Teoria wychowania, Notatki do egzaminów, Opracowania


Wykłady

WPROWADZENIE

Teoria wychowania - jest usystematyzowaną wiedzą o cechach, metodach, formach, treściach, systemie organizacji procesów wychowania a także o przedmiocie wychowywanym
i wychowującym oraz efektach wychowania i samowychowania.

Przedmiotem badań jest świadome oddziaływanie wychowawcze na dzieci i młodzież zgodnie
z przyjętą koncepcją natury człowieka i kultury. Inaczej to teoretyczne podstawy wychowania - podstawy filozoficzne i antropologiczne. Teoretyczna nauka o wychowaniu. To co je różnicuje to zajmowanie się stroną emocjonalną człowieka. Teoria wychowania to rozwijanie sfery emocjonalnej i wolicjonalnej. Nauczaniem a nie wychowaniem.

STRUKTURA TEORII WYCHOWANIA

składają się na nią teorie szczegółowe które wynikają z założeń filozoficznych. Istnieje wiele teorii wychowania:

Teoria wychowania:

GENEZA TEORII WYCHOWANIA

Powstanie i rozwój

Rozwój nauk filozoficznych, psychologicznych, humanistycznych i medycznych na przełomie XIX i XX w. Nastąpił dynamiczny rozwój Teorii wychowania.

Teoria wychowania bazuje na rozwoju antropologii filozoficznej i filozofii wychowania.

Metodologia wychowania:

HISTORIA TEORII WYCHOWANIA I JEJ RÓŻNE SPOJRZENIA

Jan Ferdynand Herbart - Teoria wychowawcza jako pedagogika

Jan Mirski - podzielił pedagogikę jako naukę wg praktyki badań i nauki o wychowaniu. Sztuka i teoria wychowania. Teoria wychowania to dla niego praktyczna pedagogika normatywna.

K. Konarowski - podzielił pedagogikę na aksjologię pedagogiczną, Teorię wychowania i technologie wychowania. Badanie zmian w psychice człowieka.

Znaniecki - pedagogika to technologie wychowania. Pedagogika powinna korzystać z psychologii i biologii. Socjologiczna teoria wychowania.

Chrześcijaństwo to zbiór aksonormatywnych założeń postuluje pewien wzorzec działalności wychowania.

Inni S. Kunowski, J. Woaniecki, M. Nowak

Nie ma 1 Teorii wychowania.

AUTORYTET PEDAGOGICZNY

WARTOŚCI → IDEAŁ WYCHOWANIA → WZÓR (WZORZEC) OSOBOWY AUTORYTET → → CELE WYCHOWANIA → ZASADY → WYCHOWANIA → METODY WYCHOWANIA → → FORMY WYCHOWANIA → ŚRODKI WYCHOWANIA

METODY, FORMY, ŚRODKI

ATMOSFERA WYCHOWAWCZA

POSTAWA WYCHOWAWCZA

Niechęć do autorytetu bierze się z:

Autorytet - to jedna z podstawowych cech przywódczych warunkująca efektywność przywództwa w grupie społecznej. Na autorytet członka grupy składa się:

(Szewczuk)

Autorytet - stan danej osoby w relacjach z innymi osobami który charakteryzuje się możliwością wpływu na przekonanie, oceny, decyzje i zachowania partnerów interakcji.

(Kuczkowski)

Autorytet - jest władzą moralną która nakazuje czynić ludziom to do czego są zdolni a co wykracza poza ich możliwości.

(Skolimowski)

Autorytet pedagogiczny - składa się na niego zespół cech które decydują o powodzeniu nauczyciela w jego pracy. To zależy od:

(Okoń)

Autorytet Epistemiczny - poznawczy, kompetencje intelektualne, znawca

Autorytet Deontyczny - etyka właściwa (deontologia) oparta na zasadach etyki i prawości charakteru.

(Bocheński)

(Fromm)

Autorytet:

(Gordon)

Zdzisław Cackowski dostrzegł powiązanie autorytetu społecznego i własnego:

Podział autorytetów ze względu na poziom bliskości emocjonalnej:

Podział autorytetów ze względu na stopień wpływu wychowawczego:

Współczesne autorytety:

Wewnętrzny osąd = sumienie = autorytet wewnętrzny

Autorytet wewnętrzny = drugi człowiek

Wychowani autorytatywne - ktoś ma na nas budujący wpływ.

Wychowanie autorytarne - terror, sankcje

Wychowanie autokratyczne - przeciwieństwo wychowania demokratycznego, przymus, przemoc

Zasady:

pedagogiczny sens budowania postaw autorytatywnych

WIELKIE AUTORYTETY:

AKSJOLOGIA PEDAGOGICZNA

Aksjologia dojrzałości człowieka jako fundament wychowania i zagadnienie teorii wychowania.

Aksjologia - nauka o czymś cennym dla nas.

Wartości - godne pożądania i wyboru. Coś co pożąda społeczeństwo (Krajewski)

Wartości - trwałe przekonanie jednostki o świecie zewnętrznym i o sobie samym (Rokeach)

Wartość - transcendentalia o specyficznej budowie formalno - materialnej oraz o swoistym sposobie istnienia (Stróżewski)

Wartościowanie, ocenianie, szacowanie to pozytywne lub negatywne ustosunkowanie się do przedmiotu. Wartościowane mogą być osoby, istoty żywe, przedmioty, sytuacje, reakcje społeczne, zachowania, czyny, struktury, proporcja, przeżycia, idee, symbole i znaki.

System (hierarchia) wartości - trwała organizacja przekonań o preferowanych sposobach postępowania uporządkowanych wg względnej wrażliwości.

Dzieje pojęcia wartość:

I rozważania były już w V wieku przed naszą erą.

Do XVIII wieku wartość oznaczała cenę

W II połowie XVIII wieku Kant wprowadził pojęcie wartości.

Od XIX wieku pojęcie wartość przeniknęła do nauk humanistycznych następnie do fenomenologii.

Wartości są autonomiczne nie zależą od kultury i historii. Są doskonałe i wieczne (Platon, Hussel, Hartmann)

Wartości nie posiadają znaczenia obiektywistycznego bo pochodzą od człowieka i są zależne od ludzkich potrzeb, pragnień i dążeń. Zdeterminowane są przez okoliczności zewnętrzne (Spinoza, Maslow, Malinowski)

Innym podejściem jest to że wartości są mieszane i łączą oba stanowisko że wartości są autonomiczne i nie mają znaczenia obiektywistycznego.

Nominalizm aksjologii -wartości nie istnieją istnieją tylko ich nazwy

Realizm aksjologii - wartości nie istnieją realnie (Platon)

Idealizm aksjologii - wartości należą do porządku i idei oraz są niezależne od ludzi (Scheler)

Klasyfikacja (wg Rokeach'a)

Klasyfikacja (wg Schelera)

Klasyfikacja (wg Spranglera)

Wartości wg Tatarkiewicza

Maria Tyszkowa wartości odnosi do kategorii różnych potrzeb.

Poziomy istnienia wartości wg Romana Ingardena:

AKSJOLOGICZNA STRUKTURA CZŁOWIEKA

ZNACZENIE PROBLEMATYKI AKSJOLOGICZNEJ A FUNKCJE WARTOŚCI

IDEAŁ WYCHOWANIA

Ideał wychowania wg Mieczysława Szczodraka to finalny etap dążeń wychowawczych. Ideał wychowania jest najwyższym szczeblem na skali mierzącej doskonałość osobową człowieka. Odnosi się do doskonałej realnie nieistniejącej osobowości ludzkiej. Ideał jest uogólnieniem pozytywnych i istotnych cech abstrakcyjnej jednostki ludzkiej.

Heliodor Muszyński - zestaw cech opisujących pełną osobowość człowieka. Ideał wychowania odnosi do celów wychowania.

Stanisław Nalaskowski - synteza celów i wartości wychowawczych.

Wzór osobowy - opis konkretnego człowieka, jego dokonań i cech.

(Nalaskowski) Rodzaje Ideału wychowania:

(Bauman) Ideały:

Teleologia wychowania - wyodrębniony dział refleksji dotyczącej wyprowadzania, określania i uzasadniania celów wychowania. Teleologia wychowania wchodzi w skład filozofii wychowania.

Kierunki ateleologiczne - krytyka celów wychowania na rzecz np. orientacji aksjologicznej.

Co rozumie się przez cele wychowania?

Stanowienie celów wychowania

Rodzaje celów wychowania - przegląd klasyfikacji

Antonina Gurycka wyróżnia następujące cele wychowania:

Friedrich Kron:

Mieczysław Szczodrak:

Heliodor Muszyński:

Naczelne cele wychowania to określone postawy człowieka:

W. Brezinka proponuje ujmowanie celów wychowania w aspekcie:

Źródła celów wychowania

Naturalistyczne - Cele wychowania wyprowadzone z ogólnoludzkiej natury człowieka (sformułowane w odpowiedzi na pytanie: kim jest człowiek i jaka jest jego istota? Jakie właściwości psychofizyczne przysługują wszystkim ludziom?)

Socjologiczne

Cechy celów wychowania

Znaczenie uświadamiania sobie celów wychowania przez wychowawcę

Znaczenie poznania przez wychowanka celów pracy wychowawczej

Kontrowersje wokół celów wychowania (krytyka wysuwania celów)

Przykład ogólnych celów wychowania

Podawanie wzorów (modeli)

Oddziaływaniu sprzyjają następujące właściwości modela:

Znajomość modela,

Atrakcyjność psychofizyczna, ale nie tworzenie zbyt dużego dystansu,

Prestiż społeczny,

Reprezentowanie większości,

Silny związek emocjonalny imitatora z modelem,

Poczucie podobieństwa do modela,

Nagradzanie zachowań naśladowczych,

Tworzenie okoliczności przeżywanie satysfakcji w związku z modelowaniem,

niechęć do wzorca i wytworzenie antywzoru,

nadmierne uzależnienie się od wzorca.

Prowokacja (presja sytuacyjna)

Trening

Spada napięcie emocjonalne,

Upraszczają się czynności do elementów koniecznych,

Następuje automatyzacja czynności,

Obniża się stopień kontroli świadomości,

Zmniejsza się męczliwość pracy.

Nadawanie znaczenia

Informowanie o konieczności istnienia i przestrzegania normy,

Wywołanie stanu emocjonalnej aprobaty normy,

Uzyskanie stałej aprobaty normy,

Identyfikacja z normą, czyli zrośnięcie się z norma zachowania osoby.

Słownego przekonywania,

Organizacji środowiska społecznego,

Wnioski:

1.Wymienione klasy wpływów wychowawczych współwystępują ze sobą.

2.Skuteczniejsze jest wcześniejsze podawanie wzorów niż późniejsze nadawanie znaczenia.

3.Najczęściej korespondują ze sobą podawanie wzorów, trening i nadawanie znaczenia.

Proces wychowawczy- układ zorganizowanych sytuacji wychowawczych mających na celu dostarczenie wychowankowi doświadczeń koniecznych do uzyskania zamierzonej, względnie trwałej zmiany w jego osobowości.

(to proces nadawania i odbierania wpływów )

Na strukturę procesu wychowawczego składa się:

Sytuacje wychowawcze, zależne od substruktury celu,

Doświadczenie,

Efekt procesu wychowania, czyli ukształtowana osobowość

Historia Teorii Wychowania

Ideały wychowania w poszczególnych epokach:

Godność człowieka - jej poszanowanie w procesie wychowania

Godność - punkt wyjścia etyki normatywnej i pedagogicznej. Pojawia się w większości nauk (filozofia, psychologia, teologia, pedagogika, socjologia, etyka, kultura, poglądy religie)

Zapisy o godności:

CZYM JEST GODNOŚĆ?

Stanisław Jedynak - nieredukowalna i niestopniowalna właściwość przysługująca każdemu bez wyjątku z racji bycia człowiekiem. To wartość człowieka jako takiego czyli człowieczeństwo.

Józef Kozielecki - Jest trwałym przekonaniem jednostki o jej autentycznej wartości jako człowieka. Godność jest synonimem tego co w człowieku najważniejsze (bezcenne)

Waldemar Flisiński - poczucie własnej wartości manifestowane w szacunku dla samego siebie, posiadanie własnego zdania, odwaga jego głoszenia i obrony. Postępowanie zgodne z nakazami sumienia.

Wojciech Chudy - to wartość ontyczna (bytowa) która określa podmiotowość człowieka od strony metafizycznej. Trwała konieczna i niezbywalna oraz zobowiązująca przynależna z natury każdemu człowiekowi.

Jerzy Bukowski - utrzymywanie wysokiego poziomu aksjologicznego ja. Suma dumy i odwagi. Spotkania godnościowe. Wspólne przeżywanie.

Arystoteles - wymienia cześć jako najważniejsze z dóbr człowieka.

Kant - w swojej filozofii zawarł że człowieka należy traktować jak cel. Człowiek nie ma ceny.

Typologia godności

M Ossowska -

Postawa życiowa jest wbudowana w charakter danego człowieka. Godność ma człowiek który zachowuje się w następujący sposób:

plamy na honorze - dyshonor, schlebianie, lizusostwo, narzucanie się komuś, oszustwa, utrata praw obywatelskich, skąpstwo, nałogi, żebractwo, ślepe posłuszeństwo, oportunizm, przyzwolenie na deprecjonowanie nas

grzechy godnościowe

Józef Kozielecki -

Godności przeczy

Janusz Hąplewicz - poszanowanie godności dziecka nie nie przestaje być podstawową wartością wychowania - klucz autorytetu. Powiązana między autorytetem pedagogicznym a godnością

Natalia Han - Irgiewicz - Pozytywna atmosfera wychowania. Poszanowanie godności (zwłaszcza placówki opiekuńczo - wychowawcze)

Sylwia Badora - Poczucie godności - zadania statutowe placówek opiekuńczo - wychowawczych

Stefan Kuczkowski - istotą wychowania jest rozwijanie godności człowieka

WNIOSKI: Godność to punkt wyjścia wszelkich oddziaływań wartość wychowawcza, cel wychowania to to składnik ideału wychowania. Postawa życiowa człowieka to atrybut dobrego wychowawcy, składowa atmosfery wychowania.

Zasady wychowania

Zasady wychowania - Najogólniejsze normy postępowania obowiązujące nauczycieli i wychowawców w procesie wychowania.

SZEWCZUK

JAKUBOWSKI

SOŚNICKI

Zasada wychowania - to norma ogólna czyli zdaniem wyrażającym jakieś powinności realizowania przyczyny B jeżeli istnienie pożądanego skutku S jest wartościowe

AUTRATA

DĄBROWSKI

HĄPLEWICZ

Normy wychowania

Konstytutywne cechy człowieka

Pedagogika normatywna

Pedagogika antropologiczna

Ćwiczenia



Wyszukiwarka