Psychologia repetytorium, psychologia, psych rozwoju


P s y c h o l o g i a r o z w o j o w a - egzamin 2 VI 2000

wykłady: dr H. Olszewski

Historia:

Zainteresowanie dzieckiem wśród filozofów oświecenia:

P s y c h o l o g i a r o z w o j o w a

Psychologia filogenetyczna

Psychologia ontogenetyczna

Powstawanie i rozwój procesów psychicznych w całym świecie zwierzęcym - od organizmów najprostszych do najbardziej skomplikowanych

Powstawanie i rozwój procesów psychicznych u organizmów jednostkowych

P i e r w o t n e k o n c e p c j e r o z w o j u:

biologiczne

środowiskowe

= natywistyczne

=teoria dziedzicznościowa

  • Każdy z nas ma komplet odziedziczonych cech

  • Rozwój psychiczny polega na stopniowym ujawnianiu się tych cech (spontanicznym, ale z góry zaprogramowanym)

  • IQ jest z góry ustalony, inteligencja przejawia się wraz z wiekiem, wraz z nabywaniem doświadczenia

  • J. Watson - każdy rodzi się taki sam (tabula rasa), dopiero doświadczenia dają efekty

  • wszystko jest nabyte

  • osobowość - złożony system nawyków

  • środowisko jest stałe i niezmienne, a dziecko traktowane jest jako bierny przedmiot jego oddziaływań

  • uspołecznienie to rezultat duchowego porozumiewania się między sobą

Wygotski - Istotą rozwoju nie jest bierne przystosowywanie się do środowiska, a wychodzenie poza ograniczenia środowiska

T e o r i a k o n w e r g e n c j i ( d w u c z y n n i k o w a ) S t e r n a:

K o n f l u e n c y j n y m o d e l i n t e l i g e n c j i - Z a j o n c

Wybrane sposoby u s z k o d z e n i a m a t e r i a ł u g e n e t y c z n e g o:

Z a b u r z e n i a p r z e m i a n y m a t e r i i (bloki metaboliczne)

b. jasna cera, włosy popielate, skóra skłonna do wyprysków, mała głowa, w 24% padaczka, „mysi zapach” potu (z powodu kwasu fenylooctowego w pocie i moczu)

P r z y c z y n a:

I m p r i n t i n g - K o n r a d L o r e n z

P r z e t a c z n i k o w a uważa że dziecko wdrukowuje sobie uśmiech matki do 6 m-ca życia. Potem zaczynają występować lęki przed obcymi twarzami.

H a r l o w - badał wczesne doświadczenia emocjonalne, potwierdził hipotezę, że wczesny kontakt dotykowy z matką jest podstawą w kształtowaniu więzi emocjonalnej (eksperymenty z małpkami i matkami szmaciano-drucianymi) - poczucie bezpieczeństwa powodowało aktywność poznawczą.

H e b b - badania nad wrażliwością sensoryczną.

3 fazy reakcji po zerwaniu więzi emocjonalnej (domy dziecka)

O b u c h o w s k i - pozbawienie kontaktu z matką pow. 6 m-cy do 5. r.ż. - trwałe i nieodwracalne zmiany w osobowości → chłód emocjonalny, niechęć do przyjęcia ról rodzicielskich

E y s e n c k - twierdził, że IQ jest zdeterminowany biologią (obalono badaniami nad IQ bliźniąt jednojajowych)

Ł u r i a A l e k s a n d e r - (neuropsycholog) - analiza porównawcza pamięci bezpośredniej i logicznej u bliźniąt jedno- i dwujajowych

D o j r z e w a n i e - te przejawy rozwoju, które występują przy wyraźnym braku doświadczeń praktycznych (i tak powstaną - ćwiczone czy też nie). Rozwój tych form zachowania, które są wynikiem działania genów.

U c z e n i e s i ę - te przejawy zachowania, które występują przy udziale doświadczeń praktycznych

H i l g a r d - uczenie się to funkcja doświadczenia, dojrzewanie - funkcja biologii, są one ze sobą splecione (interakcja) ponieważ: pewien stopień dojrzałości organizmu jest konieczny by nastąpiło uczenie się, a uczenie umożliwi dalsze dojrzewanie.

C a r m i c h a e l - doświadczenia na salamandrach w jakimś roztworze i w wodzie - po okresie krytycznym i tak umiały pływać

z drugiej strony: izolowano małe szympansy od podniet wzrokowych - potem nie potrafiły rozpoznawać rzeczy, fiksować wzroku, nie mrugały na flesz; kurczaki muszą podziobać ziarno przez pierwsze 8 dni życia.

D e n n i s & D e n n i s

Uśmiech pojawia się na twarzach dzieci niewidomych - a więc bez społecznego przykładu. To samo płacz czy gniew, muszą być to zatem reakcje wrodzone.

M c G r a w - wykazała istnienie okresów krytycznych

G e s s e l T h o m p s o n - 2 bliźniaczki

K e l l o g & K e l l o g - początkowo szympansiątko rozwijało się szybciej od dziecka, ale do czasu.

N A D P O B U D L I W O Ś Ć

W ł o d a r s k i , S p i o n e k - nadpobudliwość u dzieci ukazuje się w całokształcie zachowań, mają b. łatwy kontakt z innymi, żywe (choć powierzchowne) zainteresowanie otoczeniem itd. W szkole - niesystematyczne.

Źródło - osłabienie procesów wewnętrznego hamowania (mówienie szeptem, zatrzymanie w biegu - sposoby ćwiczenia hamowania).

Rodzaje okazywania nadpobudliwości:

  1. Wzmożona ekspansja ruchowa - dzieci szukają okazji do ruchowego wyżycia się

  2. Niepokój ruchowy - kołysanie w ławce, rysowanie, drapanie ławek

  3. Tiki - mimowolne wyładowania nerwowe - nasilają się przy próbach ich ograniczania.

  4. Nadpobudliwość w sferze poznawczej - zaburzenia uwagi + pochopność, pobieżność myślenia - szybkie formułowanie nieprzemyślanych myśli

  5. Nadpobudliwość w sferze wyobraźni

  6. Nadpobudliwość w sferze emocjonalno - uczuciowej. Niewielka kontrola nad reakcjami emocjonalnymi, częste zmiany nastrojów

Komponenta poznawcza lęku - procesy uwagi koncentrowane na niewłaściwych rzeczach w trakcie rozwiązywania zadania. Wysokolękowi dzielą uwagę na zadanie i samego siebie.

O K R E S Y K R Y T Y C Z N E i S E N S Y T Y W N E

O k r e s k r y t y c z n y - najbardziej optymalny dla odbioru określonych bodźców. Uczenie się danej sprawności przebiega najłatwiej, najszybciej.

O k r e s s e n s y t y w n y - ujęcie szersze okresu krytycznego - kiedy w ogóle zdolni jesteśmy się danej czynności nauczyć.

Zbyt wczesne / późne ćwiczenie czynności jest nieefektywne.

H u r l o c k - 3 kryteria wykrywania okresów krytycznych:

  1. Zainteresowanie dziecka uczeniem się danej czynności

  2. Długość czasu w jakim zainteresowanie się przejawia

  3. Wyniki, jakie dziecko osiąga przez ćwiczenie

W y g o t s k y - nazywa okres krytyczny SFERĄ NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU.

R u b i n s t e i n:

S z u m a n - podkreśla wpływ na rozwój działania i myślenia. Jego zdaniem wtedy, gdy dziecko zaczyna uświadamiać sobie warunki, metody, cel działania jego działalność staje się bardziej świadoma.

Zachodnia psychologia odchodzi od ujmowania rozwoju w kategoriach ilościowych.

R o z w ó j - ciąg zmian prowadzący do wyższego stopnia zróżnicowania struktury i funkcji organizmu, do coraz większej złożoności całego systemu, czego wynikiem jest zróżnicowanie zachowania się uwarunkowanego coraz większą liczbą czynników.

Szczególnie ważnym czynnikiem jest aktywność własna - motor rozwoju - powoduje ona zwrotnie dalszy rozwój organizmu.

P i a g e t - rozwój = proces konstruowania struktur poznawczych na dwa sposoby:

Posiadane możliwości rozwijają się wyłącznie przez ich aktywne wykorzystanie w kontaktach z rzeczywistością. Dziecko nie tyle dojrzewa, ile jest aktywnym podmiotem własnego rozwoju.

C z y n n i k i r o z w o j u:

  1. Dojrzewanie biologiczne

  2. Doświadczenie społeczne (kontakt z otoczeniem)

  3. Doświadczenie fizyczne (kontakt z przedmiotami)

  4. Równoważenie (samoregulacja) siła motywacyjna nakazująca przywracanie stanu równowagi poprzez asymilację i akomodację - droga do wyższych poziomów myślenia.

C z y n n i k i w p ł y w a j ą c e n a a k t y w n o ś ć :

Zewnętrzne

Wewnętrzne

Środowisko, warunki, narzędzia. Sytuacje problemowe. Możliwości działania i pomocy ze strony dorosłych.

W dziecku (nie tylko biologia) - doświadczenie, zaznacza się tu wpływ zewnętrznych

Wzorce środowiskowe:

  • naśladowanie (wrodzone, wierne odtwarzanie zachowań)

  • modelowanie (przejmowanie tendencji em-motywacyjnych modela. Dziecko koncentruje się raczej na znaczeniu zachowań niż ich formie). Modeluje te zachowania, które prowadzą do sukcesu

Możliwości działania - zdrowie, sprawność, zdolność do wysiłku, sprawność funkcjonowania analizatorów

W zależności od stanu zdrowia dziecko styka się z różnymi wymaganiami i sposobami ich egzekwowania.

Wymagania środowiskowe - nagrody / kary werbalne i niewerbalne

Funkcjonowanie / typ układu nerwowego:

  • procesy hamowania / pobudzenia

ich:

  • siła (zdolność do długotrwałego wysiłku)

  • równowaga (stosunek siły pobudzenia do siły hamowania)

  • ruchliwość (zdolność do przechodzenia między tymi procesami)

(pożądane: wysoka siła pobudzenia i hamowania, średnia ruchliwość)

Preferencje:

  • wynik kształtującego się systemu wartości

  • wpływ preferencji na aktywność oznacza , że ta aktywność jest w dużym stopniu zależna od zainteresowań, zamiłowań, potrzeb, wiedzy nt. tego, co dobre, a co złe

  • mogą wyznaczać rodzaj działań i stopień trudności różnych działań

  • zwrotnie modyfikują wpływ czynników zewnętrznych

D i a l e k t y c z n a t e o r i a r o z w o j u

  1. odziedziczone zadatki anatomo-fizjologiczne

  2. aktywność własna

  3. środowisko

  4. nauczanie i wychowanie

ad.1. ulegają zmianom w procesie rozwoju, UN jest bardzo plastyczny, ulega różnym zmianom w życiu

ad.3. L e o n t i e w - przystosowanie do środowiska nie jest istotą rozwoju, bo także człowiek dostosowuje je do siebie i wychodzi poza jego ograniczenia

N e w c o m b - teoria ról: ogólne i specyficzne dla płci

ad.4. rozwojem można pokierować dostarczając odpowiednich treści, które kształtują sposób myślenia, wyobraźnię, poglądy, postawy. Proces wychowania zmienia się wraz z ideologią.

S t a d i a r o z w o j u

A k c e l e r a c j a - przyspieszenie tempa rozwoju w każdym kolejnym pokoleniu

P O D Z I A Ł Y:

V a l l o n - globalny podział życia na 6 stadiów od strony rozwoju: społecznego, intelektualnego, emocjonalnego. W każdym stadium rozwija się cała osobowość, ale zawsze przeważa jedna strona.

1

1 r.ż.

Stadium impulsywnych reakcji odruchowych i pierwotnych emocji.

Równowaga w tonusie mięśniowym (opanowanie postawy ciała), 6 m-c - bardzo silna potrzeba kontaktu emocjonalnego z matką - osmoza emocjonalna - bardzo ważne dla dalszego rozwoju charakteru dziecka.

2

1-3 r.ż.

Stadium zmysłowo - ruchowej działalności i projekcji.

Odwrócenie się dziecka od osmozy i ukierunkowanie w świat przedmiotów, pierwsze wyobrażenia i działania fikcyjne

3

3-6 r.ż.

Stadium personalizmu

1. etap - opozycji (oporów) - wskutek odróżnienia siebie od otoczenia dziecko żąda autonomii 2. etap - wdzięku i narcyzmu - chęć przymilania się innym, silniejszego związku z osobą kochaną 3. etap - intencjonalne naśladowanie ulubionych osób spowodowane silną potrzebą identyfikacji świadomość fizyczna - związana z kształtowaniem się schematów własnego ciała świadomość społeczna - kształtowanie się obrazu świata i własnej osoby rozwój intelektualny - postępuje za rozwojem mowy

4

6-11 r.ż.

Stadium kategorii i konformizmu

Ponowne skierowanie na świat przedmiotów, obiektywizacja poznania, rozwój uwagi i pamięci.

5

stadium 11-15 r.ż

Stadium adolescencji

Narodziny nowej świadomości samego siebie, sprzeczne poglądy, postawy

6

od 16 r.ż.

Stadium młodzieńcze

Wizje, koncepcje życia, równowaga między stroną intelektualną i emocjonalną osobowości.

Inne podziały:

Kultura chińska:

1

-21

Młodość

2

21-30

Zawieranie małżeństwa

3

30-40

Wiek poznania własnych błędów

4

40-50

Wiek pełnienia urzędów społecznych

5

50-60

Wiek twórczego życia

6

60-70

Wiek upragniony

7.

70-

Starość

Pitagoras:

1

-20

Stawanie się człowiekiem

2

20-40

Człowiek młody

3

40-60

Człowiek dojrzały w pełni

4

60-80

Człowiek stary

Birren:

1

-2

Niemowlęctwo

2

2-5

Przedszkole

3

5-12

Dzieciństwo

4

12-17

Dorastanie

5

17-25

Wczesna dojrzałość

6

25-50

Dojrzałość

7

50-75

Późna dojrzałość

8

75-100

Starość

9

100-

Makrobiotyzm

Ze względu na osiągnięcia twórcze:

1

20-30

wiek brązowy

2

30-40

wiek złoty

3

40-50

wiek srebrny

4

50-60

wiek żelazny

5

60-70

wiek cynowy

6

70-80

wiek drewniany

Wg R u b i n s t e i n a podziały powinny dotyczyć nie wieku, lecz nabytych treści.

R O Z W Ó J E M O C J O N A L N Y

S t r a c h:

2 fazy:

G n i e w:

W ł a ś c i w o ś c i e m o c j i d z i e c i ę c y c h:

G e s s e l - Rozwój emocjonalny nie jest progresywny - podlega on fluktuacjom: stany równowagi przeplatają się ze stanami braku równowagi co spowodowane jest rozwojem neurobiologicznym organizmu.

3 - latek:

Zwykle zrównoważony emocjonalnie, spokojny, pogodny, przyjazny

3,5 - latek:

Brak równowagi emocjonalnej - źle sypia, lękliwy, niespokojny, żąda wyłączności uczuć, zaborczy, agresywny - do 5rż.

5 - latek

Wiek pytań - duża aktywność poznawcza

6 - latek

Znów niezrównoważony, podniecony, agresywny, okrutny, wybuchowy, ekspansywny

7 - latek

Równowaga znowu, zmniejszona impulsywność uczuciowa dziecka, intelektualna ocena sytuacji, rozwój hamowania wewnętrznego

U c z u c i a d o m i n u j ą c e - mają przeważający wpływ na zachowanie, zależą od genów i środowiska.

K o n t r o l a e m o c j i - wywieranie ukierunkowanego wpływu na emocje (na społecznie pożądane)

S p o s o b y r o z ł a d o w y w a n i a e m o c j i:

O b u c h o w s k i - żeby kara była skuteczna musi być wydawana emocjonalnie - dla rodzica to też musi być przeżycie

C h o r o b y p s y c h o s o m a t y c z n e - efekt kojarzenia choroby z czymś przyjemnym / pożądanym - np. zwróceniem uwagi rodziców.

N a d m i a r m i ł o ś c i - jest równie szkodliwy jak jej brak - u dziecka mogą nie wytworzyć się mechanizmy do poszukiwania bliskości emocjonalnej (Obuchowski - dziecko, które jest nieustannie karmione nigdy nie poczuje głodu)

G a r d n e r - „karłowatość deprywacyjna” - fizyczne następstwo deprywacji emocjonalnej. Po adopcji do „normalnych' rodzin rozwój postępował nagle. Przyczyna: za emocje odpowiedzialne jest podwzgórze, które pobudza przysadkę, która produkuje somatotropinę.

B o w l b y - ścisła zależność znaczeniowa między relacją z matką w dzieciństwie a wchodzeniem w związki z innymi ludźmi później:

E r i k E r i k s o n - 1 stadium to podstawowe zaufanie do świata, bez tego - w dorosłości - nadmierna zależność od innych, lękliwość (lub odwrotnie: nadmierna manifestacja niezależności), tak czy siak: niedojrzałość emocjonalna. Z tego powstaje NARCYZM (i socjopatie)

A i n s w o r t h - rozróżniła związki emocjonalne z matką na ufne i lękliwe.

B o w l b y: podmiotowy mechanizm trwałości zachowań:

Dziecko tworzy 2 modele zachowań:

Modele te są bardzo trwałe i wpływają na spostrzeganie siebie i innych.

K a g a n , M o s s - badania longitudinalne nad tym, co zostaje w człowieku. Najbardziej prognostyczne zachowania w 6-10 rż. to:

Istnieje 7 prognostycznych zachowań:

  1. Zainteresowania intelektualne (najwyższa korelacja)

  2. Bierne wycofywanie się z sytuacji stresujących

  3. Zależność od rodziny

  4. Łatwość wpadania w gniew

  5. Lęk przed kontaktami społecznymi

  6. Identyfikacja z własną płcią

  7. Intensywność zainteresowania płcią przeciwną

N e w c o m b - rola społeczna - zespół norm dot. zachowania człowieka. Role:

O b u c h o w s k i - potrzeba kontaktu emocjonalnego rozwija się w 4 fazach:

  1. 3-6 m ż. Potrzeba kontaktu z matką ma czysto fizjologiczny charakter

  2. 6-18 m ż Zdolność do syntonii - współbrzmienie uczuciowe - nie ma to związku z zaspokajaniem potrzeb fizjologicznych.

  3. ..

  4. ..

H a v i n g h u r s t

Teoria zadań rozwojowych

1. Pragmatyczny punkt widzenia: od strony osiągnięć rozwojowych

2. Aspekt teleologiczny - cele, które człowiek realizuje od urodzenia mniej lub bardziej skutecznie

  1. Potrzebami organizmu (czynniki wewnątrzbiologiczne)

  2. Potrzebami psychiki (czynniki psychologiczne)

  3. Wymaganiami społecznymi (czynniki społeczno - kulturowe)

Pomyślne wykonywanie zadań powoduje zadowolenie, szczęście, zadowolenie i powodzenie w rozwiązywaniu zadań następnych, niepomyślne - dezaprobata, brak szczęścia, późniejsze niepowodzenia.

Wypełnianie zadań wymaga ZDOLNOŚCI ich rozwiązywania i wypracowanie sobie zdolności do radzenia zadaniami społecznymi (zdolności + superego).

I Stadium

1-6 rż.

Uczenie się chodzenia, mówienia, kontroli nad wydalaniem, różnic płci, skromności seksualnej, mowy, nabywanie umiejętności czytania

II Stadium

6-12rż

Uczenie się sprawności fizycznej, postaw wobec samego siebie, przebywania z rówieśnikami, rozwijanie umiejętności czytania, pisania, pojęcia potoczne, świadomość, moralność, skala wartości, osiąganie niezależności osobistej, rozwijanie postaw wobec instytucji

III Stadium

12-18rż.

Osiąganie dojrzałych więzi z rówieśnikami obojga płci, akceptacja własnego wyglądu, osiąganie niezależności uczuciowej od rodziców i innych dorosłych, przygotowanie do małżeństwa i kariery zawodowej, rozwijanie ideologii - systemu etycznego, dążenie i osiąganie postępowania odpowiedzialnego społecznie.

IV Stadium

18-35rż.

Wybór partnera, uczenie się współżycia z małżonkiem, założenie rodziny, wychowanie dzieci, prowadzenie domu, rozpoczęcie pracy zawodowej, przyjmowanie odpowiedzialności

V Stadium

35-60rż.

Wspomaganie dorastających dzieci, osiąganie dojrzałej odpowiedzialności społecznej / obywatelskiej, wypełnianie wolnego czasu czynnościami typowymi. Akceptowanie i dostosowanie się do fizjologii wieku średniego. Przystosowanie do starzenia i śmierci rodziców.

VI Stadium

60- rż

Przystosowanie do spadku sił fizycznych, emerytury i spadku miesięcznych dochodów, do śmierci partnera, pogodzenie się z nią, utrzymywanie stosunków z ludźmi w swoim wieku

R o z w ó j s p o ł e c z n y

3 mż - uśmiech na widok i płacz na pożegnanie

6 mż - zwracanie uwagi ruchami ciała, kończyn

10 mż - chwyt pod kontrolą wzroku, picie z kubka itp. Początek rozumienia pewnych słów.

Rówieśnicy:

Zachowania aspołeczne, przejawiane przez praktycznie wszystkie dzieci:

S O C J A L I Z A C J A

3 procesy - uczenie się zachowań społecznych:

  1. Uczenie się zachowań społecznie aprobowanych

  2. Pełnienie postaw społecznych

  3. Pełnienie ról społecznych]

Socjalizacja uzależniona jest od czterech czynników:

  1. Ilość okazji do uspołecznienia (z wiekiem potrzeba ich coraz więcej)

  2. Porozumiewanie się pomocą słów zrozumiałych dla innych i na tematy interesujące innych

  3. Dzieci nauczą się postępować społecznie tylko, jeśli będą do tego motywowane (a więc uzyskiwanie przyjemności)

  4. Istotne znaczenie ma tzw. efektywna metoda uczenia się „pod kierunkiem” - ukierunkowywanie „prób i błędów” dziecka

Do 7 rż - najważniejsza dla socjalizacji jest rodzina

Od 7 rż - najważniejsza jest szkoła - ważni są rodzice, nauczyciele, rówieśnicy

Wpływ grupy społecznej jest szczególnie silny w 3 dziedzinach:

  1. Pragnienie dostosowania się do oczekiwań społecznych (konformizm)

  2. Uniezależnianie się od rodziny. Pomaga mieć swoje racje - nawet inne niż racje rodziny.

  3. Pojęcie własnego „JA” - grupa wpływa na obraz własnej osoby

Utrudniają socjalizację:

  1. Wrodzone właściwości (fizyczne „nie pasowanie”, np. typ budowy ciała albo temperament)

  2. Nieuświadomione wymagania grupy.

Wpływ rodziny na uspołecznienie:

P s y c h o l o g i a s t a r z e n i a s i ę.

Biologicznie - starzeje się tkanka łączna - zbudowana z kolagenu - czyli z popularnego w ciele białka. Starzeją się stawy. Powstają poprzeczne wiązania między włóknami kolagenu - tkanka łączna staje się mało rozciągliwa. Rany goją się dłużej. Ciśnienie krwi w mózgu spada - jest to zjawisko przystosowawcze - przeciwdziała wylewowi krwi do mózgu. Podobnie: zwiększenie światła tętnic.

F r o l k i s (ZSRR) - W I T A U K T Y Z M - procesy witauktyczne: podtrzymujące czynności życiowe człowieka, np. wielojądrzastość w komórce.

Wg niektórych starzenie jest normalne, zgodne z DNA, wg innych są to wyniki uszkodzenia DNA

R ó ż y c k a - powiązała starzenie się tkanek z ich zdolnością do regeneracji. Stwierdzono, że starzeją się przede wszystkim te tkanki, które się nie regenerują, potem te, które słabo itd.

B ü r g e r - B I O M O R F O Z A - całokształt zmian w organizmie na przestrzeni całego życia - zawsze jednokierunkowych. Tempo i rytm - indywidualne na przestrzeni całego życia, poszczególne organy różnie się starzeją. O starzeniu się mówimy gdy dochodzi do spowolnienia biomorfozy.

Fazy biomorfozy:

  1. Przewaga powstawania komórek nad ich zanikaniem - ewolucja.

  2. Równowaga powstawania nad zanikiem - transwolucja

  3. Przewaga zanikania nad powstawaniem - inwolucja.

K o z ł o w s k i - warunkiem zachowania stałości środowiska wewnętrznego jest stała sprawność fizjologicznych mechanizmów adaptacyjnych. Wraz z wiekiem ta sprawność spada (utrata zdolności adaptacyjnych). Proces starzenia się genetycznie uwarunkowany.

S t a r ę g a - P i a s e k , L i s o w s k i - starość psychospołeczna to etap życia, w którym procesy psychiczne objawiające się rezygnacją i poczuciem braku szans oraz procesy społeczne - odrzucenie - oddziałują synergicznie z procesami biologicznymi prowadząc do naruszenia homeostazy, a tym samym do ograniczenia możliwości przeciwdziałania wymienionym procesom bez możliwości substytucji i powrotu do stanu poprzedniego.

T e o r i a w y s o k i c h s c h o d ó w: każdy z nas w życiu „wspina się” na schody - różne poziomy kompetencji - i ten najwyższy osiągnięty poziom determinuje przebieg procesu starzenia.

Szybciej starzeją się ludzie samotni i z niższym wykształceniem.

B i r r e n - życie samotne skraca życie o 5 lat, życie na wsi też o 5 lat, nadwaga do 25% - o 3:6 roku, do 35% - o 4:3 roku, paczka papierosów dziennie - o 7 lat, 2 paczki dziennie - 12 lat.

W y ł ą c z a n i e - jest znamienną cechą w starości - polega na ograniczaniu ilości interakcji

A s p e k t i n d y w i d u a l n y: Ludzie starzy odwracają się od społeczeństwa w takim samym stopniu, w jakim społeczeństwo odwraca się od nich. (tzw. wyłączanie funkcjonalne - celem jest zwolnienie miejsc pracy młodym)

B r o m l e y - opisał różne postawy ludzi starszych:

Badania poprzeczne wykazują zmienność osobowości w czasie.

Badania longitudinalne wykazują jej stałość.

B i r r e n - zmniejsza się aktywność społeczna, zorientowanie na osiąganie celów, ubożenie zainteresowań

T o m a e - zbadał 222 osoby - longitudinalnie, od (60-70) roku życia do (72-82) roku życia - 12 lat.

K r o t o k w i l - 14-20% nerwic to tzw. nerwice egzystencjalne.

Sens życia polega na realizowaniu pewnych zadań (wymiar noogenny - duchowy)

Brak sensu życia wywołuje frustracje egzystencjalne (noogenne) - agresja, depresja, izolacja, rezygnacja, ucieczka od życia. Jeśli jest to stan długotrwały - przechodzi w nerwicę egzystencjalną.

P i e t r a s i ń s k i - mądrość życiowa.

spisywał: sobol


Wyszukiwarka