostaną sprzedane to nabywa je bank 
to daje, że emisja dochodzi do skutku- subemisja . Emisja musi mieć określony limit.
Subemisja inwestycyjna - to nie poszło i skupuje bank.
Subemisja usługowa - dalej rozprowadza bank.
Występuje przy tym doradztwo bankowe.
UDZIELANIE I POTWIERDZANIE PORĘCZEŃ (PATRZ GWARANCJA BANKOWA)
Poręczenie - bank jest poręczycielem, jest subsydialne, posiłkowe. Do poręczyciela sięga się dopiero gdy nie zapłaci dłużnik.
Poręczenie jest przyczynowe (kazualne, tzn. żeby czynność była możliwa, to musi być przewidziana prawem) i akcesoryjne (tzn. zależne od innych stosunków prawnych)
Gwarancja - jednostronne zobowiązanie banku - bank bierze jednostronna odpowiedzialność za poręczenie w formie gwarancji.
Gwarancja jest abstrakcyjna (nie ma przyczyny prawnej), samoistna (nie zależy od innych stosunków prawnych).
Np. jeżeli umowa kredytowa jest nieważna to poręczenie jest nieważne.
Jeżeli umowa kredytowa jest nieważna to gwarancja bankowa jest ważna - bo nie obchodzą jej inne stosunki prawne.
Aby czynność prawna była bezpieczna, musi być przyczyna prawna (np.: jak idę do sklepu, wyjmuję pieniądze na ladę, to sprzedawca nie może ich wziąć i dać nam w zamian misia pluszowego, bo ja chciałam tylko policzyć pieniądze).
Przyczyna prawna mówi co to jest za transakcja. Przyczyna prawna ma znaczenie jak ktoś poręcza.
Żądajmy gwarancji - dawajmy poręczenia!!!!!
POŚREDNICTWO W DOKONYWANIU PRZEKAZÓW PIENIĘŻNYCH ORAZ ROZLICZEŃ W OBROCIE DEWIZOWYM.
(np.: ktoś pracuje nielegalnie za granicą, nie ma konta bankowego, a chce przesłać pieniądze do Polski). Jest czynność bankowa jeśli wykonywana jest przez bank.
Mogą to realizować banki, poczta, inne firmy pośredniczące np. WESTERN UNION.
CZYNNOŚCI BANKOWE, KTÓRE BANK MOŻE WYKONYWAĆ
ALE NIE SĄ CZYNNOŚCIAMI BANKOWYMI
(coś co bank wykonuje, ale nie może wystawić bankowego tytułu egzekucyjnego)
Banki mogą nabywać akcje, udziały (jak jest spółka to ma udziały) i jednostki uczestnictwa (potwierdzenie przejęcia pieniędzy przez fundusz inwestycyjny)
Bank może emitować papiery wartościowe (akcje swego banku, obligacje)
Banki mogą dokonywać obrotu papierami wartościowymi (kupujemy - sprzedajemy - może grac na giełdzie)
Bank może zamieniać wierzytelności na składniki majątku dłużnika (rzecz typowo bankowa) np. ktoś nie spłaca kredytu, bank przejmuje nieruchomość i musi ja sprzedać w ciągu 5 lat (banki nie mogą kumulować majątku - tylko go spieniężać)
Banki mogą nabywać, zbywać nieruchomości
Banki mogą świadczyć usługi konsultacyjno - doradcze w sprawach finansowych (nie ma związku z pieniądzem)
Banki mogą świadczyć usługi certyfikacyjne w zakresie podpisu elektronicznego
Może świadczyć inne usługi finansowe, których przedmiotem jest pieniądz.
P R A W O BA N K O W E
5
Wyszukiwarka