OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

ZAKŁAD PRZETWÓRSTWA MIĘSA

Charakterystyka stanowiska pracy

Ocena ryzyka dla pracownika produkcji w małym lub średnim zakładzie. Pracownik w zależności od aktu­alnych potrzeb:

1. Dokonuje wyładunku i załadunku towaru.

2. Transportuje towar między sta­nowiskami oraz do magazynu i chłodni.

3. Dokonuje rozbioru półtusz.

4. Uczestniczy w produkcji wyrobów i ich obróbce termicznej.

PN-N-18002/2000

W zależności od oszacowanego ryzyka pracodawca powinien pod­jąć odpowiednie środki profilak­tyczne, tym bardziej zdecydowane, im większe zagrożenie występuje na danym stanowisku. Ryzyko małe i średnie przyjmuje się za akcep­towalne. W pierwszym przypadku należy dążyć do utrzymania ryzyka na poziomie M, a w drugim - do obniżenia jego poziomu. Natomiast ryzyko określone jako duże jest nieakceptowalne i trzeba podjąć natychmiastowe środki zaradcze, obniżające jego poziom na danym stanowisku pracy.

Tam, gdzie jest to możliwe, zale­ca się oszacowanie ryzyka zawodowego na podstawie wielkości cha­rakteryzujących narażenie: NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie) lub NDN (najwyższe dopuszczalne natężenie). Pomiarów tych para­metrów dokonują zwykle wyspe­cjalizowane jednostki (np. stacje sanepidu). Ryzyko uznajemy za duże, jeżeli parametr charakteryzu­jący narażenie przekracza wartość NDS lub NDN. Ryzyko jest małe, jeżeli parametr charakteryzujący narażenie nie przekracza połowy wartości NDS lub NDN.

RISK SCORE

W metodzie tej wartość ryzyka zawodowego określa iloczyn trzech parametrów. Wzór określający wartość ryzyka ma następującą postać:

R=S^xE^xp

gdzie:

S - potencjalne skutki zdarzenia,

E - ekspozycja na zagrożenie,

P - prawdopodobieństwo wystą­pienia zagrożenia.

Szacowanie wartości poszcze­gólnych parametrów ryzyka przed­stawiają tab.: 3, 4, 5.

Metoda RISK SCORE została opracowana w Stanach Zjedno­czonych, gdzie oprócz szkód, które ponoszą ludzie, w większym niż u nas stopniu, uwzględnia się straty materialne związane z wy­padkami przy pracy. W parametrze dotyczącym szacowania skutków zdarzenia uwzględnia się więc, obok strat ludzkich, również straty materialne.

Tab. 1. Szacowanie ryzyka w skali

Stopień prawdopodobieństwa	Ciężkość następstw
Mało prawdopodobne	Małe (1)	Małe (1)	Średnie (2)
Prawdopodobne	Małe (1)	Średnie (2)	Duże (3)
Wysoce prawdopodobne	Średnie (2)	Duże (3)	Duże (3)

Tab. 2. Szacowanie ryzyka zawodowego na podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie. N maks. - wartość dopuszczalna NDS lub NDN.

Wartość wielkości charakteryzującej	Oszacowanie ryzyka zawodowego (R)
N > N maks.	Duże
N maks. > N > 0,5 N maks.	Średnie
N < 0,5 N maks.	Małe

Tab. 3. Potencjalne skutki zdarzenia.

Wartość (S)	Szacowanie strat	Straty ludzkie
100	Poważna katastrofa	Wiele ofiar śmiertelnych
40	Katastrofa	Kilka ofiar śmiertelnych
15	Bardzo duża	Jedna ofiara śmiertelna
7	Duża	Ciężkie uszkodzenie ciała
3	Średnia	Absencja
1	Mała	Udzielenie pierwszej pomocy

Tab. 4. Ekspozycja na zagrożenie.

Wartość E	Charakterystyka
10	Stała
6	Częsta (codziennie)
3	Sporadyczna (raz na tydzień)
2	Okazjonalna (raz na miesiąc)
1	Minimalna (kilka razy rocznie)
0,5	Znikoma (raz do roku)

Tab. 5. Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia.

Wartość P	Opis	Szansa (%)
10	Bardzo prawdopodobne	50 (1 na 2)
6	Całkiem możliwe	10 (1 na 10)
3	Mało prawdopodobne, ale możliwe	1 (1 na 100)
1	Tylko sporadycznie możliwe	0,1 (1 na 1000)
0,5	Możliwe do pomyślenia	0,01 (1 na 10 000)
0,2	Praktycznie niemożliwe	0,001 (1 na 100 000)
0,1	Tylko teoretycznie możliwe	0,0001 (1 na 1000 000)

Tab. 6. Wartość ryzyka.

Kategoria ryzyka	Wartość (R)	Dopuszczalność ryzyka	Niezbędne działania
Bardzo małe	R<20	Dopuszczalne	Wskazana kontrola
Małe	20 < R < 70			Potrzebna kontrola
Średnie	70 < R < 200			Potrzebna poprawa
Duże	200 < R < 400		Niedopuszczalne	Potrzebna natychmiastowa poprawa
Bardzo duże	R>400			Wskazane wstrzymanie pracy

Karta oceny ryzyka zawodowego dla pracownika produkcji wg PN-N-18002/2000

lp.

Zagrożenia

Możliwe źródła zagrożenia

Możliwe skutki zagrożenia

Przed oceną

Środki profilaktyczne

Po realizacji zadań

Ciężkość (C)

Prawdopodobieństwo (P)

Ryzyko (R)

Ciężkość (C)

Prawdopodobieństwo (P)

Ryzyko (R)

1

Upadek na tym samym poziomie

Śliskie i nierówne powierzchnie na terenie zakładu

Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy wewnętrzne

S

S

S

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie. Utrzymanie porządku na terenie zakładu, a szcze­gólnie na drogach transportu wewnętrznego. Na­tychmiastowe usuwanie z podłoża plam tłuszczu i wody. Przestrzeganie w trakcie transportu indywi­dualnego obowiązujących w tym zakresie norm.

S

M

M

2

Urazy spowodowane przez ostre narzę­dzia ręczne

Narzędzia stosowane podczas rozbioru i wykra­wania mięsa

Skaleczenia, uszkodzenia narzą­dów wewnętrznych

D

D

D

Stosowanie prawidłowo dobranych i właściwie osadzonych na rękojeści narzędzi. Rozmieszczenie pracowników przy stole rozbiorowym, zapewniają­cym ergonomiczne warunki pracy, w odległości nie mniejszej niż 1 m pomiędzy ich stawami barkowy­mi. Stosowanie przez pracowników przydzielonych im ochron osobistych (dłoni, tułowia i części udo­wej kończyn dolnych). Przestrzeganie wymaganych szkoleń i badań lekarskich. Właściwie prowadzone szkolenia ogólne i stanowiskowe.

S

S

S

3

Zagrożenia urazami powodowanymi przez ruchome części maszyn

Ruchome elementy pilarek, maszyn do rozdrabniania mięsa, mieszarek farszu

Uszkodzenia ciała, śmierć

D

S

D

Utrzymywanie maszyn w stanie technicznym zgod­nym z DTR. Zapewnienie prawidłowego działania osłon i innych urządzeń ochronnych. Sprawdzenie i zapewnienie właściwego oznakowania oraz funk­cjonowania elementów sterowniczych (zwłaszcza wyłącznika awaryjnego i wyłączników krańcowych). Przestrzeganie przyjętych procedur.

D

M

S

4

Porażenie prądem elektrycznym

Zły stan przewodów elektrycznych. Możliwość przebicia elektrycznego do obudowy urządzenia

Śmierć

D

S

D

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów. Sto­sowanie właściwej ochrony przeciwporażeniowej w zakładzie, m.in. wyłączników różnicowo-prądowych i regularna ich kontrola. Okresowe spraw­dzanie stanu instalacji elektrycznej. W miejscach o dużej wilgotności stosowanie elektronarzędzi i lamp przenośnych o zasilaniu napięciem obniżo­nym lub napięciem bezpiecznym (24 V).

S

M

M

5

Hałas i wibracje

Maszyny i urządzenia do rozbioru półtusz, przetwórstwa mięsa i produkcji wędlin, wen­tylatory, urządzenia do mycia pojemników

Choroby narządu słuchu i układu mięśniowo-kostnego

S

S

S

Okresowe dokonywanie pomiaru hałasu i infor­mowanie pracowników o wynikach tego pomiaru. Stosowanie sprawnych technicznie urządzeń, o ograniczonej emisji hałasu. Stosowanie przez za­trudnionych, w razie potrzeby, ochronników słuchu. Dokonywanie rotacji pracowników na stanowiskach.

M

M

M

6

Oparzenia

Gorące powierzchnie i przedmioty, gorący tłuszcz, woda i para

Rany oparzeniowe różnych stopni

D

S

D

Zachowanie ostrożności. Zorganizowanie sta­nowisk obróbki termicznej zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i wskazaniami instrukcji stano­wiskowej. Stosowanie odzieży chroniącej przed oparzeniem, a szczególnie rękawic ochronnych.

S

M

M

7

Nieodpowiedni mikroklimat

Występowanie niskiej temperatury w pomiesz­czeniach chłodni, pomieszczeniach rozbioru i wykrawania mięsa, peklowania orazwysokiej temperatury w pomiesz­czeniach produkcji wędlin

Choroby układu oddechowego, przeziębienia, odmrożenia, przegrzania, udar cieplny

S

S

S

Wyposażenie pracownika w odpowiednią odzież ochronną. Stosowanie sprawnej wentylacji pomieszczeń.

M

M

M

8

Złe oświetlenie stanowisk

Źle dobrane punkty świetlne. Niedostateczne oświetlenie naturalne

Osłabienie wzroku, wypadki przy pracy - urazy ciała

S

S

S

Dokonywanie okresowych pomiarów natężenia oświetlenia. Dostosowanie poziomu natężenia oświetlenia do rodzaju wykonywanej pracy, zgodnie z normami. Stosowanie, oprócz oświetlenia ogólne­go, właściwie dobranego oświetlenia miejscowego. Zachowanie czystości okien, świetlików i naświetlić.

M

M

M

9

Niebezpieczne substancje

Substancje stosowane w procesie konserwacji produktów, dezynfekcji pomieszczeń oraz wydzielone w procesie wędzenia

Rany spowodowa­ne przez oparzenia chemiczne, zatrucia

S

S

S

Zachowanie szczególnej ostrożności. Stosowanie właściwych ochron osobistych (m.in. rękawic ochronnych). Zachowanie prawidłowych procedur podczas procesu wędzenia, a szczególnie nieotwieranie w tym czasie komór wędzarniczych. Dbanie o to, by każda substancja niebezpieczna w zakładzie posiadała swoją kartę charakterystyki.

M

M

M

10

Zakażenie drobno­ustrojami

Kontakt z zakażonym su­rowcem lub narzędziami

Choroby wewnętrz­ne, choroby skóry

S

S

S

Dokładna kontrola weterynaryjna surowca. Stoso­wanie rękawic ochronnych. Prawidłowe wyposaże­nie apteczki pierwszej pomocy i - w razie potrzeby - odkażenie ran oraz ich opatrzenie. Prawidłowa dezynfekcja narzędzi (zachowanie podczas tego procesu min. temp. 82°C).

M

M

M

11

Pożar

Niesprawna instalacja elektryczna. Używanie otwartego ognia w po­bliżu materiałów łatwo palnych i wybuchowych

Śmierć, oparzenia ciała

D

S

D

Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowe­go i prowadzenie procesów technologicznych, spa­walniczych i in. zgodnie z tą instrukcją. Przeprowa­dzanie okresowej kontroli urządzeń elektrycznych. Zapewnienie wyposażenia pomieszczeń zakładu w wymagany sprzęt przeciwpożarowy. Zapoznanie pracownika z obsługą tego sprzętu.

D

M

S

12

Potrącenie przez ruchome obiekty

Środki transportu wewnątrz zakładowe-go. Przesuwające się półtusze na przenośniku zaczepowym

Urazy ciała

S

S

S

Prawidłowe wydzielenie drógtransportowych. Przestrzeganie przez pracowników instrukcji stano­wiskowej i zachowanie szczególnej ostrożności. Za­pewnienie sprawności urządzeń transportowych. Dbanie oto, by ładunek był właściwie ułożony i za­mocowany. Środki transportu, m.in. wózki widłowe, powinny obsługiwać osoby uprawnione.

S

M

M

13

Stres

Zbyt duże wymagania w stosunku do możliwo­ści pracownika. Praca w nocy. Praca w godzi­nach nadliczbowych. Konflikty. Mobbing

Choroby ogólno-ustrojowe, nerwice

S

S

S

Dostosowanie wymagań do możliwości psycho­fizycznych pracowników. Przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy. Doskonalenie metod instruktażu i szkoleń. Ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulamino­wych. Częste rozmowy kierownictwa zakładu z pracownikami.

S

M

M

Karta oceny ryzyka zawodowego dla pracownika produkcji według metody Risk Score

lp.	Zagrożenia	Możliwe źródła zagrożenia	Możliwe skutki zagrożenia	Przed oceną				Środki profilaktyczne	Po realizacji zadań
									Skutki (S)	Ekspozycja (E)	Prawdopodobieństwo (P)	Ryzyko (R)		Skutki (S)	Ekspozycja (E)	Prawdopodobieństwo (P)	Ryzyko (R)
1	Upadek na tym samym poziomie	Śliskie i nierówne po­wierzchnie na terenie zakładu	Potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy wewnętrzne	3	6	6	108 Śred­nie	Wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie. Utrzymanie porządku na terenie zakładu, a szczegól­nie na drogach transportu wewnętrznego. Natych­miastowe usuwanie z podłoża plam tłuszczu i wody. Przestrzeganie w trakcie transportu indywidualnego obowiązujących w tym zakresie norm.	3	6	3	54 Małe
2	Urazy spowo­dowane przez ostre narzędzia ręczne	Narzędzia stosowane podczas rozbioru i wykrawania mięsa	Skaleczenia, uszkodzenia narządów wewnętrznych	7	6	6	252 Duże	Stosowanie prawidłowo dobranych i właściwie osadzonych na rękojeści narzędzi. Rozmieszczenie pracowników przy stole rozbiorowym, zapewniają­cym ergonomiczne warunki pracy, w odległości nie mniejszej niż 1 m pomiędzy ich stawami barkowymi. Stosowanie przez pracowników przydzielonych im ochron osobistych (dłoni, tułowia i części udowej koń­czyn dolnych). Przestrzeganie wymaganych szkoleń i badań lekarskich. Właściwie prowadzone szkolenia ogólne i stanowiskowe.	7	6	3	108 Śred­nie
3	Zagrożenia urazami powo­dowanymi przez ruchome części maszyn	Ruchome elementy pilarek, maszyn do rozdrabniania mięsa, mieszarek farszu	Uszkodzenia ciała, śmierć	7	6	6	252 Duże	Utrzymywanie maszyn w stanie technicznym zgodnym z DTR. Zapewnienie prawidłowego działania osłon i innych urządzeń ochronnych. Sprawdzenie i zapew­nienie właściwego oznakowania oraz funkcjonowania elementów sterowniczych (zwłaszcza wyłącznika awaryjnego i wyłączników krańcowych). Przestrzeganie przyjętych procedur.	7	6	3	108 Śred­nie
4	Porażenie prądem elek­trycznym	Zły stan przewodów el. Możliwość przebicia elektrycznego do obudowy urządzenia	Śmierć	15	6	3	270 Duże	Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów. Sto­sowanie właściwej ochrony przeciwporażeniowej w zakładzie, m.in. wyłączników różnicowo-prądowych i regularna ich kontrola. Okresowe sprawdzanie stanu instalacji elektrycznej. W miejscach o dużej wilgotno­ści stosowanie elektronarzędzi i lamp przenośnych o zasilaniu napięciem obniżonym lub napięciem bezpiecznym (24 V).	7	6	1	42 Małe
5	Hałas i wibracje	Maszyny i urzą­dzenia do rozbioru półtusz, przetwórstwa mięsa i produkcji wędlin, wentylatory, urządzenia do mycia pojemników	Choroby narządu słuchu i układu mięśniowo-kost-nego	7	6	3	126 Śred­nie	Okresowe dokonywanie pomiaru hałasu i informowa­nie pracowników o wynikach tego pomiaru. Stosowa­nie sprawnych technicznie urządzeń o ograniczonej emisji hałasu. Stosowanie przez zatrudnionych, w razie potrzeby, ochronników słuchu. Dokonywanie rotacji pracowników na stanowiskach.	3	6	1	18 B. małe
6	Oparzenia	Gorące powierzchnie i przedmioty, gorący tłuszcz, woda i para	Rany oparzeniowe różnych stopni	15	6	3	270 Duże	Zachowanie ostrożności. Zorganizowanie stanowisk obróbki termicznej zgodnie z wymogami bezpie­czeństwa i wskazaniami instrukcji stanowiskowej. Stosowanie odzieży chroniącej przed oparzeniem, a szczególnie rękawic ochronnych.	7	6	1	42 Małe
7	Nieodpowiedni mikroklimat	Występowanie niskiej temperatury w po­mieszczeniach chłodni, pomieszczeniach rozbioru i wykrawania mięsa, peklowania oraz wysokiej temperatury w pomieszczeniach produkcji wędlin	Choroby układu oddechowego, przeziębienia, odmrożenia, przegrzania, udar cieplny	7	6	3	126 Śred­nie	Wyposażenie pracownika w odpowiednią odzież ochron­ną. Stosowanie sprawnej wentylacji pomieszczeń.	3	6	1	18 B. małe
8	Złe oświetlenie stanowisk	Źle dobrane punkty świetlne. Niedosta­teczne oświetlenie naturalne	Osłabienie wzroku, wypadki przy pracy - urazy ciała	7	6	6	252 Śred­nie	Dokonywanie okresowych pomiarów natężenia oświe­tlenia. Dostosowanie poziomu natężenia oświetlenia do rodzaju wykonywanej pracy, zgodnie z normami. Stosowanie, oprócz oświetlenia ogólnego, także właściwie dobranego oświetlenia miejscowego. Zacho­wanie czystości okien, świetlików i naświetli.	3	6	3	54 Małe
9	Niebezpieczne substancje	Substancje stosowane w procesie konser­wacji produktów, dezynfekcji pomiesz­czeń oraz wydzielone w procesie wędzenia	Rany spowodowa­ne przez oparzenia chemiczne, zatrucia	7	6	3	126 Śred­nie	Zachowanie szczególnej ostrożności. Stosowanie wła­ściwych ochron osobistych (m.in. rękawic ochronnych). Zachowanie prawidłowych procedur podczas procesu wędzenia, a szczególnie nieotwieranie w tym czasie komór wędzarniczych. Dbanie oto, by każda substan­cja niebezpieczna w zakładzie posiadała swoją kartę charakterystyki.	3	6	1	18 B. małe
10	Zakażenie drob­noustrojami	Kontakt z zakażonym surowcem lub narzędziami	Choroby wewnętrz­ne, choroby skóry	3	6	3	54 Małe	Dokładna kontrola weterynaryjna surowca. Stosowanie rękawic ochronnych. Prawidłowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy i w razie potrzeby odkażenie ran oraz ich opatrzenie. Prawidłowa dezynfekcja narzędzi (zachowanie podczas tego procesu min. temp. 82°C).	1	6	1	6 B. małe
11	Pożar	Niesprawna instalacja elektryczna. Używanie otwartego ognia w pobliżu materiałów łatwo palnych i wybuchowych	Śmierć, oparzenia ciała	15	6	3	240 Duże	Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego i prowadzenie procesów technologicznych, spawalni­czych i in. zgodnie z tą instrukcją. Przeprowadzanie okresowej kontroli urządzeń elektrycznych. Zapewnie­nie wyposażenia pomieszczeń zakładu w wymagany sprzęt przeciwpożarowy. Zapoznanie pracownika z obsługą tego sprzętu.	7	6	1	42 Małe
12	Potrącenie przez ruchome obiekty	Środki transportu wewnątrzzakładowe­go. Przesuwające się półtusze na przenośni­ku zaczepowym	Urazy ciała	15	6	3	270 Duże	Prawidłowe wydzielenie dróg transportowych. Prze­strzeganie przez pracowników instrukcji stanowiskowej i zachowanie szczególnej ostrożności. Zapewnienie sprawności urządzeń transportowych. Dbanie oto, by ładunek był właściwie ułożony i zamocowany. Środki transportu, m.in. wózki widłowe, powinny obsługiwać osoby uprawnione.	15	6	1	90 Śred­nie
13	Stres	Zbyt duże wymagania w stosunku do moż­liwości pracownika. Praca w nocy. Praca w godzinach nadlicz­bowych. Konflikty. Mobbing	Choroby ogólno-ustrojowe, nerwice	3	6	6	108 Śred­nie	Dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycz­nych pracowników. Przestrzeganie norm dotyczących czasu pracy. Doskonalenie metod instruktażu i szkoleń. Ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar regulaminowych. Częste rozmowy kierownictwa zakładu z pracownikami.	3	6	3	54 Małe

11

---