Aseptyka i antyseptyka
- wymysł czy potrzeba?
Napisał:
Krzysztof
05.11.2009 r.
Spis treści:
1 - Co to jest aseptyka?
1.1-Sterylizacja
1.2-Dezynfekcja
2- Co to jest antyseptyka?
2.1-Zastosowanie antyseptyki
3 - Pionierzy
-Ignacy Filip Semmelweis
-Joseph Lister
-Ludwik Pasteur
4 - Wnioski
4.1- Geneza
4.2- Potrzeba odkażania!
4.3- Potrzeba sterylizacji!
4.4- Zakażenia to nie wymysł!
4.5- Wymysł czy potrzeba?
5 - Bibliografia
1 - Co to jest aseptyka?
Aseptyka - postępowanie zmierzające do zapobiegania zakażeniu drobnoustrojami. Dotyczy zarówno organizmu żywego np. podczas zabiegu chirurgicznego lub wykonywania zastrzyku , jak i wytwarzania jałowych postaci leku , lub postaci o ograniczonym stopniu zakażenia drobnoustrojami. W tym drugim przypadku postępowanie aseptyczne obejmuje wyjaławianie surowców , przyrządów oraz opakowań , dezynfekcji pomieszczeń , rąk a także stosowane: - przy nawiewie laminarnym jałowego powietrza ; specjalnego typu odzieży ochronnej i maseczek na usta . Znajduje również zastosowanie w badaniach analitycznych np. kontroli jakości preparatów , czy też określeniu aktywności ( antybiotyków , witamin) metodami mikrobiologicznymi.
Jałowość czyli sterylność - jest to nieobecność w danym materiale zdolnych do życia drobnoustrojów w ich formach wegetatywnych jak i przetrwalnikowych. Materiał jałowy nie może zawierać bakterii ani ich przetrwalników ; grzybów , ani ich zarodników pierwotniaków czy wirusów.
W przemyśle spożywczym , oznacza proces produkcyjny, który dzięki zastosowaniu specjalnej technologii pozwala na wytwarzanie i pakowanie produktów bez użycia środków konserwujących.
W szpitalach stosuje się środki zapobiegawcze, w stosunku do wszystkich chorych:
1. Unikanie kontaktów z krwią wszystkich chorych.
2. Tylko jednorazowe używanie igieł.
3. Bezpieczne usuwanie wszystkich ostrzy.
4. Wyraźne oznakowanie wszystkich opakowań zawierających krew , płyny tkankowe lub tkankę.
5. Przykrywanie stołu operacyjnego plastykową serwetą.
6.Noszenie nieprzenikalnych strojów operacyjnych, najlepiej jednorazowych.
7. Używanie okularów ochronnych.
8. Nie podawać noży z ręki do ręki.
9. Bezpieczne odrzucanie i usuwanie noży i igieł.
10. Polewanie wszystkich plam i rozprysków krwi podchlorynem (chloramina).
Aby zapowiedz zakażeniu , stosuje się sterylizację i dezynfekcję .
1.1 - Sterylizacja.
Sterylizacja ( wyjaławianie) - są to zabiegi umożliwiające uzyskanie bakteriologicznej jałowości. Pozwalają one uwolnić przedmioty od drobnoustrojów chorobotwórczych i/lub ich przetrwalników, powodują nieodwracalną inaktywację wirusów. Inaczej mówiąc - jednostkowy proces technologiczny polegający na całkowitym zabiciu , unicestwieniu lub usunięciu drobnoustrojów , w celu otrzymania produktu jałowego. W praktyce stosuje się : na drodze mechanicznej - sączenie wyjaławiające; na drodze fizycznej - działaniem:
- podwyższonej temperaturze w suchym gorącym powietrzu lub w parze wodnej pod ciśnieniem;
- różnego rodzaju energii ( promieni nadfioletowych , promieniu jonizujących , ultradźwięków);
- substancjami chemicznymi w postaci gazów ( tlenek etanolu , aldehyd mrówkowy) , lub na rozpuszczonych w roztworze ( środki bakteriobójcze).
Metody sterylizacji:
Dobór metody jest uzależniony od chemicznych i fizycznych właściwości wyjaławianego produktu lub obiektu. Prawidłowo wysterylizowany materiał jest jałowy - nie zawiera żadnych żywych drobnoustrojów (także wirusów) oraz ich form przetrwalnikowych.
Sterylizacja nie ogranicza się tylko do samego zniszczenia drobnoustrojów , ale uwzględnia poprzedzające i następowe postępowanie:
- sposób przygotowania materiałów (odpowiednia dezynfekcja i opakowanie)
- prawidłowo prowadzony proces sterylizacji ( kontrola procesu sterylizacji)
- przechowywanie (warunki, które wykluczają możliwość wtórnego zanieczyszczenia)
Nawet najlepiej przeprowadzona sterylizacja , nigdy nie zapewnia całkowitej jałowości sterylizowanego materiału. Dlatego w praktyce, za jałowy uznaje się materiał, w którym prawdopodobieństwo przeżycia jednej komórki mikroorganizmu jest równe, lub mniejsze od 10-6.
Prawdopodobieństwo to określa wartość SAL (Sterility Assurance Leve). Jest to parametr ilościowo określający jakość wyjaławiania i musi być wyznaczany dla każdej nowej metody sterylizacji.
1.2 - Dezynfekcja
Dezynfekcja (odkażanie) - niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych i ich form przetrwalnikowych środkami fizycznymi i chemicznymi, w celu zapobiegania zakażeniu. Dezynfekcję podejmuje się przede wszystkim w środowisku zewnętrznym, a także stosunku do powłok ciała - w mniejszym stopniu w stosunku do jam ciała.
Rozróżnia się dezynfekcję zapobiegawczą i ogniskową. Dezynfekcja zapobiegawcza dotyczy tych elementów środowiska, które narażone są na zakażenie (np. kuchnia, stołówka, łaźnia, naczynia, inne przedmioty). Dezynfekcja ogniskowa wykonywana jest jako bieżąca i końcowa. Dezynfekcja bieżąca podejmowana jest w ogniskach zakażenia, a więc np. przy łóżku chorego lub w otoczeniu nosiciela. Dezynfekcję końcową przeprowadza się w pomieszczeniach, w których przebywał chory.
Środkami fizycznymi służącymi do odkażania są: oczyszczanie mechaniczne, działanie wysoką temperaturą, bezpośrednie napromieniowanie słoneczne, napromieniowanie promieniami nadfioletowymi, wysuszanie. W dezynfekcji znajdują zastosowanie także środki chemiczne - w postaci roztworów, emulsji, zawiesin.
Aby dezynfekcja była skuteczna, środek odkażający powinien mieć stężenie najkorzystniejsze dla danych warunków, stykać się bezpośrednio z całą masą lub powierzchnią odkażanych przedmiotów, działać przez określony czas i w odpowiedniej temperaturze.
Aseptyczność - jest to stan , w którym pomieszczenia , środki opatrunkowe , leki , narzędzia chirurgiczne i ręce operatora są wolne od żywych drobnoustrojów chorobotwórczych . Postępowanie aseptyczne powinno uwzględniać wszystkie możliwe drogi szerzenia , źródła zakażenia, rezerwuary i umiejętnie je ograniczać.
Zapewnia to dokładne mycie i dezynfekowanie dłoni oraz stosowanie przez zespół operacyjny wyjałowionych masek, fartuchów, rękawiczek , narzędzi oraz odpowiednie przygotowanie sali operacyjnej (mycie, sterylizowanie sal poprzez naświetlanie promieniami ultrafioletowymi, powietrze jest przepuszczane przez filtr zanim trafi do sali operacyjnej) i pola operacyjnego. Oznacza to także działania, zabezpieczające przed zakażeniem.
Związki i preparaty dezynfekcyjne:
- związki fenolowe,
- związki chloru,
- aldehydy,
- czwartorzędowe związki amoniowe.
2 - Co to jest antyseptyka?
Antyseptyka -(gr. anti - przeciw, sepsis-gniciu; dosłownie: zapobieganie gniciu); postępowanie technologiczno-mikrobiologiczne mające na celu zabicie wszystkich drobnoustrojów (bakterii , grzybów , wirusów) w zamkniętym pomieszczeniu ; na powierzchni ciała lub przedmiotów , dawniej wyłącznie w wyniku stosowania środków antyseptycznych , obecnie również za pomocą podwyższonej temperatury lub promieniowania ( nadfioletowego , jonizującego). W przeciwieństwie do dezynfekcji, antyseptyka nie dotyczy odkażania przedmiotów.
Wprowadzenie to stworzyło podstawy do postępowania aseptycznego.
Podwaliny stworzyli :
- I.Ph. Semmelweis ( 1818 - 1865) ; zalecający mycie rąk w wodzie chlorowanej przed zabiegami położniczymi;
- J.Lister ( 1827 - 1912) ; który zastosował roztwór karbonu do mycia narzędzi chirurgicznych i przemywania ran.
Antyseptyka pozwala na zmniejszenie infekcyjnych powikłań zabiegów operacyjnych i diagnostycznych (ropienie ran, zakażenie wirusem AIDS i WZW), pomimo że nie doprowadza do całkowitego wyeliminowania drobnoustrojów. Antyseptyka pozwala na zmniejszenie ilości i zjadliwości drobnoustrojów, a wspomagając własne mechanizmy odpornościowe zapobiega jawnym zakażeniom.
Substancje stosowane do odkażania powłok ciała, ran i błon śluzowych (antyseptyki) są używane najczęściej w postaci roztworów wodnych i alkoholowych.
Działają na drodze różnych mechanizmów:
- środki utleniające (woda utleniona, ozon, nadmanganian potasu, chlorowce: jodyna, Povidone)
- kwasy i zasady (kwas borowy, kwas salicylowy)
- sole zwiększające ciśnienie osmotyczne (10% roztwór soli kuchennej)
- związki organiczne będące truciznami protoplazmatycznymi denaturujące białka (alkohol etylowy, alkohol metylowy).
2.1 - Zastosowanie antyseptyki
Antyseptyka - np. w chirurgii stosuje środki bakteriobójcze w miejscu ich wysiewu , we wrotach możliwego wtargnięcia zakażenia na powierzchni ciała - skóra , błony śluzowe, zranienia.
Celem antyseptyki jest zapobieganie kolonizacji lub zakażenia przez przywrócenie jałowości zakażonym przedmiotom lub ranom , w wyniku stosowania preparatów bakteriobójczych.
Skóra rąk jest w normalnych warunkach zanieczyszczona drobnoustrojami, które znajdują się na jej powierzchni lub w głębszych warstwach , w szczelinach, mieszkach włosowych i zachyłkach gruczołów potowych. Niezwykle ważnym elementem dla całości postępowania antyseptycznego jest mycie i antyseptyka rąk. Drobnoustroje stanowiące florę osiadłą są trudne lub wręcz niemożliwe do usunięcia nawet przez intensywne mycie i szorowanie także z użyciem środka antyseptycznego.
Antyseptyki stosowane do odkażania rąk:
- alkohol etylowy
- alkohol izopropylowy
- mydła antyseptyczne usuwają jedynie florę przejściową
Do środków antyseptycznych należą również :
Substancje chemiczne, wysoka temperatura, promienie ultrafioletowe lub jonizujące.
Środki chemiczne, używane do dezynfekcji ciała, sprzętu medycznego i pomieszczeń, można podzielić na trzy grupy:
1) roztwory hipertoniczne (m.in. 25-procentowy roztwór gliceryny, syropy cukrowe);
2) jony wodorowe i wodorotlenowe (np. kwas octowy, kwas mrówkowy, węglan sodu, mydła sodowe);
3) aniony kwasowe (m.in. kwas salicylowy, kwas migdałowy, kwas fluorowodorowy).
3 - Pionierzy
Ignacy Filip Semmelweis
Ignacy Filip Semmelweis (węg.: Semmelweis Ignác Fülöp) ; (ur. 1 lipca 1818 w Budapeszcie , zm. 13 sierpnia 1865 w Döbling koło Wiednia) - austrowęgierski lekarz położnik , pionier antyseptyki, który w połowie XIX wieku odkrył, że zarazki przenoszą się przez narzędzia i ręce chirurgów. Jednak dopiero za sprawą Ludwika Pasteura poglądy te zostały szeroko zaakceptowane.
Od 1844 był asystentem w klinice położniczej . Jedenaście lat później został profesorem położnictwa w Wiedniu. Jako pierwszy wykazał, że gorączka połogowa to jest to samo co zakażenie krwi. Nakazał chlorowanie narzędzi i rąk co przyczyniło się do spadku liczby zakażeń. Sam Ignacy został doceniony dopiero po swojej śmierci.
Prof. Joseph Lister
Wynalazca
opatrunku
antyseptycznego
„Nikt nie jest prorokiem we własnym kraju”.
Mógł się o tym przekonać brytyjski chirurg, baron Joseph Lister, po tym jak sceptycznie jego koledzy w Brytanii odnieśli się do jego innowacji. W 1867 roku wprowadził on do chirurgii antyseptykę. Na szczęście przeważająca część niemieckich chirurgów przyjęła tę innowację z entuzjazmem.
W 1874 roku w liście skierowanym do Paula Hartmanna szczegółowo przedstawił procedurę produkcji opatrunku zabijającego zarazki chorobotwórcze. Po udanym rozwoju produktu, program wytwarzania specyfiku został poszerzony o tak zwaną karbolową gazę Listera - „Lister'sche Carbolgaze”.
Ludwik Pasteur
Ludwik Pasteur (fr. Louis Pasteur, ur. 27 grudnia 1822, zm. 28 września 1895) - francuski chemik i prekursor mikrobiologii.
W 1857 roku ogłosił wyniki badań nad fermentacją i gniciem. Jego adwersarzem był Niemiec Justus von Liebig promujący swoją tzw. chemiczną teorię fermentacji (zakładała możliwość rozkładu substancji biologicznej bez działu drobnoustrojów).
Wspomniane badania wiązały się z teorią samorództwa Feliksa Archimedesa Pouchet z Rouen, którego ostatecznie pokonał. Badał zjawiska odporności poszczepiennej i opracował szczepionki, między innymi przeciwko wściekliźnie, wąglikowi i cholerze. Opracował metody hodowli bakterii i pierwszy zastosował podłoża płynne. Za swoje badania został Kawalerem Legii Honorowej.
Ludwik Pasteur zmarł w roku 1895 w podparyskiej miejscowości Saint-Cloud Został pochowany w Katedrze Notre-Dame w Paryżu. Aktualnie szczątki Ludwika Pasteura spoczywają w Instytucie Pasteuraw Paryżu, w specjalnie na ten cel przygotowanej kaplicy.
4 - Wnioski
4.1- Geneza
Termin - antiseptica został użyty w kontekście naukowym i praktycznym przez chirurga Johna Pringle'a (1707-1782) w 1750 roku dla zabiegów i substancji zapobiegających gniciu ran. Pringle opracował przepisy sanitarne armii, apelował o przestrzeganie zasad higieny przez żołnierzy. Etymologia terminu antyseptyka wywodzi się ze słów greckich: anti - przeciw oraz sepsis - gnicie.
Antyseptyka w dosłownym przełożeniu oznacza więc zapobieganie gniciu. W XVIII wieku nie zdawano sobie jeszcze sprawy o doniosłym znaczeniu bakterii w procesach gnilnych, czy zakażeniowych. Procesy gnilne i zakażenia stwierdzano organoleptycznie i nie zastanawiano się nad ich przyczynami oraz mechanizmem przebiegu. W związku z tym wszelkie substancje hamujące proces gnicia określano mianem antyseptycznych. Antyseptycznym zabiegiem było również działanie wysoką temperaturą, w tym wyżarzanie narzędzi i wypalanie ran.
Istnieją dwa bliskoznaczne pojęcia , które należy jednak odróżniać : antyseptyka i aseptyka.
Antyseptyka jest to niszczenie drobnoustrojów znajdujących się na tkankach za pomocą substancji antyseptycznych.
W historycznym ujęciu antyseptyka to również niszczenie zarazków za pomocą wysokiej temperatury. Aseptyka to wszelkie postępowanie zapobiegające zakażeniu drobnoustrojami chorobotwórczymi.
W aseptyce wykorzystuje się metody fizyczne i chemiczne. Aseptyczne warunki to środowisko pozbawione wszelkich chorobotwórczych form życia.
Aseptyka jest pojęciem szerszym niż antyseptyka.
Z antyseptyką i aseptyką ściśle powiązane jest pojęcie sterylizacji - wyjaławiania, które oznacza zabiegi technologiczne mające na celu usunięcie wszelkich drobnoustrojów i ich zarodników oraz przetrwalników z przedmiotów (np. instrumentów, leków). Można to uczynić metodami fizycznymi (naświetlanie promieniami UV, promienie Roentgena wyżarzanie, gotowanie, poddawanie parze wodnej pod ciśnieniem, działanie suchego gorącego powietrza, opalanie nad płomieniem, ultradźwięki, sączenie przez ultrasączki - bakteriologiczne) i chemicznymi (działanie za pomocą substancji chemicznych). W farmakologii wyróżnia się substancje odkażające i antyseptyczne.
4.2- Potrzeba odkażania!
Środki odkażające - substancje chemiczne niszczące (zabijające) wszystkie drobnoustroje oraz ich formy przetrwalnikowe, zapobiegające także rozmnażaniu się mikroorganizmów. Dzięki środkom odkażającym można uzyskać warunki aseptyczne.
Preparaty antyseptyczne obejmują substancje stosowane do dezynfekcji tkanek i profilaktyki zakażeń na powierzchni skóry i błon śluzowych. Środki odkażające mają natomiast odniesienie do dezynfekcji pomieszczeń, przedmiotów (instrumenty, urządzenia sanitarne, meble, ściany, podłogi), czy też fragmentów środowiska przyrodniczego (np. gleby, cieków wodnych).
Substancja antyseptyczna to każdy związek chemiczny (lub pierwiastek, np. fluor, ozon, chlor) niszczący drobnoustroje i zapobiegający ich rozmnażaniu. Zwie się je także krótko antyseptykami (antiseptica).
Na konieczność przestrzegania antyseptyki szczególny nacisk kładł również angielski chirurg Joseph Lister (1827-1912). W 1867 roku opublikował metody zastosowania roztworu wodnego fenolu (kwasu karbolowego) w celach dezynfekcyjnych.
Ogromne znaczenie dla rozwoju antyseptyki miały także prace doświadczalne Louis'a Pasteur'a (1822-1895).
4.3- Potrzeba sterylizacji!
W 1890 roku chirurg Ernst Bergmann (1836-1907) udowodnił, że sterylizacja wszystkiego, co się styka z raną zapobiega jej zakażeniu.
Upowszechnił sterylizację za pomocą pary wodnej i gotowania. Późniejsze prace badawcze Schimmelbusch'a, Terillon'a, Landerer'a, Esmarch'a, Löffler'a, Subbotin'a, Koch'a i Djakonow'a zwróciły wszystkich uwagę na aseptykę fizyczną (użycie pary wodnej, gotowanie) oraz jej jakoby większą rolę niż antyseptyki chemicznej.
Zlekceważono również przenoszenie zarazków drogą powietrzną i tym samym odkażanie powietrza w pomieszczeniach szpitalnych podkreślając jedynie znaczenie zakażenia per contactum.
Zachwycano się sterylizatorami, autoklawami.
Niestety aseptyka fizyczna nie sprawdziła się w warunkach wojennych.
Nie miała zastosowania w biednych krajach oraz w placówkach prowincjonalnych.
Ponadto nie miała zastosowania w odkażaniu tkanek. Doprowadziło to wkrótce (okresy I wojny światowej) do weryfikacji poprzednich twierdzeń oraz zwrócenia większej uwagi na właściwości antyseptyczne substancji chemicznych.
Wyciągnięto wnioski:
- nie należy przeciwstawiać antyseptyki chemicznej aseptyce fizycznej;
- antyseptyka chemiczna i aseptyka fizyczna powinny uzupełniać się wzajemnie;
- środki chemiczne antyseptyczne są wygodniejsze w użyciu i praktyczniejsze w warunkach polowych. Antyseptyka chemiczna zainicjowała rozwój nowoczesnej chemioterapii wewnętrznej.
4.4- Zakażenia to nie wymysł!
W celu wywołania choroby muszą one pokonać odporność organizmu. Jeżeli wrota zakażenia znajdują się w pobliżu miejsca występowania infekcji mówi się o zakażeniu miejscowym. Gdy czynniki chorobotwórcze wniknęły co najmniej do paru narządów i/lub do krwi, mamy do czynienia z tak zwaną posocznicą, czyli zakażeniem uogólnionym
W dzisiejszych czasach wykorzystywanie aseptyki i antyseptyki jest nierozłącznym terminem.
Chronimy się przed zakażeniami po przez różnego rodzaju środkami zapobiegawczymi np. w szpitalu, gdzie bardzo ściśle trzeba przestrzegać zasad higieny.
Wprowadzenie zasad aseptyki do medycyny nie było sprawą prostą z powodu niewiedzy na temat bakterii, grzybów i wirusów chorobotwórczych. Słynnym propagatorem antyseptyki był lekarz położnik Ignaz Philips Semmelweis (1818-1865). Semmelweis zaobserwował, że środki antyseptyczne zapobiegają śmiertelnym zakażeniom połogowym. Uważał, że większość zakażeń na oddziale położniczym jest spowodowana brakiem przestrzegania czystości rąk i narzędzi.
Apelował, aby przed każdym badaniem kobiety ciężarnej i przed odebraniem porodu lekarze odkażali ręce oraz narzędzia w wodnym roztworze podchloryny wapnia.
Wiedział, że gorączkę połogową wywołują niewidzialne gołym okiem zarazki chorobotwórcze zawarte w „trupim jadzie”, które są przenoszone na ubraniach i skórze przez lekarzy przebywających uprzednio w prosektorium.
Odkrycia Semmelweis'a nie spotkały się z powszechną akceptacją wśród lekarzy, pomimo ogromnego spadku śmiertelności i zakażeń na oddziale przez niego kierowanym.
Wkrótce za swoje pionierskie poglądy został usunięty i potępiony.
4.5- Wymysł czy potrzeba?
(urojenie , fantazja?)
Potrzeba aseptyki i antyseptyki jest konieczna do zapobiegania różnego rodzajom epidemii - pandemii czy ograniczania śmiertelności wśród ludzi i nie tylko.
Aby zrozumieć, jak wielkie przemiany dokonały się w medycynie, należy cofnąć się wstecz do dawniejszych czasów i porównać je z obecnym stanem.
Każdy zabieg operacyjny był dawniej połączony z wielkim niebezpieczeństwem dla chorego. Każda niemal rana pooperacyjna ulegała zakażeniu, śmiertelność pooperacyjna była zastraszająca.
Nie myto rąk przed operacją, nie gotowano narzędzi, nie wyjaławiano materiału operacyjnego. Stosunkowo dawno zauważono, że zabiegi operacyjne wykonywane w prywatnych domach były mniej niebezpieczne, niż zabiegi wykonywane w szpitalach; sądzono że istnieją w powietrzu jakieś miazmaty wywołujące ciężkie zakażenia pooperacyjne.
Dziś rozumie się, że szpitalne zakażenia były wówczas dlatego tak groźne, ponieważ złośliwość bakterii rosła przez wielokrotne przenoszenie ich z człowieka na człowieka.
Około lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych zeszłego stulecia dokonał się wielki przełom w naukach lekarskich. Wraz ze zdobyczami bakteriologii nastąpił zasadniczy zwrot w postępowaniu chirurgicznym. Początek temu dały mianowicie wielkie odkrycia Pasteura, który wykazał, że przyczyną rozkładu materii organicznej są drobnoustroje (bakterie).
W 1862 roku Pasteur ogłosił pracę pt. “O ciałkach zorganizowanych istniejących w atmosferze”, obalając w niej teorię samorództwa bakterii (wg teorii samorództwa bakterie powstają samorzutnie, spontanicznie - przypadkowo, wprost z materii nieożywionej, np. ziemi, kurzu).
Obalenie teorii samorództwa było możliwe dzięki zastosowaniu sterylizacji, czyli zniszczenia wszelkich organizmów w badanym materiale nieożywionym (martwym).
Na jałowych pożywkach bakterie nie rosły. Jeżeli jednak do pożywki docierało powietrze, w którym unoszą się zarodniki bakterii wówczas - po opadnięciu na pożywkę wzrastały i namnażały się.
Oczywiście doświadczenie dodatkowo potwierdzało, że można materię wysterylizować i odpowiednio zabezpieczyć, przez co niemożliwy będzie rozwój na niej drobnoustrojów.
Dowiódł także, że drobnoustroje są obecne w środowisku i łatwo są przenoszone ruchem powietrza. Zatem biologiczne czynniki chorobotwórcze mogą być propagowane (rozpowszechniane) drogą powietrzną. Powietrze można też wysterylizować i przefiltrować.
Pasteur zabezpieczał w doświadczeniu kolbki ze sterylną pożywką za pomocą sterylnej waty (korki z waty) - pełniącej funkcję filtru dla przechodzącego powietrza.
Pasteur w trakcie doświadczenia umożliwiał dostęp powietrza do pożywek, bowiem zgodnie z poglądami zwolenników teorii samorództwa - do procesu samorzutnego powstania bakterii potrzebny jest dostęp powietrza.
W kolbach z pożywką, które były zabezpieczone filtrami ze sterylnej waty - bakterie nie pojawiły się.
W kolbach z pożywką, do których docierało powietrze nieoczyszczone - bakterie i grzyby rozmnażały się i wzrastały.
Lister czytając prace Pasteura rozpoczął dezynfekcję powietrza i przedmiotów w salach operacyjnych i innych pomieszczeniach szpitalnych; czynił to przez rozpylanie kwasu karbolowego. Dzięki temu Lister uzyskał mniejszą liczbę przypadków śmiertelnych spowodowanych zakażeniem ran. Lister zbyt mocno wierzył w siłę i możliwości wykorzystania fenolu, dlatego stosował go z biegiem czasu coraz powszechniej i w rozmaitej formie.
Fenol jednak nie nadawał się do aż tak uniwersalnego zastosowania. Wspomnijmy tutaj o słynnych opatrunkach Listera nasączonych 0,5-1% roztworem fenolu i parafiną. Macintoshe z opatrunkiem fenolowym. Listera zostały wkrótce wycofane, bowiem utrudniały parowanie i gojenie ran, a fenol pod nimi drażnił i niszczył żywą tkankę. Fenol zastąpiono znacznie bezpieczniejszymi środkami odkażającymi.
Joseph Lister wycofał w swojej klinice szarpie (sprzyjające zakażeniom) i wprowadził gazę bawełnianą, która do dziś jest stosowana w medycynie.
Chyba to nie było urojenie czy fantazja.
Żyjemy w okresie burzliwego rozwoju nauk technicznych i lekarskich, w dobie stale postępującej specjalizacji. Do dyspozycji medycyny oddaje się wciąż nowe, wciąż bardziej skomplikowane urządzenia i aparaturę, które lekarze wykorzystują z coraz większym pożytkiem dla chorego. Szpitali już nie trzeba się bać , tak jak kiedyś to miało miejsce.
Higiena człowieka i jego otoczenia jest z pożytkiem dla niego samego i natury.
Czyż może być większa nagroda niż widok człowieka, którego zdołało się ocalić z wielkiego niebezpieczeństwa, a nawet wyrwać z objęć śmierci?
Można zapobiegać zakażeniom i nie dopuszczać do rozprzestrzeniania się chorób , stosując aseptykę i antyseptykę!
Bibliografia
1. „ Leksykon farmacji” - pod red. prof. dr hab. Adama Danka ( Warszawa 1990).
2. „Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa” - Zbigniew Jeton.
3. „Wybrane zagadnienia higieny i epidemiologii szpitalnej” - Andrzej Grzybowski.
4. „ Schorzenia Środowiskowe” - Zbigniew Jeton.
5. „Przegląd literatury i badania własne” - dr Henryk ST. Różański.
6. Internet.
Wyszukiwarka