3577


Uniwersytet Śląski

Bibliotekoznawstwo i Informacja Naukowa

Monika Gromek

Wioletta Płachta

Ewa Szymańska

KOMPUTERYZACJA

BIBLIOTEKI SEJMOWEJ

mgr I. Krochmalska

Katowice 2002

Biblioteka Sejmowa jest biblioteką naukową. Jej działalność służy przede wszystkim zaspokajaniu potrzeb Sejmu i Senatu, klubów parlamentarnych, posłów i senatorów, służb badawczych parlamentu oraz innych pracowników Kancelarii Sejmu i Senatu. Ze zbiorów i usług BS mogą także korzystać pracownicy nauki oraz wszyscy zainteresowani problematyką parlamentarną. W krajowym systemie bibliotecznym pełni funkcję centralnej biblioteki legislacyjnej.

Biblioteka Sejmowa jest jednostką organizacyjną Kancelarii Sejmu. W jej skład wchodzą także Archiwum Sejmu i Wydział Muzealiów.

RYS HISTORYCZNY

Powstanie Biblioteki Sejmowej łączy się z odzyskaniem w 1918 r. niepodległości przez Państwo Polskie i wyborami do parlamentu w 1919 r. Została ona utworzona pod koniec tego roku, a po licznych zmianach organizacyjnych pełniła funkcję zarówno biblioteki, jak i archiwum Sejmu i Senatu.

Księgozbiór, wzbogacany materiałami Sejmu i Senatu oraz drukami urzędowymi, a także nabytkami z zakresu prawa, nauk społecznych, ekonomicznych i historycznych, liczył w 1939 r. 78 tys. woluminów. Podczas pożaru budynku Sejmu we wrześniu 1939 r. część zbiorów spłonęła, a ocalałe 62 tys. woluminów Niemcy wywieźli do Berlina, gdzie zaginęły w okolicznościach dotąd nie wyjaśnionych. Jedynie nieznaczna część zbiorów, złożona pod koniec wojny w czeskim zamku Housce, wróciła do Polski.

Po wojnie, jako biblioteka jednoizbowego wówczas parlamentu, otrzymała nazwę "Biblioteki Sejmowej" i rozpoczęła kształtowanie swoich zasobów praktycznie od początku. W 1991 r. Biblioteka przejęła księgozbiór byłego Archiwum Lewicy Polskiej, liczący 145 000 woluminów, a w roku 1993 przyłączono do niej Archiwum Sejmu.

AUTOMATYZACJA BIBLIOTEKI SEJMOWEJ

Projekt automatyzacji Biblioteki Sejmowej zrodził się na długo przed jego faktyczną realizacją. Już w 1974r. pojawiła się bowiem koncepcja systemu informacyjnego dla potrzeb polskiej biblioteki parlamentarnej. W 1975 r. powołano w BS Pracownię Informatyki, która w 1983 r. usamodzielniła się, stając się zaczątkiem obecnego Ośrodka Informatyki Kancelarii Sejmu. Następne kilka lat poświęcono na prace przygotowawcze do wybranych prac bibliotecznych.

Początkowo skłaniano się bardziej ku stworzeniu stosowanego oprogramowania siłami Ośrodka Informatyki i BS. Powołany w 1991 r. Zespół ds. Automatyzacji odrzucił tą koncepcję małych kroków. Postanowiono zakupić gotowy system biblioteczny. Decyzję podjęła Kancelaria Sejmu. W wyniku zorganizowanego przetargu zakupiono w połowie 1993 r. system ALEPH, dystrybuowany przez izraelską firmę Ex-Libris. W Polsce sprzedażą i wdrożeniem systemu zajmuje się Ośrodek Informacji, Szkolenia i Usług Systemu Bibliotecznego ALEPH w TCH Systems w Warszawie.

PRZEBIEG AUTOMATYZACJI

Instalacja systemu rozpoczęła się we wrześniu 1993 r. i obejmowała początkowo tylko moduł katalogowania wydawnictw zwartych i ciągłych (CC). Bibliotek Sejmowa posiadała już ok. 1800 rekordów sporządzonych przed 1993r. w bazie danych MAK. Zostały one przeniesione do bazy danych w nowym systemie. Modułowi katalogowania towarzyszyła funkcja tworzenia i utrzymywania kartotek wzorcowych (MA).

W styczniu 1994 r. uruchomiono moduł kontroli wpływu (akcesji) wydawnictw ciągłych (SS). Informuje on na bieżąco o posiadanych przez BS zeszytach czasopism, bez konieczności oczekiwania na skompletowanie całego rocznika.

W marcu 1994 r. udostępniono moduł katalogu online, tzw. OPAC (Online Public Access Catalogue). Pozwolił on użytkownikom końcowym na wyszukiwanie bezpośrednie w bazach o dostępie publicznym. Katalog zautomatyzowany stanowił ogromną poprawę jakości wyszukiwania w porównaniu z tradycyjnymi katalogami kartkowymi. Dysponuje on bowiem sporą listą dostępnych kryteriów wyszukiwawczych i umożliwia ich łączenie w celu osiągnięcia jak najbardziej relewantnego do zapytania w wyniku poszukiwań.

W styczniu 1995 r. wdrożono moduł gromadzenia (ACQ). Kilka miesięcy potem dokonano konwersji danych z wersji systemu 3.2.3 do wersji 3.2.4. Nowa wersja umożliwia dodanie bazy kartoteki wzorcowej (CLA). Ostatnimi modułami, które doczekały się implementacji były: udostępnianie zasobów bibliotecznych (CI) i funkcje specjalne do poszczególnych modułów (IUTIL).

OPIS SYSTEMU

ALEPH (Automated Library Expandable Program) to nowoczesny zintegrowany system biblioteczny, opracowany specjalnie dla potrzeb dużych bibliotek, ośrodków informacji, archiwów i muzeów. Może służyć zarówno jednej instytucji, jak również lokalnej sieci. Jest niezwykle elastyczny i może zarządzać różnymi danymi: opisami książek, czasopism, materiałów audiowizualnych, patentów, danych archiwalnych i innych zbiorów specjalnych, a także pełnymi tekstami dokumentów i obrazami graficznymi. System wykonuje procedury biblioteczne w trybie online przy pomocy jednej bazy danych. Pozwala też na wprowadzenie opisu dokumentu (rekordu) do zbioru tylko raz. Opis w całości, jak i jego pojedyncze elementy, może być wykorzystywany w kolejnych modułach systemu.

W skład systemu wchodzą następujące moduły:

  1. KATALOGOWANIE- umożliwia swobodny wybór formatu wprowadzenia danych dla różnych typów dokumentów, kontroluje kartoteki haseł wzorcowych przy wprowadzeniu danych katalogowych, automatycznie aktualizuje zapisy we wszystkich indeksach, może kopiować opisy z katalogów bibliotek pracujących w sieci, wykorzystuje różne systemy klasyfikacji i różne zestawy znaków (12 typów), kontroluje logiczną poprawność wprowadzanych danych, może generować wydawnictwa bibliograficzne (bibliografie tematyczne lub regionalne),

  2. WYSZUKIWANIE W TRYBIE ONLINE- pozwala na wyszukiwanie według wszystkich elementów opisu, tworzy listę wyników wyszukiwania, która może być dalej wykorzystywana, wyświetla i drukuje wyszukane opisy w różnych formatach, umożliwia bezpośredni dostęp do konkretnego opisu bibliograficznego, opisu egzemplarzy danej pozycji, wykazu posiadanych numerów czasopism i do danych o czytelniku, umożliwia zamawianie, rezerwowanie książek oraz przedłużanie terminu wypożyczenia w trakcie sesji wyszukiwawczej poprzez Internet,

  3. KONTROLA SŁOWNICTWA I AUTOMATYCZNE ZESTAWIENIE TEZAURUSA- tworzy wielopoziomowe odsyłacze między terminami w kartotekach haseł wzorcowych, aktualizacja khw powoduje automatyczną aktualizację pól rekordów, umożliwia przejmowanie haseł z kartoteki wzorcowej do opisu katalogowego, tworzy lub wykorzystuje istniejące tezaurusy hierarchiczne,

  4. KONROLA ZASOBU BIBLIOTECZNEGO- identyfikuje jednostkę inwentarzową przez numer systemowy pozycji bibliograficznej, numer tomu i numer egzemplarza, generuje zestawienia inwentarzowe, przeprowadza skontrum zbiorów,

  5. GROMADZENIE- zarządza korespondencją związaną z gromadzeniem zbiorów (zamówienia, reklamacje, ponaglenia itp.), współpracuje z kartoteką dostawców, kontroluje budżet przeznaczony na zakupy w połączeniu z automatycznym przeliczeniem walut,

  6. UDOSTĘPNIANIE- rejestruje i kontroluje wypożyczenia, zwroty i prolongaty, drukuje upomnienia, oblicza kary i blokuje konta, prowadzi statystykę wypożyczeń, współpracuje z innymi wypożyczalniami w sieci, obsługuje rezerwacje i zamówienia z magazynu oraz czytelnie,

  7. KONTROLA WYDAWNICTW CIĄGŁYCH- nadzoruje wpływ czasopism (termin wpływu, oprawę, prenumeratę, numery dodatkowe, nieprawidłową kolejność), drukuje ponaglenia i reklamacje, tworzy listę obiegu czasopism wśród czytelników.

ALEPH jest systemem całkowicie spolszczonym. Kwestią tą zajmuje się firma TCH Systems, która ponadto zapewnia pełną fachową obsługę systemu i szkolenia wyłącznie w języku polskim.

KONWERSJA KATALOGÓW

Biblioteka Sejmowa jako jedyna przeprowadziła modelową retrokonwersję. Należy tu zaznaczyć, że od 1993 r. zbiory były katalogowane na bieżąco, najpierw w systemie MAK, a potem ALEPH, dlatego retrokonwersją objęto zbiory z datą wydania do 1992 roku, umieszczone tylko w katalogu kartkowym.

W pierwszym etapie konwersji wprowadzono książki z datami wydania 1900-1992. Zastosowano tutaj trójstopniową metodę:

Katalog kartkowy przeznaczony do retrokonwersji został wpierw poddany ponownej selekcji. Na jej podstawie wycofano ze zbiorów pozycje nie odpowiadające profilowi gromadzenia Biblioteki Sejmowej, bądź egzemplarze zbędne. Wszystkie rekordy przejęte z „PB” posiadają automatycznie dodane pole źródła pochodzenia rekordu. Jest to o tyle ciekawa kwestia, gdyż pole zawiera symbol, rocznik, numer „PB”, co jest znakiem własności czyniącym zadość autorskiemu prawu Biblioteki Narodowej do przejmowania danych. Przejęcie reszty katalogu kartkowego, czyli opisów książek wydanych w latach 1979-1989 prowadzono podobnie. W przypadku wydawnictw ciągłych prenumerowanych przez Bibliotekę Sejmową na bieżąco, retrospektywna konwersja opisów polega na opisie stanu posiadania katalogowanych wydawnictw przez bibliotekę. Przejęcie- automatyczne lub ręczne- opisów bibliograficznych wydawnictw ciągłych może się odnosić jedynie do zamkniętych ich ciągów. Jednakże dla dużej części, zwłaszcza starszych wyd. ciągłych, takiej możliwości brak.

Katalog klamrowy sprzed 1979 r. wymaga większej selekcji, a jego retrokonwersja dokonuje się tylko i wyłącznie metodą autopsji.

Konwersja automatyczna polega na porównywaniu stosownej części katalogu BS z zawartością „PB” na dyskach CD-ROM. Odpowiadające rekordy zostają zaznaczone, eksportowane z systemu MAK jako zbiór tekstowy, konwertowane do postaci wymaganej przez katalog automatyczny BS (zmiana stopnia szczegółowości opisu, zmiana formatu katalogowania, zestawu znaków z Mazowii na ISO Latin 2), oraz importowane przez ALEPH. Ostatnim etapem konwersji automatycznej jest skorygowanie elementów wyszukiwawczych przejętych rekordów w kartotekach wyszukiwawczych systemu.

Problemem dla BS podczas przejmowania danych było dostosowanie stopnia szczegółowości opisu do potrzeb systemu, tzn.: wybranie elementów opisu obowiązkowych dla drugiego stopnia szczegółowości i uzupełnienie ich o niezbędne dla biblioteki elementy stopnia trzeciego (np. tytuły równoległe). Drugą kwestią, którą należało rozwiązać było dostosowanie struktury rekordu MARC BN (ten format jest stosowany w „PB”) do SAFO-BS (pakiet formatów będących wynikiem prac BN nad formatem US MARC).

Wysiłek włożony w pokonanie kluczowych różnic związanych z konwersją danych z CD-ROM PB do systemu ALEPH okazał się bardzo opłacalny. Uzyskane w wyniku automatycznej konwersji rekordy nie wymagają ręcznych poprawek, nie różnią się od rekordów wprowadzonych z autopsji i są tak samo funkcjonalne dla zbiorów i metod wyszukiwawczych ALEPH. Jest to niewątpliwie najtańszy i najbardziej efektywny sposób tworzenia i uzupełniania katalogów zautomatyzowanych.

KATALOGI BIBLIOTEKI SEJMOWEJ

Obecnie system ALEPH-BS oferuje dostęp do 9 baz:

Baza BIS jest wspólnym katalogiem Biblioteki Sejmowej, a także częściowo biblioteki Biura Studiów i Ekspertyz (BSE) Kancelarii Sejmu. W marcu 1998 roku zawierała około 40 tys. Rekordów bibliograficznych wraz z rekordami zasobów (danymi bibliotecznymi poszczególnych tomów i zeszytów), które obejmują:

Rekordy bazy BIS, utworzone w formacie SAFO-BS, zawierają opis bibliograficzny dokumentów (62%), ich charakterystykę treściową, wyrażoną w postaci haseł przedmiotowych- wg Języka Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej, a dla części dokumentów (80%) także w języku deskryptorowym- wg Tezaurusa Prawa.

W systemie ALEPH istnieją trzy metody wyszukiwania poprzez:

  1. Przeglądanie kartotek haseł formalnych, przedmiotowych oraz deskryptorów uporządkowanych alfabetycznie, w których można wyszukiwać jak w tradycyjnych katalogach bibliotecznych.

  2. Wyszukiwanie proste wg słów z opisu dokumentów z zastosowaniem operatorów logicznych (jeden zbiór słów)

  3. Wyszukiwanie złożone wg słów z opisu dokumentów z zastosowaniem operatorów logicznych (dwa lub więcej zbiorów słów).

Baza ART zawiera opisy artykułów z wybranych czasopism polskich. ART jest więc bazą bibliograficzną, na razie nie planuje się dołączania tekstów artykułów do ich opisów w bazie. W bazie ART nie uwzględniono wszystkich artykułów z poszczególnych czasopism, lecz jedynie te artykuły, które zespół tworzący bazę ART uznał za odpowiadające typowym potrzebom informacyjnym użytkowników Biblioteki Sejmowej.Tematycznie baza ART obejmuje zagadnienia polityczne, prawno-ustrojowe, gospodarcze i społeczne.
Bazę ART założono w listopadzie 1995 r., przy czym do końca 1995 r. opisy artykułów wprowadzano równolegle do bazy i do tradycyjnej kartoteki.Tradycyjna "Kartoteka bieżących zagadnień prawnych, prawno-ustrojowych, polityczno-społecznych i społeczno-gospodarczych", która powstała wiosną 1991 r., znajduje się w Informatorium Biblioteki Sejmowej. Jest to kartoteka zamknięta, obejmuje okres do 1995 r. włącznie.
Podsumowując, bibliograficzna baza ART dotyczy polskich artykułów prasowych o tematyce politycznej, prawno-ustrojowej, gospodarczej i społecznej; tworzona jest na bieżąco od 1996 r. Wyboru artykułów uwzględnianych w bazie dokonuje się pod kątem potrzeb informacyjnych użytkowników Biblioteki Sejmowej.Warto dodać, że w Bibliotece Sejmowej na miejscu można korzystać również z tradycyjnego wydawnictwa "Tygodniowy Przegląd Prasy" (TPP).

Informacje uzupełniające zawiera artykuł:
Hanna Popowska: Baza ART: geneza i historia bazy, specyfikacja informacji prasowej. Zagadnienia Informacji Naukowej 1998 nr 2(72) s. 57-75.

0x01 graphic
W opcji przeglądanie dostępne są następujące kartoteki:

  1. Autorzy artykułów

  2. Tytuły artykułów i dodatki do tytułów

  3. Tytuły cykli

  4. Tytuły czasopism

  5. Tematy

  6. Nazwy własne

  7. Tezaurus prawa (deskryptory i askryptory)

W opcji wyszukiwanie dostępne są następujące zbiory słów z:

  1. Autorów artykułów

  2. Tytułów artykułów i dodatków do tytułów

  3. Tytułów cykli

  4. Tytułów czasopism

  5. Uwag do artykułów

  6. Dat publikacji czasopism

  7. Tematów przedmiotowych

  8. Nazw własnych

  9. Tezaurusa prawa (deskryptorów i askryptorów oraz odpowiedników obcojęzycznych deskryptorów)

  10. Wszystkich powyższych pól

Baza ATV zawiera opisy wybranych audycji telewizyjnych oraz wywiadów udzielanych w trakcie obrad sejmu. Nagrania z audycji telewizyjnych (a także ich opisy) przechowywane są w Mediatece Biblioteki Sejmowej tylko przez okres trzech miesięcy.

Jeżeli wybierzesz opcję przeglądanie, to dostępne są następujące kartoteki:

Jeżeli wybierzesz opcję szukaj, to będziesz mógł wyszukiwać według słów z pól:

W bazie POS rejestrowane są informacje dotyczące nagrań wideofonicznych z przebiegu posiedzeń Sejmu RP (począwszy od III kadencji).
Nagrania te są przechowywane i udostępniane w Mediatece Biblioteki Sejmowej.

W bazie tej występują cztery typy rekordów, które różnią się tym, że oprócz numeru i licznika kasety oraz daty i numeru posiedzenia zawierają następujące dane:

Do każdego rekordu WYSTĄPIENIA oraz GŁOSOWANIA dołączony jest odpowiedni rekord PORZĄDKU dziennego. Natomiast rekordy GŁOSOWANIA czy PRZERWY są dołączone do tego rekordu WYSTĄPIENIA, po którym miało miejsce głosowanie czy przerwa.

Jeżeli wybierzesz opcję przeglądanie, to dostępne są następujące kartoteki, które zawierają:

w rekordach WYSTĄPIENIA -

kpppd, gdzie k - kadencja, ppp - posiedzenie, d -dzień

np. 30112 wskazuje na rek. WYSTĄPIENIA, 3 kadencja, 11 posiedzenie, 2 dzień

w pozostałych rekordach jak wyżej oraz dodatkowo litera:

kpppd-T - w rekordzie PORZĄDKU

kpppd-G - w rekordzie GŁOSOWANIA

kpppd-P - w rekordzie PRZERWY

np. 30112-P wskazuje na rek. PRZERWY, 3 kadencja, 11 posiedzenie, 2 dzień

Jeżeli wybierzesz opcję szukaj, to będziesz mógł wyszukiwać według słów z pól:

Pełnotekstowa baza TEK została stworzona na potrzeby polskich (polskojęzycznych) użytkowników, poszukujących tłumaczeń tekstów obcojęzycznych, przede wszystkim oficjalnych wersji międzynarodowych aktów prawnych, takich jak konwencje ONZ i Rady Europy.
Jest stopniowo rozszerzona o inne typy dokumentów, włączanych do bazy TEK głównie jako swoiste "produkty uboczne" programu wydawniczego Biblioteki Sejmowej. W tej grupie mieszczą się tłumaczenia tekstów konstytucji zagranicznych, a także dokumenty NATO pochodzące z publikowanego przez BS w okresie przedakcesyjnym biuletynu "Bliżej NATO".
W okresie nasilonego zainteresowania w Polsce problematyką konstytucyjną, a więc przed uchwaleniem nowej konstytucji z 1997r., wprowadziliśmy teksty wszystkich polskich konstytucji, a w przypadku trzech najstarszych (1791, 1807, 1815) - także obrazy oryginalnych dokumentów znajdujących się w zbiorach Muzeum Sejmu Polskiego (Wydziału Muzealiów Biblioteki Sejmowej).

Tak więc baza TEK zawiera wybrane teksty w języku polskim następujących typów dokumentów:

  1. konstytucje polskie (wszystkie)

  2. konstytucje państw obcych

  3. dokumenty Rady Europy

  4. dokumenty ONZ

  5. dokumenty NATO

  6. inne dokumenty międzynarodowe

Ponadto konstytucja RP z 1997 r. udostępniona jest także w języku angielskim, francuskim i niemieckim, a obrazy konstytucji z 1807 i 1815 r. zawierają teksty równoległe w języku francuskim.

0x01 graphic
Jeżeli wybierzesz opcję przeglądanie, to dostępne są następujące kartoteki:

Jeżeli wybierzesz opcję szukaj, to będziesz mógł wyszukiwać według słów z:

Celem bazy UST jest prezentacja stanu prac nad dostosowywaniem ustawodawstwa polskiego do prawa Unii Europejskiej w pracach legislacyjnych Sejmu RP III i IV kadencji.

Baza UST zawiera opisy ustaw uchwalonych przez Sejm (lub opisy projektów ustaw - jeżeli ustawa nie została jeszcze uchwalona) oraz opisy aktów prawa wspólnotowego, do których nawiązują poszczególne projekty lub ustawy. W bazie UST nie uwzględniono wszystkich ustaw, lecz jedynie te, których projekty zawierają pozytywne opinie o ich zgodności z ustawodawstwem Unii Europejskiej. Pominięto również projekty ustaw, które w toku prac legislacyjnych zostały przez Sejm odrzucone. Natomiast spośród aktów prawa wspólnotowego w bazie UST uwzględniono tylko te, których przedmiot jest w całości lub częściowo regulowany w ustawie lub w projekcie ustawy.

W bazie UST występują dwa rodzaje rekordów, które zawierają następujące dane:

Wszystkie rekordy zawierają charakterystykę treściową, wyrażoną w postaci słów kluczowych.

Do każdego rekordu USTAWY dołączony jest odpowiedni rekord AKTU PRAWNEGO UE i odwrotnie - do każdego rekordu AKTU PRAWNEGO UE dołączony jest odpowiedni rekord USTAWY.

W opcji przeglądanie dostępne są następujące kartoteki:

W opcji wyszukiwanie można szukać według słów z pól:

- projektów ustaw i uchwalonych ustaw

- aktów prawnych UE

- polskich tytułów aktów prawnych UE

W opcji typ dokumentu można ograniczyć zbiór wyszukiwawczy do:

- projektów ustaw

- uchwalonych ustaw

- traktatów

- rozporządzeń

- dyrektyw

- decyzji

- zaleceń

- konwencji

- innych aktów

W opcji pokaż można wyszukać konkretny rekord poprzez Indeksy zawierające jeden z następujących elementów:

<img src="http://bs.sejm.gov.pl:4001/aleph/owner

Baza MUZ zawiera opis zbiorów Muzeum Sejmu Polskiego. Poza opisem słownym przedmiotów muzealnych istnieje możliwość wyświetlenia ich barwnych diapozytywów.

Jeżeli wybierzesz opcję przeglądanie, to dostępne są następujące kartoteki:

  1. Wystawy tematyczne przedmiotów muzealnych

  2. Tytuły przedmiotów muzealnych

  3. Autorzy przedmiotów muzealnych

  4. Właściciele przedmiotów muzealnych

  5. Deskryptory przedmiotów muzealnych

Jeżeli wybierzesz opcję wyszukanie, to będziesz mógł skorzystać z następujących zbiorów słów z:

  1. Tytułów przedmiotów muzealnych

  2. Autorów przedmiotów muzealnych

  3. Deskryptorów przedmiotów muzealnych

Tezaurus Prawa stanowił pierwotnie jeden z elementów całego Systemu Tezaurusów Biblioteki Sejmowej (STEBIS). System STEBIS powstał w wyniku konkretnego zapotrzebowania, jakie wyłoniło się w Kancelarii Sejmu w związku z automatyzacją wielu serwisów informacyjnych. Szczególnie istotne było opracowanie sprawnego systemu wyszukiwania rzeczowego (tematycznego), dostosowanego do specyficznych potrzeb użytkownika i zbiorów w Bibliotece Sejmowej (zautomatyzowany katalog biblioteczny, kartoteka zawartości czasopism) oraz w Ośrodku Informatyki (baza danych aktów prawnych, tzw. CRAN - Centralny Rejestr Aktów Prawnych). Za bazę wejściową gromadzonego słownictwa przyjęto tezaurus Wspólnot Europejskich EUROVOC, wykorzystywany przez parlament Europejski i Biuro Publikacji Urzędowych WE, przy czym spójność z tezaurusem EUROVOC zapewniona jest tylko na poziomie terminologii, natomiast struktura hierarchiczna oraz system relacji różnią się w znacznym stopniu.Prace nad tłumaczeniem EUROVOC rozpoczęto w 1993 roku. Po przeglądzie istniejących języków informacyjno-wyszukiwawczych tezaurus ten został wybrany jako najbardziej zbliżony zakresem do potrzeb Kancelarii Sejmu, a dodatkowym atutem była jego wielojęzyczność (przetłumaczony na kilkanaście języków), stosowanie przez wiele bibliotek parlamentarnych, sprawny mechanizm aktualizacji oraz możliwość korzystania z baz danych i indeksów Wspólnot Europejskich, np. EPOQUE, CATEL, indeks do "Official Journal", itp.Tezaurus EUROVOC był dostępny jedynie w postaci drukowanej, dlatego oprócz prac związanych z tłumaczeniem na język polski konieczne były prace związane z przeniesieniem go do postaci maszynowej oraz dopasowaniem odpowiedników w języku angielskim, francuskim, niemieckim. Po wykonaniu tłumaczenia przystąpiono do testowania tezaurusa, tj. stosowania go do indeksowania dokumentów. Kiedy zakończono testowanie (w połowie 1995 r.) ukazało się nowe wydanie tezaurusa EUROVOC (w znacznym stopniu zmienione w stosunku do wydania służącego jako podstawa tłumaczenia) i tak następne pół roku poświęcone było "wykrywaniu" i nanoszeniu zmian.Równolegle z tymi pracami kontynuowano indeksowanie książek, opracowując kolejno poszczególne działy, np. prawo konstytucyjne, prawo człowieka, prawo ochrony środowiska, parlament, prawo pracy, itp. Książki do opracowania wybierane były ze zbiorów na podstawie przydzielonych im haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej, który to system opracowania rzeczowego stosowany był od początku istnienia katalogu zautomatyzowanego. Po przetestowaniu kolejnego działu indeksowane były także książki z tego zakresu pochodzące z wpływu bieżącego.
W trakcie testowania następuje:

  1. wzbogacenie tezaurusa o deskryptory nie występujące w EUROVOC-u, lecz których dodanie uznane zostało za konieczne ze względu na specyficzne potrzeby BS (co oznacza odchodzenie od zgodności z tezaurusem EUROVOC w coraz większym stopniu);

  2. wzbogacenie o askryptory (spotykane w piśmiennictwie nazwy synonimiczne, bliskoznaczne lub zbyt wąskie dla potrzeb systemu);

  3. wzbogacenie o dodatkowe relacje kojarzeniowe (na podstawie informacji uzyskanych z tekstów opracowywanych dokumentów, znalezionych definicji, częstego współwystępowania tematów, itp.);

  4. tworzenie instrukcji indeksowania w jak największym stopniu formalizującej zasady postępowania przy rozstrzyganiu problemów przy opracowywaniu dokumentów.

JĘZYKI INFORMACYJNO-WYSZUKIWAWCZE SYSTEMU

Wyszukiwanie rzeczowe możliwe jest w systemie ALEPH według trzech rodzajów języków informacyjno-wyszukiwawczych. Pierwszym z nich jest klasyfikacja będąca modyfikacją UKD, występuje ona jedynie w rekordach zawierających opisy publikacji sprzed 1994 roku. Język haseł przedmiotowych BN jest stosowany od początku istnienia katalogu zautomatyzowanego. Posiada on jednak zasadniczą wadę- zbyt powierzchownie traktuje dziedziny znajdujące się w centrum zainteresowań biblioteki specjalistycznej, jaką jest Biblioteka Sejmowa. Trzecim językiem jest język deskryptorowy, którego terminy zostały uporządkowane w kilku tezaurusach systemu STEBIS, o czym mowa była już wcześniej.

AKTUALIZACJA I PRZYJAZNOŚĆ SYSTEMU

System ALEPH-BS jest stale modyfikowany i udoskonalany w celu dostosowania go do specyficznych potrzeb Biblioteki Sejmowej oraz w zakresie nowej technologii informatycznej. Nowa wersja systemu ALEPH500 w oparciu o bazę ORACLE oferuje pracę w trybie Klient-Serwer. Integralną częścią systemu jest standardowy Graficzny Interfejs Użytkownika (Graphic User Interface- GUI) wykorzystujący możliwości hipertekstu i zapewniający użytkownikowi niezwykle przyjazne środowisko pracy. ALEPH posiada własny serwer WWW, który umożliwia korzystanie z katalogu spoza biblioteki, a strona instytucji jest dostępna pod adresem http://bs.sejm.gov.pl. Pracę użytkownika wspomaga rozwinięty system szczegółowych podpowiedzi (HELP) dostępnych na bieżąco w trakcie wykonywania różnych operacji. Ogólne oraz najbardziej aktualne informacje uzyskać można dzięki poleceniu INFO, dostępnemu z pierwszego ekranu ALEPH-BS. Dla użytkowników zagranicznych przygotowano anglojęzyczną wersję interfejsu systemu.

WSPÓŁPRACA Z INNYMI BIBLIOTEKAMI

Biblioteka Sejmowa bardzo aktywnie pracuje nad wielojęzycznym tezaurusem EUROVOC. Jest to spory wkład Polski w działalność baz danych Parlamentu Europejskiego. Ta dziedzina stanowi też pole do porozumiewania się z innymi placówkami stosującymi tezaurus, głównie z bibliotekami parlamentarnymi. Ożywione kontakty i współpraca występują między Biblioteką Sejmową a biblioteką parlamentarną Czech. Jako użytkownik tezaurusa EUROVOC Biblioteka Sejmowa została poproszona o zorganizowanie w 1996 roku kolejnego spotkania- seminarium poświęconego tezaurusowi. W trakcie imprezy polska biblioteka parlamentarna gościła przedstawicieli służb informacyjnych z: Albanii, Armenii, Belgii, Białorusi, Bułgarii, Estonii, Finlandii, Hiszpanii, Litwy, Portugalii, Czech, Niemiec, Rosji, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Ukrainy, Węgier i Włoch. Był to doskonały moment, aby zaprezentować się z najlepszej strony oraz nawiązać wiele korzystnych kontaktów.

BIBLIOGRAFIA:

  1. E.Chmielewska- Gorczyca: Seminarium Eurovoc'96 w Bibliotece Sejmowej: (Warszawa 28-29 października 1996r.). „Przegląd Biblioteczny” 1996, z. 4, s. 357-359

  2. E. Chmielewska-Gorczyca, K. Nowosad: Automatyzacja Biblioteki Sejmowej. „Bibliotekarz” 1996, [nr] 2, s. 10-15

  3. Koncepcja systemu bibliotecznego dla potrzeb Biblioteki Sejmowej. Biblioteka Główna i Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej. Wrocław, 1974

  4. W. Kulisiewicz: Biblioteka Sejmowa. „Notes Wydawniczy” 1995, nr 3, s.36-40

  5. R. Maniecka-Dziubecka: System Biblioteczny ALEPH. „EBIB” 2000, [nr] 2, http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib10/aleph.html

  6. Z. Moszczyńska-Pętkowska: Konwersja katalogów Biblioteki Sejmowej. „Przegląd Biblioteczny” 1996, z. 4, s.323-336

  7. Problematyka Zastosowania komputerów przy wyszukiwaniu informacji w parlamentach. Warszawa, 1975

  8. Stan obecny i perspektywy rozwoju informacji naukowej w bibliotekach urzędów centralnych: dyskusja panelowa. Warszawa, 2000

  9. Zastosowanie mikrokomputerów w inte. 4 sympozjum, Gliwice, 1-2 grudnia 1998: materiały konferencyjne. Gliwice, 1999 (Biuletyn Instytutu Metali Nieżelaznych)

1

3


Wyszukiwarka