Organizacja.

Struktura organizacyjna jest odbiciem wewnętrznej budowy w danej instytucji wskazującą na konfigurację poszczególnych elementów składowych oraz relacje (więzi) zachodzące między tymi elementami.

Elementami składowymi organizacji mogą być: stanowiska pracy, stanowiska organizacyjne, komórki organizacyjne, jednostki organizacyjne.

Stanowisko pracy to wyodrębniona przestrzeń w której znajduje się aparatura, instrumentacja niezbędna do wykonywania określonego zadania i zasoby (w tym rzeczowe) niezbędne do wykonywania tych zadań.

Stanowisko organizacyjne traktowane jest jako zbiór obowiązków i uprawnień.

Komórka organizacyjna jest tworem wyżej zorganizowanym, stanowi zbiór stanowisk organizacyjnych podlegających wspólnemu kierownictwu. Na czele komórki organizacyjnej stoi osoba pełniąca funkcje kierownicze.

W przypadku jednostki organizacyjnej mamy wyodrębnienie ekonomiczne oraz pewne cechy wyodrębnienia prawnego.

Struktura organizacyjna określa stosowany w danej instytucji podział pracy, wskazuje hierarchię władz danej organizacji i przypisuje poszczególnym elementom tej struktury uprawnienia, odpowiedzialność itd. Między elementami struktury organizacyjnej zachodzą rożnego rodzaju więzi, zależności. Są to także drogi przepływu informacji, kanały informacyjne. W strukturze organizacyjnej występują więzi służbowe, więzi funkcjonalne, więzi techniczne i więzi informacyjne. Struktura służbowa ma cechę hierarchiczności i podstawowym Typem relacji jest relacja między przełożonym a podwładnym. Więzi funkcjonalne nie mają cech hierarchiczności. Powstają tu elementy fachowości, wiedzy specjalistycznej. Ten typ więzi nie opiera się na zależności. Więzi techniczne wynikają z podziału pracy. Przyjęta technika, technologia, system zorganizowania w danej organizacji reguluje więzi między pracownikami. Szczególnie istotny jest tu element koordynacji działań. Więzi informacyjno decyzyjne. Wyrażają się w obowiązku przekazywania informacji w określonym trybie, ze wskazaniem podmiotu informującego i informowanego w określonym trybie, określonym czasie we właściwej procedurze. Ustawodawca rozsiewa te obowiązki informowania, zasięgania opinii w różnych przepisach które nie pokazują jasnych relacji miedzy podmiotami.

Zadania struktury organizacyjnej

Stworzenie odpowiednich warunków do sprawnego funkcjonowania w organizacji, do wzrostu, pomnażania pozytywnych efektów. Właściwie zorganizowana struktura ma ułatwiać organizacje celów, ma współprzyczyniać się do powodzenia całości. W literaturze wskazuje się na czynniki wpływające na przyjecie określonej struktury organizacyjnej, wyróżnia się 3 typy czynników:

- czynniki wewnętrzne : przedmiot działalności, przyjęta technologia, wielkość organizacji, tradycja i kultura organizacyjna, poziom umiejętności kierowniczych, poziom kadry wykonawczej, preferowany styl kierowania.

- czynniki zewnętrzne

- strategia działania danej organizacji

W organizacjach gdzie dominuje produkcja masowa wtedy większe szanse na utrwalenie maja struktury scentralizowane, sformalizowane. Powiela się bloki zorganizowania. W organizacjach produkcji jednostkowej stopień sformalizowania jest mniejszy. Struktury są bardziej elastyczne.

Wielkość organizacji:

- liczba zatrudnionych. Mikro (do 10 pracowników) , małe (do 50 pracowników) , średnie (do 200 pracowników), duże przedsiębiorstwa.

- obrót

- czas , okres na jaki planuje się działanie danej organizacji.

Im większa organizacja tym większa i bardziej skomplikowana struktura. W dużych złożonych strukturach zazwyczaj pojawia się jako czynnik strukturotwórczy specjalizacja danych struktur. Wyodrębnienie poza siedzibę powołuje przydanie tej komórce cechy niezależności, autonomiczności.

Wielkość organizacji, zwłaszcza tych złożonych wzmaga dywersyfikacje komórek. Tworzone są piony, szczeble, specjalne komórki. Pojawia się tu problem delegowania uprawnień na poszczególne komórki. Kultura organizacyjna danej instytucji, tradycja. Nieraz kultura związana jest ze specyfiką pracy. Im bardziej autorytarny jest kierownik, im niższe są kwalifikacje zawodowe pracowników tym bardziej zhierarchizowana, sformalizowana struktura organizacyjna. W takim przypadku rzadko będzie występowała decentralizacja. Jeśli umiejętności pracowników są niskie, decyzje podjęte muszą być na poziomie wykwalifikowanych pracowników.

Czynniki zewnętrzne:

To takie które łączą się z otoczeniem. Można mówić o otoczeniu ekonomicznym, prawnym, otoczeniu społeczno kulturowym. Poszczególne składniki otoczenia ekonomicznego mogą wywierać wpływ posredni o bezpośredni. Wpływ bezpośredni maja np. parametry rynku na jakim organizacja funkcjonuje : rynek kapitału, rynek pracy. Rynek może mieć charakter statyczny albo dynamiczny. Statyczny jest wtedy kiedy napięcie konkurencyjne, walka będą słabe, kiedy na rynku bedzi niewielu producentów tej samej branży, kiedy liczba klientów będzie ograniczona, popyt będzie w miarę sztywny, kiery trendy związane z moda będą słabe, produkty i usługi będą stosunkowo długie - niezmienne w czasie. Rynek dynamiczny będą odwrotnością podwyższysz cech: duża liczba konkurentów, zmienni odbiorcy, niepewność pozycji rynkowej.

Przy rynku statycznym struktura będzie bardziej trwała schierarhizowana w przypadku rynku dynamicznego struktura będzie iała charakter elastyczny, funkcjonalny.

Czynniki pośrednie

Takim czynnikiem będzie realizowana polityka gospodarcza.

Otoczenie prawne

Będą to wymogi prawne podejmowania, prowadzenia działalności gospodarczej w danych dziedzinach. Przepisy prawne mogą wymagać tworzenie określonych jednostek wewnętrznych w strukturze gospodarczej, mogą być to przepisy sanitarne, ekologiczne, związane z czasem pracy.

Ustawodawca zaskakująco często wypowiada się w sprawach organizacji wewnętrznej przedsiębiorstw czy innych podmiotów wytwórczych. Ustawa z dnia 25.09.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych.

Otoczenie społeczno kulturowe - wyznaczone jest przez zbiór norm i wartości obowiązujących w danej społeczności. Ten zbiór kształtowany jest przez wiele czynników, w długim okresie historycznym. Religia, aspiracje społeczne,

Strategia

Jeśli by przyjąć, że strategia stanowi odzwierciedlenie pewnych założeń co do procesów decyzyjnych odnoszących się do pozyskiwania zasobów, ich rozmieszczania we własnej strukturze organizacyjnej i dyfuzji produktu do otoczenia to można by uznać, że kombinacja takich elementów jak produkt, rynek, zasoby ma znaczący wpływ na strukturę organizacyjną.

Trzy typowe strategie:

1. Dywersyfikacja - polega na rozszerzaniu oferty, palety produktów. Albo rozszerzone o produkty podobne do już produkowanych albo będzie to głęboka dywersyfikacja i obok wytwarzanych już produktów będziemy produkować całkowicie odmienne produkty min. co do technologii wytwarzania. Im bardziej pogłębiona dywersyfikacja tym większe zmiany w organizacji. Im bardziej zróżnicowana technologia tym mocniejsze parcie na zmiany w strukturach.

2. Penetracja- polega na wejściu na nowe rynki z tym samym produktem. Wzmocnieniu musi ulec marketing, muszą powstać nowe komórki, filie.

3. Włączenie faz przed i poprodukcyjnych.

Dochodzenie do

Czego oczekuje się od organizacji? (pytanie o genotyp organizacyjny)

Oczekiwania społeczne, oczekiwania poszczególnych użytkowników, oczekiwania własne przedsiębiorcy.

Co zamierza osiągnąć organizacja?

Konkretyzacja celów z punktu widzenia samej organizacji

W jakich warunkach osiągane będą te cele?

Jest to pytanie z prognozą otoczenia odnoszącą się od warunków prawnych, społecznych…

Jak organizacja zamirza osiągnąć cele w warunkach określonych prognozą?

Metody, formy, instrumenty. Kwestia strategii osiągania celów.

Jakie działania realizować będzie organizacja dla osia gięcia konkretnych celów w warunkach określonych prognozą i zgodnie z przyjętą strategią? Pytanie o funkcję, typ działań ewentualnie zadania.

Z jakich elementów organizacyjnych powinna być zbudowana struktura instytucji, organizacji dla wykonywania czy prowadzenia działań zmierzających do osiągnięcia celów w warunkach określonych prognozą i zgodnie z przyjętą strategią? Kwestia typu struktury organizacyjnej, jej elastyczności, scentralizowania.

Jak musi być wyrażona prawnie struktura organizacji tak aby oddawała jej faktyczną budowę, i projektowane zadania? Pytanie o wymogi formalne. Dwa aspekty: aspekt prawa powszechnego tzn. wymogi wynikające z powszechnie obowiązujących przepisów (np. obowiązujące wszystkie uniwersytety) i aspekt indywidualny, który pozwala na indywidualizację struktury. Aspekt prawno organizatorki - regulacje prawne maja nie tylko oddawać istotne cechy organizacji ale także przyczyniać się do sprawnego wykonywania działań zmierzających do osiągnięcia celów w warunkach określonych prognozą i zgodnie z przyjętą strategią. Dwa ważne aspekty: kwestia równowagi między wymogami prawnymi koniecznymi a negatywnymi skutkami formalizacji. Wzajemny stosunek miedzy prawem powszechnym, głównie ustawami a aktami organizacji wewnętrznej.

TEORIA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA - WYKŁAD - dr hab. prof. US Roman Sowiński

26 stycznia 2008

	Strona 1

---