Podsystem monitoringu wód podziemnych
Na podstawie materiałów DMOiP GIOŚ
Znaczenie wód podziemnych
Wody podziemne mają duże znaczenie jako źródło zaopatrzenia ludności w wodę pitną. Działalność gospodarcza człowieka stwarza dla nich duże zagrożenie, dlatego istotne jest:
śledzenie zmian jakości wód podziemnych,
określenie trendów i dynamiki zmian.
Źródła zanieczyszczeń wód podziemnych
- Punktowe
gnojowiska, obory, chlewy, ustępy
ścieki komunalne i przemysłowe wprowadzane do gruntu
składowiska odpadów (komunalne i przemysłowe, „dzikie”)
- Liniowe
autostrady, drogi, linie kolejowe
kanalizacja, rurociągi
- Obszarowe
opad pyłów (elektrownie, elektrociepłownie, fabryki)
środki ochrony roślin, nawozy
Monitoring do 2005
Monitoring zwykłych wód podziemnych realizowany jest w sieciach obserwacyjnych:
krajowej
- reperowej
- podstawowej
regionalnych
lokalnych
Zadanie: Ocena jakości zwykłych wód podziemnych
W sieci krajowej monitoring wód podziemnych realizowany jest w oparciu o sieć obserwacyjną, składającą się z ok. 700 punktów badawczych. Są to studnie wiercone, piezometry, studnie kopane i źródła, które ujmują różne poziomy użytkowe. Ilość opróbowanych punktów sieci krajowej może ulegać zmianom ze względów technicznych (głównie uszkodzenia i awarie studni powodują, że nie zawsze jest możliwe pobranie prób wody do badań).
Sieć państwowa, inaczej zwana krajową, składa się z dwóch podsystemów: sieci reperowej i sieci podstawowej.
„Zadaniem sieci reperowej jest prowadzenie obserwacji zmian chemizmu a także stanu zwierciadła wód podziemnych na obszarach o niewielkim oddziaływaniu antropopresji i poza oddziaływaniem lokalnych ognisk zanieczyszczeń.”, (PIOŚ 1991).
Na sieć reperową składają się stanowiska badawcze znajdujące się na obszarze całego kraju. Stanowiska te to przede wszystkim stacje hydrogeologiczne PIG, wybrane otwory studzienne ujęć komunalnych i przemysłowych oraz specjalnie wykonane otwory badawcze
Zadanie sieci podstawowej - kontrola jakości wód powszechnie użytkowanych poziomów wodo-nośnych. „Powinna ona pozwolić na śledzenie zmian chemizmu wód podziemnych w wyniku oddziaływania różnych form antropopresji oraz na ocenę stopnia zagrożenia tych wód na terenie całego kraju.”, (PIOŚ 1991).
zadaniem sieci krajowej jest stała kontrola jakości wód podziemnych we wszystkich poziomach użytkowania - poza oddziaływaniem lokalnych ognisk zanieczyszczeń.
Celem badań przeprowadzanych w tej sieci jest śledzenie zmian chemizmu i wybranych cech fizycznych wód podziemnych oraz sygnalizacja zagrożeń o skali krajowej. Badania w sieci krajowej wykonywane są przez PIG od 1991 roku.
Monitoringiem regionalnym są objęte jednostki hydrogeologiczne lub administracyjne zorganizowane w sieć w celu rozwiązania zadań wynikających z potrzeb poszczególnych regionów.
Dotyczy to głównie ochrony zbiorników wód podziemnych ważnych dla gospodarki danego regionu.
Zadania i cele monitoringu regionalnego:
ustalenie jakości wód i priorytetów ich wykorzystania na potrzeby komunalne i przemysłowe,
rozpoznanie wpływu w czasie i przestrzeni naturalnych i antropogenicznych procesów kształtujących jakość wód,
określenie odporności wód na zanieczyszczenia wielkoprzestrzenne,
ustalenie i oszacowanie istniejących i potencjalnych ognisk zanieczyszczeń oraz określenie ich zasięgu i zagrożeń jakie powodują dla wód podziemnych,
przedstawienie trendów zmian jakości wód,
dostarczenie danych umożliwiających ustalenie strategii ochrony wód,
umożliwienie realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniami oraz podniesienie jakości wód już zanieczyszczonych,
prowadzenie racjonalnej gospodarki wodami podziemnymi,
racjonalne zagospodarowanie przestrzenne, uwzględniające potrzebę ochrony wód podziemnych.
Monitoring lokalny
Sieć lokalna tworzona jest w celu rozpoznania oraz badania wpływu istniejących lub potencjalnych ognisk zanieczyszczeń na jakość wód podziemnych.
Monitoring lokalny powinien być również stosowany jako sieć osłonowa wokół dużych ujęć wody w celu stałej kontroli jakości wód podziemnych dopływających do ujęcia. Przy projektowaniu monitoringu lokalnego powinna zostać uwzględniona specyfika poszczególnych ognisk zanieczyszczeń lub ujęć wody oraz warunki hydrogeologiczne w rejonie projektowanego monitoringu. Sieci lokalne tworzone są przez gminy i podmioty gospodarcze jedynie w przypadku stwierdzenia lub dużego prawdopodobieństwa wystąpienia negatywnego wpływu na wody podziemne. Źródła zagrożeń dla jakości wód podziemnych stanowią najczęściej: zakłady przemysłowe, składowiska odpadów, stacje paliw.
Monitoring wód podziemnych dostosowany do RDW i innych dyrektyw UE
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60WE
Dyrektywa dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych (tzw dyrektywa azotanowa)- 91/676/EWG
Projekt Dyrektywy dotyczącej ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniami
Cel monitoringu
Celem funkcjonowania podsystemu monitoringu jakości wód podziemnych jest:
dostarczanie danych o jakości zasobów tych wód dla potrzeb związanych z identyfikowaniem i eliminowaniem lub ograniczaniem zagrożeń w ramach programów działań ochronnych ukierunkowanych na osiągnięcie dobrego stanu chemicznego wód.
Monitoring jest prowadzony w odniesieniu do jednolitych części wód podziemnych, których na terenie Polski wyznaczono 161 ( w tym 26 uzyskało status zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu). Uwzględnia on również obszary chronione, do których należą m.in. obszary narażone na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego.
Ogólna charakterystyka sieci monitoringowej
W skład sieci monitoringu jednolitych części wód podziemnych wchodzi 1013 punktów pomiarowych.
Punktami monitoringowymi są studnie wiercone (w tym ujęcia wody pitnej), piezometry, źródła. Większość punktów monitoringowych pełni równocześnie wiele funkcji i ma zastosowanie w kilku rodzajach monitoringu.
monitoring ilościowy - 804 punkty
monitoring diagnostyczny - 918 punktów
monitoring operacyjny - 115 punktów
Sieć punktów monitoringowych będzie ulegała w latach 2007 - 2008 dalszej transformacji pod kątem pełnego dostosowania do wymagań RDW, tak aby w 2009 roku osiągnąć docelową postać.
Działania związane z monitoringiem wód podziemnych w obszarach narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego (OSN)
Uwzględnienie monitoringu wód podziemnych w OSN w programie PMŚ na lata 2007 - 2009 i w wojewódzkich programach monitoringu środowiska opracowanych przez WIOŚ oraz w programach mających na celu redukcję zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego opracowanych dla każdego OSN przez RZGW
weryfikacja istniejących na terenie OSN punktów monitoringu wód podziemnych
wzmocnienie (rozbudowa) sieci monitoringu wód podziemnych na obszarach OSN poprzez włączanie nowych punktów
Badania powinny być prowadzone min. dwa razy w roku (w okresie wiosennym i jesiennym); w punktach ujmujących płytkie poziomy wodonośne wskazany jest pobór cztery razy w roku (co kwartał)
Minimalny wymagany zakres badań obejmuje: azotany, tlen rozpuszczony, azot amonowy, azot azotynowy
Badania wód podziemnych w OSN są prowadzone przez PIG (w punktach sieci krajowej) na zlecenie GIOŚ oraz przez WIOŚ (w punktach sieci regionalnych). Wyniki badań są przekazywane corocznie do GIOŚ i RZGW.
Zadanie: Badania i ocena stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych
prowadzone w ramach:
monitoringu diagnostycznego, którym będą objęte wszystkie jednolite części wód podziemnych
monitoringu operacyjnego obejmującego jednolite części wód podziemnych o statusie zagrożonych
monitoringu badawczego, którego zakres i częstotliwość będzie ustalana każdorazowo w zależności od potrzeb.
Częstotliwość badań monitoringowych
Badania w ramach MD będą prowadzone z częstotliwością:
co 3 lata - w odniesieniu do wód podziemnych swobodnych
co 6 lat - w odniesieniu do wód podziemnych naporowych
Badania w ramach MO będą prowadzone z częstotliwością:
2 razy w roku - w odniesieniu do wód podziemnych swobodnych
1 raz w roku - w odniesieniu wód podziemnych naporowych
Zakres badań w ramach monitoringu diagnostycznego
odczyn, temperatura, przewodność elektryczna, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny oraz wskaźniki nieorganiczne: amoniak, arsen, azotany, azotyny, bar, bor, chlorki, chrom, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, magnez, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas, siarczany, sód, wapń, wodorowęglany, żelazo.
Zakres badań może ulec poszerzeniu o wskaźniki charakteryzujące rodzaj oddziaływań antropogenicznych występujących na obszarze danej jednolitej części wód podziemnych.
Zakres badań w ramach monitoringu operacyjnego
Zakres badań obejmie wskaźniki indykatywne dla rodzaju presji występującej na obszarze danej jednolitej części wód podziemnych oraz wskaźniki, których wartości stwierdzone na podstawie monitoringu diagnostycznego przekraczały wartości graniczne przyjęte dla dobrego stanu chemicznego wód podziemnych.
Monitoring jakości powietrza
Zadania monitoringu jakości powietrza
1.Pomiary i ocena jakości powietrza atmosferycznego (identyfikacja obszarów przekroczeń normatywów; analiza trendów)
2.Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA na stacjach monitoringu tła.
3.Pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA
4.Monitoring prekursorów ozonu
5.Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA
6.Wdrożenie monitoringu pyłu PM2,5
7.Monitoring tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka dla potrzeb:EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM
8.Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża
9.Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B
Pomiary i ocena jakości powietrza
podstawy prawne
Art. 85-95 Prawo ochrony środowiska (Dz.U.Nr62, poz. 627 z póź. zm)
Rozporządzenie MŚ w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U.Nr 87, poz. 798)
Rozporządzenie MŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.Nr 87, poz. 796)
Rozporządzenie MŚ w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dot. Zanieczyszczenia powietrza (Dz.U.Nr 204, poz. 1727)
Pomiary i ocena jakości powietrza
dyrektywy UE
Dyrektywa 96/62/EC(27 września 1996) tzw. dyrektywa ramowa - w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza
Dyrektywa 1999/30/EC (z 22 kwietnia 1999) w sprawie wartości dopuszczalnych dla SO2, NO2, NOx, pyłu cząsteczkowego i ołowiu w powietrzu
Dyrektywa 2000/69/WE z 16 listopada 2000 dotycząca wartości granicznych dla benzenu i tlenku węgla
Dyrektywa 2002/3/WE z 12 lutego 2002 dotycząca ozonu
Decyzje UE
decyzja 97/1001/WE w sprawie obustronnej wymiany informacji i danych z sieci lub pojedynczych stacji
decyzja 2004/461/EC ustanawiająca kwestionariusz do corocznego raportowania dotyczącego oceny jakości powietrza zgodnie z dyrektywami
1.Pomiary i ocena jakości powietrza
Cele zadania
Uzyskanie dla wszystkich stref w kraju informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza
Identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza
Monitorowanie skuteczności działań naprawczych
Zadanie realizowane na poziomie wojewódzkim przez WIOŚ z udziałem WSSE i koordynowane przez GIOŚ
Wojewódzcy Inspektorzy dokonują oceny poziomu substancji w powietrzu w strefach i ich klasyfikacji.
Oceny te są wykorzystywane do opracowania programów ochrony powietrza w strefach wskazanych do ich wykonania oraz do monitorowania skuteczności wcześniej opracowanych programów.
1.Pomiary i ocena jakości powietrza
wskaźniki do oceny stanu jakości powietrza
2007
SO2, NO2, NOx, PM10, PM2.5, Pb, O3, C6H6, CO
2008-2009
SO2, NO2, NOx, PM10, PM2.5, Pb, O3, C6H6, CO, As,Cd, Hg, Ni, WWA, B(a)P (benzo(a)piren)
2.Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA na stacjach monitoringu tła Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka.
Obowiązek pomiarów metali ciężkich i WWA na stacjach tła wynika z art. 4 p. 9 dyrektywy 2004/107/WE. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. WE L 23 z 26.01.2005, str.3).
2008 r. na 3 wybranych stacjach tła WIOŚ wykonywane będą pomiary: całkowitej rtęci w stanie gazowym, arsenu, kadmu, niklu, benzo(a)pirenu, benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(j)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu i dibenzo(a,h)antracenu w pyle PM10 oraz całkowitej depozycji tych zanieczyszczeń
3.Pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA
Obowiązek pomiarów z art. 4 p. 8 dyrektywy 2004/107/WE w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu.
2008 r w oparciu o wstępne wyniki badań jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia powietrza benzo(a)pirenem oraz wyniki analizy stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z jednej stacji monitoringu tła miejskiego w województwie, na której prowadzone będą w 2007 roku pomiary benzo(a)pirenu zostaną uruchomione pomiary benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(j)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu i dibenzo(a,h)antracenu w pyle PM10.
4. Monitoring prekursorów ozonu.
"prekursory ozonu" oznaczają substancje mające udział w tworzeniu ozonu w warstwie przyziemnej, z których niektóre są wymienione w załączniku VI 2002/3/WE ;
Etan, etylen, acetylen, propan, propylen, n-butan, i-butan, 1-buten, trans-2-buten, cis-2-buten, 1,3-butadien, n-pentan, i-pentan, 1-penten, 2-penten, izopren, n-heksan, i-heksan, n-heptan, n-oktan, i-oktan, benzen, toluen, etylobenzen, m+p-ksylen, o-ksylen, 1,2,4-trimetylobenzen, 1,2,3-trimetylobenzen, 1,3,5-trimetylobenzen, formaldehyd, węglowodory niemetalowe
5. Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA
Cel zadania
Ustalenie wpływu źródeł antropogenicznych i naturalnych oraz transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń pyłowych na skład i stężenie pyłu drobnego (PM10 i PM2,5).
Opracowanie prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym
Realizacja zadania w dwóch etapach
Pierwszy etap:
analiza informacji na temat zanieczyszczenia powietrza pyłem, metalami ciężkimi i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi zawartych w polskich i zagranicznych dokumentach i opracowaniach
pomiary struktury i składu chemicznego oraz pomiary granulometryczne pyłu drobnego PM10 i PM2,5 w wybranych regionach kraju
ocenę zanieczyszczenia powietrza pyłem z uwzględnieniem jego składu i analizą wpływu źródeł
wskazanie obszarów priorytetowych do monitoringu arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu w powiązaniu z monitoringiem pyłu PM10
Drugi etap:
opracowanie krajowej prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym PM10 i PM2,5 dla lat 2013 i 2020 uwzględniającej m. in. scenariusze redukcji emisji pyłu i jego prekursorów wynikające z obowiązujących i planowanych przepisów prawnych.
6.Wdrożenie monitoringu pyłu PM2,5
Celem realizacji zadania jest przygotowanie systemu monitoringu powietrza do wymogów projektu dyrektywy (CAFE) UE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza w Europie, konsolidującej przepisy dyrektywy ramowej i trzech dyrektyw pomocniczych (96/62/WE, 1999/30/WE, 2000/69/WE, 2002/3/WE).
W przypadku przyjęcia przez Parlament Europejski zapisów dyrektywy GIOŚ opracuje szczegółowy harmonogram wdrażania jej przepisów odnoszących się do monitoringu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5
7.Monitoring tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka wg programów: EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM
zadanie realizowane na poziomie krajowym przez 3 stacje IMGW: Łeba, Jarczew, Śnieżka oraz stację IOŚ Puszcza Borecka.
Program pomiarowy obejmuje codzienny pobór prób i oznaczanie:
- w fazie gazowej: SO42-, NO3-, O3;
- w aerozolu: SO42-, NO3-, NH4 +, Cl-;
- gaz + cząstki aerozolu (HNO3+NO3-), (NH3 + NH4 +);
- opad atmosferyczny: pH, SO42-, NO3-, NH4 +, Cl-, Na+, Ca2+, Mg2+, K+, przewodność elektrolityczna, wysokość opadu.
- metale ciężkie (Łeba i Puszcza Borecka)
Ciągły pomiar CO2 (Puszcza Borecka)
8.Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża
Zadanie realizowane w ramach sieci krajowej
Badanie chemizmu opadu atmosferycznego w 25 punktach sieci krajowej zlokalizowanych na wybranych stacjach synoptycznych IMGW,
Ok. 125 stacji dostarczających dane o wysokości i pochodzeniu opadów
Ekstrapolacja danych z sieci krajowej na obszar całego kraju przy wykorzystaniu danych o wysokości i genezie opadów
9.Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary promieniowania UV-B
Wyniki pomiarów tła zanieczyszczenia atmosfery posłużą do oceny stanu warstwy ozonowej i natężenia UV-B nad Polską oraz do wypełnienia obowiązków sprawozdawczych wynikających z konwencji wiedeńskiej. Umożliwią analizę danych krajowych na tle globalnego zjawiska ubożenia warstwy ozonowej.
Podsystem monitoringu promieniowania jonizującego
Na podstawie materiałów uzyskanych z DMOiP GIOS
Pojęcia podstawowe
aktywność - ilość przemian lub rozpadów zachodzących w danej masie substancji promieniotwórczej
• dawka pochłonięta: ilość energii promieniowania pochłonięta w jednostce masy ;
• dawka skuteczna: obliczana z dawki pochłoniętej z uwzględnieniem współczynników wagowych rodzaju promieniowania i tkanki lub narządu; określa całkowite ryzyko związane z napromieniowaniem;
Jednostki
Bekerel: jednostka aktywności (jedna przemiana lub rozpad na sekundę (symbol Bq)
• Siwert: jednostka dawki skutecznej (symbol Sv)
• Grej: jednostka dawki pochłoniętej, czyli ilość energii przekazanej przez promieniowanie absorbującej je materii (1 Gy = 1 dżul na kilogram)
• Rentgen na godzinę: jednostka mocy dawki (R/h lub pochodne mR/h, μR/h)
Podstawy prawne
Prawo ochrony środowiska 27.04.2001 - włączenie w zakres PMŚ informacji dot. promieniowania jonizującego
Prawo atomowe 29.11.2000 - dokonywanie systematycznej oceny sytuacji radiacyjnej kraju - kompetencje PAA
rozporządzenie RM 17.12.2002 w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych
Historia
Do 2002 roku
podsystem monitoringu promieniowania jonizującego realizował pomiary skażeń promieniotwórczych w sieci wczesnego wykrywania oraz badania zawartości radionuklidów w środowisku.
Wykonywane pomiary w sieci wczesnego wykrywania miały charakter alarmowy i stanowiły podstawę bezpieczeństwa radiologicznego kraju. Nie miały charakteru pomiarów monitoringowych ale z uwagi na ich wagę zostały włączone do programu PMŚ.
Generalnymi zadaniami realizowanymi przez monitoring promieniowania jonizującego jest :
wykonywanie pomiarów stężeń izotopów promieniotwórczych w poszczególnych komponentach środowiska,
natychmiastowe wykrywanie wzrostu poziomów skażeń promieniotwórczych w środowisku i alarmowanie w sytuacji awaryjnej,
gromadzenie informacji o sytuacji radiologicznej w środowisku i śledzenie długookresowych zmian w poziomie skażenia promieniotwórczego środowiska.
Program podsystemu monitoringu promieniowania jonizującego obejmuje następujące zadania cząstkowe:
Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego wykrywania skażeń
Badania zawartości sztucznych izotopów a oraz b promieniotwórczych w powietrzu;
Badanie 137Cs w glebie;
Badania wybranych radionuklidów (Cs, Sr, Pu) w śródlądowych wodach powierzchniowych i osadach dennych
Zadanie: Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego wykrywania skażeń
Sieć IMGW wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych obejmuje 9 stacji pomiarowych: w Warszawie, Gdyni, Włodawie, Świnoujściu, Gorzowie, Lesku, Zakopanem, Legnicy i Mikołajkach - część systemu oceny sytuacji radiacyjnej kraju.
W roku 2006 w ramach sieci IMGW wykonywane były:
- ciągły pomiar mocy dawki promieniowania g (zakres 50nGy/godz.- 100mGy/h oraz 43 nGy/godz-850mGy/h) na wysokości 1 m od podłoża
ciągły pomiar koncentracji aktywności izotopów naturalnych a-promieniotwórczych oraz izotopów sztucznych a i b promieniotwórczych w aerozolach powietrza
aktywność b próbek dobowych i miesięcznych opadu całkowitego
aktywność wybranych radioizotopów g promieniotwórczych w próbkach zbiorczych miesięcznego opadu
aktywności izotopu strontu Sr-90 oznaczanego w próbkach zbiorczych miesięcznego opadu całkowitego
Zadanie: Monitoring 137Cs w glebie
Program pomiarowy tego zadania przewiduje pomiary metoda spektrofotometryczna próbek gleby pobranej w punktach zlokalizowanych w stacjach i posterunkach IMGW
Zadanie: Pomiary skażeń promieniotwórczych wód powierzchniowych i osadów dennych.
Program pomiarowy obejmuje monitorowanie środowiska wodnego pod względem zawartości najważniejszych radionuklidów, Dla rzek i jezior pomiary stężeń 137Cs, 90Sr oraz dla osadów dennych stężeń 137Cs i izotopów plutonu 238Pu, 239Pu, 240Pu.
Badania prowadzi Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR).
Wyniki monitoringu
średnia moc dawki promieniowania g w roku 2005 : 91nGy/h, (42-139 nGy/h),
stężenie Cs137 w wodach powierzchniowych w roku 2005:
-1,31 mBq/dm3 w Annopolu (Wisła)
- 6,30 mBq/dm3 (Odra) i zmniejszyło się
stężenie Sr 90 w wodach powierzchniowych w roku
2005 (z awarii EJ) było wyższe niż stężenie Cs 137 i wynosiło od 3,32mBq/l w Bugu (Wyszków) do 6,78 mBq/l w Głogowie (Odra), stężenie radioizotopów Pu w osadach dennych wskazuje, że oprócz opadu po katastrofie czarnobylskiej w osadach obecny jest pluton z próbnych wybuchów jądrowych.
Stan zagrożenia w Polsce
niski poziom narażenia ludności kraju, ze względu na sztuczne izotopy promieniotwórcze w środowisku i w żywności - kilka procent wartości dawki granicznej dla ogółu ludności, (dawka graniczna 1 mSv w ciągu roku);bardzo małe narażenie radiacyjne, jako następstwo promieniowania sztucznych radionuklidów, statystycznego mieszkańca Polski w roku 2005;
Celem monitoringu jest uzyskanie informacji o
zmianach wybranych elementów przyrody żywej zachodzących w czasie, wykorzystywanych w procesach podejmowania i oceny skuteczności działań ochronnych i konserwatorskich.
Podstawy prawne
Ustawa Prawo Ochrony Środowiska art. 26
Ustawa o ochronie przyrody z 2004 r
Konwencja Berneńska 1979 art. 2-7 (Konwencja Berneńska - o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz siedlisk przyrodniczych - konwencja dotycząca odnowy europejskiej ochrony żywej i siedlisk naturalnych. Podpisana w Bernie (Szwajcaria) w 1979 roku, Polska ratyfikowała ją w 1995.
Konwencja o różnorodności biologicznej Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r art.7.
Art. 112 ustawy o ochronie przyrody
1. W ramach PMŚ prowadzi się monitoring przyrodniczy różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
2. Monitoring przyrodniczy polega na obserwacji i ocenie stanu oraz zachodzących zmian w składnikach różnorodności biologicznej i krajobrazowej na wybranych obszarach, a także na ocenie skuteczności stosowanych metod ochrony przyrody, w tym na obserwacji siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.
Elementy monitoringu przyrody
Monitoring ekosystemów lądowych:
Monitoring fitocenoz leśnych
Monitoring fitocenoz nieleśnych
Monitoring ekosystemów wodnych:
Monitoring ekosystemów jeziornych
Monitoring ekosystemów rzecznych
Monitoring skuteczności obszarowej ochrony konserwatorskiej
Monitoring gatunków:
Monitoring roślin naczyniowych
Monitoring porostów
Monitoring grzybów
Monitoring ryb
Monitoring płazów i gadów
Monitoring ptaków
Monitoring ssaków
Monitoring fitocenoz leśnych
MONITORING LASÓW - powstał w latach 80 jako system obserwacji zmian stanu lasu powstałych
na skutek oddziaływań zanieczyszczeń powietrza .
rozwinął się w kompleksowy monitoring ekosystemów leśnych
Obejmuje: obserwacje pomiary i analizy wielu komponentów kształtujących kondycję lasów
Realizacja celów
określenie przestrzennego rozkładu poziomu uszkodzenia drzewostanów
analiza związków przyczynowo skutkowych pomiędzy zdrowotnością lasów a czynnikami środowiska
określenie zmian uszkodzenia drzewostanów w czasie
tworzenie prognoz krótkoterminowych stanu zdrowotnego lasu
Monitoring lasów jest prowadzony w oparciu o sieć stałych powierzchni obserwacyjnych (SPO) założonych w drzewostanach sosnowych, świerkowych, jodłowych, dębowych, bukowych i brzozowych w wieku powyżej 20 lat. Rozmieszczenie i wybór powierzchni odzwierciedla strukturę powierzchniową, gatunkową wiekową oraz stan zdrowotny lasów w Polsce.
Sieć SPO obejmuje:
SPO I rzędu
SPO II rzędu (wybrane spośród I rzędu)
Zadanie: Badanie i ocena stanu zdrowotnego lasów
Stałe powierzchnie obserwacyjne I rzędu
(SPO I rzędu) - 1461, na których wykonuje się:
- obserwacje cech morfologicznych koron drzew (przede wszystkim defoliacja i odbarwienie)
- pomiary dendrometryczne (pierśnic drzew >7 cm)
- obserwacje uszkodzeń biotycznych
Na 148 SPO II dodatkowo badania:
zanieczyszczeń powietrza
składu chemicznego opadów atmosferycznych
wydajność i jakość nasion sosny
skład chemiczny igliwia lub liści
ocena różnorodności runa leśnego
intensywności i przeżywalności odnowień naturalnych
glebowe (chemiczne co 4 lata)
- badania entomologiczne
- badania fitopatologiczne
Monitoring uszkodzeń drzewostanów - badanie defoliacji, odbarwienia, najmłodszy odbarwiony rocznik igliwia, długość igliwia lub wielkość liści, proporcje przyrostu pędów, typ przerzedzenia korony, udział martwych gałęzi w koronie, obecność pędów wtórnych, urodzaj nasion, intensywność kwitnienia.
Monitoring zdrowotności nasion sosny - (100 SPO II rzędu)- masa szyszki, wydajność wagowa nasion szyszek, liczba pełnych nasion w szyszce, masa 1000 nasion, zdolność kiełkowania, długość, szerokość zarodka, długość szerokość prabielma.
Monitoring entomologiczny - obserwacja gęstości populacji liściożerenych: brudnicy mniszki, boreczników, strzygoni choinówki, poprocha cetyniaka, zawisaka borowca, barczatki sosnówki, osnui gwiaździstej na 1130 SPO. Określenie liczebności biegaczowatych na wybranych SPOII
Monitoring opadów podkoronowych i roztworów glebowych - pomiary w nadleśnictwie Chojnów, SPOII. Pobór próbek i analizy chemiczne opadów podkoronowych, spływających po pniu oraz roztworów glebowych na dwóch głębokościach
Monitoring fitocenoz nieleśnych
Fitocenozy nieleśne to zbiorowiska
roślinne złożone głównie z trwałych roślin zielnych:
łąkowe,
pastwiskowe,
ziołoroślowe,
wrzosowiskowe,
murawy wysokogórskie,
kserotermiczne
Monitoring roślin naczyniowych
Monitorowane gatunki są to gatunki:
rzadkie, wskaźnikowe dla poszczególnych typów siedlisk, zagrożone,
ujęte w Konwencji Berneńskiej,
Ujęte Dyrektywie siedliskowej ,
umieszczone w polskiej „Czerwonej Liście”,
prawnie chronione w Polsce.
Monitoring ptaków
Monitoring gatunków flagowych
Monitoring przeżywalności i produktywności pospolitych ptaków
Monitoring ekosystemów rzecznych
W ramach tego programu realizowany jest monitoring
bezkręgowców bytujących w rzekach:
mięczaków.
skorupiaków obunogich -monitoring ten jest ukierunkowany na rozpoznanie migracji obcych gatunków inwazyjnych i ich wpływu na rodzimą faunę.
Monitoring ekosystemów jeziornych
Monitoringiem objęte zostały następujące
elementy systemów jeziornych:
roślinność zanurzona jezior (makrofity, makroglony, nitkowate cyjanobakterie);
skorupiaki planktonowe, pelagiczne i litoralne;
mięczaki;
ichtiofauna.
Monitoring ichtiofauny
Zadaniem tego monitoringu jest dostarczenie informacji o:
strukturze gatunkowej ichtiofauny,
zróżnicowanie na obszarze kraju,
zmiany w czasie.
Monitoring ssaków
Gatunki chronione:
nietoperze
duże ssaki drapieżne: niedźwiedź, wilk, ryś,żbik
gatunki wysokogórskie: kozica i świstak
susły
bóbr
wydra
Monitoring płazów i gadów
Obserwacjami zostały objęte przede wszystkim:
traszki,
rzekotki,
żaby zielone i brunatne
Monitoring grzybów i porostów
Monitoring ten jest prowadzony na wybranych stałych
1-hektarowych powierzchniach monitorowanych
ekosystemów leśnych
W latach 2007-2009 w ramach podsystemu monitoringu przyrody będą realizowane następujące zadania:
Monitoring ptaków, w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000;
Monitoring siedlisk i gatunków ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000;
Monitoring lasów;
Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego.
Monitoring ptaków w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000
wybrane gatunki wymagające szczególnej ochrony w granicach UE, wskazane w art. 4(1) DP i wymienione w zał. I DP. W Polsce gnieżdżą się 72 gatunki z tej listy.
wybrane gatunki migrujące, związane z siedliskami wodno-błotnymi wymagające szczególnej ochrony, wskazane w art. 4(2) DP. 40 takich gatunków gnieździ się w Polsce.
wybrane gatunki, których pozyskanie łowieckie jest dozwolone w granicach UE, wskazane w art. 7 DP i wymienione w załączniku II/1 lub II/2 DP. W kraju gnieździ się 55 gatunków z tej grupy.
gatunki charakterystyczne dla krajobrazu rolniczego, których liczebność składa się na wskaźnik Farmland Bird Index, zatwierdzony w 2004 przez Komisję Europejską jako jeden z oficjalnych wskaźników strukturalnych przemian krajów członkowskich UE.
Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego
Monitoringiem będą stopniowo obejmowane poszczególne obszary ochrony konserwatorskiej. Zadanie to jest realizowane w dwóch zasadniczych
formach:
monitorowanie poprzez sporządzanie diagnozy stanu
metodą oceny wizualnej wraz z opracowaniem ogólnych wniosków do dalszych działań ochronnych
monitorowanie na wybranych stałych powierzchniach
obserwacyjnych.
Istotą Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego jest kompleksowe traktowanie środowiska jako całego systemu, w skład którego wchodzą,elementy biotyczne i abiotyczne pozostające we wzajemnych relacjach. Prowadzone badania stanowią podstawę oceny całych geoekosystemów oraz przemian zachodzących w nich pod wpływem narastającej antropopresji.
Program ZMŚP zostanie powiązany z programem europejskim monitoringu zintegrowanego, zostanie przeprowadzona weryfikacja stacji bazowych.
Zadanie: Ocena stanu i funkcjonowania wybranych podstawowych typów geoekosystemów Polski.
Zakres realizacyjny zadania obejmuje:
zebranie podstawowych danych (jakościowych i ilościowych) o stanie aktualnym geoekosystemów ;
poznanie mechanizmów obiegu energii i materii w wybranych geoekosystemach Polski;
realizację i analizę krótko i długookresowych zmian zachodzących w geoekosystemach pod wpływem zamian klimatu, zanieczyszczeń i innych przejawów ingerencji człowieka.
określenie rodzaju i charakteru zagrożeń geoekosystemów oraz wskazanie dróg ich zapobiegania.
wskazanie tendencji rozwoju geoekosystemów oraz sposobów ochrony i zachowania tych zasobów.
opracowanie scenariuszy rozwoju geoekosystemów w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej ingerencji człowieka
Podstawową jednostką badawczą w programie ZMŚP jest zlewnia rzeczna reprezentatywna dla danego geoekosystemu.
Realizacja trzech elementów:
bilans energii i materii w układzie zlewni
przepływ materii w profilu: atmosfera - roślinność - gleba
monitoring wybranych biologicznych elementów geoekosystemu
Program pomiarowy ZMŚP obejmuje:
meteorologię, chemizm powietrza, chemizm opadów atmosferycznych i pokrywy śnieżnej, chemizm opadu podokapowego, chemizm spływu po pniach, metale ciężkie w mchach, gleby, chemizm roztworów glebowych, wody gruntowe, chemizm organów asymilacyjnych, chemizm opadu biologicznego, parametry fizyczno-chemiczne rzek i jezior, florę i roślinność zlewni reprezentatywnej, strukturę i dynamikę szaty roślinnej, uszkodzenia drzewostanów, inwentaryzację drzewostanów, efpfity nadrzewne, rozkład mikrobiologiczny ściółki, faunę bezkręgową
Stacje bazowe Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego
Kampinos -Pożary (kanał Olszowiecki)
Koniczynka (struga Toruńska)
Puszcza Borecka -Diabla Góra (jez. Łękuk)
Storkowo (zlewnia górnej Parsęty)
Szymbark (zlewnia Bystrzanki)
Wigry (zlewnia Czarnej Hańczy)
Św. Krzyż
Monitoring wód powierzchniowych zgodny z RDW
Podstawy prawne
Art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r.- Prawo Wodne,
rozp. MŚ w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych,
rozp. MŚ z dnia 27.11.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia
rozporządzenie MŚ w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia zw. azotu ze źródeł rolniczych
rozporządzenie MŚ w sprawie udostępniania informacji o środowisku
Cele
realizacja zadań podstawowych,
wypełnienia przez Polskę w latach 2007 i 2008 obowiązków sprawozdawczych wobec Komisji Europejskiej (raporty wg.Dyrektywy Wodnej, dyrektywy rybnej, dyrektywy azotanowej)
wypełnienia zobowiązań wspólnej procedury wymiany informacji w sprawie jakości słodkich wód powierzchniowych
wypełnianie zobowiązań Polski wynikające ze współpracy z Komisją Helsińską oraz Europejską Agencją Środowiska,
Monitoring wód powierzchniowych w świetle RDW
Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 23.XI. 2000r. określająca zakres obowiązków Unii w dziedzinie polityki wodnej.
RDW ustanowiła ramy dla ochrony wszystkich rodzajów wód (powierzchniowych, przejściowych, przybrzeżnych i podziemnych)
Podstawowy cel RDW - osiągnięcie do końca 2015 roku dobrego stanu przez wszystkie rodzaje wód, chyba że uniemożliwią to ograniczenia techniczne, wysokie koszty lub warunki naturalne
Ramowa Dyrektywa Wodna Artykuły:
0. Wstęp
Cele
Definicje
Koordynacja władz administracyjnych w regionach zlewniowych
4. Cele środowiskowe
5. Charakterystyka regionów zlewniowych, wpływ działań ludzkich, analizy ekonomiczne użytkowania wód.
6. Rejestracja obszarów szczególnie chronionych.
7. Zaopatrzenie w wodę wodociągową (wodę do picia)
8. Monitorowanie stanu obszaru wód powierzchniowych, wód podziemnych i obszarów szczególnie chronionych.
V. Stan jakości wód - powierzchniowych i podziemnych, wraz z definicjami klas ekologicznych dla wód powierzchniowych oraz ocen ilości i jakości wód podziemnych.
Wymagania wobec monitoringu:
Pomiary obejmujące:
- przepływy,
- stany i objętości,
- stan ekologiczny,
- stan chemiczny,
- potencjał ekologiczny;
W odniesieniu do wód podziemnych obowiązkowe jest monitorowanie
- stanu chemicznego
- stanu ilościowego;
W odniesieniu do obszarów chronionych monitorowanie obejmuje
kąpieliska,
siedliska (ostoje) ptaków,
rezerwaty przyrody
Ekoregiony i typy zbiorników wód powierzchniowych
SYSTEM A
Ekoregion Ekoregion przedstawiony w Aneksie
Typ Typologia wysokości:
wysoki > 800m
średnio wysoki: 200 - 800 m
nizina: < 200 m
Typologia rozmiaru na podstawie zlewni:
mały: 10 do 100 km2
średni: > 100 do 1 000 km2
duży: > 1000 do 10 000 km2
bardzo duży: > 100 000 km2
Geologia: wapienne, krzemionkowe, organiczne
SYSTEM B
Char. alternatywna - Parametry fiz. chem., określaja cechy rzeki lub jej części, strukturę i skład populacji biologicznych.
parametry obowiązkowe: wysokość
szerokość geograficzna
długość geograficzna
geologia
rozmiar
parametry nieobowiązkowe : odległość od źródła rzeki
energia przepływu
średnia szerokość wody
średnia głębokość wody
średnie nachylenie lustra wody
................
Programy monitoringu:
ustanowione zostały przed 22 grudnia 2006 roku
ich celem jest ustanowienie spójnego i porównywalnego przeglądu stanu wód w obrębie każdego obszaru dorzecza, pozwalającego na przypisanie wszystkich części wód powierzchniowych do jednej z pięciu klas (w przypadku wód podziemnych, do jednej z dwóch klas)
trzy rodzaje monitoringu: diagnostyczny, operacyjny i badawczy
Program monitoringu
2007-2009
Zadania monitoringu wód powierzchniowych
Badania i ocena stanu wód w rzekach.
Prowadzenie badań jakości wód w rzekach wg programu monitoringu rzek, obejmującego monitoring diagnostyczny, operacyjny oraz monitoring jakości wód użytkowych
W ramach poszczególnych sieci prowadzone będą badania:
wskaźników fizykochemicznych
biologicznych,
(w niektórych przypadkach badania wskaźników biologicznych będą badaniami pilotażowymi)
Celem monitoringu diagnostycznego jest:
dostarczenie ogólnej oceny stanu wód powierzchniowych każdej zlewni i podzlewni wewnątrz obszaru dorzecza
uzupełnienie analizy presji
umożliwienie skutecznego i efektywnego zaprojektowania kolejnych programów monitoringu
umożliwienie oceny długoterminowych zmian w warunkach naturalnych
umożliwienie oceny długoterminowych zmian następujących w wyniku działalności człowieka
Kryteria lokalizacji MD -rzek
Punkty pomiarowo-kontrolne (ppk) w przekrojach zamykających zlewnie o pow. 2,5 tys km2
Ppk EIONET-Waters
Repery
Program pomiarowy MD rzek
W zależności od pełnienia różnych funkcji w realizacji dyrektyw sektorowych oraz polskich przepisach prawnych - odmienny program pomiarowy.
wspólny zakres programu pomiarowego:
elementy jakości biologicznej (5 elementów)
elementy jakości hydromorfologicznej
elementy jakości fizykochemicznej (wskaźniki fizyczne, warunki tlenowe, warunki zasolenia, stan zakwaszenia substancje biogeniczne)
dodatkowo
zrzucane do wód substancje z listy priorytetowej
inne zanieczyszczenia, jeśli zrzucane są w ilościach znaczących w dorzeczu
Częstość wykonywania monitoringu diagnostycznego:
- minimum przez okres jednego roku w czasie objętym Planem Gospodarowania Wodami na Obszarze Dorzecza
Kraje Unii mogą uznać za konieczne (w zależności od ilości dostępnych informacji i poziomu ufności w pierwszej ocenie ryzyka) przeprowadzenie monitoringu diagnostycznego co rok, przynajmniej w czasie pierwszych trzech lat (2006-2008)
Monitoring operacyjny
Celem monitoringu operacyjnego jest:
ustalenie stanu tych części wód, które zidentyfikowano w wyniku analizy presji, z wykorzystaniem danych z monitoringu diagnostycznego, jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych Dyrektywy (tzw. zagrożone JCzW)
ocenę zmian ich stanu następujących w wyniku wdrożenia programów działań naprawczych określonych w programie wodno-środowiskowym kraju
Zakres monitoringu:
wszystkie biologiczne, fizykochemiczne i hydromorfologiczne elementy jakości, które są najbardziej czułe na oddziaływania, którym poddana jest część wód
Zakres pomiarowy uzależniony od presji powodującej, iż dana JCzW została uznana za zagrożoną oraz od sposobu jej użytkowania.
JCW zagrożone niespełnieniem celów środowiskowych,
obszary zagrożone azotanami pochodzenia rolniczego
oraz punkty celowe (obszary chronione):
JCW zaliczone do wód stanowiących miejsce bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków
lokalizacja na terenach służących ochronie wód przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia
tereny przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków, w tym właściwe miejsca w ramach Natura 2000 (muszą być objęte monitoringiem operacyjnym, jeśli zostały one zidentyfikowane w monitoringu diagnostycznym jako te części wód, które mogą nie spełnić celów środowiskowych)
wody przeznaczone do celów rekreacyjnych, w tym obszary wyznaczone jako kąpieliska
Te same ppk mogą należeć do różnych grup ppk.
Badania i ocena stanu wód w jeziorach.
2007-2009 jeziora badane będą w oparciu o programy pomiarowe monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i monitoringu jakości wód użytkowych (wody wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia).
monitoring diagnostyczny jezior - stała liczba 23 jezior oraz 170 jezior w okresie 2007-2009.
jeziora o zlewniach leśnych i rolniczo-leśnych, charakteryzują się dobrą jakością wód.
jeziora referencyjne, zgłoszone do pan-europejskiego rejestru stanowisk interkalibracyjnych,
jeziora znajdujące się na obszarach sieci NATURA 2000
Zasady lokalizacji punktu
na głęboczku (po jednym ppk dla każdego plosa)
w pobliżu ujścia ścieków (lub innych potencjalnych źródeł zanieczyszczeń)
na każdym istotnym dopływie
na odpływie z jeziora
Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach.
kontrolowanie stężeń metali ciężkich i szkodliwych substancji organicznych akumulowanych w osadach rzek i jezior oraz określenie trendów zmian zawartości tych zanieczyszczeń wraz z oceną tych zmian w czasie
około 150 punktów w rzekach, w tym 80 punktów badanych corocznie i około 70 punktów, które badane są w cyklu 3-letnim.
około 150 jezior typowanych corocznie przez WIOŚ
Zakres pomiarów:
Ca, Mg, Mn, Fe, P, S, i Corg oraz pierwiastków śladowych: As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sr, Zn, V. wybranych punktach ozn. szkodliwych związków organicznych tj.: 17 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (acenaftylen, acenaften, fluoren, fenantren, antracen, fluoranten, piren, benzo(a)antracen, chryzen, benzo(b)fluoranten, benzo(k)fluoranten, benzo(a)piren, benzo(e)piren, perylen, indeno(1,2,3-cd)piren, dibenzo(a,h)antracen, benzo(ghi)perylen), 7 kongenerów polichlorowanych bifenyli (PCB 28, PCB 52, PCB 101, PCB 118, PCB 138, PCB 153, PCB 180) oraz 13 pestycydów chloroorganicznych (-HCH, -HCH, γ-HCH, δ-HCH, Heptachlor, Aldryna, Epoksyd Heptachloru, Dieldryna, p,p'-DDE., p,p'-DDD, p,p'-DDT, Endryna i Aldehyd Endryny).
Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych.
Badania i ocena jakości wód zbiorników zaporowych.
Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku.
Program monitoringu rzek
1.Badania i ocena stanu wód w rzekach
Monitoring diagnostyczny
Program pomiarowy MD rzek 2/2
Monitoring operacyjny (1)
Monitoring operacyjny (2)
2. Badania i ocena stanu wód w jeziorach
3.Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach
3.Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach
4.Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych
5.Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku
Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych
Źródła promieniowania
Widmo elektromagnetyczne wg długości fali i jej wykorzystania
Podsystem PEM
Pomiary i ocena poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku.
Podstawa Prawna
Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 192 poz. 1883).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2004 r. Nr 257, poz.2573).
Najważniejsze zadania zrealizowane
Opracowanie podsystemu monitoringu pól elektromagnetycznych w ramach Programu Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2007 - 2009.
Opracowanie wyników pomiarów wykonanych przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska w roku 2005.
Zrealizowanie zadania pt. „Pomiary poziomów pól elektromagnetycznych na terenie miasta stołecznego Warszawy”.
Prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia MŚ w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku - delegacja z art. 123 ustawy Poś (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.).
Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych w ramach Programu Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2007 - 2009
Pozyskiwanie informacji o źródłach emisji energii odprowadzanych do środowiska.
Stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne, o napięciu znamionowym wynoszącym nie mniej niż 110 kV, o długości nie mniejszej niż 15 km.
Instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, emitujące pola elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do 300 GHz.
Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych w ramach Programu Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2007 - 2009
Pomiary i ocena poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku.
Obserwacja poziomów pól elektromagnetycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności.
Wykonywanie pomiarów w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (projekt - delegacja z art. 123 ustawy POŚ).
Pomiary poziomów pól elektromagnetycznych na terenie miasta stołecznego Warszawy
W 2006 roku na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy wykonał pomiary poziomów pól elektromagnetycznych na terenie miasta Warszawy w tych samych miejscach, w których w 1993 i 2001 roku zostały wykonane pomiary poziomów PEM przez Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych. Pomiary zostały przeprowadzone w 16 punktach na terenie miasta Warszawy i w jednym punkcie poza administracyjnym obszarem miasta (Izabelin - skraj Puszczy Kampinoskiej). Pomiary zostały wykonane przy użyciu izotropowej (dookólnej) sondy pomiarowej do pomiaru wartości skutecznej natężenia pola elektrycznego E-field probe type 8 (100 kHz - 3 GHz) z miernikiem typu EMR-300 Radiation Meter prod. firmy Narda.
Pomiary poziomów pól elektromagnetycznych
na terenie miasta stołecznego Warszawy
Wartość średnia maksymalnych wartości natężenia pola elektrycznego zmierzonych w poszczególnych 17 punktach pomiarowych wykonanych w 2006 roku przez CIOP-PIB wynosi 0,87 V/m.
Wartość średnia wypadkowych wartości natężenia pola elektrycznego zmierzonych w poszczególnych 17 punktach pomiarowych wykonanych w 2001 roku przez ITWL wynosi 0,84 V/m.
Wartość średnia wypadkowych wartości natężenia pola elektrycznego zmierzonych w poszczególnych 13 punktach pomiarowych wykonanych w 1993 roku przez ITWL wynosi 0,18 V/m.
Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku
Delegacja z art. 123 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.).
Rozporządzenie określa zakres i sposób prowadzenia przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, w tym:
sposób wyboru punktów pomiarowych,
wymaganą częstotliwość prowadzenia pomiarów,
sposoby prezentacji wyników pomiarów.
Zakres prowadzenia badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku obejmuje pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 85 MHz do 2200 MHz.
Pomiary pól elektromagnetycznych należy wykonywać w temperaturze nie niższej niż 0° Celsjusza, przy wilgotności względnej nie większej niż 75 %, bez opadów atmosferycznych.
Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku
Punkty pomiarowe, w których wykonuje się badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku wybiera się w dostępnych dla ludności miejscach usytuowanych na obszarze województwa w :
centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys.,
pozostałych miastach,
terenach wiejskich.
W każdej z wyżej wymienionych kategorii terenu wykonuje się w ciągu roku kalendarzowego po 15 pomiarów. Łącznie na terenie województwa wyznacza się 45 punktów pomiarowych w danym roku kalendarzowym.
Punkty pomiarowe należy, w miarę możliwości, równomiernie rozmieścić na terenie danego województwa.
Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku
W każdym z punktów pomiarowych, pomiary wykonuje się jeden raz w ciągu roku kalendarzowego, w sposób nieprzerwany przez dwie godziny z częstotliwością próbkowania co najmniej jednej próbki co dwie sekundy, pomiędzy godzinami 6:00 a 12:00.
W każdym z punktów pomiarowych, pomiary powtarza się co trzy lata.
Na obszarze województwa pomiary wykonuje się łącznie w 135 punktach pomiarowych składających się na trzyletni cykl pomiarowy.
Wyniki pomiarów opracowuje się w formie pisemnej oraz w formie elektronicznej w postaci sprawozdania z pomiarów wykonanych w ciągu jednego roku kalendarzowego oraz w postaci sprawozdania z cyklu pomiarów wykonanych w ciągu trzech lat.