temperament, Psychologia UŚ, Semestr III, Psychologia różnic indywidualnych


TEMPERAMENT

początki typologii temperamentu - Hipokrates, nawiązując do 4 żywiołów (ogień, powietrze, ziemia, woda) wyodrębnił 4 soki (humory) - krew, flegmę, żółć żółtą i żółć czarną, stan zdrowia zależy od proporcji soków w organizmie, brak wzmianki o związku między proporcjami a zachowaniem

I typologia - Gelen, wykorzystał myśl Hipokratesa i stworzył I typologię temperamentu, wyróżnił 9 temperamentów, 4 zależą bezpośrednio od przewagi jednego z 4 humorów, sangwinik (krew), choleryk (żółć), melancholik (czarna żółć), flegmatyk (flegma, śluz) - TYPOLOGIA HIPOKRATES - GALEN

BADANIA EMPIRYCZNE NAD TEMPERAMENTEM

pierwsze w ćwierćwieczu XXw;

  1. Heymans - pionier badań empirycznych nad temperamentem,

Heymens & Wiersma - 2500 kwestionariuszy od ponad 400 lekarzy, składające się z 90 pyt., na podstawie których lekarze szacowali zachowania i cechy psychiczne znanych im rodzin (ojciec + matka + co najmniej 1 dziecko), wyodrębnienie 3 podstawowych cech temperamentu

a) aktywność - (przeciwieństwo: bierność), ilość czasu poświęcana rodzajowi zachowania, sposób spędzania wolnego czasu

b) emocjonalność - siła i częstość występowania reakcji emocjonalnych

c) funkcja pierwotna/wtórna - intensywność reakcji i czas trwania, reakcje szybkie i silne, szybko znikają (pierwotna), słabo i reakcja stopniowo się wzmaga oraz utrzymuje (wtórna)

Wyodrębnił 8 typów temperamentu zwanych też typami charakteru.

0x08 graphic

  1. Typologia Pawłowa jako fizjologiczna podstawa czterech klasycznych temperamentów

u podstaw różnic w zachowaniu, niemożliwych do wytłumaczenia specyficznością sytuacji, leżą właściwości 2 procesów nerwowych - pobudzenia i hamowania, wyodrębnił 4 podstawowe właściwości OUN:

a) siła procesu pobudzenia - zdolności komórek nerwowych do pracy (wydolności funkcjonalnej - wytrzymałość na długotrwale lub krótkotrwałe, ale silne pobudzenie); im silniejszy OUN tym mniejszy powstaje proces pobudzenia i odwrotnie, miarą siły procesu jej pojawienie się hamowania ochronnego (proces chroniący kom. ner. przed dalszym szkodliwym działaniem silnego lub długotrwałego bodźca)

b) siła procesu hamowania - łatwość ukł. nerw. w tworzeniu warunkowych reakcji hamulcowych (wygaszanie, różnicowanie, opóźnianie),

c) równowaga - stosunek siły procesu pobudzania do siły procesu hamowania (cecha wtórna)

d) ruchliwość procesów nerwowych - zdolność ukł. nerw. do szybkiej zmiany procesu pobudzenia w proces hamowania i odwrotnie

Konfiguracje tych 4 cech tworzą tzw. typ ukł. nerw. Można utworzyć 24, ale Pawłow ograniczył się do 4 (Hipokrates - Galen). Badania prowadzono na psach, ale Pawłow stwierdził, że występują też u człowieka, często zamiennie: „typ ukł. nerw.” z „temperament”. Cechy ukł. nerw. Pawłowa mają status pojęć wyjaśniających,

0x08 graphic

  1. KONSTYTUCJONALNE TYPOLOGIE TEMPERAMENTU

cechy temperamentu jako dziedziczne lub wrodzone przejawiające się RI w budowie ciała

A) Ernest Kretschmer - typ budowy ciała, a skłonności do chorób psychicznych.

Między budową ciała, a psychiką dotyczą też ludzi zdrowych, tylko cechy występują w mniejszym nasileniu. Odpowiednio do budowy ciała wyróżnił 3 typy temperamentów (+ na końcu jeszcze jedna budowa ciała, która może być wszędzie ((ja to tak rozumiem)):

* schizotymik - budowa ciała leptosomatyczna (wątła budowa ciała o wydłużonym wzroście), skłonności do schizofrenii, zamknięty w sobie, emocje wahają się między drażliwością a oschłością, mało podatny na zmianę nastawień i postaw, trudno przystosowuje się do otoczenia, skłonny do abstrakcji

* cyklotymik - budowa ciała pykniczna (otyły, niskiego wzrostu), w razie choroby psychicznej maniakalno - depresyjny, emocje między radością i smutkiem, łatwy kontakt z otoczeniem, poglądy realistyczne

* iksotymik - budowa ciała atletyczna (umięśniona, silna budowa ciała), w razie choroby psychicznej skłonności do epilepsji, spokojny, mało wrażliwy, umiarkowany w gestach i mimice, niewielka plastyczność umysłu, trudno przystosowuje się do zmian w otoczeniu

* dysplastyk - budowa bezkształtna, często występujące deformacje, wszelkiego rodzaju odstępstwa od normy,

  1. Typologia Sheldona - budowy ciała nie można poklasyfikować na odrębne typy, koncepcja wymiarów - charakteryzują każdą budowę ciała, lecz w różnym nasileniu; typy budowy ciała (też temperamentu) na podstawie konfiguracji 3 wymiarów:

*endomorfia (przewaga narządów wewnętrznych), temperament: wiscerotonia

* mezomorfia (przewaga tkanki mięśniowej) temperament: somatotonia

* ektomorfia (przewaga tkanki skórnej i nerwowej) temperament: cerebrotonia

KRYTYKA:


Wyszukiwarka