Politechnika Wrocławska

Wydział Górniczy

Rok V GZZ

PRZEPISY DOTYCZĄCE PRZEWIETRZANIA

WYROBISK GÓRNICZYCH.

Wykonała:

Anna Bilmon

WSTĘP

Przepisy dotyczące przewietrzania kopalń i klimatyzacji są określone w „Przepisach dla podziemnych zakładów górniczych” wydanych w roku 1995 przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa w Katowicach. Przewietrzaniu kopalń i klimatyzacji poświęcony jest Dział IV.

ROZDZIAŁ 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE.

Ilość powietrza doprowadzona do wyrobisk powinna zapewniać utrzymanie w tych wyrobiskach wymaganego składu powietrza i jego temperatury.

Wszystkie dostępne wyrobiska i pomieszczenia należy tak przewietrzać, aby zawartość tlenu w powietrzu nie była mniejsza niż 19% (objętościowo), a najwyższe dopuszczalne stężenia gazów w powietrzu nie przekraczały określonych wartości.

Rodzaj gazu	NDS/mg/m^3 (objętościowo i %)	NDSCh/mg/m^3 (objętościowo i %)
Dwutlenek węgla	- (1,0)	- (1,0)
Tlenek węgla	30 (0,0026)	180 (0,015)
Tlenek azotu	5 (0,00026)	10 (0,00052)
Dwutlenek siarki	20 (0,00075)	50 (0,0019)
Siarkowodór	10 (0,0007)	20 (0,0014)

NDS - najwyższe dopuszczalne stężenie średnio ważone w okresie 8 godzin.

NDSCh - najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe w czasie nie dłuższym niż 30 min. w okresie zmiany roboczej.

Jeżeli skład powietrza nie odpowiada powyższym wymaganiom , należy niezwłocznie wycofać ludzi , a wejście do zagrożonego wyrobiska zagrodzić. W miejscach takich mogą być wykonywane tylko prace z zakresu ratownictwa górniczego i przeciwpożarowe.

Wyrobiska, których się nie przewietrza należy niezwłocznie otamować lub zlikwidować, a do czasu ich zlikwidowania lub otamowania należy zamknąć do nich dostęp.

W zależności od występujących w kopalni warunków stosuje się różne prędkości prądu powietrza:

• w wyrobiskach w polach metanowych, z wyjątkiem komór, nie może być mniejsza niż 0,3 m/s

• w wyrobiskach w polach metanowych z trakcją elektryczną przewodową nie może być mniejsza niż 1 m/s,

• przy stosowaniu śluz wentylacyjnych w wyrobiskach w polach metanowych dopuszcza się mniejsze prędkości powietrza niż 0,3 m/s i 1 m/s (przy stosowaniu trakcji elektrycznej przewodowej) pod warunkiem zapewnienia wymaganego składu powietrza,

• prędkość prądu powietrza nie powinna przekraczać:

• w wyrobiskach wybierkowych - 5 m/s

• w wyrobiskach korytarzowych - 8 m/s

• w szybach i szybikach zjazdowych - 12 m/s

• w wyrobiskach korytarzowych, w których nie odbywa się regularny ruch

ludzi - 10 m/s

W każdym zakładzie górniczym powinna być zorganizowana służba wentylacyjna wyposażona w przyrządy kontrolno - pomiarowe. Stan urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz skuteczność przewietrzania i klimatyzacji należy systematycznie kontrolować i odpowiednio dokumentować.

Przewietrzanie ścian w pokładach zaliczonych do drugiej , trzeciej lub czwartej kategorii zagrożenia metanowego powinno być kontrolowane przez automatyczny pomiar prędkości lub ilości powietrza.

Na nadszybiu szybu zjazdowego powinno być zainstalowane urządzenie sygnalizujące czerwonym światłem zniżkę ciśnienia barometrycznego. W pomieszczeniach dyspozytora ruchu zakładu górniczego, kierownika działu wentylacji oraz kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien znajdować się barograf.

Osoby dozoru ruchu obowiązane są niezwłocznie zawiadomić służbę wentylacyjną o wszelkich niezamierzonych zmianach w wentylacji wyrobisk, spowodowanych prowadzeniem ruchu zakładu górniczego.

ROZDZIAŁ 2. PRZWIETRZANIE PRZY POMOCY WENTYLATORÓW

GŁÓWNYCH.

Wyrobiska należy przewietrzać prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylatory główne, zabudowane na powierzchni. W zakładzie górniczym eksploatującym kopaliny palne należy stosować przewietrzanie ssące.

Przy każdym szybie wentylacyjnym, oprócz czynnego wentylatora głównego lub zespołu wentylatorów głównych, powinien być zainstalowany główny wentylator rezerwowy zdatny do uruchomienia najpóźniej w ciągu 10 minut. W zakładach górniczych eksploatujących złoża lub pokłady niemetanowe lub zaliczone do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego oraz w których pokłady węgla są o bardzo małej i małej skłonności do samozapalenia, można za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego stosować, zamiast wentylatora rezerwowego, silnik zapasowy do wentylatora, wraz z częściami zapasowymi przekładni.

Wentylator główny (czynny i rezerwowy) powinien zapewnic w przekroju dopływowym kanału wentylacyjnego podciśnienie statyczne powietrza co najmniej 785 Pa (80 mm H₂O). Powinien być także dobrany do sieci wentylacyjnej tak, aby zapewniona była jego stabilna praca.

Spiętrzenie i wydajność wentylatorów głównych lub zespołów wentylatorów w ich punktach pracy nie mogą się różnić między sobą więcej niż o 10%. Charakterystyki wentylatorów głównych powinny być aktualizowane w okresach nie dłuższych niż 5 lat oraz po każdej zmianie konstrukcji wentylatorów.

Wentylatory główne powinny być wyposażone w przyrządy dokonujące ciągłych pomiarów:

• podciśnienia statycznego powietrza w kanale wentylacyjnym przed zasuwą i za zasuwą,

• prędkości powietrza w kanale wentylacyjnym,

• podciśnienia statycznego powietrza w przekroju dopływowym kanału wentylacyjnego.

Zmiana warunków pracy wentylatora głównego lub jego uruchomienie może nastąpić jedynie za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego.

W wypadku awaryjnej przerwy w ruchu wentylatora głównego, trwającej powyżej 20 minut, należy wstrzymać wykonywanie robót, wyłączyć urządzenia spod napięcia oraz wyprowadzić załogę do wyrobisk przewietrzanych świeżymi prądami powietrza lub na powierzchnię. W zakładzie górniczym eksploatującym złoża niemetanowe, w którym znajduje się więcej niż jeden szyb wentylacyjny, kierownik ruchu zakładu górniczego może podjąć decyzję o nie stosowaniu powyższego przepisu.

Przerwy w pracy wentylatora głównego powinny być w sposób automatyczny sygnalizowane w dyspozytorni zakładu górniczego, a czas ich trwania i przyczyny należy dokumentować.

Wyrobiska należy tak projektować, aby można było utworzyć jak najmniej złożony system przewietrzania. W zakładach górniczych, w których istnieje kilka szybów wdechowych l⨀ub wydechowych, należy wydzielić podsystemy przewietrzania. W każdym systemie lub podsystemie przewietrzania należy wydzielić jak największą ilość rejonów wentylacyjnych, a każdy rejon wentylacyjny należy przewietrzać niezależnym prądem powietrza.

Wyrobiska korytarzowe należy tak projektować i wykonywać, aby możliwe było jak najszybsze uzyskanie prądu powietrza wytwarzanego przez wentylator główny.

Jednym prądem powietrza wolno przewietrzać grupę przodków pod warunkiem, że zawartość metanu w pwietrzu doprowadzonym do każdego przodka nie przekracza 0,5%, a przy stosowaniu metanometrii automatycznej - 1%.

Ściany powinny być przewietrzane niezależnymi prądami powietrza, z tym że długość ściany lub łączna długość ścian przewietrzanych jednym niezależnym prądem powietrza nie powinna być większa niż 400 m. W pokładach niemetanowych i zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na okresowe przewietrzanie jednym niezależnym prądem powietrza ścian o łącznej długości większej niż 400 m., pod warunkiem utrzymywania pomiędzy tymi ścianami dróg wyjścia w odstępach nie większych niż 250 m.

Składy materiałów wybuchowych, komory pomp głównego odwadniania i komory kruszarni należy przewietrzać niezależnymi prądami powietrza. Powinna być w nich zapewniona co najmniej 5 - krotna wymiana powietrza w ciągu godziny.

W polach metanowych wszystkie komory, z wyjątkiem komór stanowiących oddziałowe składy narzędzi, sprzętu przeciwpożarowego i sanitarnego, należy przewietrzać prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylator główny. Powietrze z tych komór powinno być odprowadzone z najwyższego punktu komory i prowadzone poziomo lub po wzniosie. W komorach takich nie należy umieszczać bliżej niż 20 cm od najwyższego punktu w świetle obudowy żadnych urządzeń i elementów, które mogłyby utrudniać przepływ powietrza pod stropem komór.

Regulację przewietrzania należy prowadzić tamami regulacyjnymi, umieszczonymi na początku prądów rejonowych. Do regulacji przewietrzania można stosować wentylatory umieszczone w wolnym przekroju wyrobiska. Każda z tych regulacji w grupowych prądach powietrza lub w rejonowych prądach powietrza zużytego wymaga zezwolenia właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

W wyrobiskach korytarzowych, stanowiących połączenie pomiędzy prądem powietrza świeżego i zużytego, oraz w wyrobiskach łączących podsystemy wentylacyjne powinny być zaᔀbudowane śluzy wentylacyjne. Drzwi tam w śluzie wentylacyjnej powinny być wykonane z mteriałów niepalnych i otwierane w przeciwne strony. Tamy śluz wentylacyjnych, uruchamianych mechanicznie, oraz tamy wewnątrz rejonów wentylacyjnych mogą być wyposażone w dzrzwi otwierane w jedną stronę. Zabrania się pozostawiania otwartych drzwi w tamach wentylacyjnych oraz składowania materiałów i sprzętu w bezpośrednim ich sąsiedztwie. W wyrobiskach, w których konieczne jest zabudowanie tam wentylacyjnych, nie wolno budować urządzeń transportu liniowego, chyba że zapewnione jest mechaniczne lub samoczynne zamknięcie i otwarcie tam bez potrzeby wejścia załogi na trasę transportu.

ROZDZIAŁ 3. PRZEWIETRZANIE ZA POMOCĄ LUTNIOCIĄGÓW,

POMOCNICZYCH URZĄDZEŃ WENTYLACYJNYCH LUB

PRZEZ DYFUZJĘ.

Wyrobiska, które nie są przewietrzane prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylator główny, powinny być przewietrzane za pomocą lutniociągów. Lutniociągi powinny być wykonywane z lutni metalowych lub trudnopalnych antyelektrostatycznych lutni z tworzyw sztucznych. Wyrobiska można przewietrzać pomocniczymi urządzeniami wentylacyjnymi, jeżeli długość tych wyrobisk ＀nie jest większa niż:

- w polach niemetanowych i pokładach zaliczonych do pierwszej kategorii

zagrożenia metanowego:

( 15 m. przy nachyleniu do 1⁰o (we wzniosie i upadzie),

( 10 m. przy nachyleniu powyżej 1⁰ (we wzniosie i upadzie).

- W pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia

metanowego:

• 6 m. przy nachyleniu do 10^o (we wzniosie i upadzie),

• 4 m. przy nachyleniach powyżej 10^o (we wzniosie i upadzie).

Wyrobiska można przewietrzać przez dyfuzję jeżeli długość tych wyrobisk nie jest większa niż:

• w polach niemetanowych i pokładach zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego

• 10 m. przy nachyleniu do 10^o (we wzniosie i upadzie),

• 6 m. przy nachyleniu powyżej 10^o (we wzniosie i upadzie).

• 2 m. w pokładach metanowych zaliczonych do drugiej, trzeciej lub czwartej kategorii zagrożenia metanowego.

Przewietrzanie lutniociągiem może być ssące, tłoczące lub kombinowane. Odległość lutniociągu od czoła przodka przodka nie może być większa:

• w pokładach niemetanowych i nie zagrożonych wyrzutami gazów i skał - niż 10 m.,

• w pokładach metanowych lub zagrożonych wyrzutami gazów i skał:

• przy wentylacji ssącej - niż 6 m.,

• przy wentylacji tłoczącej lub kombinowanej - niż 8 m.

W wyrobiskach drążonych kombajnami należy stosować wentylację ssącą lub kombinowaną z ssącym lutniociągiem pomocniczym, wyposażonym w urządzenie odpylające, z tym że:

• przy wentylacji ssącej odległość lutniociągu ssącego od czoła przodka nie powinna być większa niż 3 m.,

• przy wentylacji kombinowanej odległość lutniociągu ssącego z odpylaczami od czoła przodka nie powinna być większa niż 6 m., a odległość lutniociągu tłoczącego - większa niż 12 m.

Lutniociąg powinien być wprowadzony do przepływającego prądu powietrza na odległość co najmniej 8 m. w tym kierunku, aby nie występowała recyrkulacja powietrza. Przepis ten nie dotyczy lutniociągów pomocniczych stosowanych:

• przy wentylacji kombinowanej,

• dla usuwania nagromadzeń metanu,

• dla poprawy warunków klimatycznych.

Prędkość powietrza w ślepym wyrobisku przewietrzanym przy użyciu lutniociągu powinna wynosić:

• w pokładach niemetanowych i zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego co najmniej 0,15 m/s,

• w pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego co najmniej 0,30 m/s.

W szybie lub szybiku przewietrzanym przy użyciu lutniociągu prędkość powietrza powinna wynosić co najmniej 0,15 m/s.

Wentylatory lutniowe w polach metanowych powinny pracować bez przerwy. W razie przerwy awaryjnej w pracy wentylatora należy wentylatory wstrzymać, wycofać ludzi, a wejście do wyrobiska zagrodzić.

Wentylatory lutniowe powinny znajdować się na początku lutniociągu w prądzie powietrza wytworzonego przez wentylator główny

ROZDZIAŁ 4. KLIMATYZACJA.

Przy projektowaniu i wykonywaniu robót górniczych należy prowadzić rozpoznanie pierwotnej temperatury skał. Przy temp. wyższej niż 30^oC należy opracować prognozę warunków klimatycznych oraz ustalić środki zapewniające utrzymanie właściwych warunków klimatycznych.

Temperatura powietrza w miejscu pracy nie powinna przekraczać28^oC przy pomiarze termometrem suchym, a intensywność chłodzenia nie powinna być mniejsza od 11 katastopni wilgotnych. Jeżeli temp. powietrza mierzona termometrem suchym jest większa od 28^oC, a nie przekracza 33^oC lub intensywność chłodzenia jest mniejsza od 11 katastopni wilgotnych, należy zastosować odpowiednie środki techniczne dla obniżenia temperatury powietrza lub ograniczyć czas pracy do 6 godzin - liczony łącznie ze zjazdem i wyjazdem. Jeżeli temp. powietrza jest większa niż 33^oC (mierzona termometrem suchym), można zatrudnić ludzi tylko w akcji ratowniczej.

W razie gdy zastosowane środki nie zapewniają w wyrobisku wybierkowym lub w przodku drążonego wyrobiska korytarzowego określonych powyżej warunków, należy stosować schładzanie powietrza. W odniesieniu do poszczególnych wyrobisk wybierkowych lub drążonych wyrobisk korytarzowych kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na niestosowanie schładzania powietrza.

---