Słowa klucze/zagadnienia do egzaminu z higieny dla studentów III roku Lekarskiego:

1. strefy zanieczyszczenia wód powierzchownych str. 113

2. wrażliwość oka na promieniowanie (od 360 do 780 mikrometrów) str. 143 Marcinkowski

3. termoregulacja człowieka str. 98 Marcinkowski

4. głośność dźwięków Str. 149 Marcinkowski

5. gazy w atmosferze Str. .83 Marcinkowski

Składniki stałe:

78,09% azot 20,91% tlen 1% argon, neon, hel, metan, krypton, wodór i inne

Składniki zmienne:

para wodna (ok. 0-4%) dwutlenek węgla (ok. 0,02-0,20%) dwutlenek siarki dwutlenek azotu

ozon (ok. 0,000001 części atmosfery)

6. zapotrzebowanie na białka, tłuszcze, węglowodany str. 170 Marcinkowski

• Białko - 10 - 15%

• Tłuszcze - 29 - 33%

• Węglowodany - 57 - 61%

7. gotowanie str.197 Marcinkowski

8. saksy toksyna str. 229 Marcinkowski

9. rośliny bogate w atropinę

Atropina jest alkaloidem tropanowym występującym głównie w roślinach z rodziny psiankowatych, np. pokrzyku wilczej jagodzie (Atropa belladonna), bieluniach (Datura spp.) i lulkach (Hyoscyamus spp.), w dwóch ostatnich jednak jest jej znacznie mniej niż skopolaminy)

W niektórych grzybach o działaniu neurotropowym zawarte substancje o działaniu atropinowym (muchomory, krowiak podwinięty)

10. jodowanie soli str.213 Marcinkowski

11. wilgotność bezwzględna str. 95 Marcinkowski

12. jaskrawość światła str. 149 Marcinkowski

Luminacja, jaskrawość, blask, jasność powierzchniowa, L, wielkość fotometryczna (fotometria) charakteryzująca świecenie ciał (światłem własnym lub odbitym).
Luminacja mierzona jest w określonym kierunku, wyraża się wzorem: L=(dl/dS)·cosα, gdzie dl/dS - lokalna wartość stosunku natężenia światła w pewnym kierunku do rzutu powierzchni świecącej na płaszczyznę normalną do tego kierunku, kąt α zawiera się pomiędzy wybranym kierunkiem a normalną do świecącej powierzchni.
Analogicznie definiuję się luminację energetyczną, wówczas natężenie światła zastępuje się natężeniem promieniowania.
Jednostką luminacji jest kandela na m² (cd/m², nit)

13. BMI str. 205 Marcinkowski

14. temperatura efektywna

Temperatura efektywna - odzwierciedla łączny wpływ temperatury, wilgotności powietrza i prędkości wiatru na kształtowanie odczuwalności cieplnej człowieka podczas kąpieli powietrznych w cieniu. Wskaźnik ten nie uwzględnia promieniowania słonecznego.

15. choroba Minamata str. 14 „Podstawy ekotoksykologii”

16. trójhalogenometany THM str 123 Marcinkowski

17. dawka progowa, lecznicza, LD50, LC50 str. 26, 30 „Podstawy ekotoksykologii”

18. delirium - typy

Majaczenie, zespół majaczeniowy, delirium - zespół zaburzeń świadomości, któremu towarzyszą iluzje, omamy wzrokowe, słuchowe, dotykowe i inne oraz lęk i pobudzenie psychomotoryczne, zaburzenia snu, przy czym objawy te nasilają się często wieczorem i nocą. Omamy układać się mogą w niezwykle żywe wizje przypominające film, którym towarzyszą urojenia "dziania się" (tzn. chory ma poczucie uczestnictwa w rozgrywających się przed jego oczami wydarzeniach). Orientacja autopsychiczna jest zazwyczaj zachowana, allopsychiczna zaś bywa zazwyczaj zaburzona. Po przeminięciu stanu majaczeniowego stwierdza się zwykle częściową lub całkowitą niepamięć okresu chorobowego. Stany majaczeniowe spotyka się w wielu chorobach somatycznych: np. ciężkich infekcjach przebiegających z wysoką gorączką, zatruciach, mocznicy, niewydolności wątroby, urazach, odwodnieniu (zwłaszcza u osób w wieku podeszłym). Zespoły majaczeniowe mogą również wikłać zespoły abstynencyjne alkoholowe (delirium tremens, majaczenie drżenne) i po odstawieniu benzodwuazepin.

19. współczynnik świetlny str. 146 Marcinkowski

20. pylice płuc str. 84 Marcinkowski

21. skala temperatur efektywnych str. 97 Marcinkowski

Skala temperatur efektywnych (ET) pozwala przewidzieć wrażenie cieplne w zależności od temperatury, wilgotności i ruchu powietrza. Temperatura efektywna jest to wskaźnik intensywności ciepła odczuwanego przez ustrój.

22. komfort cieplny str. 94 Marcinkowski

23. wskaźnik wchłaniania trucizn str. 18 „Podstawy ekotoksykologii”

24. pH wody pitnej - obojętne między 6,5 a 8,5 - str.125 Marcinkowski

25. barwniki żywności, barwniki zabronione, produkty, których nie wolno barwić

Barwniki w żywności:

- naturalne: chlorofil, indygo, karoteny, karmin - sztuczne: tartrazyna, erytrozyna

Stosowane do: przetwory warzyw-owoc, syropy, Stosowane: inne p. spożywcze

NIE WOLNO BARWIĆ: Mleko, herbata, kakao, mięsa, ryby, miód, zioła.

26. Gluten

Gluten - białka roślinne, a ściślej ich mieszanina, występujące w ziarnach zbóż: pszenicy, życie, jęczmieniu i owsie. Nadają kleistość i ciągliwość mące po zmieszaniu jej z wodą. Trwałość glutenu i jego zdolność do utrzymania dwutlenku węgla powstającego w czasie fermentacji drożdżowej zachodzącej w zakwaszonym cieście warunkuje pulchność ciasta po wypieczeniu.

Niektóre produkty spożywcze w diecie bezglutenowej można podzielić na

naturalne( ryż, kukurydza, soja, proso, gryka, ziemniaki, tapioka, fasola, groch, amarantus (szarłat), chleb świętojański, mąka z orzechów, maniok, słodkie ziemniaki) oraz otrzymane w wyniku modyfikacji żywności zawierającej gluten (skrobia pszenna bezglutenowa)

Gluten mogą (nie muszą) zawierać takie produkty jak:

• wyroby garmażeryjne

• mielone mięso, parówki, pasztety,

• wędliny,

• słodycze: nadziewana czekolada, cukierki,

• piwo,

• śmietany, jogurty, serki, desery

• leki.

27. enteropatia glutenowa

celiakia (sprue nietropikalna, enteropatia z nadwrażliwości na gluten, choroba trzewna) - schorzenie polegające na występowaniu zaburzeń trawienia i wchłaniania jelitowego związanych z nietolerancją glutenu zawartego w zbożach. Nieprawidłowa reakcja immunologiczna wywoływana jest nadmierną odpowiedzią immunologiczną na grupę białek zbożowych zwanych prolaminami, a dokładniej na pochodzące z nich frakcje: gliadynę (w pszenicy), sekalinę (w jęczmieniu), hordeinę (w życie). Istnieją sprzeczne dane co do toksyczności owsa. Grupa fińskich badaczy wykazała^[1], że stosowanie płatków owsianych nie pogarsza obrazu histologicznego, ani zmian w badaniach serologicznych. Inne badania też wskazują na bezpieczeństwo owsa^[2].

28. wrażliwość ucha na dźwięki 16 Hz - 20kHz

29. charakterystyka mleka kobiecego

Zawiera przeciwciała matczyne (immunoglobulina), enzymy, sole mineralne, witaminy, cukier (laktoza), białko, tłuszcze. Poza tym mleko kobiece podtrzymuje rozwój prawidłowej flory bakteryjnej jelit (pałeczek kwasu mlekowego), która pełni chroni przed zakażeniem przewód pokarmowy.
Stosunek wapnia: fosforu w mleku kobiecym wpływa korzystnie na wchłanianie jonów wapnia co zapobiega nieprawidłowej mineralizacji kości). Zawiera natomiast niedostateczną dla potrzeb dziecka ilość żelaza(niedokrwistość z niedoboru żelaza), witaminy C i witamina D (krzywica).

30. kaloryczność białek, tłuszczów, węglowodanów str. 172 Marcinkowski

Równoważnik	Fizyczny	Atwatera netto
Białka	5,65	4
Węglowodany	4,10	4
Tłuszcze	9,30	9

31. wibracje str. 150 Marcinkowski

32. tłuszcze - charakterystyka str. 175 Marcinkowski

33. tryptofan

Tryptofan (nazwa skrótowa Trp) to obojętny elektrycznie aminokwas kodowany, posiadający łańcuch boczny oparty na szkielecie indolu. Wchodzi w skład białek (białka mleka, ciałka krwi), należy do aminokwasów niezbędnych (nie może być syntetyzowany w organizmie człowieka i musi być dostarczany z pożywieniem). Zdolność do jego syntezy mają niektóre rośliny i bakterie. Przemiany tryptofanu są źródłem istotnych związków, m.in. tryptaminy, serotoniny (w organizmie zachodzi przemiana Trp → 5-hydroksytryptofan → serotonina), niacyny i roślinnych hormonów wzrostu (auksyn).

34. Histydyna

Histydyna, (His) - jeden z 20 aminokwasów kodowanych. Jego łańcuch boczny zawiera pierścień imidazolowy, dlatego histydyna zaliczana jest zarówno do aminokwasów zasadowych, jak i aromatycznych. Względnie egzogenny.

Obecność dwóch atomów azotu w łańcuchu bocznym tego aminokwasu umożliwia stosunkowo łatwe koordynowanie jonów metali w metaloproteinach. Atomy żelaza w cząsteczce hemoglobiny znajdują się właśnie pomiędzy parą reszt histydyny. Dwa atomy azotu w pięcioczłonowym pierścieniu histydyny są w środowisku wodnym praktycznie równocenne, gdyż jon wodorowy łatwo wiąże się i oddysocjowuje od drugiego atomu azotu. Pierścień histydyny jest więc użytecznym donorem i akceptorem jonu wodorowego, dlatego histydyna jest często obecna jako kluczowy aminokwas centrów aktywnych wielu enzymów.

35. Chlorofil

Naturalna zieleń 3, Chlorofil A, Chlorofil z atomem magnezu

Pochodzenie: Naturalny zielony barwnik, który występuje we wszystkich roślinach i glonach. Na skale produkcyjna otrzymywany jest z pokrzywy, traw i lucerny.

Funkcja i opis: Zielony, dobrze rozpuszczalny w wodzie barwnik żywności.

Produkty: Różne.

Dzienne spożycie: Nie określone.

Efekty uboczne: Nie zaobserwowano efektów ubocznych.

Wymagania dietetyczne: Brak; E140 może być spożywane przez wszystkie grupy religijne, wegan i wegetarian.

36. utlenialność wody

Utlenialność to wielkość wyrażająca ilość tlenu potrzebną do utlenienia substancji organicznych zawartych w wodzie

Jest to umowny wskaźnik określający zużycie nadmanganianu potasu (KMnO₄) przez łatwo utleniające się substancje chemiczne, np. siarkowodór, siarczyny, azotyny. Utlenialność wody wynosi od 4 mg O₂/dm³ dla wód czystych do kilkuset mg O₂/dm³ dla wód zanieczyszczonych.

37. Fenyloketonuria

Fenyloketonuria, oligofrenia fenylopirogronowa (PKU z ang. Phenylketonuria) - wrodzona, uwarunkowana genetycznie choroba polegająca na gromadzeniu się w organizmie i toksycznym wpływie aminokwasu fenyloalaniny (hiperfenyloalaninemia, typ I). U podłoża choroby leży mutacja genu odpowiedzialnego za aktywność enzymu hydroksylazę fenyloalaninową (PAH), który bierze udział w metabolizmie fenyloalaniny.

38. Solanina str. 228 Marcinkowski

39. amigdalina str. 228 Marcinkowski

40. opiumizm str. 61 (jakieś xero książki o uzależnieniach)

41. antyutleniacze

Antyutleniacze, antyoksydanty, przeciwutleniacze, związki eliminujące wolne rodniki z reakcji łańcuchowych lub powodujące rozkład prekursorów wolnych rodników i nadtlenków organicznych.

W organizmach żywych antyutleniacze enzymatyczne (np. peroksydaza glutationowa, dysmutaza nadtlenkowa, katalaza) lub nieenzymatyczne (np. witamina E, witamina A, witamina C, kwas moczowy) chronią błony i organelle komórkowe przed utlenieniem powodującym uszkodzenie nienasyconych kwasów tłuszczowych, białek i enzymów.

42. kaloryczność alkoholu 1 g alkoholu - ok. 7 kcal

43. właściwości izolacyjne odzieży (?)

---