POJĘCIE IDEOLOGII

- źródło utopijnych lub fanatycznych teorii społecznych. Wywodziła się od Napoleona Bonapartego, który ideologię rozumiał jako zbiór idei uważanych za rewolucyjne i niepożądane

- ideologia jako system przekonań, która może rywalizować z innymi systemami

- należą do zorganizowanych grup (jednostki mają przekonania i opinie, a grupy ideologie)

- ideologie mogą ze sobą współistnieć i takim rodzajem są współczesne religie monoteistyczne. Wyrażają odmienne, ale nie zwalczające się i nie wykluczające się wizje.

- ideologie mogą być teoretyczne tak jak w wypadku, gdy nie zostały jeszcze przyswojone lub są niedostępne (ponieważ grupa je formułująca nie ma możliwości lub nie pragnie przekazać swoich przekonań szerszemu ogółowi)

IDEOLOGIE EDUKACYJNE:

IDEOLOGIA EDUKACYJNA: to zbiór idei i przekonań wyznawanych przez grupę ludzi na temat formalnych ram edukacji, a zwłaszcza na temat szkolnictwa oraz na temat nieformalnych przejawów edukacji takich jak np. nauka w domu.

POJĘCIE DYCHOTOMICZNE: jest to kontrastowanie dwóch przeciwstawnych modeli w badaniach nad ideologiami edukacji i w próbach opisania dylematów tych ideologii edukacji. Czyli podejście to polegające na przeciwstawieniu dwóch modeli edukacji różniących się od siebie ma za zadanie wyjaśnienie i zrozumienie wszystkich aspektów ideologii edukacji. Są to badania nad złożonością systemu oświatowego.

PRZYKŁADY TAKICH ZESTAWIEŃ 2 PRZECIWSTAWNYCH MODELI:

- orientacja na nauczyciela-orientacja na ucznia

- nauczanie otwarte-nauczanie zamknięte

- przyjmowanie znaczeń-tworzenie znaczeń

- system autorytarny-system demokratyczny

- model tradycyjny-model postępowy

- przekaz-interpretacja

• Podejście dychotomiczne nie uwzględnia jednak na ogół całej złożoności systemów.

DLATEGO TEŻ są podejmowane próby uchwycenia więcej niż dwu ideologii, ponieważ lepiej oddają one złożoność systemu oświatowego.

• Taką próbę podjął m.in. Raynor, szkicując 4 ideologie edukacji:

1. arystokratyczną- gdzie edukacja jest sposobem przygotowania młodego człowieka do roli społecznej szlachcica i przywódcy. Edukacja jest tu rozumiana jako sposób potwierdzenia statusu społecznego osoby.

2. burżuazyjną- gdzie najważniejszym punktem jest selekcja jednostek mających odegrać rolę elity w społeczeństwie. W tej ideologii edukacyjnej sukcesy w nauce są rozumiane jako uzyskiwanie prawa do zajmowania prestiżowej pozycji w zawodowym i publicznym życiu.

3. demokratyczną- gdzie charakterystyczny jest dostęp wszystkich do oświaty niezależnie od pochodzenia czy stanu społecznego. Celem w tej ideologii edukacji jest wszechstronny rozwój dziecka.

4. proletariacką- celem tej ideologii jest dostosowanie dzieci i młodzieży do życia w społeczeństwie, w jakim żyją. Szkolnictwo w tym wypadku jest praktyczne.

(EDUKACJA DOSTOSOWANA DO POTRZEB GRUP SPOŁECZNYCH)

W OPISIE IDEOLOGII EDUKACJI WAŻNE JEST USTALENIE KRYTERIÓW, GŁÓWNYCH CECH ORAZ WSZYSTKICH MOŻLIWYCH KOMBINACJI .

IDEOLOGIA MA RÓŻNE TEORIE SKŁADOWE, KTÓRE SŁUŻĄ ANALIZIE POSZCZEGÓLNYCH KLAS, SZKÓŁ LUB SYSTEMÓW, A SĄ NIMI:

a) TEORIA WIEDZY:

- wiedza może być ukierunkowana na przeszłość: jest wówczas podzielona na przedmioty z powodu swej obszerności i rzetelności

- wiedza może być ukierunkowana na teraźniejszość: ma wówczas przede wszystkim znaczenie integracyjne; obecne problemy mają charakter interdyscyplinarny i wymagają ciągle nowej wiedzy

- wiedza może być również ukierunkowana na przyszłość: kładzie wtedy nacisk na umiejętność rozwijania się i uczenia oraz dostosowania do obowiązujących warunków

- istnieje także wiedza hierarchiczna: np. stopniowanie wartości przedmiotów, które nam się przydadzą lub nie w osiągnięciu jakiegoś celu

b) TEORIA UCZENIA SIĘ I ROLI UCZNIA:

- uczenie się może być czynnością: zbiorową czyli w grupach, albo czynnością wyłącznie indywidualną

- uczenie się może być traktowane jako: rywalizacja z innymi lub jako rywalizacja wobec określonych kryteriów osiągnięć

- uczniowie uczą się: unikać nieprzyjemnych konsekwencji lub powiększać swe kompetencje

- uczeń uczy się poprzez: słuchanie, oglądanie lub działanie

- rolą uczącego się być: przyjmowanie wiedzy bez sprzeciwu czy kwestionowania lub prowadzenie dyskusji lub podejmowanie decyzji

- rolą uczenia się może być: reprodukowanie wiedzy lub znajdowanie nowej wiedzy/wiadomości

c) TEORIA NAUCZANIA I ROLI NAUCZYCIELA:

- od nauczyciela wymagane może być: przekazywanie wiedzy, pomoc lub konsultacje z uczniami

- nauczanie może być: przymusem, negocjacją lub kontrolą

d) TEORIA ŚRODKÓW NAUCZANIA ODPOWIEDNICH DO PROCESU UCZENIA SIĘ:

- środkami nauczania mogą być doświadczenia:

1:pierwszego stopnia(prace badawcze, działania symulacyjne lub własne podręczniki i teksty)

2:drugiego stopnia(relacje z doświadczenia pierwszego stopnia umieszczone w książkach i filmach)

3:trzeciego stopnia(np. podręczniki ze streszczeniami)

-szkoły kładą różny nacisk na środki nauczania z tych trzech grup

-dostęp do tych środków może być bardzo zróżnicowany

e) TEORIA ORGANIZACJI UCZENIA SIĘ:

-za ogólną organizację szkoły może być odpowiedzialna: jedna osoba (np. dyrektor szkoły) lub wiele osób (np. społeczność szkolna)

- podział uczniów może być przeprowadzony ze względu na: wiek, płeć, osiągnięcia, itp.

- plan lekcji może być: ustalony z góry lub może być wynikiem kompromisu między uczniami a personelem szkolnym

- nauczyciele mogą być: ogólni do wszystkich przedmiotów lub wyznaczeni do przekazywania wiedzy tylko z jednego przedmiotu

f) TEORIA OCENIANIA PROCESU UCZENIA SIĘ:

- oceniać mogą: egzaminatorzy, nauczyciele lub uczniowie

- przedmiotem oceniania mogą być: efektywność, rezultaty lub osiągnięcia

- ocenianie może być skoncentrowane na: procesach uczenia się lub na produkcie końcowym

- ocenianie może mieć wiele różnych form

g) TEORIA DĄŻEŃ, CELÓW I WYNIKÓW

h) TEORIA MIEJSCA NAUKI:

- nauka może przebiegać w: specjalnym budynku lub „gdzieś w terenie”

WIELE ASPEKTÓW TYCH TEORII ZALEŻY OD POGLĄDÓW!

AUTORYTARNE I NIEAUTORYTARNE IDEOLOGIE EDUKACJI:

1. AUTORYTARNE IDEOLOGIE EDUKACJI:

• System dyscyplin w związku zależności, gdzie jedna osoba jest dominująca, a inna lub inne osoby są od niej uzależnione.

=>istnieje kilka form takich relacji:

a) FORMA AUTORYTARNA:

-porządek narzucany i utrzymywany przez strach

-„rządy” dyktatora

(-badana przez Lippitta i White'a)

b) FORMA PATERNALISTYCZNA:

-porządek utrzymywany poprzez respekt

-stosunek jak do matki, ojca, księdza czy policji itp.

c) FORMA CHARYZMATYCZNA:

-porządek utrzymany dzięki urokowi i magnetyzmowi osobistemu oraz dzięki umiejętności występowania publicznego czy siły perswazji

-np. wpływ mistrza na uczniów

d) FORMA ORGANIZACYJNA:

-porządek utrzymywany dzięki dobrze stworzonym systemom, strukturom i organizacjom

-przykładem jest architekt

e) FORMA EKSPERCKA:

-porządek utrzymany dzięki posiadaniu niezbędnych informacji

-np. kompetencje lekarza (on posiada wykształcenie dzięki któremu leczy, a opieka lekarza jest potrzebna innym)

f) FORMA KONSULTACYJNA:

-porządek utrzymany poprzez uwzględnienie reakcji i pomysłów innych osobników

-przykład- badacz rynku, który uwzględnia reakcje i pomysły oraz opinie konsumentów

TE FORMY PORZĄDKU AUTORYTARNEGO MOŻNA ZAOBSERWOWAĆ NP. W SZKOŁACH I KLASACH. NAUCZYCIEL MOŻE OPIERAĆ SIĘ NA JEDNYM Z TYCH MODELI ZAPROWADZENIA PORZĄDKU. NAUCZYCIELE MOGĄ RÓWNIEŻ STOSOWAĆ WIĘCEJ NIŻ JEDEN MODEL UTRZYMANIA PORZĄDKU W KLASIE, NP. W ZALEŻNOŚCI OD SYTUACJI.

2. NIEAUTORYTARNE IDEOLOGIE EDUKACJI:

DO NIEAUTORYTARNYCH IDEOLOGII EDUKACJI ZALICZAMY:

DEMOKRATYCZNE IDEOLOGIE EDUKACJI I AUTONOMICZNE IDEOLOGIE EDUKACJI.

DEMOKRATYCZNE IDEOLOGIE EDUKACYJNE:

• System dyscyplin zawierający element niezależności w relacjach.

• posiada różne formy:

1. FORMA PROCEDURALNA:

-porządek utrzymany dzięki wcześniej utrzymanym regułom

-np. porządek utrzymywany przez sędziego, który ma wcześniej ustalone reguły

b) FORMA REPREZENTACYJNA:

-rzecznicy (adwokaci, obrońcy) wybrani przez ogół mają wpływ na podejmowane decyzje

c) FORMA KOMITETOWA=WIĘKSZOŚCIOWA:

-wcześniej wybrani przedstawiciele spotykają się i podejmują decyzje

d) FORMA FORUM:

-wszyscy uczestniczą w otwartej dyskusji

POJĘCIE IDEOLOGII

Ideologia ma wiele znaczeń.

Po pierwsze była pojęciem filozoficznym służącym do odróżniania nauki o ideach od starożytnej metafizyki. Obecnie takie użycie tego terminu jest rzadkie.

Ideologia wg Marksa i Engelsa w „Ideologii niemieckiej” to abstrakcyjna i z gruntu fałszywa myśl o społeczeństwie. Marks (twórca „socjalizmu naukowego”) oskarżał ideologie o to, że są swego rodzaju zasłoną dymną mającą uniemożliwić uciskanej klasie robotniczej poznanie prawdy o sytuacji, w której się znajduje. Wg niego ideologie służyły jedynie do utrzymania władzy w rękach warstw wyzyskujących. Uważał, że kształtują one fałszywą, nieautentyczną świadomość.

Cechy ideologii.

Są elementami społecznej świadomości.

Jest to zbiór idei i poglądów na temat otaczającego świata, jego postrzegania i rozumienia.

Ideologie mogą także ze sobą konkurować, kiedy przedstawiają inne wizje świata, tak, że nie mogą one ze sobą współistnieć. W czasie, gdy ideologie ze sobą rywalizują możliwe są trzy rezultaty; dominacja, legalizacja i inkorporacja. O dominacji mówimy wtedy, kiedy silniejsza grupa społeczna podporządkowuje grupy innych poglądów i przedstawia swoją ideologię jako oczywistą, jedyną i główną, stopniowo eliminując poglądy innych grup. Legalizacja jest to manipulowanie mediami, wprowadzanie cenzury i zmiana programów nauczania. Inkorporacja natomiast jest to przejęcie, wchłonięcie jednej ideologii przez drugą.

NAUKA AUTONOMICZNA

I istnieją trzy główne powody, dla których europejskie systemy oświatowe interesują się ideą nauki autonomicznej. Pierwszy związany jest z gwałtownością przemian społeczno- ekonomicznych, które wymagają od członków współczesnych społeczeństw stawiania czoła potrzebie ciągłej adaptacji. Z tego wynika, że należy kłaść nacisk na samokształcenie i samo nauczanie. Umiejętność ta jednak w dużym stopniu zależy od sposobów uczenia się wyniesionych ze szkoły.

Drugi powód odnosi się do zmian w technikach informacyjnych. Takie źródła informacji jak kino, radio, telewizja, gazety, czasopisma stały się źródłami konkurencyjnymi dla szkoły tradycyjnej i zasługują na miano szkoły równoległej. Młodzi ludzie oczekują od szkoły głównie wiedzy technicznej, podstaw i technik uczenia się, aby poradzić sobie z natłokiem informacji.

Trzecią zaś przyczyną jest rozwój nowych teorii uczenia się, zwłaszcza autorstwa Brunera, które kładą nacisk na to, aby uczeń sam tworzył znaczenia, a nie tylko biernie je przyjmował oraz na metody uczenia się i myślenia.

Chciałabym zapoznać Was teraz ze słowami Brunera, który powiedział: „Jeżeli program ma przynosić w sali lekcyjnej efekty, musi zawierać różne sposoby aktywizowania dzieci, różne sposoby prezentowania danych sekwencji, różne możliwości dla niektórych dzieci „przeskoczenia” pewnych części materiału, podczas gdy inne wypracowują swój sposób rozumienia różnych rzeczy. Krótko mówiąc, program musi zawierać wiele ścieżek prowadzących do tego samego celu.”

Bruner kładzie duży Nasik na indywidualne różnice i konsekwencje uznania ich przez system szkolnictwa. Myślę, że jest to kwestia bardzo ważna, jest także szczególnie istotna z punktu widzenia nauki autonomicznej.

Przedstawię teraz cechy nauki autonomicznej jako ideologii edukacji.

Nauka autonomiczna:

(tablica) 1. Może być pomocna przy ideologii przekazu (jako element zbioru technik, którymi posługiwać się może nauczyciel przy instruowaniu uczniów)

2. Może służyć ideologii interpretacyjnej (pomaga uczniom w pracy nad różnymi projektami, przy opracowywaniu tematów i prowadzeniu poszukiwać, czy badań. Stymuluje także dialog między nauczycielem, a uczniem)

3. Może także służyć jako otwarta, demokratyczna ideologia (tak interpretowana nauka rozumiana jest jako środek osiągnięcia jakiegoś innego celu)

(FILMIK)

Nauka autonomiczna może również być traktowana jako cel sam w sobie, a w takim wypadku stać się alternatywną ideologią edukacji. Ideologia ta zawiera identyfikowalne teorie dotyczące wiedzy, uczenia się, nauczania i oceniania, które chcę pokrótce omówić. Tak więc:

(kartka) 1. Teoria wiedzy. W ideologii nauki autonomicznej wiedza postrzegana jest jako struktura płynna, bowiem uważa się, że zmienia się ona w sposób gwałtowny. Pogląd na wiedzę ukierunkowany jest na przyszłość- według tego poglądu metody uczenia się, połączone z mniejszym ładunkiem informacji będą bardziej pożyteczne dla uczniów, gdy dorosną.

(kartka) 2. Teoria uczenia się i roli ucznia. Uczeń „tworzy znaczenia” poprzez opanowanie metod uczenia się oraz przez badanie problemów egzystencji. Ucząc się, dochodzi do punktu, w którym jest w stanie podejmować wszelkie decyzje, które dotyczą nauki, doboru treści, metod i sposobów oceniania. Motywacja uczenia się jest raczej wewnętrzna, niż zewnętrzna. Uczniowie zachęcani są do tworzenia nowej wiedzy, a ich rola jest dynamiczna, a nie statyczna, która polega na biernym przyjmowaniu treści.

(kartka) 3. Trzecią teorią jest teoria nauczania i roli nauczyciela. Zadaniem nauczyciela przy nauce autonomicznej jest organizacja zajęć w taki sposób, aby uczniowie uczyli się stopniowo podejmować coraz więcej samodzielnych decyzji dotyczących nauki- nauczyciel jest więc początkowo organizatorem sytuacji uczenia się, aby później stać się jedynie konsultantem przy nauce.

(kartka) 4. Teoria źródeł odpowiednich dla procesu uczenia się mówi, iż każde źródło, które tylko umożliwia uczenie się, jest do przyjęcia. Mogą to być książki, dyskusje, telewizja, przedstawienia teatralne lub śledztwa. Ważnym jest także fakt, że uczeń ma bezpośredni dostęp do źródeł nauczania.

(kartka) 5. Teoria oceniania. W nauce autonomicznej rola nauczyciela jako oceniającego jest tylko przejściowa. Uznaje się słuszność samo oceniania, oceniania członków grupy przez grupę, jak również zewnętrznych form oceny (czyli testów przedmiotowych, ocen nauczycieli)

(kartka) 6. szóstą teorią jest teoria organizacji sytuacji uczenia się, która mówi, że w początkowych etapach nauki autonomicznej organizacja zajęć spoczywa w głównej mierze na nauczycielu, ale końcowym rezultatem są dorośli kierujący swoim uczeniem się przez resztę życia.

(kartka) 7. Siódmą ostatnią teorią jest teoria celów i rezultatów. Główny cel ideologii nauki autonomicznej można sformułować w sposób, w jaki zrobił to Harc w roku 1964. Powiedział: „A na końcowym etapie nauczający niepostrzeżenie przestaje być nauczającym i odkrywa, że rozmawia z równym sobie, z człowiekiem wykształconym jak on sam”.

STUDIUM EDUKACJI DEMOKRATYCZNEJ.

Słowo demokracja pochodzi z języka greckiego od słów demos (lud) oraz kratos- władza. Demokracja jest formą ustroju politycznego, w której obywatele (naród) sprawują rządy bezpośrednio lub też za pomocą wybranych przez siebie przedstawicieli.

Moje wystąpienie opieram na opisie i rezultatach rocznego podyplomowego kursu pedagogicznego przeprowadzanego w Wielkiej Brytanii.

Przez ostatnich kilka lat studentom uniwersytetu w Birmingham kształconym na nauczycieli prezentuje się koncepcję demokratycznego uczenia się, a także zachęca do rozważenia tego podejścia w przyszłej pracy w uczniami.

(slajd 3) Dla większości absolwentów, którzy chcą nauczać w szkołach brytyjskich POSTGRADUATE CERTIFICATE OF EDUCATION COURSE (czyli roczny podyplomowy kurs pedagogiczny) otwiera drogę do kariery pedagogicznej. Układ tego kursu w Birmingham jest następujący:

1. Semestr jesienny (na który składają się: jednotygodniowy kurs wstępny, trzytygodniowa praktyka szkolna oraz ośmiotygodniowy kurs edukacji i nauk specjalistycznych, który obejmuje m.in. kurs metodyki)

2. Semestr wiosenny (czyli nadzorowana praktyka nauczycielska)

3. oraz semestr letni (kurs obejmujący dalszą pracę nad metodyką)

(slajd 4) Dla studentów kurs rozpoczyna się od dyskusji na temat metod samego kursu. Studenci mogą sami decydować o metodzie uczenia się, wybierając spośród następujących możliwości:

1. opcja pierwsza: autorytarna (która bazuje na formie eksperckiej)

2. opcja druga: autorytarno- konsultatywna (kurs rozpoczyna uczenie się pod kierunkiem nauczyciela, z czasem jest modyfikowane zgodnie z reakcjami studentów w drodze konsultacji)

3. opcja trzecia: demokratyczna (studenci organizują zespół uczących się, który układa swój własny program i kieruje jego realizacją, traktując nauczycieli jako źródła wiedzy i jako pomocników)

4. opcja czwarta: autonomiczna (polega na tym, że poszczególni studenci układają swój program studiów, korzystając z banku źródeł nauczania i dostępnych materiałów do nauki i spotykają się w grupach tylko wtedy, kiedy byłoby to potrzebne do realizacji tych programów)

(slajd 5) Jeżeli nauczanie w szkołach brytyjskich traktowane jest jako działalność polegająca na podejmowaniu decyzji, odpowiednim sposobem uczenia się może być stymulacja tego procesu na kursie poprzez wybór celów, treści, metod i sposobów oceniania. W rezultacie nauczyciele eksperymentują na sobie samych, praktykując jednocześnie wiele umiejętności, potrzebnych w dalszej karierze.

(slajd 6) Do chwili obecnej żaden ze studentów, który wybrał opcję demokratyczną kursu, nie ocenił tego doświadczenia negatywnie. Pisemne oceny członków grup zawierały często kilka powtarzających się wątków. Jednym z nich była kwestia zaufania. Zauważano, że odpowiedzialność demokratyczna oznacza, że studenci muszą używać wcześniej nabytych umiejętności, a także uczyć się nowych, co dobrze wpływa na wzrost zaufania w możliwości własnego myślenia.

Studenci wypowiadali się także na temat motywacji i zaznaczyć należy, że były to oceny wyłącznie pozytywne. Członkowie kursu nie czuli do nikogo niechęci, gdyż nikt nie zarzucał im pracy ani sytuacji. Poprzez stymulację, zaangażowanie, czuli, że to jest ICH kurs. Także intelektualne dociekania budziły uczucia fascynacji i satysfakcji, co z kolei sprawiało, że motywacja do nauki wzrastała.

(slajd 7) Jednym z tradycyjnych zarzutów w stronę uczenia się demokratycznego jest to, że treść może być nieodpowiednio dobrana, jeśli eksperci nie dokonają selekcji najlepszej treści. Z tym poglądem nie zgadzali się jednak studenci kursi. Ich wnioski brzmiały następująco:

1. treści nabierają większego znaczenia, gdy wybierają je sami studenci, niż gdy nauczyciel sam dokonuje wyborów

2. grupa studentów jest w stanie dostarczyć więcej materiałów niż jeden nauczyciel

3. poziom oddawanych prac jest przypuszczalnie znacznie wyższy niż praca zorganizowana przez nauczyciela

4. poza tym treści kursu odzwierciedlają zainteresowania studentów, co również pozytywnie wpływa na ich pracę

(slajd 8) Jako kolejną zaletę kursu uznano ćwiczenie w podejmowaniu decyzji i dzieleniu odpowiedzialności. Odpowiedzialność i władza rozłożone były między członków grupy na zasadzie dobrowolności. Nie sprawiało to więc żadnych trudności, gdyż członkowie grupy czynili to z zadowoleniem. Ponadto byli zachęcani do dostrzegania wartości, jakie prezentowali inni studenci. Grupa sama wybierała swoje priorytety, co wg nich było najbardziej istotne.

(slajd 9) Jeden ze studentów wypowiedział się na temat napiętej relacji między rzeczywistym funkcjonowaniem obecnej szkoły, a wizją jej ulepszeń czy alternatyw dla takiego stanu rzeczy. Jego zdaniem, kurs zmniejszał owe napięcie. Student napisał: „Kurs zgrabnie łączył w praktyce idealizm zmian edukacyjnych i praktyczną stronę tego zagadnienia z przeszkodami związanymi z wprowadzeniem takich zmian. Kurs dostarczył realistycznej „wizji” zmian w sposobie nauczania, nie ignorując problemów praktycznych czy problemów funkcjonowania w obecnej szkole, przed którymi stoją wszyscy nauczyciele” Myślę, że ten komentarz porusza bardzo istotną kwestię. Jako przyszli nauczyciele powinniśmy dobrze znać obecną sytuację panującą w szkolnictwie i nie powinniśmy ślepo wierzyć swoim utopijnym wyobrażeniom na temat zmian, których z przyszłości chcemy dokonać. Musimy mieć także świadomość tego, że spotykać będziemy się z wieloma problemami, zarówno dotyczącymi funkcjonowania szkoły, a także dotyczącymi naszych wychowanków. Uczniowie pochodzą bowiem z różnych środowisk, rodzin, często krzywdzących. Uważam więc, że należy mieć oczy szeroko otwarte, umieć dostrzegać problemy i zachować trzeźwość myślenia, żeby w sytuacji tego wymagającej udzielić odpowiedniej pomocy.

(slajd 10) Większość ocen studentów kończyła się ogólną pozytywną oceną kursu. Uważano także, że kurs metodyki dał dużo pod względem wiedzy akademickiej i umiejętności praktycznych. Wskazywał również na mocne i słabe punkty. Ogólnie kurs oceniano jako wyjątkowy, a naukę w grupach demokratycznych uznano za nowe doświadczenie, stymulujące, przyjemne i wyjątkowo cenne.

(slajd 11) Nauczyciele i inni wykładowcy zobligowani byli do robienia cotygodniowych notatek na temat demokratycznych zespołów uczących się. Wybrałam więc kilka wątków, które uważam za najistotniejsze. Otóż:

1. studenci przystępowali do praktyki nauczycielskiej ze znaczną pewnością siebie. Ponieważ przyzwyczajeni byli do podejmowania samodzielnych decyzji dotyczących tego, czego i jak uczyć, zbierania materiałów i stosowania ich, nie okazywali nerwowości przy przygotowywaniu lekcji.

2. Przyzwyczajeni do pracy zespołowej, łatwo nawiązywali współpracę z nauczycielami

3. A wizyty wykładowców nie wywoływały u nich obaw

(slajd 12) Nauczyciele musieli pogodzić się z faktem, że ich pomysły i sugestie były często odrzucane lub dyskutowane i że wymagano od nich ciągłego uzasadnienia.

(slajd 13) Na zajęciach, na które studenci musieli uczęszczać w ramach kursu, powstawały napięcia. Nie zawsze mile widziana była pewność siebie przy kwestionowaniu poglądów wykładowców. Innym studentom natomiast nie podobał się entuzjazm, zaangażowanie członków zespołu uczących się. Często narzucali im nadgorliwość. Studenci kursu demokratycznego, proszeni o poprowadzenie wykładu czy innych zajęć, robili więcej niż planowali to nauczyciele. Przychodząc z nowymi pomysłami, sprawiali, że czasami nauczyciele uczyli się nowych rzeczy.

(slajd 14) Podejście studentów grup demokratycznych zdawało się także przypadać do gustu wielu osobom, które przeprowadzały z nimi rozmowę o pracę. Niektórzy dyrektorzy stwierdzali, że „jest to całkiem nowa generacja nauczycieli, elokwentna, pracowita i prowokująca”.

(slajd 15) Przykład studentów demokratycznych grup pokazuje, że wydają się być oni dobrze przygotowani do radzenia sobie w szkole, takiej jaka ona obecnie jest, ale mają również doświadczenia i wizje możliwych alternatyw i zmian istniejącego stanu rzeczy, kiedy sytuacja na to pozwoli lub będzie wymagać.

10

---