Wstęp
Dotychczasowe funkcjonowanie kilkunastu różnych rejestrów, regulowanych przepisami rozproszonymi w wielu aktach prawnych, budziło poważne zastrzeżenia. Opóźnienia sądów w dokonywaniu wpisów oraz opieszałość i brak staranności ze strony podmiotów wpisywanych do rejestrów doprowadziły do stanu, w którym został podważony cel prowadzenia rejestrów oraz cel prowadzenia wpisów.
Z uwagi na ten stan od kilku lat wyrażono potrzebę ujednolicenia regulacji materialnoprawnych i procesowych zagadnień i rejestracji różnych podmiotów. Postulaty te spełnia ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 20 sierpnia 1997 r.
Stosownie do art. 1 ww. ustawy tworzy się Krajowy Rejestr Sądowy zwany dalej Rejestrem. Rejestr składa się z trzech części tj. z:
rejestru przedsiębiorców,
rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
rejestru dłużników niewypłacalnych.
Rejestry te prowadzone są w systemie informatycznym, na zasadzie wyłączności przez sądy rejonowe ( sądy gospodarcze ), obejmujący swoją właściwością obszar województwa lub jego część, zwane „sądami rejestrowymi”. System Informatyczny poszczególnych sadów rejestrowych zintegrowany jest w jednolity system ogólnokrajowy, zapewniający wgląd do jego zawartości poprzez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego, funkcjonującą jako komórkę organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości, z oddziałami przy sądach rejestrowych.
Zasady i struktura wpisu
Rejestr obejmuje podmioty, na które przepisy ustaw nakładają obowiązek uzyskania wpisu do tego Rejestru.
Podstawowa jednostką Rejestru jest wpis. W myśl art. 20 ustawy wpis polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po jego wydaniu. Wpis jest dokonany z chwilą zamieszczenia danych w Rejestrze. Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy jeśli jakiś wpis znalazł się w rejestrze, nie może być z niego usunięty, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Zasadą jest dokonywanie wpisów na wniosek, chyba że przepis szczególny zezwala na wpis urzędu. Realizacji wpisów z urzędu służy min. art. 21 ustawy zobowiązujący organy administracji rządowej i samorządowej, sądy, a także banki i notariuszy do informowania sądu rejestrowego, bez zbędnej zwłoki, o zdarzeniach, które podlegają obowiązkowi wpisu z urzędu.
Wniosek o wpis do Rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Wniosek składa się na urzędowym formularzu wraz z wymaganymi dokumentami, stanowiącymi podstawę wpisu, złożonymi w oryginałach, albo poświadczonych urzędowo odpisach lub wyciągach ( w wypadku zmiany umowy spółki lub statutu konieczne jest złożenie jednolitego tekstu z uwzględnieniem wprowadzonych zmian). Wniosek nie spełniający tych wymagań, nieprawidłowo wypełniony lub nienależycie opłacony podlega zwrotowi.
Regułą jest , iż wniosek o wpis do rejestru składa podmiot, którego dotyczy obowiązek wpisu. Przepisy szczególne mogą przewidywać wyjątki od tej zasady. Do wniosku o wpis podmiotu podlegającego obowiązkowi wpisu należy dołączyć uwierzytelnione notarialne wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania podmiotu. Obowiązek ten jest aktualny także w przypadku zmiany osób upoważnionych do reprezentowania podmiotu. Wzory podpisów mogą być również złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu.
Wpis do Rejestru następuje na podstawie postanowienia. Przed wydaniem postanowienia sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Ponadto sąd bada, czy zgłoszone dane są zgodne z prawdziwym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości. Istocie rejestru i wymaganiom szybkiego ujawniania danych odpowiada unormowanie, zgodnie z którym postanowienia co do istoty sprawy są skuteczne i wykonalne z chwilą ich wydania, z wyj. dotyczącym wykreślenia podmiotów z Rejestru.
Postanowienia co do istoty sprawy doręcza się wnioskodawcy, innym zaś uczestnikom postępowania tylko wtedy, gdy bezpośrednio dotyczą ich praw i nie podlegają obowiązkowi ogłoszenia. Postanowienia co do istoty sprawy wydane zgodnie z wnioskiem nie wymaga uzasadnienia. Sąd rejestrowy z urzędu sporządza uzasadnienie postanowienia co do istoty sprawy, które zostało wydane z urzędu. Koszty postępowania rejestrowego ponosi podmiot podlegający obowiązkowi wpisu, zaś koszty postępowania wszczętego przez osobę , która nie jest upoważniona w imieniu podmiotu podlegającego obowiązkowi wpisu, ponosi wnioskodawca, chyba że wniosek jego został uwzględniony w całości lub w istotnej części.
Jak już była o tym mowa, Krajowy rejestr Sadowy stanowi de facto trzy samodzielne rejestry o zbliżonym, choć o odrębnym układzie, są to:
rejestr przedsiębiorców - do którego wpisywane są: osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarcza, spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo - akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, jednostki badawczo - rozwojowe, przedsiębiorcy określeni w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium RP, główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń, inne osoby prawne, jeżeli wykonują działalność gospodarczą z mocy prawa podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Z mocy art. 50 ustawy, do rejestru tego podlegają wpisaniu również podmioty, które ujawniane są w rejestrze stowarzyszeń i innych organizacji społecznych, podejmujące działalność gospodarczą. Wpis tych podmiotów następuje niezależnie od wpisu do rejestru stowarzyszeń i innych organizacji społecznych, na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców. Wpis tych podmiotów następuje pod dotychczas posiadanym nr KRS.
rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej - do którego wpisywane są: stowarzyszenia, związki stowarzyszeń, jednostki terenowe stowarzyszeń mające osobowość prawną, fundacje, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, kolumny transportu sanitarnego, kółka rolnicze, rolnicze zrzeszenia branżowe, gminne i wojewódzkie związki rolników, kółek i organizacji rolników, związki rolniczych zrzeszeń branżowych, związki zawodowe rolników indywidualnych, cechy rzemieślnicze, izby rzemieślnicze, Związek Rzemiosła Polskiego, zrzeszenia handlu i usług, zrzeszenia transportu, ogólnokrajowe reprezentacje zrzeszeń handlu i usług, ogólnokrajowe reprezentacje zrzeszeń transportu, inne organizacje przedsiębiorców działające na podst. ustawy z 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych podmiotów gospodarczych, izby gospodarcze, Krajowa Izba Gospodarcza, związki zawodowe, jednostki organizacyjne związków zawodowych mające osobowość prawną, ogólnokrajowe związki międzybranżowe, ogólnokrajowe zrzeszenia międzybranżowe, związki pracodawców, federacje i konfederacje pracodawców, stowarzyszenia kultury fizycznej, związki sportowe, polskie związki sportowe, stowarzyszenia kultury fizycznej o zasięgu ogólnokrajowym, inne organizacje społeczne lub zawodowe, które z mocy przepisów szczególnych podlegają wpisowi do KRS.
rejestr dłużników niewypłacalnych - do którego wpisywane są z urzędu:
osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, jeżeli ogłoszono ich upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie ich upadłości został prawomocnie oddalony z tego powodu, że majątek dłużnika nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego albo umorzono prowadzona przeciwko nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych,
wspólnicy ponoszący odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązaniami spółki, z wyłączeniem komandytariuszy w spółce komandytowej, jeżeli ogłoszono jej upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie ich upadłości został prawomocnie oddalony z tego powodu, że majątek dłużnika nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego albo umorzono prowadzona przeciwko nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych,
dłużnicy, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu egzekucyjnym,
osoby, które przez sąd prowadzący postępowanie upadłościowe zostały pozbawione prawa wykonywania działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorcy, członka rady nadzorczej i komisji rewizyjnej w spółce akcyjnej, spółce z ograniczona odpowiedzialnością lub spółdzielni.
na wniosek wierzyciela mającego tytuł wykonawcy wystawiony przeciwko osobie fizycznej - dłużnicy, którzy w terminie 30 dni od daty wezwania do spełnienia świadczenia nie zapłaciły należności stwierdzonej tytułem wykonawczym.
Poszczególne rejestry dzielą się na działy, podzielone na rubryki, podrubryki i pola w których zamieszcza się dane określone przez prawo. Dane dotyczące poszczególnych podmiotów zamieszcza się pod numerem przeznaczonym dla danego podmiotu, zwanym „numerem KRS”, a w wypadku rejestru dłużników niewypłacalnych „numerem RDN”. Jeżeli w wyniku przekształcenia, podziału lub połączenia powstaje nowy podmiot wpisywany jest on pod nowym numerem KRS.
W celu powiązania wpisów w KRS z obowiązującymi w Polsce systemami ewidencyjnymi, w razie każdorazowego wpisu do Rejestru osoby fizycznej, zamieszcza się obok imienia i nazwiska identyfikator nadany w systemie ewidencji ludności zwany „numerem PESEL”, a w wypadku innych podmiotów zamieszcza się obok firmy lub nazwy numer identyfikacyjny nadany w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej, na podstawie przepisów o statystyce publicznej, zwany „numerem REGON”. W przypadku gdy osobę fizyczną wpisuje się do Rejestru jako przedsiębiorcę, zamieszcza się także nadany jej numer REGON. Gdy osoba, której dane umieszcza się w rejestrze, nie ma obowiązku posiadania numeru PESEL i REGON, wystarczy podanie jej imienia i nazwiska, nazwy lub firmy. Dlatego też brak obowiązku posiadania numeru PESEL lub REGON powinien być zaznaczony przez wnioskodawcę przy składaniu wniosku. Jednakże w wypadku osób prawnych, które przez wpis do rejestru nabywają osobowość prawna, wnioskodawca, po uzyskaniu numeru REGON obowiązany jest uzupełnić dane zawarte w dotychczasowym wpisie przez złożenie odrębnego wniosku w przedmiocie wpisu numeru REGON.
Jeżeli przepisy pozostawiają wybór między wpisaniem nazwiska, nazwy lub firmy w rejestrze, wpisuje się:
dla osoby fizycznej - imię i nazwisko,
dla spółki prawa handlowego - firmę spółki,
dla pozostałych podmiotów - nazwę.
Zgodnie z art. 13 ustawy, wszystkie wpisy do Rejestru podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Z mocy ustawy nie podlegają ogłoszeniu wpisy zawarte:
w dziale 4 rejestru przedsiębiorców,
w rejestrze stowarzyszeń i innych organizacji społecznych,
w rejestrze dłużników niewypłacalnych,
wpisy do rejestru dotyczące wpisanych w nim osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą.
Rejestr przedsiębiorców dzieli się na 6 działów.
W dziale 1 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się dla każdego podmiotu:
oznaczenie jego formy prawnej, a w wypadku osób fizycznych sformułowanie: „osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą”,
oznaczenie jego ewentualnego poprzedniego numeru rejestru sądowego lub numerów ewidencji działalności gospodarczej,
miejsce wykonywania działalności gospodarczej,
jego siedzibę i adres,
jeżeli ma oddziały ( filie ), także ich siedziby i adresy.
W wypadku osoby fizycznej, obok nazwiska i imienia w rejestrze zamieszcza się numer PESEL oraz jej miejsce i adres zamieszkania, zaś w przypadku innych podmiotów nazwę lub firmę, pod którą działa oraz numer REGON.
Wpis przedsiębiorcy będącego osoba fizyczną, a pozostającego w związku małżeńskim, wymaga ujawnienia w rejestrze informacji o:
pozostania w związku małżeńskim,
zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej,
ustaniu małżeńskiej wspólnoty majątkowej.
Wpis spółek osobowych wymaga dodatkowo wpisu oznaczenia poszczególnych wspólników lub partnerów, a jeżeli wspólnikami są osoby fizyczne pozostające w związku małżeńskim, również informacji na temat ich ustroju majątkowego, małżeńskiego.
W wypadku wpisu przedsiębiorcy będącego osoba fizyczną oraz spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej, w rubryce 1 podaje się ponadto informacje o ograniczonej zdolności przedsiębiorcy ( wspólnika ) do czynności prawnych, jeżeli taka okoliczność ma miejsce, a w wypadku spółki komandytowo - akcyjnej o ograniczonej zdolności komplementariusza do czynności prawnych.
Wpis spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga równoczesnego ujawnienia w rejestrze wszystkich wspólników mających samodzielnie lub łącznie z innymi conajmniej 10% kapitału zakładowego oraz liczby posiadanych przez tych wspólników udziałów i łączną ich wysokość. Z kolei w wypadku spółki akcyjnej, w której cały kapitał akcyjny należy do jednego akcjonariusza, ujawnieniu podlegają dane dotyczące tego akcjonariusza, z jednoczesnym zaznaczeniem, że jest on jedynym akcjonariuszem spółki.
Wpis wspólników lub akcjonariuszy zarejestrowanych jako samodzielne podmiotu w rejestrze sądowym wymaga obok oznaczenia wspólnika ( akcjonariusza ) podania przypisanego mu numeru KRS.
Obok oznaczenia przedsiębiorcy lub wspólnika przedsiębiorcy będącego spółką osobową, w dziale 1 rejestru zamieszcza się ponadto wzmiankę o ewentualnym prowadzeniu działalności gospodarczej przez te osobę z innymi podmiotami na podstawie umowy spółki cywilnej.
Jeżeli chodzi o pozostałe podmioty, w dziale 1 zamieszcza się oznaczenie:
w wypadku przedsiębiorstwa państwowego lub jednostki badawczo- rozwojowej - organu założycielskiego lub podmiotu tworzącego daną jednostkę badawczo - rozwojową,
w wypadku przedsiębiorstwa zagranicznego - nazwisko i imiona osoby fizycznej lub określenie osoby prawnej, która uzyskała zezwolenie na prowadzenie tego przedsiębiorstwa w Polsce wraz z miejscem zamieszkania ( siedzibą ) i adresem tej osoby, a ponadto oznaczenie organy, który wydal zezwolenie na prowadzenie tego przedsiębiorstwa w Polsce oraz numer i datę tego zezwolenia,
w wypadku towarzystw ubezpieczeń wzajemnych - oznaczenie terytorialnego zasięgu działalności towarzystwa, oznaczenie działu ubezpieczeń objętego działalnością towarzystwa, wysokość kapitału zakładowego i zapasowego, wzmiankę dotyczącą uznania towarzystwa za małe towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych oraz wzmiankę o częściowym ograniczeniu lub cofnięciu zezwolenia na prowadzenie towarzystwa.
W przypadku spółki komandytowej oraz komandytowo - akcyjnej, podlega ujawnieniu wysokość sumy komandytowej, przedmiot wkładu każdego komandytariusza, zaznaczając w jakiej części został wniesiony oraz zwroty wkładów choćby częściowe. Podobnie jest w wypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych, w dziale 1 podaje się wysokość kapitału podstawowego ( akcyjnego ), a jeżeli pokrywany jest on wkładem niepieniężnym - zaznaczenie tej okoliczności, wraz z podaniem wartości udziałów objętych aportem. Dodatkowo w spółkach akcyjnych niezbędne jest podanie informacji o emisjach akcji oraz dla każdej emisji ujawnienie liczby i wartości nominalnej akcji, liczby akcji uprzywilejowanych i rodzaju uprzywilejowania.
Jeżeli dany podmiot powstał w wyniku przekształcenia, podziału lub połączenia, w dziale 1 rejestru należy zamieścić wzmiankę o sposobie powstania podmiotu oraz oznaczenie poprzednich numerów pod jakimi figurował w rejestrze. W sytuacji gdy podmiot wpisany do rejestru powstał w wyniku koncentracji innych podmiotów, zamieszcza się także numer i datę decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o zgodzie na dokonanie koncentracji podmiotów.
W przypadków podmiotów nie będących osoba fizyczną podaje się ponadto datę statutu lub umowy oraz wzmiankę o ich złożeniu i czasie, na jaki podmiot został utworzony.
W dziale 2 rejestru zamieszcza się oznaczenie organów który jest uprawniony do reprezentowania podmiotu oraz osób wchodzących w jego skład, wraz ze wskazaniem, sposobu reprezentacji, oznaczeniem organów nadzoru i innych organów podmiotu, jeżeli zostały powołane oraz ich składy osobowe, a w wypadku gdy w spółce osobowej nie ma organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu - wskazanie wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki oraz sposobu reprezentacji.
W przypadku ustanowienia prokury, należy w dziale 2 umieścić dane dotyczące prokurentów oraz zakresu prokury a wypadku rejestracji przedsiębiorców zagranicznych i oddziałów takich przedsiębiorców - oznaczenie pełnomocnika, który będzie uprawniony do działania w imieniu przedsiębiorcy zagranicznego jak również osób upoważnionych przez przedsiębiorcę zagranicznego do reprezentowania go w oddziale.
Dział 3 rejestru przedsiębiorców zawiera informacje na temat:
przedmiotu działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności, wyjątek stanowią oddziały zagranicznych przedsiębiorców i zakładów ubezpieczeń, gdzie wpisowi podlega wyłącznie przedmiot działalności oddziału,
informacje o złożeniu rocznego sprawozdania finansowego ( data jego złożenia ), oraz o złożeniu opinii biegłych rewidentów, uchwał lub postanowień o zatwierdzeniu sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności danego podmiotu ( jeżeli wynika to z obowiązujących przepisów prawa ).
Kolejny, dział 4 może zawierać dane dotyczące zaległości podatkowych, celnych oraz na rzecz ZUS - u objętych egzekucją ( należność przeterminowana nie uregulowana w terminie 60 dni od daty wszczęcia egzekucji ), pod warunkiem złożenia odpowiedniego wniosku wierzycieli. Istnieje możliwość dokonania dodatkowych wpisów do tego działu zawierających dane pozostałych wierzycieli, bądź w przypadku wierzytelności solidarnej tylko wierzyciela wnoszącego o dokonanie wpisu z zaznaczeniem, że jest to wierzytelność solidarna.
Z urzędu w dziale 4 ujawnia się wyłącznie informacje o umorzeniu egzekucji sadowej lub administracyjnej prowadzonej przeciwko przedsiębiorcy oraz informacje o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości.
Wszystkie wpisy dokonywane w dziale 4 podlegają wykreśleniu z urzędu po upływie 7 lat od dnia dokonania wpisu, a także w innych przypadkach przewidzianych w ustawie.
Dział 5 z urzędu zawiera wzmianki na temat powołania i odwołania kuratora ustanowionego w trybie art. 26 oraz innych kuratorów, którzy zostali ustanowieni na podstawie przepisów szczególnych.
Ostatni dział 6 może zawierać następujące informacje:
otwarcie i zakończenie likwidacji, ustanowienie zarządu i zarządu komisarycznego,
o osobach zarządców lub zarządców komisarycznych,
dane likwidatorów oraz sposobie reprezentacji,
o rozwiązaniu lub unieważnieniu spółki,
o połączeniu przedsiębiorcy z innymi podmiotami, przekształceniu lub podziale podmiotu w inny sposób,
o otwarciu postępowaniu układowego, o ogłoszeniu upadłości, o zakończeniu tych postanowień lub uchyleniu układu, o osobie syndyka masy upadłości oraz osób powołanych do reprezentowania upadłego w toku postępowania upadłościowego.
Pozostałe wpisy uskutecznia się na wniosek wierzyciela, syndyka lub wpisanego w rejestrze podmiotu.
Wpisy do rejestru stowarzyszeń i innych organizacji dokonywane są analogicznie jak do rejestru przedsiębiorców. Rejestr ten składa się również z 6 działów podzielonych na rubryki, podrubryki i pola, w których dokonuje się wpisu danego podmiotu pod numerem dla niego przeznaczonym.
W dziale 1 umieszcza się dane, które dotyczą oznaczenia podmiotu podlegającemu obowiązkowi wpisu, siedziby, i adresu organizacji. W dziale tym zamieszcza się dane dotyczące siedziby i adresu jednostek terenowych lub oddziałów ( jeżeli istnieją ).
Dodatkowo podaje się informacje o statucie, czasie na jaki dany podmiot został utworzony oraz o sposobie powstania organizacji, jeżeli nastąpiło to poprzez połączenie lub podział innych podmiotów. Ponadto zamieszcza się nazwę organu sprawującego nadzór. W dziale tym należy wpisać osoby wchodzące w skład komitetu założycielskiego ( przy rejestracji stowarzyszenia, związku zawodowego lub organizacji pracodawców ), natomiast w przypadku fundacji - fundatorów, przy rejestracji pozostałych organizacji zaś - osoby lub inne podmioty zakładające organizację.
Gdy stowarzyszenie lub inna organizacja podlegająca wpisowi do rejestru jest związkiem innych organizacji, w rejestrze w dziale 1 obok oznaczenia tej organizacji wpisuje się te organizacje i oznaczenie rejestru w którym są zarejestrowane.
W wypadku kolumn transportu sanitarnego lub PZOZ - w rejestrze podaje się oznaczenie podmiotu założycielskiego.
W dziale 2 tego rejestru zamieszcza się dane dotyczące organów uprawnionych do reprezentacji podmiotu oraz osób wchodzących w ich skład wraz z podaniem sposobu reprezentacji, ponadto składy osobowe i oznaczenie innych organów jeżeli są powołane. Przy rejestracji PZOZ lub kolumn transportu sanitarnego w dziale tym wpisuje się nazwisko i imiona kierownika tego zakładu i jego kwalifikacje.
Dział 3 rejestru stowarzyszeń i innych organizacji zawiera dane dotyczące celu działania organizacji.
Kolejne działy 4 i 5 rejestru zawierają takie same dane jak w tych samych działach rejestru przedsiębiorców.
Ostatni dział 6 informuje o:
rozwiązaniu bądź likwidacji podmiotu,
połączeniu lub podziale podmiotu,
ustanowieniu zarządu komisarycznego lub przymusowego albo przedstawiciela do prowadzenia spraw bieżących stowarzyszenia,
postępowaniu układowym lub upadłościowym.
Ze zrozumiałych względów wpisy w tym dziale dotyczące PZOZ i kolumn transportu sanitarnego obejmują wyłącznie dane o przekształceniu, likwidacji i wykreśleniu danej jednostki z rejestru.
Rejestr dłużników niewypłacalnych składa się z trzech rubryk, które zwierają:
w rubryce pierwszej - oznaczenie osoby podlegającej wpisaniu. Poza nazwiskiem, nazwa lub firmą dłużnika, podaje się zwyczajowo nr PESEL lub REGON dłużnika lub nr KRS, jeżeli dłużnik jest zarejestrowany w jednym z rejestrów sądowych. Obowiązek podania nr KRS nie dotyczy dłużników będącymi osobami fizycznymi.
w rubryce drugiej - podstawę wpisu w wypadku wpisu z urzędu na podst. art. 55 ustawy wraz z oznaczeniem akt sprawy upadłościowej lub postępowania o wyjawienie majątku w trybie art. 913 i n. k.p.c. W tej rubryce zamieszcza się również wpisy w razie oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
w rubryce trzeciej - dane o wierzytelności w wypadku wpisu na wniosek wierzyciela na podst. art. 55 ustawy. W rubryce tej przedstawia się oznaczenie tytułu wykonawczego i wierzyciela oraz kwoty wierzytelności - w razie wierzytelności pieniężnych, lub wpis wierzytelności - w razie wierzytelności niepieniężnych, a jeżeli jest to wierzytelność solidarna - należy wskazać tę okoliczność. W sytuacji gdy dłużnikiem jest osoba prawna w rejestrze podaje się oznaczenie tej osoby w sposób określony w art. 35 pkt. 2 ustawy.
Wpisy dokonane w rejestrze dłużników niewypłacalnych podlegają wykreśleniu z urzędu po upływie 7 lat od dnia dokonania wpisu, oraz w razie uchylenia orzeczenia o ogłoszeniu upadłości, a także w razie uchylenia lub zmiany postanowienia, na podstawie którego wpisy zostały dokonane. Wykreślenie na wniosek osoby wpisanej do rejestru dłużników do9konuje się jedynie w tedy, gdy tytuł wykonawczy stanowiący podstawę wpisu, został pozbawiony wykonalności przez prawomocne orzeczenie sądu. W tym wypadku sąd rejestrowy może dokonać wykreślenia wpisu z urzędu.
Skutki wpisów
Z wpisami do rejestru wiążą się różnorodne skutki prawne, ujmowane od lat przez doktrynę w postaci zasad. Zasady te decydują o mechanizmie funkcjonowania rejestru w stosunku do osób trzecich.
Skutki prawne wpisu można rozpatrywać z punktu widzenia tego, czy:
w wyniku wpisu do rejestru powstaje nowa sytuacja prawna, czy też rejestr informuje jedynie o sytuacjach już zaistniałych,
można dawać wiarę danym znajdującym się w rejestrze i w jakim stopniu,
jakie znaczenie ma w obrocie nie dokonanie przewidzianego prawem wpisu z punktu widzenia osoby zobowiązanej, jak i osób trzecich,
jakie znaczenie ma w obrocie dokonanie wpisu i przewidziane przez prawo jego ogłoszenie dla osoby zobowiązanej do wpisu w jej stosunkach z osobami trzecimi.
Odnośnie punktu a, rozróżniamy wpisy: deklaratywne i konstytutywne. Ze względu na informacyjną funkcję rejestru, zasadą są wpisy deklaratywne, charakter konstytutywny mają jedynie wpisy, którym ustawodawca zgodnie z przepisami szczególnymi nadał taki charakter.
Zasadą wpisów konstytutywnych jest to, że wpis staje się skuteczny z chwilą dokonania w rejestrze. Niekiedy przepis szczególny przewiduje wskazanie daty, w której następuje czynność stanowiąca podstawę wpisu.
Niekiedy wpis konstytutywny, wywołuje równocześnie określony skutek dla zdarzenia objętego innym wpisem. Z tego względu wyróżniamy wpisy: wprost konstytutywne i ubocznie konstytutywne. Przykładem może być wpis likwidacji spółdzielni, skutkujący wygaśnięciem udzielonych pełnomocnictw do prowadzenia przedsiębiorstwa lub zakładu, spółdzielni.
Pozostałe wpisy mają charakter deklaratywny np. wpis każdej zmiany członków zarządu stowarzyszenia i każdej innej osoby prawnej.
Istotnym zagadnieniem jest wiarygodność danych wpisanych do rejestru.
Żaden wpis nie może gwarantować, że dane zawarte w rejestrze są prawdziwe, nie obciążone choćby błędem osoby dokonującej wpisu, ustawodawca wprowadza w art. 17 ust. 1 ustawy domniemanie prawdziwości danych zawartych w rejestrze oraz ich zgodności ze zgłoszeniem osoby zobowiązanej do uskutecznienia takiego zgłoszenia.
Domniemania te składają się na zasadę jawności materialnej i należą do tzw. domniemań usuwalnych (preasumptiones iuris tantum). Mogą być w każdej chwili obalone przez przeprowadzenie przeciwdowodu.
Zasada jawności materialnej oceniana jest w dwóch aspektach:
1. Pozytywnym.
Zgodnie z tym przepisem, od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jeżeli chodzi o czynności dokonane przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do Rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, gdy ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu. W takiej sytuacji ciężar dowodu spoczywa na osobie trzeciej, która musi udowodnić, że w określonych okolicznościach, przy dołożeniu należytej staranności, nie mogła zapoznać się z treścią ogłoszenia. Sąd rozstrzyga tę sytuację.
Wyżej wymieniona zasada odnosi się również do wpisów, które nie podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wówczas wpis obowiązuje od daty wydania postanowienia zarządzającego jego dokonanie. Również w tej sytuacji ta zasada może być obalona przez zobowiązanego do wpisu jak i osobę trzecią.
2. Negatywnym.
Oznacza, że dane które nie zostały wpisane do rejestru, nie wywołują skutków prawnych wobec osób trzecich.
Zasada jawności materialnej w znaczeniu negatywnym może być uchylona wobec podmiotu podlegającego wpisowi, w razie, gdy wykaże on, że osoba trzecia wiedziała o niezarejestrowanych danych. Zgodnie z art. 14 ustawy, podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich, które działały w dobrej wierze na dane, nie wpisane do Rejestru lub które uległy wykreśleniu. Natomiast osoba trzecia może się powoływać na dane, w odniesieniu do których jeszcze nie dopełniono obowiązku ogłoszenia, jeżeli nie zamieszczenie ogłoszenia nie pozbawia jej skutków prawnych.
W celu zapewnienia zaufania publicznego, istotne znaczenie nabiera domniemanie, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe. Oznacza to, że dane zostały wpisane zgodnie ze zgłoszeniem, oraz że dane zgłoszone do wniosku o wpis są zgodne ze stanem faktycznym i prawnym. Osoba, która powołuje się na treść wpisu, nie musi wykazywać jego prawdziwości, a podmiot wpisany do rejestru niezgodnie ze zgłoszeniem lub bez niego nie może się zasłaniać wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że te dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu. Podmiot wpisany do Rejestru powinien złożyć wniosek natychmiast po dowiedzeniu się o wpisaniu nieprawdziwych danych. Jeżeli podmiot wpisany do rejestru niezwłocznie wystąpi z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wadliwego wpisu, może od daty złożenia wniosku powoływać się na nieprawdziwość wpisu wobec osób trzecich, nie tylko będących w złej wierze, ale również będących w dobrej wierze.
Mogą wystąpić sytuacje narażenia osób na szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do Rejestru danych nieprawdziwych lub nie zgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu w ustawowym terminie. W takiej sytuacji stosujemy art.18 ust.1 ustawy.
Odpowiedzialność obciąża podmiot wpisany do rejestru, a nie osobę zobowiązaną do zgłoszenia danych. Może nastąpić dochodzenie w drodze regresu naprawienia szkody wyrządzonej podmiotowi wpisanemu do rejestru przez osobę zobowiązaną do złożenia wniosku w jej imieniu. Jedynie w spółkach osobowych występuje odpowiedzialność solidarna.
O odpowiedzialności możemy mówić wyłącznie, gdy zgłoszono dane nieprawdziwe lub nie zostały one zgłoszone w ustawowym terminie.
Poszkodowany dochodzący naprawienia szkody musi wykazać, że:
zarejestrowane dane są nieprawdziwe, lub brak w rejestrze określonych obligatoryjnych wpisów,
szkodę oraz związek przyczynowy między szkodą a istniejącym lub brakującym wpisem.
Odpowiedzialność podmiotu wpisanego do rejestru oparta jest na zasadzie ryzyka, co oznacza, że nie może się od niej zwolnić wykazując brak winy po swej stronie, w tym co do starannego wyboru osoby, na której ciążył obowiązek zgłoszenia danych do rejestru ( np. pełnomocnika ). Osoba, na której ciąży odpowiedzialność za szkodę, może się od niej zwolnić tylko przez wykazanie, że szkoda nastąpiła na skutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Jeżeli szkoda nie nastąpiła z winy osoby trzeciej, a tylko ta osoba do niej się przyczyniła, podmiot wpisany do rejestru obowiązany jest wynagrodzić całą szkodę poszkodowanemu, a jemu samemu przysługuje jedynie regres do osoby trzeciej.
We wszystkich wypadkach wyłącznej winy poszkodowanego, osoby trzeciej i siły wyższej ciężar dowodu spoczywa na podmiocie wpisanym do rejestru.
W razie gdy podmiot wpisany do rejestru nie ponosi odpowiedzialności deliktowej, poszkodowany może dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych - tj. na zasadzie winy - art. 415 k. c. Ten artykuł stosuje się w sytuacji narażenia osoby trzeciej na szkodę na skutek niedopełnienia obowiązku zgłoszenia podmiotu do rejestru.
W stosunku do jednostek organizacyjnych nabywających przez wpis do rejestru osobowość prawną, odpowiedzialność deliktową za szkodę spowodowaną brakiem zgłoszenia ponoszą solidarnie osoby, na których ciążył obowiązek złożenia wniosku o wpis.
Uwagi końcowe
Wprowadzenie w życie Krajowego Rejestru Sądowego sprzyja ujednoliceniu całego dotychczasowego systemu ewidencjonowania podmiotów podlegających obowiązkowi wpisu do tego rejestru. Niemniej jednak nie zastępuje on wszystkich do tej pory istniejących rejestrów; nie oznacza to także, że takie inne rejestry w przyszłości nie będą istnieć. Zasadnicza odrębność tych rejestrów w stosunku do instytucji Krajowego Rejestru Sądowego sprowadza się do tego, że nie są rejestrami osobowymi, a ich prowadzenie nie jest powierzane sądom rejestrowym.
Całościowa ocena regulacji dotycząca KRS nie jest jeszcze możliwa. Elementy istotne dla funkcjonowania całego sytemu będą zawierać akty wykonawcze do ustawy. Obecnie natomiast można stwierdzić, iż powstały solidne podstawy reformy systemu rejestracji podmiotów uczestniczących w obrocie.
Przy tak rozbudowanej i kompleksowej regulacji, w ustawie można wskazać wiele usterek, nieścisłości i zbędnych powtórzeń.
Mając na względzie brak możliwości ścisłego rozgraniczenia zagadnień materiałoprawnych i procesowych odnosi się wrażenie, że w ustawie która ma stworzyć warunki do działania w XXI wieku można było się pokusić o głębsze uporządkowanie regulacji materii, tym bardziej, że wprowadzono przecież cały nowy dział do kodeksu postępowania cywilnego. Szczególnie niepokoi brak w przepisach ustawy i w nowych przepisach k.c. regulacji postępowania w razie ujawnienia się w rejestrze wpisów niedopuszczalnych ze względu na bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa lub niezgodnych z prawdziwym stanem rzeczy.
Korzan K. „Postępowanie rejestrowe w przyszłości”; Rejent 1999
Uchwalona przez sejm 21 maja 1997 r., a następnie po poprawkach zgłoszonych przez Senat 20 sierpnia 1997 r., podpisana przez Prezydenta RP 30 sierpnia 1997 r.
art. 4 ust. 1 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 3. Ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 36 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
Dz. U. Nr 35 poz. 194
art. 55 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 56 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 35 pkt. 1 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 35 pkt. 2 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 42 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 49 ust. 2 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 58 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 13 ust. 2 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 46 ust.1 - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 51 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 17 ust. 2 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 234 k. p. c.
art. 15 ust.1 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 16 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art. 14 i 15 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art.15 ust.3 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art.17 ust.1 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art.17 ust.2 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art.18 ust.2 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
art.18 ustawy - Dz. U. Nr 17 z dn. 16 marca 2001 r. poz. 209
16