Analiza ekonomiczna działalności gospodarczej jest to zespół czynności badawczych dotyczących wyników rzeczowych i finansowych tej działalności, stanu ekonomicznego i pozycji na rynku oraz organizacji procesów i metod działania.

Pojęcie analizy ekonomicznej odnosi się do metody badania naukowego, która polega na rozłożeniu badanego przedmiotu lub zjawiska na części składowe, w celu wykrycia składników przyczyniających się do kształtowania danego podmiotu lub zjawiska.

Cel analizy ekonomicznej przygotowanie odpowiednich informacji stanowiących podstawę do podejmowania decyzji gospodarczych. Zespół czynności koncepcyjnych, rachunkowych i porównawczych składających się na analizę ekonomiczną:

1)Zebranie odpowiednich informacji o stanie faktycznym, jego przyczynach i tendencjach. 2)Krytyczna ocena istniejącego stanu zamierzeń i tendencji.

3)Przeprowadzenie rachunku ekonomicznego, który ustaliłby skutki tego stanu.4)Określenie i uzasadnienie najkorzystniejszego rozwiązania.

5)Postawienie wniosków pozwalających na powzięcie prawidłowych decyzji gospodarczych.

Zadania analizy:

1)Umożliwia zapoznanie się ze stanem realizacji przedsięwzięć gospodarczych.

2)Umożliwia zapoznanie się ze stanem ekonomicznym czynników produkcji i metodami gospodarowania. 3)Umożliwia zapoznanie się z wynikami finansowymi działalności.

4)Umożliwia porównanie działalności analizowanego podmiotu z działalnością innych przedsiębiorstw.

Prawidłowa analiza musi spełniać 4 podstawowe warunki:

1)Musi być operatywna, tzn., że badania i wyciąganie wniosków powinny być przeprowadzane w takim terminie, aby mogły służyć do podejmowania bieżących decyzji.2)Musi byś konkretna, tzn., że badania i oceny powinny umożliwiać wyprowadzenie ścisłych i skonkretyzowanych wniosków.3)Musi być elastyczna, tzn., że metody analizy powinny być dostosowane do zmiennych warunków i potrzeb.4)Powinna być dynamiczna, tzn., że badania i oceny powinny ujmować procesy gospodarcze w trakcie ich rozwoju w czasie.

Rodzaje analizy ekonomicznej wg:

Stopień szczegółowości badań analitycznych.

Analiza ogólna dokonuje oceny działalności gospodarcze za pomocą syntetycznych wskaźników bez ustalania przyczyn kształtowania się ocenianych wielkości.

Analiza szczegółowa jest związana z wnikliwym badaniem związków i zależności między zjawiskami.

Zakres przedmiotowy badań analitycznych.

Analiza odcinkowa polega na odrębnym badaniu różnych dziedzin działalności. Przy badaniach odcinkowych zawęża się wpływ kształtujących badane zjawisko czynników do bliskich zależności, bez stwierdzania następstw w innych dziedzinach działalności.

Analiza kompleksowa jest analizą ujmującą całokształt działalności, polega na badaniu zjawisk we wzajemnej współzależności skutków i przyczyn. Pozwala to na ustalenie przyczyny pierwotnej.

Częstotliwość i czas przeprowadzania analizy.

Analiza ciągła jest przeprowadzana przez cały okres prowadzenia działalności gospodarczej, dotyczy zwykle pojedynczych zjawisk i procesów.

Analiza okresowa (roczna, kwartalna, miesięczna) przeprowadzana jest dla dokonania oceny działalności w badanym okresie.

Analiza doraźna podejmowana jest jednorazowo w ściśle określonym celu, np. w przypadku zdecydowanego spadku sprzedaży.

Analiza wstępna (ex ante) jest przeprowadzana przed podjęciem decyzji lub ustaleniem planu. Podstawowym jej celem jest dokonywanie oceny efektywności zamierzonych wielowariantowych działań i wybranie wariantu optymalnego.

Analiza bieżąca przeprowadzana jest w trakcie realizacji określonych zadań i procesów. Zadaniem jej jest wykrycie nieprawidłowości i słabych ogniw działania oraz wykazanie osiągniętych wyników.

Analiza następna (ex post , historyczna) przeprowadzana jest po zakończeniu okresu lub przedsięwzięcia, musi ustalić faktyczne wyniki, ich przyczyny i skutki.

Zastosowane metody badawcze.

Analiza funkcjonalna polega na badaniu działalności w podziale na części wg spełnianych funkcji, np. zaopatrzenie, produkcja, zbyt (sprzedaż), zarządzanie itd. Jej przeprowadzaniem zajmują się poszczególne służby działające w przedsiębiorstwie. Istnieje zatem możliwość sprzecznego interpretowania wyników analizy.

Analiza decyzyjna kładzie nacisk na porządkowanie zjawisk wg zależności przyczynowo - skutkowych i grupuje je wokół określonej decyzji.

Rodzaj informacji analitycznej.

Analiza wskaźnikowa - oceny działalności przeprowadza się w oparciu o dobrane i zweryfikowane wskaźniki i współczynniki.

Analiza zależnościowa stanowi kontynuację analizy wskaźnikowej i zmierza do wyjaśnienia przyczyn kształtowania się wskaźników i współczynników.

Metody analizy ekonomicznej

Podstawowe prace analityczne wykonywane są dwiema metodami:

Metoda porównań, zwana też metodą odchyleń, służy do przeprowadzania oceny ogólnej. Polega na zestawieniu cech badanego zjawiska oraz na ustaleniu różnic między nimi. Porównanie dotyczy cech zjawiska wyrażonych w określonych miernikach za pomocą liczb bezwzględnych lub względnych. Liczbami względnymi są wszelkie wskaźniki oraz miary statystyczne. Badane zjawiska należy porównywać z wielkościami:

Postulowanymi w planach i normach (porównanie z planem),

Okresów ubiegłych (analiza dynamiki, porównanie w czasie),

Innych przedsiębiorstw (porównanie do konkurencji, branży),

Zmian w strukturze,

Zjawisk współzależnych, np. kształtowania się lub wzrostu wydajności pracy z kształtowaniem się lub wzrostem średnich płac, wzrost produkcji ze wzrostem kosztów itd.

Odchylenia bezwzględne są to różnice występujące w tych samych zjawiskach, a wynikające z porównania wielkości badanej z wielkością przyjętą za podstawę porównań. Odchylenia względne są to różnice występujące w zjawiskach współzależnych. Występują głównie przy zjawiskach towarzyszących, których wielkości koryguje się w zależności od zjawisk wiodących, np. przy badaniu kosztów można koszty faktyczne ubiegłego okresu skorygować o wykonanie produkcji w okresie analizowanym.

Metody deterministyczne:

Metoda porównań ma zastosowanie głównie przy analizie ogólnej i wskaźnikowej, pozwala tylko na ustalenie odchyleń. W celu ustalenia przyczyn odchyleń często wykorzystywane są metody deterministyczne jako rozwinięcie metody porównań. Podstawowym wyznacznikiem umożliwiającym ich zastosowanie jest istnienie przyczynowo - skutkowej zależności pomiędzy badanymi zjawiskami, którą można opisać za pomocą iloczynu lub ilorazu. Metoda kolejnych podstawień służy do przeprowadzenia analizy szczegółowej, gdy na badane odchylenie wpływa kilka czynników.

Inne metody deterministyczne:

różnic cząstkowych, wskaźnikowa,

funkcyjna, reszty, proporcjonalnego podziału ,podstawień krzyżowych,

logarytmowania.

Wyniki analizy ekonomicznej należy przedstawić w formie:

Liczbowej - polega na skonstruowaniu tabel, w których ujęte są liczby charakteryzujące badane zjawisko. Należy przy tym zapewnić czytelność tabel poprzez prawidłowe skonstruowanie samej tabeli, umieszczenie zrozumiałych tytułów kolumn i wierszy oraz unikanie zbytniej szczegółowości.

Graficznej - polega na sporządzeniu wykresów przedstawiających syntetycznie sposób obrazowy badane zjawisko. Forma graficzna ułatwia obserwacje przebiegu zjawisk, ich strukturę i wzajemną zależność. Najczęściej stosuje się w analizie ekonomicznej wykresy na układach współrzędnych oraz wykresy powierzchniowe, słupkowe i kołowe.

Opisowej - polega na słownym opisaniu wyników analizy badanego zjawiska. Służy także do przedstawienia informacji poza liczbowych, wyrażenia opinii o zjawiskach ilustrowanych liczbowo, wyrażenia oceny badanych zjawisk oraz sformułowania wniosków wynikających z przeprowadzonej analizy (interpretacja wyników).

Organizacja prac analitycznych 5 etapów: Etap 1. Określa problematykę, cel i zakres badań. Określenie problematyki jest konieczne dla wskazania, jakie zjawiska powinny podlegać zbadaniu, z jaką szczegółowością, dla jakich celów i potrzeb. W zależności od tego ustala się kierunek badań. Etap 2. Ustala metodykę badania stosownie do określonej w poprzednim etapie problematyki, celu i zakresu badań. Ustala się metodę badań, okres badań, metodę pozyskania danych, metodę prezentacji wyników analizy. Źródła informacji i danych: pierwotne, wtórne

Etap 3. Przeprowadza ogólną ocenę badanego przedmiotu w celu ustalenia dalszych kierunków badań. W etapie tym zbiera się dane liczbowe i poza liczbowe, weryfikuje się je pod względem formalnym i merytorycznym oraz zestawia w odpowiednie tabele. Tak przygotowany materiał służy do opracowania ogólnej informacji i oceny oraz ustalenia kierunków badań szczegółowych.

Etap 4. Przeprowadza badania szczegółowe. Pogłębiają one analizę ogólną przeprowadzaną w etapie poprzednim. Stosownie do kierunków badań szczegółowych zbiera się, weryfikuje i opracowuje dalsze materiały analityczne dotyczące głównie przyczyn odchyleń stwierdzonych w analizie ogólnej. Badania szczegółowe powinny być oparte na łańcuchu przyczyn i skutków i powinny być zakończone oceną czynników wpływających na badane zjawisko i oceną skutków oddziaływania tych czynników. Etap 5. Opracowanie wniosków wynikających z przeprowadzonej analizy. Wnioski powinny dotyczyć przyczyn i skutków badanych zjawisk, projektów decyzji, które należałoby podjąć w celu usunięcia nieprawidłowości i poprawy działalności (wnioski aplikacyjne).

Środki trwałe: rzeczowe składniki aktywów trwałych, których okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż 1 rok, a ponadto muszą być kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki gospodarczej. Środki trwałe stanowią podstawowy składnik majątku przedsiębiorstwa i w ten sposób mają decydujący wpływ na rozmiary i jakość produkcji, kształtują warunki pracy i jej efekty. Cechą charakterystyczną środków trwałych jest rzeczowe i wartościowe uczestnictwo w wielu cyklach produkcyjnych bez zmiany swej pierwotnej postaci oraz przenoszenie stopniowe swojej wartości na nowo wytworzone wyroby.

Cel i etapy analizy środków trwałych:

Głównym celem analizy środków trwałych jest ocena efektywności gospodarowania tym składnikiem majątkowym i jego wpływ na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Klasyfikacja środków trwałych:

1)Funkcje pełnione w procesie produkcyjnym: Środki trwałe produkcyjne - uczestniczą w procesie produkcyjnym (bezpośrednio i pośrednio); Srodki trwałe nieprodukcyjne - nie uczestniczą w produkcji, ale ich obecność jest niezbędna do prawidłowego wykorzystania środków trwałych produkcyjnych (np. obiekty sportowe, przychodnie, stołówki itd.)

2)Stopień gotowości produkcyjnej (odnosi się do środków trwałych produkcyjnych): Środki trwałe zainstalowane (gotowe do pracy)

Środki trwałe niezainstalowane

3)Stopień wykorzystania:

Środki trwałe czynne Środki trwałe czasowo czynne Środki trwałe trwale nieczynne 4)Rodzaj własności:

Środki trwałe własne Środki trwałe obce

Etapy analizy gospodarowania środkami trwałymi:

1)Analiza stanu i produktywności środków trwałych - analizę ogólnego stanu majątku trwałego przeprowadza się na podstawie bilansu aktywów i pasywów, metodą porównania ich wartości na początek i koniec bieżącego roku. Ustalone odchylenie informuje o zmianie wartości środków trwałych (wzroście lub zmniejszeniu) i stanowi podstawę do dalszych badań. Polegają one na ustaleniu tendencji zmian wartości majątku, czemu służy porównanie za wiele okresów sprawozdawczych. Do tego celu służy analiza dynamiki środków trwałych wg ich przeciętnej wartości lub na określoną datę.

Analiza struktury majątku trwałego i zmian jego składników.

Struktura środków trwałych jest uzależniona od następujących czynników: Rodzaj działalności przedsiębiorstwa, Wielkość przedsiębiorstwa, Stosowana technologia wytwarzania, Poziom konkurencji, Rodzaj produkowanych wyrobów i świadczonych usług, Sytuacja finansowa.

Metoda intensywnego wykorzystania środków trwałych polega na zwiększaniu produkcji w jednostce czasu ich pracy, czyli wzroście wydajności. Istotnymi czynnikami umożliwiającymi zwiększenie intensywnego wykorzystania środków trwałych są: Polepszenie parametrów technicznych maszyny, Zmniejszenie czasu pomocniczego, Eliminowanie braków.

Ekstensywne wykorzystanie środków trwałych polega na wydłużeniu czasu ich uczestnictwa w procesie wytwórczym. Pełniejsze ekstensywne wykorzystanie parku maszynowego polega na skracaniu produkcyjnych i uzasadnionych przerw w pracy, a przede wszystkim na likwidacji przestojów niepożądanych. Przestoje niepożądane powstają z przyczyn organizacyjno - technicznych, takich jak niska dyscyplina pracy, brak materiałów, energii i innych czynników produkcji.

Przyczyny przestojów: Przeglądy, konserwacje i remonty,

Nieterminowe lub niekompletne dostawy półproduktów lub półfabrykatów, Awarie, uszkodzenia maszyn i nieplanowane remonty,

Zakłócenia w organizacji procesu produkcyjnego, Absencja pracowników,

Brak zleceń produkcyjnych.

Analiza wpływu gospodarowania środkami trwałymi na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Wyższa dynamika zmian środków trwałych jest rezultatem postępu technicznego, w wyniku którego następuje zastępowanie pracy żywej przez pracę uprzedmiotowioną w środki trwałe, w taki sposób, że przyczynia się to do szybszego wzrostu produkcji. Wyższa dynamika produkcji w stosunku do środków trwałych wynika z postępu organizacyjnego, którego efektem jest wzrost produktywności środków trwałych. Wyższa dynamika wyniku finansowego w stosunku do produkcji stanowi efekt korzyści skali uzyskiwanych w wyniku wzrostu produkcji przy jednoczesnym obniżeniu kosztu jednostkowego.

Cel analizy zatrudnienia - ocena efektywności gospodarowania zasobami pracy żywej i ich wpływu na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Etapy analizy: Analiza wielkości i struktury zatrudnienia. Analiza fluktuacji pracowników i przyczyn wpływających na te zjawisko. Analiza wydajności pracy. Analiza wynagrodzeń osobowych.

Zatrudnienie - liczba osób fizycznych wykonujących w przedsiębiorstwie, za odpowiednim wynagrodzeniem, pracę podporządkowaną, w wyniku której powstają dobra lub usługi zaspokajające odpłatne potrzeby odbiorców przedsiębiorstwa. Należy rozróżnić zatrudnienie: Nominalne (liczba zatrudnionych osób bez względu na czas pracy), Realne (liczba etatów w przedsiębiorstwie; część pracowników może pracować dłużej lub krócej niż etatowy wymiar godzin).

Analiza dynamiki struktury zatrudnienia ma na celu ustalenie i ocenę zmian występujących w liczebności (stanie) i strukturze załogi w porównaniu ze zmianami produkcji wyniku finansowego i technicznego uzbrojenia pracy. Analiza dynamiki wielkości zatrudnienia polega na określeniu stopnia wzrostu lub spadku ogólnej liczby pracowników oraz ich grup, podgrup i rodzajów w badanym okresie. Należy porównać w stosunku do tych wielkości z co najmniej dwóch poprzednich okresów oraz wartości zawartych w planach. Analiza struktury zatrudnienia polega na ustaleniu udziału poszczególnych grup, podgrup i rodzajów pracowników w ogólnej liczbie pracowników w badanym okresie. Należy to odnieść do wielkości z co najmniej dwóch ostatnich lat oraz do wielkości zawartych w planach. Na tej podstawie można ustalić zmiany w strukturze oraz ocenić czy były one korzystne lub nie.

Klasyfikacja zasobów siły roboczej w przedsiębiorstwie:

1)Wg rodzajów działalności przedsiębiorstwa: Pracownicy grupy przemysłowej Pracownicy grupy nieprzemysłowej 2)Wg charakteru czynności wykonywanych przez pracowników: Pracownicy na stanowiskach roboczych (robotnicy): robotnicy bezpośrednio produkcyjni i robotnicy pośrednio produkcyjni, Pracownicy na stanowiskach nierobotniczych: pracownicy techniczni, ekonomiczni, administracyjni i gospodarczy, pełniący funkcje kierownicze 3)Wg poziomu kwalifikacji zawodowych: Robotnicy wykwalifikowani Robotnicy

przyuczeni do pracy Robotnicy niewykwalifikowani

Robotnicy kierowniczy

Specjaliści

Determinanty struktury zatrudnienia: Dynamika i rozwój branży, w której działa przedsiębiorstwo

Nowoczesność wykorzystanych technologii wpływających na charakter prac, pracochłonność operacji i wydajność pracy Dostępność kadr i poziom ich kosztów osobowych

Ustrój społeczno - polityczny propagujący np. zatrudnianie lokalnej siły roboczej czy zatrudnienie inwalidów

Analiza fluktuacji zatrudnienia:

Cel-ustalenie zmian w stanie zatrudnienia w badanym okresie, określenie intensywności i tendencji tych zmian, rozpoznawanie przyczyn i ustalenie ich ujemnych skutków dla przedsiębiorstwa.

Przyczyny niepożądanych zwolnień pracowników: Niższe wynagrodzenie niż w innych przedsiębiorstwach,

Niezadowalające warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, Niski poziom organizacji pracy, Małe możliwości awansu i podnoszenia kwalifikacji zawodowych, Nieodpowiednie stosunki międzyludzkie, Niski w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami poziom świadczeń socjalnych, Naruszenie dyscypliny pracy.

Wydajność pracy - określa średnią wielkość lub wartość produkcji przypadającą na jednego zatrudnionego w określonym przedziale czasowym, np. rok, miesiąc, tydzień, dzień, zmiana, godzina.

Wydajność pracy - wielkość produkcji wykonana w jednostce czasu.

Cel analizy wydajności pracy - ocena efektywności wykorzystania zasobów ludzkich.

Analiza wydajności obejmuje analizę wielkości, dynamiki, indywidualnej i zespołowej wydajności pracy oraz jej wpływu na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa (produkcję, koszty, zyski).

Determinanty wydajności pracy:

Czynniki techniczno - organizacyjne:

Wyposażenie techniczne,

Stan techniczny środków trwałych (poziom zużycia), Usprawnienie organizacji pracy zmniejszające straty czasu. Czynniki ekonomiczne:

System wynagradzania pracowników.

Czynniki osobowe: Określają obiektywne możliwości wykonywania pracy przez pracownika z punktu widzenia fizjologii organizmu człowieka.

Gospodarowanie materiałami obejmuje zespół działań organizacyjnych, planistycznych, ewidencyjnych, kontrolnych i analitycznych związanych z regulacją i sterowaniem strumieniami i zasobami materiałowymi (surowce).

Fazy gospodarowania materiałami:

Pozyskiwanie materiałów - zaopatrzenie materiałowe. Przechowywanie materiałów - wchodzi w zakres gospodarki zapasami i gospodarki magazynowej.

Przemieszczanie fizyczne materiałów w procesie magazynowania i produkcji.

Kontrola dopływu i użytecznego wykorzystania materiałów w procesie produkcji. Zagospodarowanie surowców wtórnych (odpadów).

Etapy analizy gospodarowania materiałami: Analiza materiało- chłonności produkcji. Analiza zaopatrzenia materiałowego.

Analiza zapasów materiałowych.

Ogólna diagnoza efektywności w gospodarowaniu materiałami. Formułowanie wniosków i działań racjonalizujących.

Materiałochłonność produkcji wyraża ilość materiału zużytego na wytworzenie jednostki wyrobu (produktu o określonych cechach użytkowych). Poziom materiałochłonności oblicza się w miernikach ilościowych lub ilościowo - wartościowych oraz wartościowych. Jest to wskaźnik będący odwrotnością wskaźników efektywności, stąd jego wzrost powoduje spadek efektywności produkcji, a obniżenie skutkuje wzrostem efektywności produkcji.

Wskaźniki dynamiki materiałochłonności produkcji - porównanie wielkości wskaźników materiałochłonności za szereg lat.
Ocena efektywności wykorzystania materiałów Na zużycie materiałów wpływają następujące czynniki:

Zmiany w ilości i strukturze produkcji,

Zmiany w strukturze zużywanych materiałów, Zmiany w konstrukcji wyrobów, Zmiany cen materiałów na rynku, Rzeczowe zmiany zużycia materiałów na jednostkę wyrobu poprzez lepsze opanowanie technologii wytwarzania.

Rytmiczne dostawy realizowane w planowanym terminie, wynikającym z harmonogramu dostaw.

Kompletność dostaw zgodność ilości i struktury asortymentowej materiałów otrzymanych z zamówieniami.

Efektywność kooperacji (kiedy opłaca się zamawiać materiały z zewnątrz).

Cena płacona dostawcy materiałów < koszt wytworzenia materiału we własnym zakresie

Ustalenie przyczyn i ich wpływu na zmiany w zaopatrzeniu materiałowym: 1)Przyczyny zakłóceń w zaopatrzeniu leżące po stronie przedsiębiorstwa: Zbyt późne składanie zamówienia na dostawę materiałów,

Niedostateczne rozpatrzenie faktycznych możliwości dostawców,

Nieprecyzyjne sformułowanie warunków dostawy, Niedostateczne egzekwowanie relacji dostawy.

2)Przyczyny leżące po stronie dostawców (zewnętrzne przyczyny):

Opóźnianie dostaw, Realizacja dostaw nieodpowiadających wymaganiom ilościowym i jakościowym.

Ekonomiczne skutki zakłóceń przebiegu dostaw materiałowych:

Koszty przestojów produkcyjnych z powodu braku materiałów,

Kary umowne płacone za nieterminowe wykonanie planu dostaw produktu,

Wyższe koszty funkcjonowania służb zaopatrzeniowych wynikające z potrzeby dokonywania dodatkowych dostaw,

Koszty finansowe z tytułu odsetek od kredytów zaciągniętych na sfinansowanie nadmiernych zapasów,

Wzrost godzin nadliczbowych na odrobienie zaległości w wykonaniu planu produkcji,

Kary za nieterminowe wykonanie planu produkcji.

Cel analizy zapasów materiałowych ocena rzeczywistego stanu zapasów, ich wielkości, struktury i kosztów utrzymania pod względem ich zgodności z uzasadnioną normą, wielkością produkcji i poziomem kosztów.

Analiza poziomu zapasów - badamy odchylenie istniejących zapasów od planu lub normy. Następnie wyjaśniamy przyczynę odchylenia.

Głównym celem analizy produkcji w przedsiębiorstwie jest ocena wpływu efektywności poszczególnych rodzajów produkcji na wyniki finansowe.

Etapy analizy produkcji: Analiza wykonania planu produkcji w różnych miernikach i jej rytmiczności,

Analiza struktury asortymentowej produkcji, Analiza jakości i nowoczesności produkcji, Ogólna ocena zmian działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa.

Pojęcie i pomiar produkcji:

Zasadniczym zadaniem przedsiębiorstwa produkcyjnego jest wytwarzanie i sprzedaż wyrobów oraz odpłatne świadczenie usług. Produkcja jest odzwierciedleniem wyników pracy przedsiębiorstwa. Przesądza także o efektywności gospodarowania poszczególnymi czynnikami wytwórczymi.

Produkcję przedsiębiorstwa przemysłowego można wyrazić w:

Miernikach naturalnych - wyznaczają rzeczowe efekty pracy przedsiębiorstwa; są najprostszym sposobem mierzenia wielkości produkcji. Wyraża się je w jednostkach fizycznych takich, jak miary długości, masy, powierzchni, objętości, energii i w sztukach.

Miernikach wartościowych - wyrażają wartościowe efekty produkcji w cenach bieżących i stałych. Mierniki mogą być bieżące i stałe. Miernikach umownych - umożliwiają przeliczanie produkcji różnorodnej w ramach grup asortymentowych na określony produkt lub produkt umowny. Podstawą przeliczenia jest najczęściej określona cecha użytkowa wyrobu, rodzaj surowca lub podobny proces technologiczny. Najbardziej znane jednostki wyrażania tej produkcji to jednostki zbożowe, gruntowe itp. Miernikach pracochłonności - określają czas pracy potrzebny do wykonania wyrobu. Jednostkami pracochłonności mogą być zarówno obowiązujące w danym okresie normy pracy, jak i pracochłonność rzeczywista. Wyróżnia się mierniki produkcji oparte na pracochłonności bezpośredniej, technologicznej i całkowitej.

Rytmiczność produkcji - inaczej równomierna realizacja produkcji, tzn. w równych odstępach czasu uzyskuje się tę samą lub zbliżoną wielkość produkcji. Ma znaczenie w przypadku produkcji masowej, wielkoseryjnej. Rytmiczność jest korzystna dla przedsiębiorstwa, ponieważ nie dezorganizuje jego działalności, nie wywołuje napięć produkcyjnych oraz nie powoduje nadmiernego zaangażowania i zużycia czynników wytwórczych. Oddziałuje korzystnie na poziom kosztów przedsiębiorstwa, a tym samym na zysk netto.

Analiza rytmiczności produkcji obejmuje: 1Ustalenie stopnia rytmiczności produkcji. 2Rozpoznanie czynników zakłócających rytmiczność.

3Określenie ujemnych skutków braku rytmiczności produkcji.

Etapy analizy rytmiczności:

1Analiza stopnia rytmiczności:

2Analiza dynamiki rytmiczności produkcji - porównanie danych w ciągu lat do okresów poprzednich. 3Ustalenie przyczyn i wpływu czynników na rytmiczność produkcji: aCzynniki zależne - metody deterministyczne, bCzynniki niezależne - metody związane ze statystyką. 4Ogólna diagnoza stopnia rytmiczności produkcji - podsumowanie wpływu poszczególnych czynników na ogólny stan rytmiczności.

Czynniki wpływające na rytmiczność:

Sprawne planowanie i organizowanie produkcji, Sprawne działanie komórek pomocniczych zapewniające bezawaryjną pracę maszyn i urządzeń,

Zaangażowanie całej załogi w realizację zadań w przedsiębiorstwach, Wysoka jakość dokumentacji technicznej,

Niezawodne funkcjonowanie systemu informacji, Terminowe i kompletne dostawy materiałów, surowców, energii.

Ujemne skutki braku rytmiczności:

Niepełne wykorzystanie maszyn i urządzeń w jednych okresach i nadmierne przeciążanie w innych,

Pogorszenie warunków pracy oraz stopnia bezpieczeństwa i higieny pracy,

Wzrost liczby godzin nadliczbowych,

Pogorszenie jakości produkcji,

Zakłócenia w pracy przedsiębiorstw transportowych i handlowych - wyższe koszty magazynowania, transportu, dystrybucji, Nierównomierne osiąganie przychodów ze sprzedaży, powodujące nierównomierne powstawanie zysku,

Struktura asortymentowa produkcji zależy od możliwości technicznych, materiałochłonnych i osobowych przedsiębiorstwa oraz od zapotrzebowania odbiorców. Każda zmiana asortymentu może w negatywny sposób wpłynąć na pozycję rynkową firmy i jej możliwości wytwórcze. Plan asortymentowy produkcji jest jednym z podstawowych założeń, które przedsiębiorstwo ma do spełnienia w nadchodzącym okresie operacyjnym (do 1 roku). Od założonych wielkości w planie asortymentowym zależy wiele planowanych pozycji kosztowych w obszarze kosztów zmiennych. Plan ten również determinuje wykorzystanie mocy produkcyjnej przedsiębiorstwa, a w przypadku, gdy są one niewystarczające, przyczynia się do uruchomienia procesu inwestycyjnego.

Analiza struktury asortymentowej produkcji obejmuje: 1Analizę wykonania planu produkcji pod względem asortymentowym.

2Ustalenie czynników powodujących niewykonanie planu produkcji pod względem asortymentowym.

Czynniki wpływające na niewykonanie planu asortymentowego: 1Czynniki zewnętrzne: *Zmiana zapotrzebowania rynku na określone wyroby gotowe,

*Nieterminowa realizacja remontu środków trwałych i przedsięwzięć inwestycyjnych przez zewnętrznych podwykonawców, *Brak możliwości zakupu odpowiednich surowców i materiałów, 2Czynniki wewnętrzne:

*Zmiany w zakresie wielkości i struktury środków trwałych, *Zmiany w technologii produkcji, *Zmiany w rentowności poszczególnych wyrobów.

Jakość wyrobów zdolność do spełniania wyznaczonych funkcji dzięki zestawowi cech technicznych, użytkowych, estetycznych i ekonomicznych.

Etapy analizy jakości produkcji:

Analiza poziomu jakości produkcji - analiza jakości produkcji za pomocą wskaźników znaku jakości. Analiza dynamiki poziomu jakości produkcji.

Analiza wpływu czynników warunkujących poziom jakości produkcji

Czynniki zewnętrzne: Stopień zaspokojenia potrzeb przedsiębiorstwa na czynniki produkcji i środki finansowe, Poziom działalności naukowo - badawczej w kraju,

Sytuacja finansowa i dewizowa kraju,

System opodatkowania przedsiębiorstw.

Czynniki wewnętrzne: Techniczne uzbrojenie pracy, Poziom technologii i organizacji procesu produkcyjnego,

System kontroli jakości, Jakość zużywanych surowców i materiałów własnych, Poziom kwalifikacji zawodowych pracowników.

Kondycja finansowa - stan finansowy przedsiębiorstwa, który jest wynikiem wszystkich działań gospodarczych i decyzji podjętych w historycznym okresie jego funkcjonowania.

Dobra kondycja finansowa jest głównym warunkiem stałego i efektywnego funkcjonowania każdego podmiotu gospodarczego.

Cel analizy kondycji finansowej ustalenie wypłacalności przedsiębiorstwa oraz bezpieczeństwa finansowego w określonym czasie.

Na kondycję finansową przedsiębiorstwa mają wpływ:

Uzyskiwane wyniki finansowe,

Struktura kapitałowo - majątkowa,

Płynność finansowa, Poziom zadłużenia, zdolność przedsiębiorstwa do obsługi długu, Aktywność przedsiębiorstwa, czyli sprawność działań w ważniejszych kierunkach działalności.

Analiza wyników finansowych

Wyniki finansowe przedsiębiorstwa odzwierciedlają skutki jego działalności gospodarczej. Są one rezultatem podjętych i realizowanych decyzji we wszystkich sferach gospodarowania.

Analiza wyników finansowych przedsiębiorstwa obejmuje:

Ogólną ocenę wyników finansowych osiągniętych w badanym okresie w wielkościach bezwzględnych i względnych, w porównaniu z postulowanymi założeniami i okresem ubiegłym, Ocenę wyników finansowych w najważniejszych obszarach działalności przedsiębiorstwa oraz wpływu wybranych czynników na ich poziom.

Porównawcza analiza wyniku finansowego sprowadza się do porównań tych trzech komponentów z ich wielkościami planowanymi lub z poprzedniego okresu. Oprócz porównań w czasie, zmiany wyniku finansowego powinny być rozpatrywane na tle zmian wielkości sprzedaży majątku czy zatrudnienia.

Przyczynowa analiza wyniku finansowego dokonuje identyfikacji podstawowych czynników kształtujących wynik finansowy zarówno po stronie przychodów, jak i kosztów, oraz ustala ich wpływ na zmianę wielkości wyniku finansowego. Ocena bilansu początkowa składa się z trzech rodzajów: 1Analiza pozioma bilansu (dynamiki) - jest to analiza dynamiki poszczególnych pozycji aktywnych i pasywnych, minimum w okresie trzyletnim. Należy wyznaczyć dynamikę następujących pozycji: aktywa ogółem, aktywa obrotowe, aktywa trwałe, kapitały własne, kapitały obce (dynamika zobowiązań krótkoterminowych) 2Analiza pionowa bilansu (struktury oddzielnie aktywów, pasywów) 3Analiza struktury aktywów i pasywów (struktury kapitałowo - majątkowej) - bada powiązania pomiędzy aktywami i pasywami

Zasady ogólne budowy bilansu:

Złota zasada finansowa - oznacza to, że długoterminowy majątek (aktywa trwałe) powinien być finansowany długoterminowym kapitałem (kapitał stały)

Złota reguła bilansowa - majątek trwały (aktywa trwałe) powinien być finansowany kapitałem własnym, a majątek obrotowy (aktywa obrotowe) kapitałem obrotowym (zobowiązaniami krótkoterminowymi). Proporcje rozkładają się w układzie 2/1

Srebrna reguła bilansowa - majątek trwały (aktywa trwałe) powinny być finansowane kapitałem stałym

Kapitał obrotowy netto może być:

Większy od 0 - oznacza to finansowanie aktywów obrotowych przez kapitał stały (kapitał własny); dla przedsiębiorstwa oznacza to bezpieczniejszą (mniej ryzykowną) strukturę finansowania; dla właścicieli oznacza to niższą rentowność kapitału Równy 0 - złota lub srebrna reguła finansowa; aktywa obrotowe w pełni finansowane przez zobowiązania krótkoterminowe, które, poza aktywami obrotowymi ,nie finansują innych składników majątku. W praktyce występuje bardzo rzadko

Mniejszy od 0 - oznacza to finansowanie za pomocą zobowiązań krótkoterminowych całości aktywów obrotowych i części aktywów trwałych. W tej sytuacji wzrasta ryzyko działalności ze względu na możliwość utraty aktywów trwałych w wyniku nieuregulowania spłat zobowiązań krótkoterminowych; wzrasta rentowność kapitału własnego

Rentowność - jest to zdolność firmy do generowania zysków.

Rachunek przepływów pieniężnych - dostarcza informacji o przepływach pieniężnych, czyli zdarzeniach, które spowodowały w przedsiębiorstwie zmiany stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentu.

Elementy analizy rachunku przepływów pieniężnych:

Identyfikacja podstawowych źródeł finansowania przedsiębiorstwa i kierunków ich wykorzystania. Ocena jakości zarządzania przedsiębiorstwem z punktu widzenia gospodarki pieniężnej.

Wskazanie kierunków dalszej szczegółowej analizy dla wyjaśnienia stwierdzonych nieprawidłowości i zagrożeń dla przedsiębiorstwa.

Obszary przepływów pieniężnych działalności przedsiębiorstwa: Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej - są to wpływy i wydatki środków pieniężnych powstałe w wyniku prowadzenia podstawowej działalności jednostki gospodarczej (działalność handlowa, produkcyjna, usługowa). Dodatni przepływ = wpływy - wydatki > 0. Ujemny przepływ pieniężny = wpływy - wydatki < 0. Tą kwotę, która jest mniejsza od zera trzeba wpłacić, a jak większa, to zostaje w przedsiębiorstwie.

1Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej - są to przepływy związane z nabyciem (wydatek - ujęty z minusem) lub zbywaniem (wpływ) składników majątku trwałego, wartości niematerialnych i prawnych oraz innych aktywów majątku trwałego.

2Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej - dotyczą operacji pozyskiwania (wpływ) lub ubytku (wydatek) kapitału źródeł finansowania, czyli kapitałów własnych i obcych

---