16 PF (16 - CZYNNIKOWY KWESTIONARIUSZ OSOBOWOŚCI) R.B. Cattella

(Anna Czyż, Aneta Mierzwa, Danuta Ścibor, Olga Gill-Sobota)

Według koncepcji Cattella osobowość należy traktować jako zbiór cech, z których każda jest nazwą pewnej klasy współzmiennych zachowań. Osobowość jest wszystkim tym, co pozwala przewidzieć, jak dana jednostka zachowa się w określonej sytuacji.

Cattell dążąc do zobiektywizowania sposobu opisu osobowości, za najwłaściwszą metodę ustalenia liczby i treści cech będących składowymi osobowości uznał analizę czynnikową. Analiza czynnikowa jest metodą pozwalającą na wyodrębnianie w zjawiskach psychologicznych ich podstawowych elementów składowych. W tym sensie pozwala ona na uporządkowanie faktów (danych empirycznych). Z tego względu analizą czynnikową posługujemy się jako metodą wstępnej klasyfikacji.

Przyjąwszy, że w zakres osobowości wchodzą wszystkie zachowania, założył, że każde może być określone za pomocą odpowiedniego przymiotnika. Korzystając z listy Allporta, zawierającej ponad 4000 cech, wyeliminował synonimy, uzyskując w efekcie 171 przymiotników pozwalających opisać wszystkie aspekty lub sfery osobowości.

Dostrzegając pewne specyficzne podobieństwa i różnice między niektórymi przymiotnikami, Cattell wyróżnił trzy klasy czynników: Q (qestionnaire data) - zmienne samoobserwacyjne, L (life data) - zmienne obserwacyjne, oraz T (test data) - obiektywne zmienne testowe.

Analizę czynnikową Cattell przeprowadził oddzielnie dla danych Q, L i T. Dokonując w ten sposób taksonomii zmiennych osobowościowych, wyodrębnił 16 cech wspólnych, które pozwalały na wyczerpujący i dostatecznie dokładny opis wszystkich aspektów osobowości. Kiedy wykonano analizę czynnikową na macierzy interkorelacji 16 cech podstawowych, okazało się, że można wyodrębnić mniejszą liczbę czynników II stopnia, wśród których dwa objaśniały największy procent zmienności wyników: introwersja - ekstrawersja oraz niepokój - integracja.

• Badanie składa się z dwóch wersji a i b - każda zawiera 240 pytań testowych, z możliwością odpowiedzi TAK, - , NIE.

• Odpowiedzi zliczane są wg klucza odpowiedzi - za każdą odpowiedź diagnostyczna zgodną z kluczem: 2 pkt, za odpowiedź pośrednią (ani TAK ani NIE): 1 pkt, odpowiedź niezgodna z kluczem: 0 pkt. Klucz jest jednakowy dla wersji testowej a i b.

• WS uzyskane po zliczeniu punktacji zamieniamy na WP. Wyniki końcowe są wyrażone w 10-punktowej skali stenowej. Za wynik wysoki należy uznać przedział 7-10 stenów, wynik przeciętny 5-6 stenów, wynik niski 1-4 steny. Po określeniu wysokości stenów, wykreślamy profil.

• Każdy czynnik ma podwójną symbolizację, jest oznaczony symbolami literowym i liczbowym, a ponadto dwa rodzaje nazwy: psychologiczną i potoczną.

• Każdy z czynników ma charakter dwubiegunowy: biegun dodatni (wyniki wysokie, +) oraz biegun ujemny (wyniki niskie, -). Każdy z biegunów został scharakteryzowany przez odpowiedni zestaw przymiotników. Spośród 16 czynników mierzonych w tym kwestionariuszu - cztery (Q1, Q2, Q3, Q4) były reprezentowane przez tylko w zmiennych samoobserwacyjnych.

Jeśli chodzi o analizę profilu osobowości - wyniki można interpretować w aspekcie ilościowym (za pomocą skali stenowej, gdzie bierzemy pod uwagę wyniki statystycznie istotne: od 7 stena wzwyż, i od 4 stena w dół) jak i jakościowym (charakterystyki osoby badanej dokonujemy na podstawie analizy tak zwanych układów czynników). Nie można interpretować każdego czynnik z osobna, zawsze należy brać pod uwagę stopień nasilenia, i kierunek czynników z nim związanych.

OBLICZANIE WYNIKÓW 2 STOPNIA - WG WYNIKÓW STENOWYCH:

1. Współczynnik ekstrawersji

E= (2A + 3E + 4F + 5H - 2Q₂ -11) : 10= …..

Interpretacja: wyniki podobnie interpretujemy jak skalę stenową. W Polsce przesunięcie w kierunku introwersji, rzadko 10, często poniżej 1.

Wyniki wysokie: osoba otwarta w kontaktach społecznych, ekspansywna, łatwo nawiązuje i podtrzymuje kontakty interpersonalne. Korzystna cecha w zawodach: np. sprzedawcy, nie do końca korzystna cecha dla naukowca

Niskie wyniki: osoba nieśmiała, samowystarczalna, zahamowana w kontaktach interpersonalnych, duża precyzja w pracy

A F H - przy określaniu temperamentu na to zwracamy uwagę, głównie F

A- F- H- bardzo głęboka introwersja, może uchodzić za samotnika, z trudnym kontaktem w grupie rówieśniczej, lojalny, potrzebuje wejść w głęboki związek

M+ Q₂+ introwertyk

2. Współczynnik niepokoju

N= (38 + 2L + 30 + 4Q₄ - 2C - 2H - 2Q₃) : 10=

Wyniki w graniach: 0-10; w Polsce poziom niepokoju jest wyższy i dlatego rzadko występuje wynik bliski 0, często zaś przekracza 10)

Wyniki wysokie: osoba nie musi być neurotykiem, bo niepokój może być sytuacyjny albo charakterologiczny i nie jest to nerwica, istnieje prawdopodobieństwo, że osoba jest w pewnym stopniu nieprzystosowana, np. nie jest zadowolona z tego, w jakim stopniu potrafi spełniać wymagania życia i dawać sobie w nim radę oraz spełniać to czego pragnie. Bardzo wysoki niepokój wpływa zaburzająco na zdolność do osiągania celów i sprzyja występowaniu zaburzeń fizycznych.

Niskie wyniki: życie takiej osoby jest ogólnie satysfakcjonujące , zdolna do osiągania tego, co uważa za ważne, chociaż bardzo niskie wyniki mogą świadczyć o braku motywacji do wykonywania bardzo trudnych zadań.

C- L+ O+ Q₃- Q₄+ oraz Q₄+ O+ L+ Q₃- H- niepokój

3. Nerwica

C- ; E- ; F- ; H- ; I+ ; L+ ; M+ ; O+ ; Q₄+

Czasem G- ; Q₃ -

4. Uzależnienia

C -

Charakterystyczny dla zaburzeń zdrowia psychicznego, warto się dowiedzieć czegoś więcej o osobie; często występuje też w psychozach, psychopatii, u osób niedojrzałych, ewentualnie u osób z zaburzeniami psychoseksualnymi

5. Psychopatia

E+ ; F + ( b.wysokie wyniki na poziomie 9 i 10)

F+ lekkomyślność, im niższe F tym człowiek bardziej reflektuje to co robi

zestawienie F z G dotyczy sfery moralnej, etycznej

6. Agresja

E + w granicach 9, 10 stena

7. Lęk sytuacyjny

8. reagowanie lękiem w nowych sytuacjach; zahamowanie w sytuacjach interpersonalnych

8. Myślenie autystyczne

M+ (izolacja) przy I- to może wskazywać na myślenie autystyczne, zamykanie się w sobie, nie pozwala na realizację praktycznych celów, myślenie błyskotliwe, ale nie realistyczne, niezdolność do realizowania celów życiowych, trudno to diagnozować u młodzieży 18-20 lat, czy to fantazja młodzieńcza - myślenie idealistyczne czy już objawy psychotyczne.

9. Artystyczna skłonność

M+ ; I+

10. Psychoterapia nerwic

są to cechy konstytucjonalne C, F, E, H; obniża się Q4

najbardziej charakterystyczne dla nerwicy: C- F- O+ Q₄ +

3. jądro nerwicy, niskie zrównoważenie, obniżenie pewności siebie, napięcie

6. obniżony optymizm, nastrój, tendencja do nastrojów depresyjnych, duża powaga życiowa, dopasowanie do roli - robi to co inni uważają za słuszne, sztywność

F+ tendencja do aktywnego działania, który łączy się z brakiem powściągliwości, brak zahamowań, nieopanowanie, ekspresja, działania takich osób może charakteryzować odwaga socjalizowana (nadawaliby się na pilotów E+ F+)

F- H- pesymista, introwertyk, poważnie podchodzi do swoich obowiązków

I- trzymanie uczuć na wodzy

11. Układ dla chorób psychosomatycznych: Q₄₊ F- H- I- M+ Q_1- N-

A- N+ G+ skłonność do zaburzeń psychosomatycznych

G+ stawianie sobie wysokich wymagań, perfekcjonizm

F- N+ Q₁- Ludzie o dużym napięciu nerwowym

F- nadmiernie poważny stosunek do życia, rzeczywistości; o małej uczuciowości, nastawienie zadaniowe, skłonność do pesymizmu, nie wesoły i dynamiczny ale z dużym dystansem do świata i innych ludzi

N+ działanie na zasadzie maski społecznej, ludzie, którzy potrafią zagrać rolę, potrafią się zachować, trzeba na nich zwracać uwagę przy interpretacji, zachowania cyniczne, manipulują innymi, silna identyfikacja z rolą społeczną, potrafią zachować się inaczej niż czują, tendencje, skłonność do nieprzystosowania, wysoki lęk sytuacyjny, niezadowolenie z tego, co ich spotyka, trudności z wypełnianiem powinności i wymagań i osiąganiem tego, czego pragną, wysoki wynik nie radzi sobie ze stresem

14. szczerze mówią co czują

Q₁- przywiązanie do wartości tradycyjnych

Inny schemat psychosomatyki: G+ A- N+ osoba o sztywnych zasadach

1. nie odreagowuje emocjami, ani też w empatycznym kontakcie, utrudniony kontakt z innymi, izolacja, większe napięcie. Mechanizm - człowiek dąży do niezależności, autonomii a emocjonalnie czuje się zależny od innych.

12. Homoseksualiści:

A+ B- C- E- F- I+ L+ M+ O+ Q₁+ Q₂+ Q₄+ oznacza tu niezależność od grupy

13. Uzależnienia:

Narkomani: N- A+ B- C- E- F- I+ M+ O+

Alkoholicy: B- C- F- I+ M+ 0+ Q₄+ jest tu nasilony niepokój - alkohol łagodzi lęk, mało praktyczności i duża wrażliwość uczuciowa

14. Czynniki zdrowia psychicznego: C+ F+ O- Q₄-\

F+ skłonność do działań lekkomyślnych

15. Inne:

N- I+ sentymentalizm, wzruszenie

I+ M+ typ artysty, zdolności twórcze, duża wrażliwość estetyczna,

16. kojarzenie niekonwencjonalne, humanistyczne, w życiu kieruje się intuicją, dobrze rozbudowana wyobraźnia

E- podporządkowanie otoczeniu

H- lęk sytuacyjny

Q₂+ wewnętrzna wolność w zakresie przekonań, poglądów, postaw - nawet gdy robi, co inni każą, to wie swoje - zdolny do reakcji biernego oporu, nie zmienia przekonań, może zmienić tylko zachowanie

M+ porusza się w świecie idei, przeżyć, twórczości, mało praktyczny

17. sugeruje, że ma wahania nastroju, może mieć dolegliwości fizyczne, przy introwersji jest to niepokojące

Q₃+ dobra integracja i dość wysoka samoocena

N- zdolność do wzruszeń, empatia, rozumienie innych

I+ N- ludzie o dużej wrażliwości intuicyjnej, robią sobie problemy, gdy wszystko jest ok., ale gdy w rzeczywistości sytuacja jest trudna potrafią się zmobilizować

F+ G- lekkomyślny człowiek, zachowanie nie jest przemyślane

F- G+ bardziej myśli niż działa

E- Q₂+ nie ma potrzeby narzucania własnego zdania, zatrzymuje go dla siebie, a nie do końca ulega przekonaniom innych, trudno się pokłócić z taką osobą

E+ Q₂+ powie wprost co myśli

E- Q₂- gdzie się ją pchnie tam idzie

C- Q₃- słaba emocjonalnie, kryzys wartości, nie wie czego chce, rozbicie

16. Podejrzenie o zafałszowanie wyników:

C+ G+ L- O- Q₃+ Q₄-

Cechy w kwestionariuszu częściowo wrodzone a częściowo uwarunkowane środowiskowo:

- wrodzone A B H (silnie genetycznie uwarunkowany) M

- środowiskowe i wrodzone C Q₃ Q₄

- typowo środowiskowe F G L I

- nie ustalone pochodzenie cech Q₂

INTERPRETACJA CZYNNIKÓW:

CZYNNIK	INTERPRETACJA
A SIZOTYMIA - AFEKTOTYMIA	(A+) AFETKOTYMIK - osoby z wysokimi wynikami w tej skali charakteryzują się afektotymią, są bogate uczuciowo i mają łatwą ekspresję uczuciową. Afektotymik jest łatwy w kontakcie i we współpracy z innymi, lubi przyłączyć się do pracy z innymi, łatwo ulega różnym nastrojom i uczuciom, ma miękkie serce i posiada dużo zaufania do ludzi, jest radosny i dużo się śmieje. Nie jest precyzyjny i skrupulatny w wykonywaniu zadań - zwykle ma ich zbyt wiele. Nie dotrzymuje obietnic. (A-) SIZOTYMIK - charakteryzuje się temperamentalną skłonnością do ostrożności w wyrażaniu uczuć, robi wrażenie chłodnego uczuciowo, bezkompromisowego i krytycznego. Trzyma się na dystansem, ma trudności w nawiązywaniu kontaktu z innymi, szczególnie z dużą grupą.
B INTELIGENCJA Głównym zadaniem tego czynnika jest dostarczenie informacji o tzw. uzdolnieniach ogólnych	(B+) - oznacza uzdolnienia intelektualne, dobry wgląd, szybkie uczenie się i zdolność intelektualnej adaptacji. Koreluje również z takimi cechami jak: skłonność do intelektualnych zainteresowań, bardziej krytyczny sąd i wytrwałość w przeciwnościach. (B-) - oznacza małe zdolności intelektualne, nieumiejętność operowania pojęciami abstrakcyjnymi. Łączy się z takimi cechami jak: mniejsze zdolności organizacyjne, mniejsza umiejętność krytycznej oceny i łatwość rezygnacji w obliczu trudności.
C STABILNOŚĆ - BRAK STABILNOŚCI EMOCJONALNEJ	Osoby C+ są emocjonalnie dojrzałe, stabilne, spokojne, unikają niepotrzebnych sporów, w sposób powściągliwy starają się unikać trudności, nie wykazują zmiennych zainteresowań, łatwo się przystosowują w nowych sytuacjach. W dynamice grupowej zaobserwowano, że grupy złożone z osób C+ tworzą lepsze morale grupy w porównaniu z grupami złożonymi z osób C-. C- charakteryzują osoby, które łatwo ulegają zniecierpliwieniu ludźmi i problemami. Wykazują niezadowolenie z tego, co się dzieje w świecie, w rodzinie. Denerwują ich ograniczenia swobody życia, mają przekonanie, że nie poradzą sobie w życiu. Często u tych osób spotyka się dolegliwości psychosomatyczne (zaburzenia snu i inne objawy neurotyczne). Osoby C- łatwiej angażują się w spory środowiskowe, trudniej znoszą frustrację, są zmienne emocjonalnie, łatwiej zmieniają swoje postawy, unikają odpowiedzialności i często są czymś zatroskane.
E DOMINACJA - SUBMISJA	(E+) Osoby DOMINUJĄCE są asertywne, myślą samodzielnie nie ulegając innym, przyjmują niekiedy postawę wrogą wobec ludzi, są niekonwencjonalne, wojownicze, wymagające uznania przez innych i okazywania im tego uznania. Są władcze, z trudem ustępujące innym, oczekują respektowania swojego zdania. (E-) Osoby SUBMISYJNE charakteryzują się zależnością od innych, konwencjonalizmem, konformizmem, łatwością wyrażania swoich uczuć, uległością wobec autorytetów, małą inicjatywą, preferencją zajmowania stanowiska podrzędnego, choćby dla tzw. świętego spokoju.
F SURGENCJA - DESURGENCJA	(F+) Osoby SURGENTNE są rozmowne, łatwe w kontaktach społecznych, przeważa u nich radosny nastrój, są beztroskie, mają bogatą ekspresję uczuć, liczą się z potrzebami grupy, działają szybko i szybko podejmują decyzje. (F-) Osoby DESURGENTNE są milczące, małomówne, mają zdolność do introspekcji i nadmiernego analizowania swoich doznań i przeżyć, zawsze są pełne trosk o siebie i innych, mają trudny kontakt z innymi, stoją raczej na uboczu, są ostrożne i niepewne. Wszystkie te cechy, choć mogą przypominać depresję, stanowią wyraz ostrożności i nieufności
G SIŁA CHARAKTERU Zachowania związane z czynnikiem G+ mają w sobie duży ładunek troski o moralność i umiejętność rozróżnienia tego co dobre od tego co złe w sensie moralnym	Osoby G+ charakteryzują się wytrwałością w radzeniu sobie z przeciwnościami, mają wyraźne plany na przyszłość, są emocjonalnie opanowane, wykazują harmonijne zachowanie, mają poczucie obowiązku i dbają o zachowanie moralnych standardów. Wykazują zainteresowanie analizowaniem zachowania innych ludzi, są ostrożne w wydawaniu sądów o innych. Osoby G- są niewytrwałe, łatwo rezygnują z wysiłków w razie napotkanych trudności, są niecierpliwe w dążeniu do celów, trudno na nich polegać, zaniedbują swoje obowiązki wobec innych ludzi, są nierówne i pracują zrywami. UWAGA!!! Niskie wyniki mogą świadczyć, że osoba znajduje się w sytuacji stresowej, kryzysowej, albo w okresie wahań co do wyboru jakiejś wartości moralnej, albo w okresie „pokusy” bycia niewiernym jakimś wartościom moralnym, albo w sytuacji wymagającej jakiegoś poświęcenia, na które trudno się zdobyć. Niskie wyniki są charakterystyczne dla osób, które choć stawiają sobie bardzo wysokie wymagania moralne, to jednak mają przekonanie, że pomimo wysiłków nie potrafią tych standardów osiągnąć.
H ŚMIAŁOŚĆ - NIEŚMIAŁOŚĆ	Osoby H+ są bardzo śmiałe w każdej sytuacji, także w sytuacjach trudnych, natomiast nie dostrzegają sygnałów jakiegoś zagrożenia. Nie mają trudności w nawiązywaniu nowych kontaktów społecznych, są przyjaźnie nastawione do ludzi. Są zorientowani na wykonanie zadania. Są aktywne, czasem ponad miarę, lubią przygody, są emocjonalne i łatwo ujawniają swoje uczucia. PARMIA - oznacza brak, albo małą wrażliwość, przez co osoby H+ są niekiedy charakteryzowane jako „gruboskórne”, czyli przejawiające małą wrażliwość. W sytuacjach stresowych - skłonność do chorób układu krążenia. Osoby H- są bardzo nieśmiałe, mają niczym nieuzasadnione poczucie małej wartości, mają trudności w opisywaniu swoich doznań i przeżyć, nie lubią zawodów, które wymagają kontaktów z ludźmi. Preferują kontakty z kilkoma przyjaciółmi, natomiast źle się czują w większych grupach. Gubią się w skomplikowanej sytuacji, są ostrożne w okazywaniu uczuć. Są przywiązane do etykiety towarzyskiej, mają zawężone zainteresowania, są staranne, dokładne i szybko dostrzegają niebezpieczeństwo. THRECTIA - oznacza dużą wrażliwość fizjologiczną na zagrożenie, co się przejawia np. pod postacią zmęczenia, wyczerpania, dolegliwości somatycznych. W sytuacjach stresowych osoby tego typu wykazują skłonność do zaburzeń schizoidalnych (z tendencją do izolowania się od otoczenia) oraz choroby wrzodowej.
I WRAŻLIWOŚĆ EMOCJONALNA	Osoby I+ cechuje niechęć do szorstkości i prozaiczności życia. Osoby te lubią romantyzm podróży i nowych, nieznanych doświadczeń; są labilne emocjonalnie, nierealistyczne, pogrążone w marzeniach, o żywej wyobraźni i estetycznych zainteresowaniach. Są niepraktyczne życiowo. Kierują się w życiu uczuciami, oczekują emocjonalnego wsparcia od innych, kierują się w życiu także intuicją. Chcą na siebie zwracać uwagę, bo jest im to potrzebne dla zmniejszenia nieśmiałości. Zwracają nadmierną uwagę na funkcjonowanie swego organizmu, w związku z czym wykazują szereg cech hipochondrycznych. PREMSIA - oznacza usposobienie zależne, poddające się nadopiekuńczości przez innych. Duża emocjonalna wrażliwość jest wynikiem działania mechanizmu projekcji, za pomocą którego świat i ludzi postrzega się z ogromną emocjonalną wrażliwością i lękiem. Z takich postaw może zrodzić się neurotyczne zachowanie jawiące się pod postacią nieprzystosowania, szczególnie często przejawia się to w formie syndromu histerii konwersyjnej i hipochondrii. Osoby I- nie są sentymentalne, niewiele oczekują od życia, podejmują odpowiedzialność za swoje działania, nie są marzycielskie, są natomiast bardziej realne i praktyczne. HARRIA - oznacza osobowość o cechach męskości, dojrzałości, praktyczności, realistycznego spojrzenia na świat.
L NIEUFNOŚĆ WOBEC INNYCH L+ PROTENSION - oznacza projekcję i napicie wewnętrzne. L- to ALAXIA - oznacza stan odprężenia, spokoju, relaksu, ale także brak ambicji i brak wysiłku w dążeniu do czegoś.	L+ charakteryzuje ludzi, którzy są zazdrośni, nieufni, podejrzliwi, doznający często frustracji, wymagający dużo od innych a mniej od siebie, oskarżający innych za własne niepowodzenia i wymagający od innych, aby każdy ponosił odpowiedzialność za popełnione błędy. Przewaga nastroju rozdrażnienia. Szerokie zainteresowania, pogarda dla przeciętności, starają się być zawsze correct, podchodzą nieufnie do szlachetnych motywów zachowania innych ludzi. Ważną cechą tych osób jest wysokie napięcie psychiczne charakterystyczne dla osób lękowych z głębokim poczuciem społecznej niepewności. Odczuwany niepokój i napięcie jest kompensowane zachowaniem agresywnym skierowanym na zewnątrz. Osoby L- wykazują następujące cechy: akceptacja swojej małej wartości, łatwe zapominanie o przeżywanych trudnościach, wyrozumiałość, tolerancyjność wobec inności drugiego człowieka, brak tendencji korygowania zachowania innych ludzi, ufność a czasem nawet naiwna ufność wobec drugiego człowieka. Osoby te odznaczają się łatwością kontaktów społecznych, pewną beztroską, poczuciem odprężenia, ale także małą ambicją i małym wysiłkiem w dążeniu do celu.
M PRAKTYCZNOŚĆ - NIEKONWENCJONALIZM	M+ określane terminem AUTIA, który odnosi się do myślenia „wewnętrznie autonomicznego”, co oznacza, że osoby te cechują zachowania niekonwencjonalne, pogrążanie się w ideach, marzeniach, planach kosztem realności dnia codziennego. Innymi cechami są: bogata i żywa wyobraźnia, twórcza osobowość, nastawienie na osiągnięcia, ale od czasu do czasu daje się obserwować histeryczna gra „rezygnacji”, która jest formą zwracania na siebie uwagi i oczekiwania, że ktoś tej „rezygnacji” nieprzyjmie. Osoby te czują się nieakceptowane w grupach, ale nie zależy im na tym. Wysuwają dobre pomysły, odrzucane po pewnym czasie z uwagi na ich nierealność. Osoby te mają bardzo intensywne wewnętrzne życie psychiczne, mogą zatem robić wrażenie, że są wewnętrznie spokojne, mają do siebie zaufanie, nie kłopoczą się praktycznymi problemami, mają jednak wyższy wewnętrzny lęk i niepokój. Na[rzemiennie cieszą się wewnętrzną głębią, ale przechodzą do niedojrzałych histerycznych reakcji, wymagając od otoczenia uwagi. M- określane terminem PRAXERNIA odnosi się do „troski o sprawy praktyczne”, charakteryzuje osoby konwencjonalne, kierujące się praktycznymi potrzebami, zaangażowane w różne sprawy dnia codziennego, prozaiczne, unikające spraw niepewnych i odległych trzymające się ziemi i konkretu, zatroskane, ale stabilne.
N NAIWNOŚĆ - BYSTROŚĆ	N+ charakteryzuje osobę prezentującą dobre maniery towarzyskie, myślącą i refleksyjną, inteligentną, ambitną, lecz niepewną siebie, posiadającą dobry wgląd we własne problemy i problemy innych ludzi, posiadającą zainteresowania estetyczne i zmienne poglądy. (czynnik ten dość wysoko koreluje z inteligencją i dominacją). N- charakteryzuje osobę towarzyską, o bogatej i gorącej emocjonalności, romantyczną, łatwo angażującą się w kontakty osobiste, spontaniczną w działaniu, o małym wglądzie, zawsze zadowoloną, z naiwną ufnością w stosunku do ludzi i tolerancyjnością.
O SKŁONNOŚĆ DO OBWINIANIA SIEBIE	O+ osoby te mają poczucie, że brak im stabilności, czują się bardzo zmęczone uczestniczeniem w wielu angażujących sytuacjach, częste zatroskanie utrudnia im sen, czują się niezdolne do stawiania czoła trudnościom dnia codziennego, łatwo ulegają zniechęceniu i mają niejasne poczucie winy, są skłonne do litowania się nad sobą samym. Uważają, że ludzie nie żyją moralnie, wolą czytać książki i spokojne zajęcia. Często to ludzie religijni i pobożni. Spotyka się w tej grupie różne cechy hipochondryczne albo neurasteniczne z dominującym lękiem i niepokojem. Osoby O+ czują się nieakceptowane przez grupę, uważa się ich za ludzi nieśmiałych, nie są efektywnymi mówcami. Wybierają niewielu przyjaciół i starają się uzyskać korzyści z konformizmu. Wysokie O+ pojawia się w sytuacji przekraczania prawa lub w kryzysach, szczególnie w kryzysach religijnych. O- osoby te mają zaufanie do siebie, są radosne, spokojne, nie mają nadmiernej wrażliwości , nie zwracają uwagi na to czy są akceptowane czy nie, są obojętne, mało troskliwe, nie mają lęków i preferują podejmowanie prostych zadań. Są z siebie zadowolone
Q1 KONSERWATYZM - RADYKALIZM	Q1+ RADYKAŁOWIE - mają przewagę myślenia analitycznego i charakteryzują się swobodą wyrażania niepopularnych poglądów, lubią eksperymentować. Mają dużo wiadomości, mają mniejsze tendencje do moralizowania, lecz są bardziej skłonni do rewolucyjnych poglądów. Częściej łamią tradycyjne poglądy i zasady, mają tendencje przywódcze, są bardziej aktywni w dyskusjach, ale są jednocześnie bardziej krytyczni. Q­­1- to osoby konserwatywne, charakteryzują się respektowaniem zastanych poglądów, postawą tolerancyjną wobec tradycjonalnych poglądów.
Q2­ SAMOWYSTARCZALNOŚĆ I NIEZALEŻNOŚĆ	Q2+ to osoby samowystarczalne, które wolą podejmowanie własnych decyzji niż podporządkowanie się decyzjom innych. Są spostrzegane jako przyzwyczajone do samodzielnego kierowania sobą i kierowania się własnym zdaniem. Źle czują się w grupie, nie integrują się z grupą, podejmują niezależnie własne decyzje nie licząc się z innymi, dlatego często są odrzucane. Q2- cechują się łatwością nawiązywania kontaktów społecznych i łatwością poddawania się woli przywódcy. Charakteryzują się uzależnieniem od grupy, liczą się z opinią innych.
Q3 WEWNĘTRZNA INTEGRACJA OSOBOWOŚCI Czynnik ten reprezentuje siłę z jaką człowiek troszczy się o siebie samego, czy człowiek ma właściwą postawę wobec siebie samego, czy siebie akceptuje, czy dba o zdobycie dobrego imienia w społeczności.	Q3+ wykazują społecznie aprobowane cechy osobowości, mają silną wolę oraz samokontrolę, odznaczają się szacunkiem i troską wobec innych, dbają o dobrą opinię społeczną, zachowują poprawną etykietę towarzyską. Utrzymują bliskie kontakty z osobami, które są kandydatami na liderów grupy, trzymają się blisko osób odnoszących sukcesy. Czynnie udzielają się w rozmaitych komitetach, stowarzyszeniach, przyczyniają się do rozwiązywania trudnych problemów, chętnie udzielają porad innym, przez co zyskują zwolenników. Q3- charakteryzuje niski poziom integracji wewnętrznej powodujący zachowania niekontrolowane, kierowanie się własnymi zachciankami, nie liczenie się z normami społecznymi. Ten brak wewnętrznej integracji jest czynnikiem stanowiącym genezę lęku i niepokoju. Obserwuje się to głównie w stanach kryzysu osobowościowego, kryzysu wartości i religijnego. W ostrej fazie takiego kryzysu poziom Q3 jest bardzo niski i łączy się z nasileniem całego drugorzędnego czynnika niepokoju.
Q4 NAPIĘCIE PSYCHICZNE	Q4 + charakteryzuje ludzi z irracjonalnymi troskami, brakiem zdolności odprężenia się, drażliwością, lękiem i chaosem myślenia. Osoby te rzadko uzyskują jakieś role kierownicze i przywódcze, nie mają umiejętności oceny zawartości grupy. Pobudzenie i napięcie w tym czynniku jest związane ze sfrustrowanym albo źle zaspokajanym lub nadmiernie i zbyt surowo kontrolowanym libido. Czynnik ten może się wiązać również z innymi popędami, takimi jak popęd ucieczki, asertywności, walki. Każda frustracja tych popędów może zwiększać poziom napięcia. Spośród wszystkich 16 czynników Q4 najsilniej wiąże się z kliniczną depresją Q4- charakteryzuje osoby nie przeżywające w okresie badania frustracji, spokojne, zrelaksowane, odprężone, stateczne, ale także mało zaangażowane w cokolwiek.

---