Gimnazjum Gminne

Wstęp

Jednym z głównych zadań stojących przed każdą placówką oświatową jest dbałość o odpowiedni poziom edukacji. Reforma oświaty wprowadziła obok oceniania wewnętrznego także ocenianie zewnętrzne. Wyniki przeprowadzanego na zakończenie szkoły egzaminu pozwalają dyrektorom szkół, nauczycielom, rodzicom, uczniom oraz organom prowadzącym i sprawującym nadzór pedagogiczny sprawdzić, czy uczeń potrafi wykorzystać umiejętności określone w standardach wymagań egzaminacyjnych i wskazać, które z nich sprawiły mu największe trudności lub których nie opanował.

Sprawa utrzymania odpowiedniego poziomu edukacyjnego od chwili powołania gimnazjów stała się jednym z priorytetów każdego członka Rady Pedagogicznej Gimnazjum Gminnego w Karolewie. A organizacja pracy i zasad funkcjonowania tej placówki wymagała wytężonego wysiłku ze względu na obszar działania i środowisko, z którego wywodzą się uczniowie naszej szkoły.

Charakterystyka szkoły

Gimnazjum Gminne w Karolewie to szkoła licząca od 380 do 400 uczniów. Jest jedynym gimnazjum na terenie okołomiejskiej gminy Kętrzyn. Do szkoły jest dowożonych ponad 90% uczniów z terenu całej gminy. To powoduje, że czas pracy szkoły, w tym organizacja zajęć pozalekcyjnych, musi być dostosowany do czasu pobytu uczniów w gimnazjum.

Przez dwa pierwsze lata gimnazjum funkcjonowało jako „szkoła rozproszona” (4 oddziały mieszczące się w największych gminnych szkołach podstawowych, położonych w różnych miejscowościach). Ta sytuacja sprawiła, że od początku Rada Pedagogiczna musiała sprostać wielu wyzwaniom. Staraliśmy się doprowadzić do integracji młodzieży z różnych szkół, by czuli się uczniami jednej - gimnazjum, zainteresować sprawami szkoły rodziców, dbać o odpowiedni w tych warunkach poziom edukacji oraz doskonalić własne warsztaty pracy, poznawać i wdrażać rozwiązania, które narzucała reforma oświaty. Ponad 65% naszych wychowanków pochodzi z rodzin popegerowskich, gdzie w zdecydowanej większości oboje rodzice nie pracują zawodowo bądź jedno z nich otrzymuje na pół roku pracę interwencyjną. W domach panuje ogromna bieda. Nie ma więc mowy o dofinansowaniu dzieci na cele edukacyjne. Uczniowie często przychodzą do szkoły wyposażeni jedynie w zeszyty. Wielu brakuje podstawowych podręczników i ćwiczeń. Rodzice są w niewielkim stopniu zainteresowani sukcesami szkolnymi dzieci, bo nie wierzą, że w czymkolwiek zmienią one sytuację, w jakiej znajduje się większość rodzin uczniów. Jest to więc nowe, dodatkowe wyzwanie dla nauczycieli - rozbudzić zainteresowania rodziców nauką własnych dzieci. Pracę w nowej, stałej siedzibie w Karolewie rozpoczęliśmy 1 września 2001 r. Cieszyliśmy się z nowej szkoły, jednak czekały nas kolejne zadania.

Kierunki działań szkoły podjęte w związku z wprowadzeniem egzaminu

Pierwszy rok pracy w nowych warunkach był jednocześnie pierwszym, w którym przewidziano przeprowadzenie zewnętrznego egzaminu gimnazjalnego. Było to potężne wyzwanie dla nas wszystkich, zastanawialiśmy się, jak temu sprostamy. Ta sprawa była priorytetem wśród zadań, jakie sobie stawialiśmy. Uznając rangę problemu, już od sierpnia 1999 r. podjęliśmy szereg działań, które dowodziły, że zdawaliśmy sobie sprawę z wpływu oceniania zewnętrznego na jakość pracy szkoły. W zakresie działań dydaktycznych dokonaliśmy analizy szkolnego zestawu programów nauczania i w kolejnych latach podjęliśmy decyzję o zmianie programów nauczania z fizyki, matematyki, języka polskiego, historii i muzyki - te, z którymi nauczyciele pracowali wcześniej, nie były w pełni spójne z wymaganiami egzaminacyjnymi. Oprócz tego przeanalizowaliśmy treści ścieżek edukacyjnych i wspólnie sprawdziliśmy, czy występują one w wybranych programach nauczania, zmodyfikowaliśmy także rodzaj dokumentowania zrealizowanych treści. Nauczyciele zweryfikowali stosowane ćwiczenia i zadania, wybrali te, które częściej odwoływały się do doświadczeń uczniów. Wszyscy uświadomiliśmy sobie konieczność położenia nacisku na kształcenie umiejętności, a nie tylko na przyswajanie wiedzy teoretycznej. Odbyły się także szkoleniowe rady pedagogiczne, ponadto nauczyciele uczestniczyli w formach doskonalenia zewnętrznego na temat stosowania różnorodnych form i metod nauczania. W efekcie tych szkoleń dołożyliśmy starań, by ograniczyć metody podające i zastąpić je aktywizującymi. Nauczyciele częściej stosują metody problemowe oraz zlecają przygotowanie projektów międzyprzedmiotowych. Uczniowie częściej pracują w grupach, podejmują zadania i ćwiczenia redakcyjne. Wszyscy dbają o utrwalanie wprowadzonych treści. Okazało się, że zmian wymaga także system oceniania wewnątrzszkolnego. Nauczyciele zobowiązani zostali do częstszego sprawdzania uczniów w zakresie opanowania umiejętności objętych wymaganiami egzaminacyjnymi. Przystąpiliśmy także do budowania systemu zróżnicowanych kryteriów oceniania.

Egzamin zewnętrzny spowodował, że nauczyciele naszego gimnazjum podjęli wiele działań mających na celu dostosowanie własnych warsztatów pracy, planów pracy, stosowanych metod i form nauczania oraz sposobów oceniania wewnątrzszkolnego do wymogów, jakie stawiało wprowadzane ocenianie zewnętrzne. Standardy wymagań egzaminacyjnych stały się punktem odniesienia do formułowania wymagań edukacyjnych. Ocenianie zewnętrzne wskazało nam priorytety w kształceniu, wpłynęło na stosowane w naszym gimnazjum formy i metody nauczania. Nauczyciele, po zapoznaniu się z zakresem treści objętych egzaminem, dokonali świadomych zmian we własnych działaniach dydaktycznych. Ocenianie zewnętrzne wpłynęło również znacząco na organizację pracy w naszej placówce. Wprowadziliśmy wiele zajęć pozalekcyjnych, tworząc przedmiotowe koła i kluby zainteresowań, zmieniliśmy stosowane programy nauczania. Do życia zostały powołane nauczycielskie zespoły międzyprzedmiotowe skupiające nauczycieli humanistów lub nauczycieli przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Dokonaliśmy zmian w programie WDN - skupiliśmy się na szkoleniach w zakresie wykorzystania wyników egzaminu zewnętrznego, pracy ze standardami, tworzenia planów wynikowych. Zachęcamy nauczycieli do korzystania z kursów pomiaru dydaktycznego. Zmiany dotyczyły także ramowych planów nauczania. Ogromną popularnością cieszą się wprowadzone godziny nauczycielskich konsultacji dla uczniów mających problemy z nauką.

Standardy egzaminacyjne a szkolny zestaw programów nauczania

Po pierwszym próbnym egzaminie (jesień 2001), gdy tylko dotarł do nas raport OKE z egzaminu próbnego, zespoły nie tylko zajęły się jego analizą, ale też przedstawiły wyniki uczniów oraz sformułowały wnioski do dalszej pracy. Identyczny kierunek pracy podjęty został również po pierwszym egzaminie zewnętrznym (maj 2002). Tym razem skutkiem analiz była zmiana w sierpniu 2002 r. programów nauczania z matematyki, fizyki i historii, gdyż nie zawierały niektórych standardów egzaminacyjnych i w efekcie wyniki egzaminu były niezadawalające. Na początku października tego roku nauczycielskie zespoły międzyprzedmiotowe odpowiadające częściom egzaminu zewnętrznego, tzn. zespół nauczycieli uczących przedmiotów humanistycznych i zespół nauczycieli uczących przedmiotów matematyczno-przyrodniczych, na radzie pedagogicznej przedstawiły wyniki analizy pracy nad standardami po pierwszym trzyletnim cyklu kształcenia. W tym samym miesiącu (październik 2002) w wyniku analiz raportu OKE i ustalonych przez zespoły kierunków działań dotyczących m. in. położenia nacisku na ćwiczenie tych umiejętności ze standardów, które na egzaminie zewnętrznym sprawiły naszym uczniom najwięcej kłopotów, każdy nauczyciel przedmiotu otrzymał wskazówki, które miały znaleźć odzwierciedlenie w planach pracy dydaktycznej.

Odbyło się też spotkanie z uczniami klas III i ich rodzicami, by wskazać, w jaki sposób należy przygotować się do egzaminu, na co zwrócić szczególną uwagę. Zadanie to zdecydowanie ułatwił fakt, że wśród grona mieliśmy już dwoje nauczycieli egzaminatorów. Zdając sobie sprawę z nie najlepszych wyników, podjęliśmy dodatkowe działania, m.in. biorąc udział w programie Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży „Równać szanse”, do którego napisaliśmy wspólny projekt ze Stowarzyszeniem Edukacja Inaczej oraz z Gimnazjum w Srokowie pod nazwą „Przeciwdziałanie agresji Z górki”. W ramach tego projektu powstało wiele klubów zainteresowań, m. in. Klub Matematyków, Klub Młodych Polonistów, Klub Zwolenników Chemii, itp., gdzie obok działań przewidzianych planami pracy znalazło się miejsce na doskonalenie wybranych umiejętności ze standardów wymagań egzaminacyjnych. Kolejne lata przyniosły dalsze, coraz liczniejsze działania, które ilustruje Tabela nr 1.

Tabela 1. Kalendarium działań związanych z wykorzystaniem wyników egzaminów zewnętrznych w Gimnazjum

1999 - 2001	2002	2003	2004
rady szkoleniowe, m.in. nt. realizacji ścieżek edukacyjnych powołanie zespołów przedmiotowych, np. do opracowania ujednoliconych przedmiotowych systemów oceniania analiza programów nauczania, standardów wymagań egzaminacyjnych, treści ścieżek edukacyjnych	zmiany w szkolnym zestawie programów nauczania (matematyka, fizyka, historia) ewaluacja realizacji standardów wymagań egzaminacyjnych i ścieżek edukacyjnych po pełnym cyklu kształcenia (1999 - 2001) analiza raportu OKE o wy­nikach pierwszego egzaminu zewnętrznego udział w badaniu (studium przypadku), prowadzonym przez CKE w ramach ewaluacji standardów wymagań będących podstawą do przepro­wadze­nia egzaminu gimnazjalnego rady szkoleniowe na temat sposobów wykorzystania wyników egzaminu w pracy nauczycieli spotkanie w ramach WDN z przedstawicielem OKE w Łomży	analiza wyników egzaminu próbnego i sformułowanie wniosków do dalszej pracy zmiany w szkolnym zestawie programów nauczania (język polski, muzyka) analiza raportów OKE Łomża ze sprawdzianu dla uczniów klas szóstych szkół podsta­wo­wych gminy Kętrzyn analiza podstaw programo­wych dla szkół podstawowych rady szkoleniowe na temat: Standardy egzaminacyjne w pracy nauczyciela oraz Spo­soby wykorzystania wy­ników egzaminu w pracy nauczyciela podjęcie działań nad stworze­niem szkolnego programu działań naprawczych i doskonalących analiza raportu OKE z egzaminu gimnazjalnego 2003 oraz porównanie wyników szkoły w odniesieniu do roku poprzedniego analiza wyników wewnętrz­nego egzaminu próbnego	analiza raportów OKE zawierających wyniki egzaminu gimnazjal­nego i sprawdzia­nu wdrażanie założeń szkolnego programu działań naprawczych i doskonalących zmiany w ramowym planie nauczania chemii podjęcie prac nad stworzeniem planów wynikowych rady szkoleniowe na temat planowania wynikowego tworzenie planów kierunkowych praca w zespołach między­przedmiotowych (analiza wyników wewnętrznych egzaminów próbnych i testu wstępnego (dla uczniów klas pierwszych) wprowadzenie godzin konsul­tacji nauczycielskich dla ucz­niów gimnazjum przeznaczenie godzin zastępstw doraźnych na realizację umie­jętności określonych w standardach egzaminacyjnych badanie kuratoryjne dotyczące wdrażania szkolnego programu działań naprawczych i doskonalących

W grudniu 2002 r. nasze gimnazjum posłużyło jako studium przypadku w prowadzonym przez CKE badaniu ewaluacyjnym trafności standardów wymagań będących podstawą do przeprowadzenia egzaminu gimnazjalnego oraz ich użyteczności w procesie podnoszenia jakości pracy szkoły. Zakładało ono m.in.: przeprowadzenie wywiadów, obserwacji i badań ankietowych wśród nauczycieli, przewodniczących zespołów międzyprzedmiotowych, liderów WDN, rodziców oraz analizę dokumentów związanych z planowaniem pracy, doskonaleniem nauczycieli, WSO, interpretacją wyników egzaminów zewnętrznych, mierzeniem jakości pracy szkoły. Przeprowadzone badanie uświadomiło nauczycielom naszej szkoły, jak ważna jest praca ze standardami wymagań egzaminacyjnych. Dotyczyło to również odpowiedzialności wszystkich nauczycieli - nie tylko nauczających przedmiotów objętych egzaminem zewnętrznym - za uzyskane przez naszych wychowanków wyniki. Utwierdziliśmy się w przekonaniu, że słusznie włączyliśmy do tych działań rodziców, którym próbowaliśmy radzić, w jaki sposób pracować z dziećmi w domu. Polecaliśmy im wartościowe testy egzaminacyjne, które uczniowie mogliby rozwiązywać samodzielnie. Zaktywizowana została praca zespołów międzyprzedmiotowych, które szukały sposobów jak najefektywniejszych działań ćwiczących umiejętności ujęte w standardach egzaminacyjnych. Organizowaliśmy również cykl szkoleniowych rad pedagogicznych na temat sposobów wykorzystania wyników egzaminu i pracy ze standardami.

W grudniu 2002 r. odbyła się kolejna rada szkoleniowa, prowadzona przez przedstawiciela OKE w Łomży, na temat sposobów wykorzystania wyników egzaminu zewnętrznego. Zespoły nauczycielskie obejmujące nauczycieli bloku humanistycznego i matematyczno-przyrodniczego na bieżąco prowadziły analizę wyników naszych uczniów, wskazywały te z wymagań egzaminacyjnych, które na egzaminie sprawiły naszym uczniom najwięcej kłopotów lub w ogóle nie zostały podjęte próby uporania się z zadaniami je sprawdzającymi. Zespoły formułowały też wnioski do dalszej pracy. Podejmowane przez zespoły działania miały zawsze swoje odzwierciedlenie w trakcie zebrań z rodzicami uczniów. Podczas nich prezentowano wyniki uzyskane przez dane klasy w trakcie roku szkolnego. Bierzemy wówczas pod uwagę dane z lat poprzednich, bieżący rok szkolny wszystkich klas z jednego poziomu. Analiza dotyczy różnych umiejętności określonych w standardach egzaminacyjnych. Tabela nr 2 przedstawia m. in. wyniki w dziedzinie czytania i odbioru tekstów kultury oraz tworzenia własnych tekstów. Pamiętamy o tym, by prowadzić analizy na bieżąco, systematycznie, a wyniki porównywać nie tylko w skali danego roku szkolnego, ale także w odniesieniu do lat wcześniejszych. Przykład takiej wszechstronnej analizy na przestrzeni kolejnych lat szkolnych przedstawia Tabela nr 3.

Tabela 2. Analiza wskaźników łatwości zadań w części humanistycznej egzaminów 2002 i 2003 w zestawieniu z egzaminem próbnym z lutego 2004

Zespoły klasowe	Czytanie i odbiór tekstów kultury			Tworzenie własnego tekstu
		maj 2002	maj 2003	luty 2004	maj 2002	maj 2003	luty 2004
III a	0,66	0,72	0,63	0,37	0,39	0,50
III b	0,61	0,70	0,60	0,39	0,40	0,45
III c	0,62	0,74	0,54	0,46	0,40	0,31
III d	0,66	0,69	0,62	0,45	0,42	0,43
III e	0,64	0,67	0,54	0,34	0,42	0,29
III f	-	-	0,55	-	-	0,40

Tabela 3. Wyniki egzaminów zewnętrznych uczniów Gimnazjum Gminnego w Karolewie

Rok szk.	Część egzaminu	Wynik staninowy	Mediana	Modalna	Wynik najwyższy	Wynik najniższy	Wynik średni	Rozstęp
2001/ 2002	H	4	27	27	43	7	25,9	36
		MP	4	22	19	44	8	22,7	34
	2002/ 2003	H	4	29	27, 28, 35	45	8	27,8	37
		MP	5	16	13	46	6	19,2	40
	2003/ 2004	H	5	22	18,21	42	6	23,0	36
		MP	4	16	11	42	5	18,1	37

Rok szkolny 2003/04 zaowocował dwoma wewnątrzszkolnymi egzaminami próbnymi skierowanymi do uczniów klas trzecich. Natomiast uczniowie klas pierwszych w kwietniu 2004 r. po raz pierwszy zmierzyli się z testem diagnostycznym, który od roku szkolnego 2004/05 jest przeprowadzony na starcie (przełom września i października) jako tzw. „test progowy.” Podjęliśmy taką decyzję, zdając sobie sprawę, że na wynik egzaminu musimy pracować z uczniami przez cały etap ich edukacji w gimnazjum. Nauczyciele rozpoczęli pracę w zespołach międzyprzedmiotowych od analizy podstawy programowej szkoły podstawowej. Następnym krokiem była praca z raportami OKE ze sprawdzianu dla uczniów szkół podstawowych. Nauczyciele musieli poznać raporty z pięciu szkół podstawowych działających na terenie Gminy Kętrzyn, gdyż z nich właśnie wywodzą się nasi uczniowie. Okazało się, że wyniki były tak różne, że należało już od początku nauki podjąć działania mające na celu wyrównanie poziomu nauczania. Było to bardzo trudne zadanie, stąd decyzja, by właśnie dla uczniów klas pierwszych powstał cały szereg przedmiotowych kół zainteresowań, w których pod okiem nauczycieli mogli oni rozwijać swoje zainteresowania bądź doskonalić te z umiejętności, które na sprawdzianie wypadły najsłabiej. Na zajęcia te przeznaczono godziny do dyspozycji dyrektora szkoły bądź godziny świetlicowe. Obok działań skierowanych do uczniów klas pierwszych, nadal podejmowane były czynności, które miały wpłynąć na poprawę wyników egzaminu zewnętrznego. Od sierpnia 2004 r. do swoich działań włączyliśmy także problematykę tworzenia planów kierunkowych i wynikowych.

Szkolny program działań naprawczych i doskonalących

Rok szkolny 2003/2004 rozpoczęliśmy od dodatkowego zadania. W związku z wciąż niezadowalającymi wynikami z egzaminu zewnętrznego Warmińsko-Mazurski Kurator Oświaty zalecił, by wiele szkół stworzyło programy działań naprawczych bądź doskonalących. Stworzony przez nas Program działań naprawczych i doskonalących jako cel główny zakładał poprawienie wyników zewnętrznego egzaminu gimnazjalnego, by w efekcie przyczynić się do podniesienia jakości pracy szkoły. Na wstępie ustaliliśmy też, że praca nie może być ukierunkowana tylko na egzamin zewnętrzny, ale musimy też dbać, by wyposażyć naszych uczniów w odpowiednie kompetencje przedmiotowe. Wynikało to z troski o wszechstronny rozwój ucznia. Dlatego też nasze działania biegły w dwóch kierunkach:

• jeden obejmował realizację całości podstawy programowej - stąd też dokonanie analiz podstaw programowych szkoły podstawowej w celu postawienia tzw. diagnozy wstępnej, ustalenie w programie, że w klasach drugich zostaną przeprowadzone obowiązkowe badania wyników nauczania z poszczególnych przedmiotów, ale też dbałość o wyniki egzaminu oraz wyniki końcowe;

• drugi kierunek nastawiony był na egzamin zewnętrzny - zaczęliśmy od analizy wyników sprawdzianu dla uczniów klas szóstych, potem przewidziano tzw. test progowy dla uczniów rozpoczynających naukę w gimnazjum, a w trzeciej klasie dwa próbne egzaminy wewnętrzne; wszystko po to, by uzyskać lepsze wyniki. W tym też celu podjęta została decyzja Rady Pedagogicznej, by godziny zastępstw doraźnych zostały przeznaczone na ćwiczenie tych umiejętności ze standardów wymagań egzaminacyjnych, które wypadają niezadowalająco. Od tego roku szkolnego wprowadziliśmy obok wielu przedmiotowych kół zainteresowań godziny konsultacji nauczycielskich dla tych grup uczniów, którzy mają kłopoty z nauką i w testach próbnych wypadają najsłabiej. Ćwiczenie z uczniami umiejętności określonych w standardach jest też jednym z problemów, które znajdują swoje odzwierciedlenie w arkuszu hospitacyjnym. Nauczyciele doskonalą też swoje umiejętności m.in. poprzez uczestnictwo w kursach zewnętrznych dotyczących sposobów wykorzystania wyników egzaminu, pomiaru dydaktycznego, wykorzystania w pracy standardów egzaminacyjnych. Swoją wiedzą dzielą się z innymi i nowymi członkami rady. W programie tym zawarliśmy również wnioski dotyczące korekty szkolnego systemu dydaktycznego.

Stworzony przez nas program obejmuje nauczycieli uczących wszystkich przedmiotów. Nikt nie został zwolniony od odpowiedzialności za wyniki egzaminu zewnętrznego. Program, obok określonych celów, kierunków prac zespołów międzyprzedmiotowych nauczycieli bloku humanistycznego oraz matematyczno-przyrodniczego, ale także nauczycieli języków obcych, przedmiotów artystycznych, religii, techniki i informatyki oraz wychowania fizycznego, zawiera również wnioski dotyczące korekty szkolnego systemu dydaktycznego, które są stale aktualizowane. Pierwsze wnioski sformułowane zostały w następujący sposób:

1. Sprawdzenie wybranych programów nauczania pod względem zgodności z podstawą programową (cele kształcenia ogólnego ujęte w standardach egzaminacyjnych) - modyfikacja programów nauczania.

2. Naniesienie na plany pracy z poszczególnych przedmiotów umiejętności określonych w standardach (na wszystkich poziomach nauczania).

3. Przeznaczenie godzin zastępstw doraźnych na lekcje mające na celu ćwiczenie tych umiejętności ze standardów egzaminacyjnych, które wypadły niezadowalająco (wskaźnik łatwości poniżej 0,7) na egzaminie w latach 2002 i 2003.

4. Wprowadzenie w klasach pierwszych testu pozwalającego postawić diagnozę wstępną poziomu nauczania uczniów, a także wnikliwa analiza wyników sprawdzianu zewnętrznego w klasach szóstych szkół podstawowych gminy Kętrzyn (z których wywodzą się uczniowie gimnazjum).

5. Zorganizowanie w roku szkolnym 2003/2004 rad szkoleniowych w zakresie wykorzystania wyników egzaminu zewnętrznego w procesie dydaktycznym oraz pomiaru dydaktycznego.

6. Zwrócenie szczególnej uwagi na ćwiczenie umiejętności objętych standardami egzaminacyjnymi podczas hospitacji zajęć dydaktycznych (zgodnie z planem nadzoru pedagogicznego).

7. Zmiana w ramowym planie nauczania przydziału godzin chemii z 1-2-1 na 1-1-2 (przydział w kolejnych klasach - I, II, III) w cyklu kształcenia, poczynając od klas pierwszych roku szkolnego 2004/05.

Działania dodatkowe

W ciągu tych kilku lat w naszym gimnazjum podejmowaliśmy różne działania, które miały podnieść jakość kształcenia. W tym celu wszyscy członkowie Rady Pedagogicznej uczestniczyli zarówno w wewnętrznych szkoleniach, jak i zewnętrznych formach doskonalenia. Przy organizacji pracy staraliśmy się stworzyć wystarczającą ilość klubów i kół zainteresowań, by umożliwić jak najliczniejszej grupie uczniów uczestnictwo w tych, które ich interesują, a jednocześnie w swojej pracy prowadzący je nauczyciele wykorzystują i ćwiczą określone umiejętności ujęte w standardach. Przystąpiliśmy też do kolejnego projektu - tym razem wraz z uczniami Liceum Ogólnokształcącego w Kętrzynie uczestniczyliśmy w programie „Równać szanse”. Wybrana osiemdziesięcioosobowa grupa uczniów mających problemy z nauką spotykała się z uczniami-wolontariuszami z liceum, którzy pomagali młodszym kolegom radzić sobie z tymi problemami. Druga czterdziestoosobowa grupa uczniów uzdolnionych uczestniczyła w pracach Klubu Promocji Talentów, gdzie mogła rozwijać swoje zainteresowania. Z drugiej strony ciągle dbamy o uaktualnianie wewnątrzszkolnego systemu oceniania. Nauczyciele poszczególnych przedmiotów pracują nad stworzeniem systemu oceniania kryterialnego, który jasno i precyzyjnie stawia uczniom określone wymagania i jednocześnie informuje, za co może otrzymać taką a nie inną ocenę. Ostatnio stawiamy pierwsze kroki w planowaniu wynikowym, tworząc kierunkowe plany pracy. Na bieżąco pracują zespoły międzyprzedmiotowe dokonujące wnikliwych analiz raportów OKE ze sprawdzianu w szkole podstawowej i egzaminu gimnazjalnego.

Efekty podjętych działań

Podejmując kolejne działania, zawsze mieliśmy na uwadze poprawę wyników egzaminu zewnętrznego. Uważnie śledzimy też losy naszych absolwentów, dowiadujemy się, jak radzą sobie w nowych szkołach, czy wyposażyliśmy ich w takie umiejętności, które pozwalają im na kontynuację nauki i osiąganie satysfakcjonujących ich wyników. Pierwsze wymierne efekty, które wskazały, że nasze działania przynoszą wyniki, choć nie są one wciąż satysfakcjonujące, przyniosło zewnętrzne badanie prowadzone przez Kuratorium w Olsztynie. Dotyczyło ono sprawdzenia funkcjonowania szkolnego programu działań naprawczych i doskonalących. Prowadzone przez zespoły analizy wyników z egzaminów próbnych (wewnątrzszkolnych) i egzaminu zewnętrznego przeprowadzonych w roku szkolnym 2003/2004 wykazały tendencję zwyżkową. Osiągnięte wyniki, odpowiednio w części humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej, ilustrują Tabele nr 4 i 5.

Badanie przeprowadzone w maju 2004 r. przez wizytatora Kuratorium w Olsztynie udowodniło, że uzyskane w tym roku szkolnym wyniki badań testami próbnymi także wykazują tendencję zwyżkową, mimo że wciąż nie są satysfakcjonujące (Tabele jw.).

Tabela 4. Średnie wyniki z poszczególnych egzaminów przeprowadzonych w roku 2003/2004 - część humanistyczna egzaminu

	Szkoła	III a	III b	III c	III d	III e	III f
XI 2003	20,73	27,7	19,0	18,80	26,20	15,70	17,0
II 2004	23,87	28,17	25,65	20,35	28,20	18,150	22,33
IV 2004	21,22	27,08	20,0	18,80	25,50	16,40	20,38
V 2004	22,80 ↑	24,04 ↑	25,64 ↑	21,13 ↑	27,0 ↑	20,14 ↑	19,04 ↑

Tabela 5. Średnie wyniki z poszczególnych egzaminów przeprowadzonych w roku 2003/2004 - część matematyczno-przyrodnicza egzaminu

	Szkoła	III a	III b	III c	III d	III e	III f
XI 2003	16,56	19,63	19,35	15,5	17,95	11,77	15,14
II 2004	14,84	16,21	16,48	13,87	15,80	11,65	14,57
IV 2004	15,83	18,43	17,27	15,18	16,85	11,30	15,95
V 2004	18,18 ↑	20,54 ↑	20,64 ↑	16,87 ↑	22,15 ↑	13,14 ↑	15,86 ↑

Kolejne lata przynosiły nowe doświadczenia. Wiemy już, że ważna jest dbałość o prawidłowy przebieg informacji pomiędzy grupami odbiorców wyników egzaminu zewnętrznego. W tej chwili wypracowaliśmy następujący model komunikowania wyników:

Tabela 6. Model komunikowania wyników w Gimnazjum

Odbiorcy	Sposoby komunikowania wyników
uczniowie	przekazanie uczniom tzw. surowych wyników analiza wyników przez nauczycieli przedmiotów wskazywanie mocnych stron oraz błędów; rozmowa o możliwościach dokonania poprawy określenie kierunków dalszej pracy (cel: opanowanie określonych umiejętności, które sprawiły uczniom najwięcej problemów)
rodzice	organizacja szkolnych i klasowych zebrań rodziców - zapoznanie z wymaganiami egzaminacyjnymi, przedstawienie wyników egzaminów zewnętrznych i wewnątrzszkolnych spotkanie wychowawców i nauczycieli przedmiotów w celu wskazania „najsłabszych stron” osiągnięć danych uczniów spotkanie z rodzicami na konsultacjach (zgodnie z harmonogramem konsultacji)
nauczyciele	praca w zespołach przedmiotowych i międzyprzedmiotowych (blok humanistyczny i matematyczno- przyrodniczy) spotkania na radach szkoleniowych (wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli) indywidualna analiza raportów OKE

Praca ze standardami i wynikami egzaminu zewnętrznego przyniosła określone rezultaty. Nauczyciele coraz częściej i z własnej woli sięgają do raportów OKE jako do cennego źródła informacji. Wdrażany i modyfikowany jest szkolny program działań doskonalących. Znajomość podstawy programowej szkoły podstawowej i analiza wyników sprawdzianu dla uczniów klas szóstych pozwala określić stopień opanowania poszczególnych umiejętności przez uczniów rozpoczynających naukę w gimnazjum i podjąć określone działania już na starcie. Planowanie pracy dydaktycznej znacznie ułatwił fakt ujęcia standardów w planach pracy (lub tworzonych planach wynikowych), ze szczególnym uwzględnieniem tych umiejetności, które wypadły najsłabiej. Wciąż doskonalimy sposoby komunikowania wyników uczniom i rodzicom. Zdajemy sobie sprawę, że pracę nad wykorzystaniem standardów i wyników egzaminu zewnętrznego znacznie ułatwia fakt, że wśród kadry mamy egzaminatorów zewnętrznych oraz doradców metodycznych. To właśnie oni pełnią funkcję liderów zespołów międzyprzedmiotowych i czuwają nad prawidłowym wdrażaniem kolejnych działań, prowadzą rady szkoleniowe. Stąd też starania, by zainteresować coraz szerszą grupę nauczycieli zdobyciem uprawnień egzaminatorów. Mamy również nadzieję, że podjęty przez nas trud zaowocuje lepszymi wynikami naszych uczniów na egzaminie zewnętrznym.

9

---